Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα ψήφισμα, που ήταν αναρτημένο στην Αγορά της αρχαίας Μεσσήνης και πλησίον του ναού της θεάς Μεσσήνης[1], αποτελούμενο από 185 ψήφους, ευρέθη τελευταίως στις ανασκαφές της ομωνύμου αρχαίας πόλεως, από τον σπουδαίο αρχαιολόγο κ. Π. Θέμελη, έναν των σπουδαιοτέρων της γενιάς του, που έχει αναδείξει σε μέγιστο αρχαιολογικό χώρο, τον χώρο της ανασκαφικής του δικαιοδοσίας, την Μεσσήνη.
Το ψήφισμα, που αναρτήθηκε σε μια τεράστια επιγραφή, αναρτήθηκε να θυμίζει μια δικαστική διαμάχη, που είχαν δυο μεγάλες πόλεις-κράτη της εποχής και της περιοχής, η Μεγαλόπολις και η Μεσσήνη. Και φυσικά αναρτήθηκε στην τελευταία, γιατί αυτή βγήκε δικαιομένη απ’ αυτήν…
Η επιγραφή ήταν χαραγμένη στον ορθοστάτη ενός βάθρου, το οποίο εστήριζε τα αγάλματα δυο ιππέων. Γιατί λέει στο τέλος του: «Επιβάλλεται να αναγραφεί στο βάθρο των Ιππέων, το οποίο ευρίσκεται πλησίον του Βουλείου[2]».
Η δίκη έγινε κατά το 184 π.Χ. – πριν την ρωμαιοκρατία. Και αφορούσε την νομή κάποιων διασυνοριακών εκτάσεων, ανάμεσα στις δυο πόλεις. Μεγαλοπολίτες και Μεσσήνιοι έριζαν για την εκμετάλλευση μιας περιοχής – όπου περίπου το νυν Δερβένι. Η περιοχή ανήκε στους Μεσσήνιους. Αλλά αυτοί, είχαν παραχωρήσει την νομή της στους Μεγαλοπολίτες, με αντάλλαγμα το ήμισυ της αξίας της παραγωγής της, να προσφέρεται σε χρήμα στους ιδιοκτήτες Μεσσηνίους, από τους ενοικιαστές Μεγαλοπολίτες.
Αλλά οι Μεγαλοπολίτες, σύντομα άρχισαν να εγείρουν αξιώσεις επί της ενοικιαζομένης περιοχής, της οποίας έκαναν χρήση και εκμετάλλευση. Και από ένα σημείο κι έπειτα ηρνούντο να καταβάλλουν οιονδήποτε τίμημα. Και όχι μόνον αυτό, αλλά έγειραν και αξιώσεις και ζητούσαν πίσω όσα χρήματα είχαν καταβάλλει στο παρελθόν… – Αυτό συμβαίνει όταν παραχωρείς εκτάσεις σου…
Κι έτσι, οι Μεσσήνιοι κατέφυγαν στην Δικαιοσύνη – σαν να λέμε σήμερα στο Διεθνές Δικαστήριο, αφού η δίκη έγινε εκτός των ορίων των εμπλεκομένων κρατών! – Και φαίνεται πως στο Άργος λειτουργούσε πράγματι το πρωτο Διεθνες Δικαστηριο του κόσμου – ΔΙΑΒΑΣΤΕ το και ΕΔΩ.
Και πράγματι, η πρώτη δίκη έγινε στο Άργος. Υπήρχε φόβος πως εάν δίκαζαν Αργείοι δικαστές, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν τόσο αντικειμενικό, διότι ήσαν «γείτονες» των Μεγαλοπολιτών. Έτσι, για να είναι όσον το δυνατόν πιο αμερόληπτο το δικαστήριο, αμφότεροι οι διάδικοι εδέχθησαν και ήλθαν να δικάσουν την υπόθεση, όχι ένας ή δύο, αλλά 147 δικαστές από την Λέσβο! Η δίκη έγινε και οι δικαστές έκριναν με ψήφους 140 υπέρ και 7 κατά πως οι Μεσσήνιοι είχαν δίκιο.
Οι Μεγαλοπολίτες εδέχθησαν την απόφαση, δεν ημπορούσαν να κάμουν και αλλιώς.
Αλλά, εν συνεχεία, εσκέφθησαν να την παραπέμψουν και σε δευτεροβάθμιο δικαστήριο! Και πράγματι, η νέα δίκη – β΄ βαθμού – έγινε στο Αίγιο, το 184 π.Χ. Αυτήν την φορά, ήλθαν να δικάσουν δικαστές από την… Μίλητο της Ιωνίας! Αλλά και πάλι, στην νέα δίκη, οι δικαστές δεδικαίωσαν πανηγυρικώς τους Μεσσηνίους…
Απίστευτος νομικός πολιτισμός τον 2ο π.Χ. αι. Δυο πόλεις-κράτη αντί να λύσουν τις διαφορές τους με πόλεμο, επήγαν δις σε δίκη, και έφεραν για να δικάσουν, και τις δυο φορές, δικαστές από πολύ μακριά, για να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν πιο ακριβοδίκαιο και μη αμφισβητούμενο αποτέλεσμα…
Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα νομικά κείμενα της αρχαιότητος, το οποίο συν τοις άλλοις, δίνει και διάφορες πληροφορίες για τοπωνύμια, για το πώς γίνονταν αυτής της μορφής οι δίκες στην αρχαιότητα, κλπ.
Το περιεχόμενο της επιγραφής, η οποία αναρτήθη με ψήφισμα, σε βάθρο στην Αγορά της αρχαίας Μεσσήνης, παρουσίασε – για πρώτη φορά – στο Διεθνές Συμπόσιο με τίτλο «Ιστορίες για την αρχαία Αρκαδία» (που έγινε 9-10.5.2008), στο Ψάρι Τρικολώνων, και οργανώθηκε από τον Δήμο Τρικολώνων και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (τμήμα ΙΑΚΑ). Πρόκειται για ένα συμπόσιο, που έγινε προς τιμήν του Βρετανού επιστήμονος J. Roy, του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ Αγγλίας, για τα 50 χρόνια της προσφοράς του στην Αρκαδία (1958-2008) και στο οποίο ανακοινώθηκαν 14 πρωτότυπες μελέτες για την Αρκαδία.
ΠΗΓΗ: άρθρο του συγγραφέα, στην εφημ. «Παρατηρητής Αργολιδος», 5.11.2008. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.11.2008.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Η θεά Μεσσήνη εθεωρείτο η πρώτη μάνα, η γενάρχισσα, του γένους των Μεσσηνίων. Στην αρχαία Μεσσήνη ευρέθη το τέμενός της, το οποίο, μάλιστα, σκοπεύεται να αποκατασταθεί και να κοσμεί κι αυτό τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο.
[2] Βουλείο, το = Βουλευτήριον.
αρχαια Μεσσηνη Μεγαλοπολις εριδα ερις ορια δικη αργος αρχαιο δευτεροβαθμιο δικαστηριο αρχαιοι δικαστες Λεσβος Μιλητος Λεκακης αρχαια Μεσσηνη Μεγαλοπολις εριδα ερις ορια δικη αργος αρχαιο δευτεροβαθμιο δικαστηριο αρχαιοι δικαστες Λεσβος Μιλητος Λεκακης Μεσσηνια Μεγαλοπολη αργολιδα λεσβιοι Μιλησιοι τεραστια επιγραφη 185 στιχοι συνορα υποθεσις ψηφισμα, αναρτηση αγορα Μεσσηνης ναος θεας Μεσσηνης ψηφος, ανασκαφη πολη αρχαιολογος Θεμελης, αρχαιολογικος χωρος, ανασκαφες Μεσσινια δικαστικη διαμαχη, πολις κρατος δικαιομενη χαραγμενη ορθοστατης βαθρο αγαλμα δυο ιππεις Επιβαλλεται να αναγραφει Ιππεας Βουλειο 2ος αιωνας 184 πΧ ρωμαιοκρατια νομη διασυνοριακες εκτασεις Μεγαλοπολιτες Μεσσηνοι μεσσηνιοι εκμεταλλευση Δερβενι παραχωρηση Μεγαλοπολιται ανταλλαγμα ημισυ αξιας αξια παραγωγη χρημα ιδιοκτητης ενοικιαστης αξιωση ενοικιαζομενη εκταση περιοχη χρηση αρνηση καταβολης τιμηματος τιμημα αξιωσεις χρηματα καταβολη δικαιοσυνη αρχαιο πρωτο αρχαιοτερο Διεθνες Δικαστηριο Αργειοι δικαστες, αποτελεσμα αντικειμενικοτητα γειτονια αμεροληπτο διαδικοι δικιο παραπομπη δευτερος βαθμος δικαστηριου β βαθμος Αιγιο, 184 νομικος πολιτισμος διαφορα πολεμος, σημαντικοτερα νομικα κειμενα αρχαιοτητος, σημαντικοτερο νομικο κειμενο αρχαιοτητας τοπωνυμιο δικες αρχαιοτητα, διεθνες Συμποσιο Ιστοριες για την αρχαια Αρκαδια 2008 χωριο Ψαρι Τρικολωνων, Δημος Τρικολωνες Πανεπιστημιο Θεσσαλιας συμποσιο, Βρετανος επιστημονας ροι Roy, Πανεπιστημιο Νοτιγχαμ Αγγλια θεα Μεσσηνη πρωτη μανα, γεναρχισσα, γεναρχης γενους των Μεσσηνιων τεμενος βουλη Βουλευτηριον Βουλευτηριο διατησια
