Ο πλατωνικός διάλογος “Κριτίας” διακόπτεται απότομα τη στιγμή που ο Δίας, πατέρας των θεών και κυβερνήτης του Ολύμπου, ετοιμάζεται να μιλήσει στο συμβούλιο των θεών.
Η ηθική παρακμή των Ατλαντίων, που ξεκίνησαν ως θεϊκά όντα και κατέληξαν να κυριαρχούνται από την φιληδονία και την απληστία, θα πρέπει να οδηγήσει στην αναπόφευκτη τιμωρία τους για την οποία, μάλλον, θα επρόκειτο να μιλήσει ο Δίας.
Αυτή η διακοπή του διαλόγου ακριβώς πριν την ομιλία του Δία, που μένει με το στόμα ανοικτό, μας αφήνει ενεούς μεν, προβληματισμένους δε. Τα κείμενα είναι αινίγματα με άλυτους γόρδιους δεσμούς, που επιτρέπουν μόνον εικασίες. Αυτό είναι, ίσως, το πιο μυστηριώδες και συμβολικό σημείο του έργου, το οποίο έχει προβληματίσει φιλολόγους και φιλοσόφους για αιώνες.
Η πιο προφανής εξήγηση είναι ότι ο Πλάτων δεν ολοκλήρωσε το έργο· ίσως να πέθανε – τότε διερωτώμαι πώς έγραψε τους Νόμους; – ίσως να το άφησε ημιτελές για να αποκρύψει για άγνωστους λόγους την ομιλία του Δία.
Ωστόσο, έχουν δοθεί βαθύτερες φιλοσοφικές ερμηνείες που προσφέρουν μια ουσιαστικότερη προσέγγιση. Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι ο Πλάτων άφησε σκόπιμα το έργο ανολοκλήρωτο για να προκαλέσει φιλοσοφική ενδοσκόπηση προτρέποντας τον αναγνώστη να αναλογιστεί τις συνέπειες της ύβρεως και της παρακμής, χωρίς να βασίζεται σε εξωτερική θεϊκή τιμωρία.
Για τους ισμηνίους, με αυτήν τη θεϊκή σιωπή ο Πλάτων αποφεύγει να φανερώσει ότι καταρρίπτει την ρητότητα των αριθμών, που εκφράζουν μουσικά διαστήματα, η οποία ρητότητα για τους Πυθαγορείους δεν είναι απλώς μαθηματική επιλογή· είναι αξιακός κανόνας, ηθικός νόμος, σχεδόν μυστικός όρκος. Το εγχείρημά του αυτό, όμως, το εκθέτει με μύθο στους Νόμους (746 d) εισάγοντας τεχνιέντως τους άρρητους αριθμούς προκειμένου να δομήσει το μουσικό σύστημα του «ίσου συγκερασμού», που σήμερα το λέμε «ευρωπαϊκό».
- Σύντομο Βιογραφικό του ομιλητή: Ο Φυσικός, Ηλεκτρονικός, Ραδιοηλεκτρολόγος Α΄κ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΧΡ. ΣΠΥΡΙΔΗΣ υπηρέτησε ως Καθηγητής Μουσικής Ακουστικής, Πληροφορικής στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Δραστηριοποιήθηκε διδακτικά και ερευνητικά στις επιστημονικές περιοχές: Φυσική και Μουσική Ακουστική, Μαθηματικά της Μουσικής, Ακουστική Σχεδίαση Κλειστών Χώρων, Μουσική Σύνθεση με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, «Σφυρικτή» γλώσσα της Αντιάς Ευβοίας, Μουσική στα έργα των φιλοσόφων Πυθαγόρα, Πλάτωνα, Ηράκλειτου και Αριστοτέλη. Συνέγραψε 59 επιστημονικά συγγράμματα, παρουσίασε πρωτότυπες ανακοινώσεις σε Τοπικά και Διεθνή Συνέδρια και δημοσίευσε άρθρα σε έγκριτα Διεθνή κι Ελληνικά Επιστημονικά περιοδικά με κριτές. Είναι μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Ακουστικής (ΕΛΙΝΑ), Κοσμήτωρ της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας (ΔΕΕΑΕΦ) και Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ).
ΠΗΓΗ: Περίληψη ομιλίας με τίτλο: «Γιατί ο Πυθαγόρειος μουσικός Πλάτων άφησε τον Δία άφωνο ενώπιον της ολομέλειας των θεών; (Κριτίας, 121 c5)» θα δώσει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χ. X. Σπυρίδης την Παρασκευή, 19.12.2025, 7:00-9:00 μ.μ. στην Εταιρεία Φίλων του Λαού (Αίθουσα «Μεγάλων Ευεργετών», Ευριπίδου 12, 1ος όροφος, Αθήνα, ΕΜΑΕΜ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 6.12.2025.
πυθαγορειος μουσικος Πλατων αφωνος Διας πυθαγορειοι μουσικοι αρχαιοι ελληνες Πλατωνας θεος ζευς Πυθαγορεια μουσικη ολομελεια των θεων Κριτιας, Σπυριδης πλατωνικος διαλογος διακοπη αποτομη θεοι κυβερνητης του Ολυμπου, ορος ολυμπος συμβουλιο ηθικη παρακμη Ατλαντιοι Ατλαντες Ατλαντιδα Ατλαντις θεικα οντα φιληδονια απληστια, αναποφευκτη τιμωρια ομιλια Διος προβληματισμος αρχαια κειμενα αινιγμα εικασια μυστηριωδες μυστηριο συμβολικο σημειο εργο προβλημα φιλολογια φιλοσοφια εξηγηση ανολοκληρωτο εργα Νομοι ημιτελες αποκρυψη αγνωστο φιλοσοφικη ερμηνεια σκοπιμα ανολοκληρωτα προκληση φιλοσοφικη ενδοσκοπηση προτροπη συνεπεια υβρεως υβρις υβρη εξωτερικη θεικη ισμηνιοι σιωπη ρητοτητα αριθμων, ρητοτης αριθμοι αριθμοι αριθμος μουσικο διαστημα πυθαγορας μαθηματικη επιλογη μαθηματικα αξιακος κανονας, ηθικος νομος, μυστικος ορκος εγχειρημα μυθος εισαγωγη τεχνιεντως αρρητος δομη μουσικο συστημα ισος συγκερασμος ευρωπαικο ακουστικη μουσικη σφυρικτη σφυριχτη γλωσσα σφυριγμα Αντια Ευβοιας, ευβοια αρχαιοτερο σωζομενο χειρογραφο κριτια 8ος αιωνας μχ εθνικη βιβλιοθηκη παρισιου παρισι γαλλια
