Του Γιώργου Λεκάκη
Η νήσος Κάλυδνος και οι γύρω νήσοι της, αποτελούν ένα ενιαίο νησαίο σύμπλεγμα (μαζί με Λέρο, Ψέριμο, Καλόλιμνος, κ.ά.) γι’ αυτό και αναφέρονται συνήθως στον πληθυντικό: Αι Καλύδναι νήσοι.
Η Κάλυδνος έγινε Κάλυμνα (> Καλυμνία, Κάλυμνος και Κάλιμνος) και το νησαίο σύνολο Κάλυμναι νήσοι. Το εθνικό είναι Καλύμνιος / Καλυμνιάτης και Καλυμνία.
Ήταν μια σπουδαία νήσος. Ο Στράβων την υμνεί για το «αγαθό καλύδνιο μέλι» της. Αλλά ανάμεσα σε άλλα, «ο Φιλάδελφος εκ Καλυδνών μετήγαγε το σπέρμα (δηλ. σπόρους σιταριού της) στην Αίγυπτο. Γι’ αυτό και ο «εν Αιγύπτω σίτος» (γνωστός σήμερα ως χοροσάν ή καμούτ) ονομαζόταν «κάλυμνος» ή «καλύμνιος», αντί για «κάλυδνος» / «καλύδνιος»… Το «αιγυπτιακό» σιτάρι, είναι και θα πρέπει να λέγεται «καλύμνιο» ή «καλυμνιακό».
Σιτάρι και το κριθάρι ευρέθησαν στους τάφους των φαραώ.
Επί Ψαμμήτιχου Α΄, αρχαίοι Έλληνες – και κυρίως Δωδεκανήσιοι[1] – ναυτικοί έμποροι μετέφεραν σιτάρι από την Αίγυπτο, με ετήσιες σιτοπομπές, και το πωλούσαν στις αγορές – και στην Ελλάδα. Και αυτό γινόταν από το λιμάνι της Ναυκρατίδος αρχικώς και της Αλεξανδρείας μετά, προς την Κωνσταντινούπολη[2] με ενδιάμεσους σταθμούς τα Δωδεκάνησα.
Η σχέση της Καλύμνου με την Αίγυπτο είναι και αυτή πολύ αρχαία. Στο Αρχαιολογικό της Μουσείο της υπάρχει χάλκινο τελετουργικό αντικείμενο με κιονίσκο, επί του οποίου ευρίσκεται σύνταγμα αυτών που συνηθίζουν οι αρχαιολόγοι να λένε αποπροσανατολιστικά «αιγυπτιακών θεοτήτων», ενώ πρόκεται για πανάρχαιες θεότητες των Ελλήνων.
Οι ρωμαϊκές λεγεώνες, που πολεμούσαν τους Μακεδόνες, ανεφοδιάζονταν με αιγυπτιακό σιτάρι.
Το σημερινό αιγυπτιακό στάρι δεν έχει αρκετή γλουτένη. Έτσι μόνο του δεν δίνει ψωμί αποδεκτής ποιότητος, αν δεν αναμειχθεί με αλεύρι από άλλα, εισαγόμενα σιτηρά. Οι κυβερνήσεις της χώρας, έως σήμερα έχουν επιδοτουμενα προγράμματα για αλευροποιούς. Και αυτό ήταν άλλωστε μια των πληγών των φαραώ…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.4.2007.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Λεξικο ΣΟΥΔΑΣ, Μέγα Ετυμ., Ετυμολογικό Γουδιανό, Απολλόδωρος, Σκήψιος, Στέφ. Βυζάντιος.
- Δεληγιαννάκης Γ. «Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΝΑ ΑΙΓΑΙΟΥ», Πανεπιστήμιο Οξφόρδης, Τμήμα Αρχαίας Ιστορίας.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Σε ένα διάταγμα του Θεοδοσιανού Κώδικα (13.5.32 – 409 μ.Χ.) αναφέρεται «καρπαθιακός στόλος», ο οποίος, μαζί με εκείνον της Αλεξανδρειας καλείται να μεταφέρει το αιγυπτιακό σιτάρι από την Αλεξάνδρεια στην Κωνσταντινούπολη (ή/και στην Ρώμη).
[2] Βλ. Προκόπιος «Περί κτισμάτων», v.I.7-13.
Καλυμνος σποροι σιταριου Αιγυπτος Καλυμνου σιταρι νησος νησι Καλυδνος νησοι νησαιο συμπλεγμα Λερος, μικρονησι Ψεριμος, καλολιμνος Καλυδναι νησακι Καλυμνα Καλυμνια, Καλιμνος μικρονησια Καλυμναι εθνικο Καλυμνιος / Καλυμνιατης σπουδαια Στραβων αγαθο καλυδνιο μελι Φιλαδελφος εκ Καλυδνων σπερμα σπορος σιτος Αιγυπτο Αιγωπτω χοροσαν καμουτ καλυδνιος αιγυπτιακο σταρι, καλυμνιο καλυμνιακο κριθαρι αρχαιος αρχαιο ταφος φαραω Ψαμμητιχος Α αρχαιοι ελληνες Δωδεκανησιοι ναυτικοι εμποροι μεταφορα ετησια σιτοπομπη πωληση αγορα Ελλαδα λιμανι Αλεξανδρεια Κωνσταντινουπολη Δωδεκανησα αρχαιος Αρχαιολογικο Μουσειο χαλκινο τελετουργικο αντικειμενο τελετη κιονισκος συνταγμα αρχαιολογια αιγυπτιακων θεοτητων παναρχαιη θεότητα αιγυπτιων θεων αιγυπτιακες θεοτητες αιγυπτιοι θεοι ρωμαικη λεγεωνα πολεμος Μακεδονες, ανεφοδιασμος μακεδονια γλουτενη ψωμι ποιοτητα αλευρι εισαγωγη σιτηρα κυβερνηση επιδοτουμενο προγραμμα αλευροποιοι αλευροποιια πληγες πληγη Μεγα Ετυμολογικο Γουδιανο, Απολλοδωρος, Σκηψιος, Βυζαντιος Δεληγιαννακης ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ νοτιο ανατολικο ΑΙΓΑΙΟ Πανεπιστημιο Οξφορδης, Ιστορια διαταγμα αυτοκρατορας θεοδοσιος Θεοδοσιανος Κωδικας 5ος αιωνας 409 μΧ καρπαθιακος στολος καρπαθος Αλεξανδρειας Κωνσταντινουπολις Ρωμη Προκοπιος Περι κτισματων ναυκρατις
