Με αφορμή την νέα δράση για παιδιά, με τίτλο «Κυριακάτικο Παραμύθι στο Μουσείο» που εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, συστήνουμε ξανά στο κοινό το ταπεινό επιτύμβιο μνημείο δυο μικρών κοριτσιών και την συγκινητική ιστορία του ταξειδιού του έως την Θεσσαλονίκη.
Το ανάγλυφο κατασκευάστηκε από ένα κομμάτι λευκού, λεπτόκοκκου μαρμάρου και σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση διατήρησης. Έχει μικρές διαστάσεις, με σωζόμενο ύψος 31 εκατ., πλάτος 25,4 εκατ. και πάχος 10 εκατ. Ο δημιουργός του χρησιμοποίησε το κατώτερο, διευρυμένο τμήμα ενός κίονα, όπως δείχνουν οι ραβδώσεις που σώζονται στους κροτάφους του γλυπτού, ο οποίος ήταν προηγουμένως στήριγμα κάποιου τραπεζιού ή περιρραντηρίου. Στην μπροστινή επιφάνεια διαμορφώθηκε μία αβαθής κόγχη με πλαίσιο και τοξωτή επίστεψη, μέσα στην οποία λαξεύτηκε η παράσταση.
Στο κοίλο πεδίο της κόγχης παριστάνονται δύο όρθιες μετωπικές μορφές νεαρών κοριτσιών. Δεξιά, ως προς τον θεατή, εικονίζεται το μεγαλύτερο σε ηλικία, το οποίο στηρίζεται στο αριστερό του πόδι και έχει ελαφρώς λυγισμένο το δεξί. Φορά ποδήρες ένδυμα με μακρύ απόπτυγμα. Κρατάει μπροστά στο στήθος με το δεξί του χέρι έναν κύλινδρο, ενώ με το κατεβασμένο αριστερό μια θήκη για κυλίνδρους (χειρόγραφα), δηλωτικά και τα δύο του πρώτου σταδίου της σχολικής ηλικίας. Το μικρότερο κορίτσι φορά λίγο πιο κοντό χιτώνα ζωσμένο ψηλά στην μέση με φαρδειά ζώνη και κρατάει στο δεξί του χέρι ένα σφαιρικό αντικείμενο (ίσως έναν καρπό ή ένα τόπι) και στο λυγισμένο αριστερό πιθανώς ένα μικρό πουλί. Οι παιδίσκες έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά, με στρογγυλό πρόσωπο και μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια, ενώ η κόμμωσή τους αποδίδεται συνοπτικά. Κάτω από την παράσταση υπάρχει μονόστιχη επιγραφή ΔΗΜCACEHPA, η οποία παραδίδει τα ονόματα των νεκρών κοριτσιών, που μπορούμε να τα διαβάσουμε πιθανώς ως Δημέα και Σεήρα. – ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Αν όμως διαβαστεί Δήμσα, είναι συγκλονιστικό το ότι το όνομα Δημσας / Δημτσας υπάρχει ακόμη σε Μακεδονία και Θρακη!
Η επιτύμβια στήλη από την Συλλογή Ραιδεστού (ΜΘ 2445) με παράσταση δύο κοριτσιών.
Το ανάγλυφο χρονολογείται στον 2ο – 3ο αι. μ.Χ. και ανήκει στην «Συλλογή Ραιδεστού» – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΡΑΙΔΕΣΤΟΥ, ΕΔΩ – ένα σύνολο γλυπτών μνημείων που είχε συγκεντρώσει ο Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ραιδεστού (Θ.Φ.Σ.Ρ.) και μεταφέρθηκαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο του 1922. Τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αι., ιδρύθηκαν στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πολλοί σύλλογοι εκπαιδευτικού, πολιτιστικού και φιλανθρωπικού χαρακτήρα, σημαντική δραστηριότητα των οποίων αποτελούσε και η διάσωση αρχαίων μνημείων, ιδιαίτερα αυτών που έφεραν επιγραφές. Ως προέλευση του συγκεκριμένου ανάγλυφου στον κατάλογο των επιγραφών του Θ.Φ.Σ.Ρ., αναφέρεται η Κωνσταντινούπολη.
Το ανάγλυφό μας φυλάσσεται στην αποθήκη του Μουσείου. Είχε περιληφθεί στην περιοδική έκθεση «Ραιδεστός – Θεσσαλονίκη. Αρχαιότητες σ’ ένα ταξείδι προσφυγιάς», η οποία παρουσιάσθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (2016 – 2017) και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης (2018 – 2020).
Πρόσφατα, βγήκε ξανά από την αποθήκη, για την νέα δράση του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Κυριακάτικο Παραμύθι στο Μουσείο». Μικρά παιδιά της σημερινής Θεσσαλονίκης έμαθαν για την κοινή μοίρα κάποιων αρχαίων «παιδιών»:
- για το άγαλμα ενός μικρού αγοριού ρωμαϊκών χρόνων, γνωστό ως «το προσφυγάκι», που από την Νύσσα της Μικράς Ασίας μεταφέρθηκε μετά την Μικρασιατική καταστροφή στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας και
- για τα κορίτσια του αναγλύφου μας, που από την γη της αρχαίας Θράκης, ακολουθώντας τα βήματα των Ελλήνων προσφύγων πριν από 103 χρόνια, κατέληξαν στην νέα τους πατρίδα, την Θεσσαλονίκη!
ΠΗΓΗ: ΑΜΘ, έκθεμα Δεκ. 2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.12.2025.
αρχαια προσφυγοπουλα Ραιδεστος ΘΡAΚΗΣ, ΘΕΣΣAΛΟΝIΚΗ ΑΡΧΑΙΟ ΚΟΡIΤΣΙ ΘΡAΚΗ προσχολικη σχολικη ηλικια δραση παιδια Μουσειο Αρχαιολογικο Μουσειο Θεσσαλονικης, ταπεινο επιτυμβιο μνημειο μικρο κοριτσι μαθητρια ιστορια Θεσσαλονικη αναγλυφο κατασκευη λευκο λεπτοκοκκο μαρμαρο καλη κατασταση διατηρηση δημιουργος κιονας, ραβδωσεις κροταφος γλυπτο στηριγμα τραπεζι περιρραντηριο αβαθης κογχη τοξωτη επιστεψη, λαξευμα παρασταση κοιλο πεδιο ορθια μετωπικη μορφη νεαρο κοριτσια ποδηρες ενδυμα μακρυ αποπτυγμα στηθος κυλινδρος, θηκη κυλινδροι χειρογραφο σχολειο κοντος χιτων ζωσμενο ψηλα φαρδεια ζωνη σφαιρικο αντικειμενο καρπος τοπι πουλι παιδισκη χαρακτηριστικα στρογγυλο προσωπο μεγαλα αμυγδαλωτα ματια, κομμωση μονοστιχη επιγραφη ΔΗΜCACEHPA, ΔΗΜΣAΣEHPA ονομα νεκρο Δημεα Σεηρα δημσα 2ος – 3ος αιωνας μΧ Συλλογη Ραιδεστου γλυπτο μνημειο Θρακικος Φιλεκπαιδευτικος Συλλογος Ραιδεστου ΘΦΣΡ Αρχαιολογικο Μουσειο Θεσσαλονικης οκτωβριος 1922 19ος 20ος ιδρυση Οθωμανικη Αυτοκρατορια συλλογοι εκπαιδευτικος πολιτιστικος φιλανθρωπικος χαρακτηρας, διασωση αρχαιων μνημειων, επιγραφες προελευση Κωνσταντινουπολη αρχαιοτητες προσφυγια Αλεξανδρουπολης Αλεξανδρουπολη μικρα παιδια παιδι αγαλμα μικρο αγοριο ρωμαικα χρονια προσφυγακι Νυσσα Μικρα Ασια μικρασιατικη καταστροφη Εθνικο Αθηνας αθηνων Ελληνες προσφυγες
