Η έκθεση 15 κυκλαδικών
αντικειμένων από την επονομαζόμενη «Συλλογή Στερν», στο Μουσείο Κυκλαδικής
Τέχνης-Ίδρυμα Γουλανδρή στην Αθήνα, που εγκαινιάζεται σήμερα το απόγευμα, «εν
κρυπτώ» και με απόλυτη μυστικότητα ως προς τους συμμετέχοντες και τους
προσκεκλημένους, είναι η δεύτερη πράξη της μεμπτής και κατακριτέας διαδικασίας
που ξεκίνησε με την υπογραφή της συμφωνίας νομιμοποίησης της αρχαιοκαπηλίας από
την Υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και την κύρωσή της με τις ψήφους της
κυβερνητικής πλειοψηφίας στη Βουλή.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑΣ, ΕΔΩ.
Οι 15 αρχαιότητες της 3ης
χιλιετίας, κλεμμένες από τις Κυκλάδες, παρουσιάζονται στο Μουσείο Κυκλαδικής
Τέχνης, σαν να είναι διακοσμητικά αντικείμενα, χωρίς αρχαιολογικά συμφραζόμενα.
Την ίδια στιγμή 145 κυκλαδικές αρχαιότητες βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο
της Ν. Υόρκης και ένα ειδώλιο βρίσκεται ακόμη στην οικία του Λ. Στερν! Σε ένα
χρόνο από τώρα τα 15 αντικείμενα θα γυρίσουν στην Ν. Υόρκη για να εκτεθούν εκεί
για 25+25 χρόνια, αποδεικνύοντας πόσο στρεβλή είναι η χρήση του όρου
«επαναπατρισμός» από την ελληνική κυβέρνηση.
Στην αφίσα της έκθεσης, οι
διοργανωτές (το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης-Ίδρυμα Γουλανδρή και το Υπουργείο
Πολιτισμού και Αθλητισμού) επέλεξαν να εικονίσουν το ειδώλιο αρ. 138 της
Συλλογής, που προέρχεται από λαθρανασκαφή στην Κέρο!
Το ειδώλιο 138 της Συλλογής
Στερν προερχόμενο από την Κέρο. Πριν φτάσει στα χέρια του L. Stern ήταν στη,
συλλογή Ian Woodner.
Πρόκειται για ειδώλιο
γυναικείας μορφής, της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου. Το λυρόσχημο κεφάλι έχει
ανάγλυφα αποδοσμένα τα μάτια και τα φρύδια. Αρχικά ήταν επιζωγραφισμένα, όπως
και τα μαλλιά. Ο κορμός είναι σχεδόν παραλληλόγραμμος, τα χέρια τοποθετημένα
οριζόντια κάτω από τα στήθη, που αποδίδονται σχηματικά, ως ανάγλυφα τρίγωνα. Τα
πόδια έχουν μικρή κάμψη στα γόνατα και χωρίζονται μεταξύ τους από βαθιά
διαμπερή χάραξη. Σε κατατομή το ειδώλιο είναι σχεδόν επίπεδο.
Η πρώτη δημοσίευση του
ειδωλίου έγινε το 1987 από την μελετήτρια της κυκλαδικής τέχνης P.
Getz-Preziosi, για την οποία ο L. Stern δήλωσε ότι συμβουλευόταν για την
αγορά κυκλαδικών αντικειμένων (δημοσίευμα New York Post 12/10/2022). Στο βιβλίο
της Early Cycladic Art in North American Collections, Richmond 1987, λέει ότι
το ειδώλιο προέρχεται από την Κέρο, ενώ στο βιβλίο της Pat Getz-Gentle,
Personal styles in Early Cycladic Sculpture, Wiskonsin 2001, το αναφέρει ως
προερχόμενο από τον «Θησαυρό της Κέρου». Η απόδοση στον «Θησαυρό της Κέρου»
επαναλαμβάνεται στην έκδοση του Ιδρύματος Ν. Π. Γουλανδρή Π. Σωτηρακοπούλου, Ο
Θησαυρός της Κέρου: Μύθος ή πραγματικότητα;, Αθήνα 2005.
Πριν περάσει στη Συλλογή του
L. Stern, βρισκόταν στην συλλογή της Woodner Family από το 1968 ή 1969,
χρονολογία που συμπίπτει με την εμφάνιση του «Θησαυρού της Κέρου» στην αγορά
αρχαιοτήτων, μετά τις μεγάλες λαθρανασκαφές της δεκαετίας του 1950 και 1960 στο
νησί της Κέρου.
Πρόκειται για ένα από τα 5
ειδώλια της Συλλογής Στερν που προέρχονται από τις λαθρανασκαφές της Κέρου,
σύμφωνα με την σχετική βιβλιογραφία. Το ίδιο το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης –
Ίδρυμα Γουλανδρή αναφέρει στον ιστότοπο του ότι
πρόκειται για ένα σύνολο «θραυσμένων ειδωλίων και αγγείων που
ανασκάφηκαν παράνομα τη δεκαετία του 1950 στη νησίδα Κέρος, μεταξύ Νάξου και
Αμοργού».
Τα στοιχεία αυτά έχουν
κατατεθεί στην αρμόδια Εισαγγελέα από τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων και τον
Σύλλογο Εκτάκτων Αρχαιολόγων.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν
ότι, σε αντίθεση με τα λεγόμενα της Υπουργού Πολιτισμού, οι κυκλαδικές
αρχαιότητες της Συλλογής Στερν κάθε άλλο παρά άγνωστες είναι, αφού έχουν
δημοσιευτεί σε πολλά εγχειρίδια από το 1977 και εξής, ενώ και ο ίδιος ο L.
Stern έχει εκδώσει βιβλίο με τα κυκλαδικά ευρήματα της συλλογής του το 2004
(Cycladic Masterpieces, Harmon Fine Arts, New York 2004).
Η Υπουργός Πολιτισμού Λ.
Μενδώνη και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης-Ίδρυμα Γουλανδρή είναι υπόλογοι για
την νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλίας που επιφέρουν με την Συμφωνία που
συνυπέγραψαν.
Η ελληνική κυβέρνηση είναι
υπόλογη για την κύρωση μιας συμφωνίας που, επιπλέον, αποφέρει οικονομικά οφέλη
στο ιδιωτικό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Ν.
Υόρκης, που ισούνται με αντίστοιχη οικονομική ζημία του ελληνικού δημοσίου.
ΠΗΓΗ: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.11.2022.
