Μυστηριώδες «Στόουνχεντζ» βρέθηκε σε άγνωστη αρχαία μακεδονική ελληνική πόλη! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αρχαία ελληνική Μλαῦνδος / Βλαῦνδος της Λυδίας / Φρυγίας ιδρύθηκε το 334 π.Χ. αρχικώς ως φρουριο για στρατιώτες από την Μακεδονία, κατά την διάρκεια των εκστρατειών του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολία. Ετέθη υπό τον Αντίγονο Α΄ τον Μονόφθαλμο .

Η μοναδική είσοδος της πόλεως, η μνημειώδης αρχιτεκτονική και η στρατηγική της θέση υπογραμμίζουν την ιστορική και στρατηγική της σημασία και την ευφυΐα των Μακεδόνων, που την ίδρυσαν εδώ πάνω!

Το όνομα της πόλης έγινε κατανοητό ως Βλαῦνδος μόλις το 1845 , όταν ο W. J. Hamilton βρήκε μια επιγραφή από το Ulubey που έγραφε «Βλαῦνδος Μακεδονίας».

Το σύμβολο της πόλεως είναι ο διπλός μακεδονικός ίππος.

Ευρίσκεται σε μια φυσικά οχυρωμένη περιοχή, που περιβάλλεται από τις βαθειές κοιλάδες του φαραγγιού Ουλουμπέι, στον 38^ο παράλληλο [38°21′25″N 29°12′32″E], 20 χλμ. νότια του Ουσάκ[1], κοντά στο σύγχρονο χωριό Σουλεϊμάνλι.

Η περιοχή ήταν κατοικημένη από τις αρχές της 2^ης χιλιετίας π.Χ. – πρόσφατα ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών, βρήκαν σφραγιδοκυλινδρους, μάλλον ασσυριακούς.

Το 188 π.Χ., η Βλαύνδος ήταν υπό την κυριαρχία της Περγάμου. Από το 133 π.Χ. υπό την Ρώμη.

Τα ερείπια της Βλαύνδου αξίζει να τα ιδείτε μέχρι σήμερα (παρακάτω φωτ.)!

Η πύλη ήταν χτισμένη από δύο τεράστιους πύργους (οι οποίοι έχουν καταρρεύσει μέχρι την τοξωτή υπερκατασκευή της εισόδου). Σώζεται ένα μικρό τμήμα των καθισμάτων από το θέατρο – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Τα αρχαια ελληνικα θέατρα στην Μικρα Ασια” – κτισμένο στην πλαγιά του λόφου, έξω από τα τείχη της πόλεως. Μέσα στην πόλη υπάρχει ένας ναός, κτισμένος σε ιωνικό ρυθμό, και πολλές κατασκευές, διαφόρων μεγεθών. Μια νεκρόπολη βρίσκεται στα βόρεια της πόλης και τάφοι σε σκαλισμένοι βράχο βρίσκονται στην κοιλάδα στα ανατολικά. Υπήρχαν συνολικά 14 καμάρες, από τις οποίες μόνο μία σώζεται.

Η Βλαύνδος ερευνήθηκε αρχαιολογικώς μεταξύ 2000 και 2002 από μια έρευνα που διεξήχθη από το παράρτημα της Κωνσταντινούπολης του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (υπό την διεύθυνση του Άξ. Φίλγκες). Αυτή η έρευνα απεκάλυψε, μεταξύ άλλων, ότι η Βλαύνδος είχε εκτεταμένη οχύρωση τον 4^ο αιώνα, η οποία περιέκλειε περίπου το ήμισυ της πόλεως της αυτοκρατορικής εποχής. Αυτή η μείωση του μεγέθους της, ωστόσο, δεν ήταν ένδειξη οικονομικής παρακμής, όπως αποδεικνύεται από τα περίτεχνα σπίτια εντός του περιτειχισμένου περιβόλου.

ΤΩΡΑ, αρχαιολόγοι[2], που διεξάγουν ανασκαφές στην αρχαία πόλη Βλαύνδου στην επαρχία Ουσάκ της εκτάσεως που καταλαμβάνει νυν η Τουρκία, αποκάλυψαν σημαντικά κτίσματα, ρωμαϊκής εποχής, όπως:

• ένα σταδιο 2.000 χρόνων, μήκους 140 μ. και πλάτους 37 μ. (παραπάνω φωτ.). Οι αρχαιολόγοι έχουν ήδη αποκαλύψει μια βαθμιδωτή είσοδο, στο εμπροστινό μέρος του σταδίου, καθώς και έναν τοίχο με αναβαθμίδες, που χτίστηκε για να σταθεροποιήσει την δομή έναντι της φυσικής κλίσης του εδάφους. Ο κ. Σοϊλέρ σημείωσε: «Το στάδιο, που κατασκευάσθηκε τον 1^ο αιώνα μ.Χ., είναι σχετικά μέτριο σε σύγκριση με άλλες αρχαίες ελληνικές πόλεις, αλλά αποτελεί ουσιαστικό μέρος του αρχιτεκτονικού συνόλου της Βλαύνδου». Πρόσθεσε ότι, μόλις αποκατασταθεί, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως χώρος για συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και διαγωνισμούς, προσθέτοντας πολιτιστική και τουριστική αξία στην περιοχή.
• τον Βόρειο Ναό της πόλης,
• ένα αρχαίο σύστημα καναλιών νερού, προσεκτικά σκαλισμένο στον βράχο, το οποίο κάποτε παρείχε νερό σε ένα κοντινό ρωμαϊκό λουτρό. Συνολικώς 8 υδραγωγεία, που χρονολογούνται 2.100 χρόνων, έχουν αναστηλωθεί, αναδεικνύοντας τις προηγμένες μηχανικές δυνατότητες της αρχαίας ελληνικής πόλεως. Παράλληλα με αυτά, αποκαλύφθηκε ένας ρωμαϊκός αγωγός αποχέτευσης μήκους 65 μ. κατά μήκος του κεντρικού δρόμου, καταδεικνύοντας τον εκλεπτυσμένο πολεοδομικό σχεδιασμό της Βλαύνδου. Οι αρχαιολόγοι έχουν κάνει αξιοσημείωτες ανακαλύψεις στις υποδομές της πόλης.
• έναν μνημειώδη τάφο επίσης 2.000 χρόνων, κοντά στην είσοδο της πόλεως, με αρχιτεκτονικά στοιχεία που παρέχουν πληροφορίες για τις ταφικές πρακτικές της πρώιμης ρωμαϊκής εποχής.
• τον ναό της θεας Δήμητρας, σε κοντινή απόσταση, θεάς της γεωργίας και της γονιμότητας του ελληνικού πανθέου, ο οποίος έχει πλέον αποκαλυφθεί πλήρως, αποτελώντας άλλη μια ελληνική μαρτυρία στην θρησκευτική και πολιτιστική ζωή της πόλης στην αρχαιότητα.
• Τέλος, στα περίχωρα της πόλης, οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει τρεις μυστηριώδεις πέτρινους σχηματισμούς, που μοιάζουν με το Στόουνχεντζ της Αγγλίας! Αυτές οι αινιγματικές δομές έχουν προκαλέσει ενδιαφέρον για περαιτέρω μελέτη και μπορεί να ρίξουν φως σε τελετουργικές ή αστρονομικές πρακτικές στην Βλάυνδο.

Κατά την Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή, η πόλη ήταν έδρα επισκοπής[3], που υπαγόταν στην Μητροπολιτική Αρχιεπισκοπή Σάρδεων, υπό το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Η επισκοπή ήταν γνωστή με τα ονόματα Βλάουνδος / Βλάνδος / Βάλαντος > Μπάλαντος / Balandus. Τον 5ο αιώνα μ.Χ., η επισκοπή συνδέθηκε με την επισκοπή Σεβάστειας.

Η τελευταία γραπτή αναφορά της Βλαύνδου χρονολογείται στον 12ο αιώνα.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Η αγνωστη Μικρα Ασία». Excavations at Blaundos ancient city reveal stadium from Alexander the Great era», Turkiye Today, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 23.11.2025.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Akbıyıkoğlu K. «Blaundos (Sülümenli) Excavation», στο «7th Museum Rescue Excavations Seminar, 8-10 Απριλίου 1996», Kuşadası 1995.
• Altuntaş Leman «4,000-year-old cylinder seal found in Blaundos excavations», Arkeonews, 29.9.2022.
• Filges Ax. (επιμ.) «Blaundos. Αναφορές για την εξερεύνηση μιας μικρής πόλης στην περιοχή των Λυδικών-Φρυγικών συνόρων» στο «Istanbul Research», τ. 48, εκδ. Wasmuth, Tübingen, 2006.
• Gün T. «Αρχαία Πόλη Βλαύνδος», άρθρο, στο «Πολιτισμός και Τέχνη», Μάρτ. 2014.
• Janin R. «Balandus», στο Dictionnaire d’Histoire et de Géographie ecclésiastiques , τ. VI, 1932.
• Quien M. Le «Oriens christianus: σε quatuor patriarchatus digestus: quo exhibentur ecclesiae, patriarchae caeterique praesules totius orientis», λατινικά, εκδ. Typographia Regia, 1740.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Αρχαία ελληνική πόλις Τημένου Θύραι, πρωτεύουσα επαρχίας με το σημερινό όνομα Ουσάκ.

[2] Με επί κεφαλής τον Σ. Σοϊλέρ, διευθυντή του Μουσείου Ουσάκ.

[3] Τρεις επίσκοποι της Βλαύνδου είναι γνωστοί:

• Ο Φοίβος, ο οποίος στην Σύνοδο της Σελεύκειας (359 μΧ) αποστασιοποιήθηκε από τους αρειανούς, υπογράφοντας την ορθόδοξη γραμμή, που συνέταξε ο Ακάκιος της Καισαρείας, και για αυτόν τον λόγο καθαιρέθηκε.
• Ο Ηλίας, ο οποίος συμμετείχε στην Σύνοδο της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ.). Και
• ο Ονησιφορος, ο οποίος υπέγραψε μια επιστολή των επισκόπων της Λυδίας προς τον αυτοκράτορα Λέοντα (458 μ.Χ.) μετά την δολοφονία του Προτέριου της Αλεξανδρείας.

Τέλος, κάποιος Ευστάθιος από την Άλανδο παρευρέθη στην Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης (879 – 880 μ.Χ.), που αποκατέστησε τον Φώτιο. Ίσως η Άλανδος να είναι η Βάλανδος.

Μυστηριωδες Στοουνχεντζ αγνωστη αρχαια μακεδονικη ελληνικη πολη βλαυνδος Λεκακης μυστηριο αγνωστο μακεδονια Μλαυνδος / Βλαυνδος Λυδια Φρυγια ιδρυση 4ος αιωνας 334 πΧ φρουριο στρατιωτες αρχαιοι Μακεδονες εκστρατεια Μεγας Αλεξανδρος Ανατολια Αντιγονος α Μονοφθαλμος εισοδος πολη μνημειωδης αρχιτεκτονικη στρατηγικη ιστορια ευφυια Μακεδονας ονομα 19ος 1845 χαμιλτον Hamilton επιγραφη Ulubey ουλαμπει Μακεδονιας συμβολο διπλος μακεδονικος ιππος αλογο φυσικα οχυρωμενη περιοχη κοιλαδα φαραγγι ποταμος Ουλουμπει, 38^ος παραλληλος Ουσακ χωριο Σουλειμανλι Sülümenli Sulumenli κατοικηση 2^η χιλιετια πΧ ευρημα αρχαιολογια ανασκαφη σφραγιδοκυλινδρος, ασσυρια ασσυριακος 2ος 188 Περγαμος 133 Ρωμη ερειπια πυλη τεραστιος πυργος τοξωτη υπερκατασκευη καθισμα θεατρο, λοφος τειχη ναος, ιωνικος ρυθμος κατασκευη νεκροπολη ταφος σκαλισμενος βραχος καμαρα Κωνσταντινουπολη Γερμανικο Αρχαιολογικο Ινστιτουτο DAI Φιλγκες οχυρωση αυτοκρατορικη εποχη αρχαια περιτεχνο σπιτι οικια περιτειχισμενος περιβολος ανασκαφες Τουρκια, κτισμα ρωμαικη σταδιο 2.000 χρονων, βαθμιδωτη τοιχος αναβαθμιδα δομη φυσικη κλιση Σοιλερ 1^ος μΧ αρχαιες ελληνικες πολεις, αρχιτεκτονικη αποκατασταση πολιτισμος τουρισμος Ναοι δρομος αρχαιο συστημα καναλι νερου νερο σκαλισμενο ρωμαικο λουτρο υδραγωγειο 2.100 χρονια πριν αναστηλωση μηχανικη ρωμαικος αγωγος αποχετευση εκλεπτυσμενος πολεοδομικος σχεδιασμος υποδομες μνημειωδης ταφοι αρχιτεκτονικα στοιχεια ταφικη πρακτικη πρωιμη θεα δημητρα ναος Δημητρας, γεωργια γονιμοτητα ελληνικο πανθεον θρησκευτικη πολιτιστικη ζωη αρχαιοτητα μυστηριο πετρινος σχηματισμος, Αγγλιας αινιγμα αινιγματικη δομη τελετουργια αστρονομια αρχαιοαστρονομια Βυζαντινη βυζαντιο εδρα επισκοπη Μητροπολιτικη Αρχιεπισκοπη Σαρδεων, σαρδεις οικουμενικο Πατριαρχειο Κωνσταντινουπολης Κωνσταντινουπολεως Βλαουνδος / Βλανδος / Βαλαντος μπαλαντος 5ος Σεβαστεια 12ος Τημενου θυραι, πρωτευουσα επαρχια ονομα Μουσειο επισκοπος Φοιβος, Συνοδος Σελευκειας Σελευκεια 359 μΧ αρειανοι ορθοδοξια Ακακιος Καισαρειας, Καισαρεια καθαιρεση Ηλιας, Συνοδος Χαλκηδονας Χαλκηδονος Χαλκηδον 451 Ονησιφορος, επιστολη επισκοποι Λυδιας αυτοκρατορας αυτοκρατωρ Λεων Λεοντας 458 δολοφονια Προτεριος Αλεξανδρεια αιγυπτου αιγυπτος Ευσταθιος αλανδος Κωνσταντινουπολης 9ος 879 – 880 αποκατασταση πατριαρχης Φωτιος Βαλανδος