ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΗΜΑΡΧΟ ΑΡΤΑΙΩΝ κ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟ ΣΙΑΦΑΚΑ (υπ’ όψιν τού Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Αρταίων)
ΥΠΟΜΝΗΜΑ – ΑΙΤΗΜΑ
δηλούντων και εξουσιοδοτούντων τον συντάκτη του παρόντος κ. Γρηγόριο Νικηφ. Κοσσυβάκη, τ. δικηγόρο Αθηνών και ιστορικό συγγραφέα να υποβάλλει το παρακάτω υπόμνημα, όπου απευθύνεται:
Κύριε Δήμαρχε,
Θεωρούμε πώς δεν θα διαφωνήσετε στην διαπίστωσή μας, ότι η σύγχρονη κοινωνία πάσχει εμφανώς από αλλοίωση των ηθικών αρχών και αξιών που πρυτάνευαν στις ανθρώπινες σχέσεις των προηγούμενων γενεών.
Ασφαλώς, δεν θα μπούμε στον πειρασμό να αναλύσουμε τα γενεσιουργά αίτια των εν λόγω φαινομένων, θα επισημάνουμε όμως, ότι λ.χ. η φιλικότητα στις κοινωνικές σχέσεις, η προσήνεια στις καθημερινές επικοινωνίες και συναναστροφές, η αβρότητα προς τους ηλικιωμένους, η ευγενής άμιλλα στον αθλητισμό, ο σεβασμός προς τα εθνικά σύμβολα κλπ. είναι στις ημέρες μας έννοιες και αξίες «εν διωγμώ»!
Αντιθέτως, διαπιστώνουμε να κυριαρχούν απεχθή φαινόμενα «χουλιγκανισμού» και αναίτιας βίας καθ’ υπερβολήν, ακόμη και μεταξύ ανηλίκων μαθητών, εγκληματικός εθισμός στα κινητά τηλέφωνα, με άμεση συνέπεια την επικοινωνιακή δυσλεξία των νέων μας, και ακόμη την αναγόρευση σε ινδάλματά τους ατόμων αβαθούς ήθους και προπετούς ύφους, καθώς και εκμαυλιστικών συμπεριφορών διαφημιστικών των ναρκωτικών ουσιών. (…)
Θεωρούμε, ότι αυτή η -τελευταία- παράμετρος των περιγραφομένων ανησυχητικών φαινομένων, δηλαδή η μη ύπαρξη και προβολή υγιών προτύπων-προσώπων, που το αδιαμφισβήτητο ήθος τους, η ευγένεια και η σεμνότητά τους, η ανιδιοτέλεια και ο συναισθηματισμός τους, το θάρρος και ο ηρωισμός τους, ο πατριωτισμός και η αυτοθυσία τους, θα μπορούσαν να παραδειγματίσουν ορθά, ακόμη και να οιστρηλατήσουν την νεολαία μας προς υγιείς κατευθύνσεις, είναι -ίσως- ένα ζητούμενο κομβικό σημείο των εν λόγω διαπιστώσεών μας.
Θεωρώντας ευθύνη όλων μας, ως πολιτών με υπευθυνότητα και διάθεση συμβολής στην αντιμετώπιση αυτών των λυπηρών φαινομένων (τουλάχιστον στον τόπο όπου και εσείς, ως εκλεγμένοι εκπρόσωποι διοικείτε, αλλά και οι περισσότεροι από εμάς, είτε κατοικούμε, είτε έλκουμε το γένος), συναποφασίσαμε να σας προτείνουμε την δημιουργία ενός έργου που θα συμβολίζει την συλλογική διάθεσή μας να αντιστρατευτούμε σε όλα αυτά που μάς ανησυχούν και μάς πληγώνουν, προβάλλοντας -μέσω του έργου αυτού – όσα θετικά θέλουμε να ισχύουν στην κοινωνία μας.
Εν όψει αυτών, ερχόμαστε να σάς προτείνουμε την δημιουργία στην Αρτα, ενός συμβολικού μνημείου προς τιμή ενός σπουδαίου άνδρα, του οποίου η ιστορική-πολεμική παρουσία μεταξύ των πρωταγωνιστών του αγώνα για την εθνική παλιγγενεσία του 1821, υπήρξε αποδεδειγμένα σημαντική, αλλά και η εν γένει προσωπικότητά του εμπεριείχε σε απόλυτο βαθμό, όλα τα παραπάνω, ζητούμενα στις ημέρες μας ηθικά στοιχεία.
Πρόκειται για τον Σουλιώτη Αθανάσιο Τούσα Μπότσαρη, επιφανή αγωνιστή από την περίφημη «φάρα» των Μποτσαραίων, η οποία μεγάλες πατριωτικές υπηρεσίες προσέφερε, τόσο στα προεπαναστατικά χρόνια, όσο και σε όλη την διάρκεια της επαναστατικής εποποιίας 1821-1828, με κορυφαίους εκπροσώπους της, αφ’ ενός τον αδευτέρωτο Μάρκο Μπότσαρη και αφ’ ετέρου τον σεβάσμιο «Νέστορα» των Σουλιωτών, τον γέρο Νότη Μπότσαρη.
Οι λόγοι που μας ωθούν στην επιλογή της παραπάνω προσωπικότητος είναι πολλοί και σημαντικοί :
Α. Ο Αθανάσιος Τούσα Μπότσαρης (1792-1827), ο οποίος, σύμφωνα με καταγεγραμμένες γνώμες και πληροφορίες σημαντικών ιστορικών συγγραφέων, όπως οι -και συμπολεμιστές του- Νικόλαος Κασομούλης και Γενναίος Κολοκοτρώνης, ο Χρήστος Βυζάντιος, ο Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, ο Γάλλος Φραγκίσκος Πουκεβίλ, αλλά και ο Ιταλός Κόντε Πέκκιο (τις βαρύνουσες γνώμες των οποίων συνόψισε στο πρόσφατο βιβλίο του για τον Τούσα Μπότσαρη και ο συντάκτης του παρόντος υπομνήματος), υπήρξε εκ των γενναιοτέρων πολεμιστών του αγώνος, συνδυάζοντας «Αιάντεια» σωματική ρώμη με ηγετική αξιοσύνη και ριψοκίνδυνη παλληκαριά, αλλά και με μοναδική πολεμική δεξιοτεχνία!
Β. Ο ίδιος συμπολέμησε υπό τον πρωτοξάδελφό του Μάρκο Μπότσαρη, αλλά και με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, στην ιστορική 15νθήμερη πολιορκία της Αρτας κατά τον Νοέμβριο 1821, όπου όχι μόνον ιδιαιτέρως ανδραγάθησε, αλλά και επέδειξε σπάνιο ηθικό ανάστημα, αρνούμενος να φονεύσει σε ενέδρα επιφανή εχθρό!
Γ. Υπήρξε υπαρχηγός του Σώματος των Σουλιωτών του Μάρκου Μπότσαρη, λαμβάνοντας ενεργό μέρος στην ευτυχή 1η πολιορκία του Μεσολογγίου (Δεκέμβριος 1821), αλλά και σε όλες τις μάχες στην Δυτική Ελλάδα πού επακολούθησαν, ενώ πρωταγωνίστησε στην φοβερή νυκτομαχία στο Κεφαλόβρυσο Καρπενησίου, (9-10 Αυγούστου 1823) όπου -δυστυχώς- σκοτώθηκε ο κορυφαίος Μάρκος.
Δ. Για τα μέχρι τότε ανδραγαθήματά του, ο Αθανάσιος Τούσα Μπότσαρης, τιμήθηκε τον Ιούλιο 1824, από την Επαναστατική Κυβέρνηση με τον βαθμό του Αντιστρατήγου.
Ε. Αποδεικνύοντας μοναδική στρατιωτική πειθαρχία και σεμνότητα χαρακτήρος, ο Τούσα Μπότσαρης δέχτηκε να υπηρετήσει υπό τις διαταγές του εξαδέλφου του Κώστα Μπότσαρη (νεώτερου αδελφού του Μάρκου), εφ’ όσον την διαδοχή αυτή προέβλεπε το μακραίωνο έθιμο της «φάρας» και παρ’ ότι ο εξάδελφός του δεν είχε, ούτε τον βαθμό του, ούτε την πολεμική του δεινότητα και εμπειρία!
Στ. Εν συνεχεία, στην περίοδο των εμφυλίων συγκρούσεων κατά τίς οποίες οι γνωστοί «Φαναριώτες» πολιτικοί, αλλά και επώνυμοι οπλαρχηγοί επέδειξαν αδελφοκτόνες συμπεριφορές, ο Αθανάσιος Τούσα Μπότσαρης απείχε απολύτως από αυτές!
Ζ. Στην ατυχή μάχη των Ελλήνων στο Κρεμμύδι Μεσσηνίας, εναντίον των Αιγυπτίων του Ιμπραήμ πασά, τον Απρίλιο 1826, ο Τούσα Μπότσαρης ανδραγάθησε και πάλι, όταν επί κεφαλής των Σουλιωτών, διέσωσε από την αιχμαλωσία τον εξάδελφό του Κώστα Μπότσαρη.
Η. Εν συνεχεία, τον Ιούνιο 1826, με απόφαση του -τότε- πρωθυπουργού Α. Ζαϊμη, ο Τούσα Μπότσαρης επελέγη ως μόνος άξιος για φρούραρχος του Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων Αχαΐας, επί κεφαλής 300 ανδρών, αναλαμβάνοντας την προστασία 12.000 ανέστιων γυναικοπαίδων, που είχαν καταφύγει εκεί, απ’ όλη την επαναστατημένη Ελλάδα.
Θ. Τον Φεβρουάριο 1827, ο Τούσα Μπότσαρης, προσήλθε με ανεξάρτητο σώμα αγωνιστών, στις διαταγές του αρχιστρατήγου Γεωργου Καραϊσκάκη και συμμετείχε στις μάχες για την λύση της πολιορκίας της Ακροπόλεως Αθηνών, ενώ υπήρξε ο ηγέτης των 250 «καταδρομέων» αγωνιστών στην σημαντική διήμερη (4-5 Μαρτίου 1827) μάχη του Κερατσινίου, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία 3.000 Τούρκους (ιππείς και πεζούς) που είχαν επί κεφαλής τον ίδιο τον Κιουταχή πασά.
Ι. Τέλος, στην καταστροφική για τούς Ελληνες Μάχη του Φαλήρου ή του Αναλάτου, στις 24 Απριλίου 1827, (την επομένη ημέρα της δολοφονίας του Καραϊσκάκη), εξ αιτίας της άφρονης στρατηγικής των Αγγλων ηγητόρων Κόχραν και Τσωρτς, όπου αποδεκατίστηκε ο ανθός των Σουλιωτών πολεμιστών, ο Τούσα Μπότσαρης ανδραγάθησε και πάλι, όταν φονεύοντας Τούρκο ιππέα, πήρε το άλογό του και διασώθηκε στην παραλία του Φαλήρου, όπου είχαν καταφύγει τα λείψανα των Ελληνικών στρατευμάτων.
Συγκλονισμένος όμως από τις πληροφορίες περί των τραγικών απωλειών συγγενών του, ο Τούσα Μπότσαρης δεν ανέχτηκε την ήττα και σπηρουνίζοντας το άλογό του, κάλπασε -μόνος αυτός- εναντίον του όλου σώματος των Τούρκων ιππέων!!!
Ιστορείται από πολλούς συγγραφείς, ότι η μοναδική εκείνη επέλαση του Τούσα Μπότσαρη δεν έγινε δυνατόν να αντιμετωπιστεί «κατά μόνας» από τούς αντιπάλους του Τούρκους ιππείς και όσοι τόλμησαν να τον αντιμετωπίσουν, κατακόπηκαν από το τεράστιο γιαταγάνι του, οπότε για να τον αναχαιτίσουν τον πυροβόλησαν ομαδικώς εξ αποστάσεως!
Δεν είναι γνωστό το ακριβές σημείο όπου έπεσε ηρωικά μαχόμενος ο Τούσα Μπότσαρης, αλλά εκ της συνισταμένης των ιστορικών πληροφοριών εικάζεται βασίμως, ότι αυτό ήταν στο βόρειο σύνορο της σημερινής Καλλιθέας Αθηνών, με την περιοχή «Βεΐκου», όπου σήμερα υπάρχει και μία οδός με το όνομά του.
Στον απόηχο του εκπληκτικού εκείνου ανδραγαθήματος καταγράφουμε, ότι το διάτρητο από σφαίρες νεκρό σώμα του Τούσα Μπότσαρη, δεν «σκυλεύτηκε» (μάλλον από σεβασμό των Τούρκων αντιπάλων του…), και διασώθηκε από πιστούς Σουλιώτες, οπότε, με εντολή των Αγγλων στρατηγών, μεταφέρθηκε με πολεμικό πλοίο στην Σαλαμίνα και ενταφιάστηκε τιμής ένεκεν -μόνον αυτό- δίπλα στο φρεσκοσκαμμένο μνήμα του αρχιστρατήγου Γεωργίου Καραϊσκάκη!
Κύριε Δήμαρχε και Κύριοι δημοτικοί σύμβουλοι του Δήμου Αρταίων, εν όψει των παραπάνω ιστορουμένων, καλείσθε να αποκαταστήσετε την προφανή ιστορική αδικία σε βάρος της μνήμης εκείνου του ήρωα πρωταγωνιστή της Επαναστάσεως του 1821, του αρειμάνιου Σουλιώτη, Τούσα Μπότσαρη, όπου:
- το όνομά του δεν αναφέρεται σε κανένα σχολικό βιβλίο και
- η επιβλητική μορφή του δεν έχει αποθανατιστεί με κανένα μνημείο σε όλη την Ελλάδα!
Ηδη, σάς δίδεται η σπάνια ευκαιρία να αποθανατίσετε και το δικό σας όνομα, αποφασίζοντας την δημιουργία ενός αντάξιου μνημείου γι’ αυτόν τον ανεπανάληπτο ήρωα του 1821, που το πρώτο πολεμικό ανδραγάθημά του ιστορικά καταγράφεται εδώ, υπό τα τείχη της Αρτας, εμείς δε θεωρούμε, ότι πρέπει να κατασκευασθεί εκεί, όπου και ο -εξαιρετικής τέχνης- αδριάντας του συμπολεμιστή του Γεωργίου Καραϊσκάκη!
Αλλωστε, η κατασκευή του μνημείου αυτού εντός του επομένου έτους 2027, θα έχει επιπροσθέτως και συμβολική σημασία, εφ’ όσον συμπληρώνονται ακριβώς 200 έτη από τον ηρωικό θάνατο του Αθανασίου Τούσα Μπότσαρη.
Αυτό είναι και το αίτημα που σας υποβάλλουμε με το παρόν υπόμνημά μας, όλοι και όλες οι ενθέρμως συναιτούντες μετά του συμπατριώτη μας συντάκτου του κ. Γρηγόρη Νικηφ. Κοσσυβάκη, ιστορικού συγγραφέα.
Οι αιτούντες και οι αιτούσες.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, Αρτα, 1.12.2025.
Μνημειο Σουλιωτης ηρωας Τουσας Μποτσαρης αρτα Κοσσυβακης
