Του συγγραφέα Κωνσταντίνου Σπίνου, Kspin.gr@gmail.com
Ο Κίμων υπήρξε επιφανής πολιτικός, εξαίρετος στρατηγός και ατρόμητος ναυμάχος Θεωρήθηκε ως ο μεγαλύτερος πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης των Αθηναίων κατά τον 5ο π.Χ. αιώνα με εξέχουσα δράση στην πολιτική ζωή και τα πολεμικά δρώμενα της Αθήνας.
Είχε το ήθος του Αριστείδη την γενναιότητα και την στρατηγική ευφυΐα του πατέρα του Μιλτιάδη, την σύνεση και διορατικότητα του Θεμιστοκλή και την τόλμη του Λεωνίδα. Ήταν ο φόβος και ο τρόμος των Περσών, τους οποίους συνέτριβε όπου τους συναντούσε.
Δοξάσθηκε και υμνήθηκε όσο λίγοι Αθηναίοι αλλά η ιστορία τον λησμόνησε. Δυστυχώς, άλλοι γράφουν ιστορία και άλλοι γράφουν την ιστορία. Ο Μιλτιάδης, ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης, ο Λεωνίδας, ο Παυσανίας, ο Περικλής, έμειναν στην ιστορία ως θρύλοι, αλλά πιστεύουμε ότι άξια δίπλα τους πρέπει να γραφτεί και το όνομα του
Αναδείχθηκε σ’ έναν από τους σημαντικότερους διαμορφωτές της πορείας των Αθηναίων. Θα μπορούσε ο 5ος αιώνας π.Χ. να ονομαστεί «Αιώνας του Κίμωνα». Ονομάσθηκε «Αιώνας του Περικλή».
Οι δύο αυτοί άνδρες, ο Κίμων και ο Περικλής κυβέρνησαν την Αθήνα τότε που το Άστυ έπαιξε πρωταρχικό ρόλο στην μοίρα της Αρχαίας Ελλάδος. Μεταξύ των δύο ανδρών υπήρχε μεγάλη διαφορά ιδίως στην εξωτερική πολιτική. Ο Κίμων σκεφτόταν ευρύτερα Ελληνικά, ενώ ο Περικλής ενεργούσε ως Αθηναίος. Με άλλα λόγια ο Κίμων επεδίωκε την συνεργασία όλων των Ελλήνων, ώστε να εξουδετερώσουν τον Περσικό κίνδυνο που πάντα υπήρχε, αντίθετα ο Περικλής αγωνιζόταν για την προβολή και την επέκταση των Αθηνών στο ελληνικό χώρο. Ήθελε η Αθήνα να ηγεμονεύσει και να δείξει στον κόσμο πως μπορεί να γίνει πόλη-θαύμα των αιώνων. Εάν οι Αθηναίοι ακολουθούσαν την πολιτική του διορατικού Κίμωνα, δεν θα γινόταν ο επάρατος καταστροφικός Πελοποννησιακός Πόλεμος που κατέστρεψε την Ελλάδα, οπότε ο ρους της Ιστορίας θα ήταν διαφορικός.
ΤΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΚΙΜΩΝΑ
Ο Κίμων με τα πολεμικά του κατορθώματα όχι μόνο δόξασε την Ελλάδα αλλά ήταν ο κύριος παράγων που αναπτύχθηκε το κράτος των Αθηνών. Τα χρόνια της στρατηγίας του (476-461 π.Χ.), η Αθήνα κατέστη ισχυρότατη ναυτική εμπορική δύναμη, με συνέπεια να αναπτυχθεί σε μέγιστο βαθμό το κρατικό και ιδιωτικό εμπόριο, αφού πρώτα εξαφάνισε τους Δόλοπες πειρατές που λυμαίνονταν την θάλασσα.
Ήταν ο πρώτος που έβαλε καταστρώματα στις τριήρεις που μέχρι τότε ήταν κοίλα σκάφη. Με την επαναστατική αυτή καινοτομία δέθηκαν καλύτερα οι τριήρεις, έγιναν πιο στεγανές και προστατεύονταν οι κωπηλάτες από τα εχθρικά βέλη.
Φρόντισε τα Μακρά Τείχη – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ – το τεράστιο αυτό αμυντικό έργο που ένωνε την Αθήνα με τον Πειραιά, να θεμελιωθούν με ασφάλεια, καθώς η θεμελίωσή της έγινε σε βαλτώδεις και ελώδεις τόπους. Με δικά του χρήματα, τοποθετήθηκαν στα έλη μεγάλες ποσότητες χαλικιού και ογκόλιθοι.
Φρόντισε για τον καλλωπισμό της πόλης με τη διαμόρφωση ελεύθερων χώρων, φύτεψε στην αγορά πολλά πλατάνια και μετέτρεψε την Ακαδημία – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ – από άνυδρη και ξερή, σε άλσος γεμάτο νερά, στολισμένο με δρόμους καθαρούς και χώρους σκιερούς για περίπατο.
Μετέφερε τα λείψανα του Θησέως του βασιλιά και δημιουργού της πόλεως των Αθηνών, στο Άστυ. (Ο Θησέας είχε σκοτωθεί με δόλο στην Σκύρο από τον βασιλιά του νησιού Λυκομήδη). Οι Αθηναίοι τα υποδέχθηκαν με λαμπρές τελετές και εναπέθεσαν με ευλάβεια τα λείψανα στο «Θησείον», το ηρώο που έκτισε για τον σκοπό αυτό «εν μέση πόλει» (κατά τον Πλούταρχο, κοντά δηλαδή στον βωμό των 12 θεών). Εξ αυτού του γεγονότος κέρδισε μεγάλη φήμη.
Επίσης οικοδόμησε τον Θόλο των Πρυτάνεων. Ο Θόλος ήταν ένα κυκλικό δημόσιο κτήριο στην Αρχαία Αγορά των Αθηνών, το οποίο στέγαζε τους 50 βουλευτές από κάθε φυλή για να εκτελούν τα καθηκόντά τους.
Οικοδόμησε την «Ποικίλη Στοά» – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ. Επρόκειτο για κτίσμα μήκους 50 μ. με μια δωρική κιονοστοιχία εν παραστάσει στην πρόσοψη και μια ιωνική κιονοστοιχία στο εσωτερικό. Διακοσμήθηκε με διάφορους ζωγραφικούς πίνακες και ήταν κατά κάποιο τρόπο πινακοθήκη.
Οικοδόμησε το Τελεστήριο της Ελευσίνας. Ήταν ένα παραλληλόγραμμο κτίσμα, το σημαντικότερο κτήριο του Ιερού, καθώς αποτελούσε τον χώρο όπου γίνονταν οι λατρευτικές τελετές των Ελευσίνιων Μυστηρίων.
Έδωσε στους φτωχούς πολλές ευκαιρίες απασχόλησης στα δημόσια έργα, στα πολεμικά πλοία και στις κληρουχίες, μέτρο που αυτός πρώτος εφάρμοσε. Οι κληρούχοι που διατηρούσαν όλα τα δικαιώματά τους ως Αθηναίοι πολίτες αποκτούσαν εύφορα κτήματα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Έτσι όχι μόνο έλυναν τα βιοτικά τους προβλήματα αλλά εξυπηρετούσαν και τα συμφέροντά της πόλης τους, της Αθήνας, ελέγχοντας τις γύρω περιοχές.
Στα αγροκτήματά του ποτέ δεν έβαλε αγροφύλακα για να φυλάει τους καρπούς, για να μην εμποδίζεται ο καθ’ ένας να παίρνει από την παραγωγή του ό,τι επιθυμούσε…
Πάντοτε τον ακολουθούσαν υπηρέτες με χρήματα, ώστε, αν συναντούσε κάποιον που είχε ανάγκη του έδινε αμέσως βοήθεια. Στους ρακένδυτους έδινε ρούχα. Πάμπολλους φτωχούς που είχαν πεθάνει τους κήδεψε με δικά του έξοδα.
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΙΜΩΝΑ
Η στρατηγική του ευφυΐα και η διορατικότητά του φάνηκαν στην περιώνυμη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) – ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ. Όταν ο Θεμιστοκλής προσπαθούσε να πείσει τους Αθηναίους να εγκαταλείψουν την πόλη και να ανέβουν στα πλοία για να πολεμήσουν στην Σαλαμίνα, πολλοί αντέδρασαν γιατί θεώρησαν παράτολμο αυτό το εγχείρημα. Τότε, πρώτος ο Κίμων αν και ανήκε σε διαφορετική πολιτική παράταξη, μαζί με τους φίλους του ανέβηκαν στην Ακρόπολη. Εκεί αφιέρωσε χαλινάρι αλόγου στη θεά Αθηνά, θέλοντας να δείξει ότι εκείνη τηn στιγμή η Αθήνα δεν είχε ανάγκη από ιππείς, αλλά από ναυμάχους. Αφού προσευχήθηκε στη θεά, κατέβηκε στη θάλασσα, κάνοντας την αρχή. Έτσι, πήραν θάρρος πολλοί ακόμα. Στη ναυμαχία που πήρε μέρος αναδείχτηκε «λαμπρός και γενναίος» και σύντομα κέρδισε τη συμπάθεια των συμπολιτών του.
Κατά τις πρώτες δεκαετίες μετά τους Μηδικούς Πολέμους οπότε τέθηκε το θέμα της εκπόρθησης πόλεων, η πολιορκητική δεν είχε αναπτυχθεί ενώ βασικός τρόπος για την κατάληψη μιας πόλεως ήταν ο εξαναγκασμός της σε παράδοση λόγω έλλειψης εφοδίων. Μια πρώτη προσπάθεια απομάκρυνσης από αυτή την παθητική στάση και ανάληψη πρωτοποριακής ενεργητικής δράσης για την εκπόρθηση πόλης, ήταν αυτή που εφάρμοσε ο Κίμων κατά την πολιορκία της Ηιόνας (476 π.Χ). Έστρεψε τα νερά του ποταμού Στρυμόνα προς το πλίνθινο τείχος της πόλεως με αποτέλεσμα τη διάβρωση του κάτω μέρος του περιβόλου. Το γεγονός είναι σημαντικό γιατί σηματοδοτεί την αρχή της προσπάθειας εξεύρεσης δυναμικών τρόπων άλωσης οχυρωμένου τείχους.
ΤΡΕΙΣ ΝΙΚΕΣ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΗΜΕΡΑ
Το 467 π.Χ. ο Κίμων επί κεφαλής 200 τριήρεων συγκρούσθηκε στις εκβολές του ποταμού Ευρυμέδοντα με τον Περσικό στόλο που αποτελούταν από 350, και τον συντρίβει. Οι διασωθέντες Πέρσες αποβιβάσθηκαν στην ξηρά και κλείσθηκαν εντός Φρουρίου. Ο Κίμων με τους μαχητές του, αποβιβάζεται στην ξηρά και δίνει δεύτερη μάχη με τους Πέρσες τους οποίους κατανίκησε. Το απόγευμα της ιδίας ημέρα συγκρούσθηκε σε ναυμαχία το ναυτικό των Φοινίκων, που ερχόταν να βοηθήσει τους Πέρσες. Κατέστρεψε 80 φοινικικά πλοία και τα υπόλοιπα τράπηκαν σε φυγή. Ήταν τόσο περιφανείς οι νίκες αυτές ώστε ο Πλούταρχος που περιέγραψε την εκστρατεία αυτή σημειώνει: «Ο Κίμων σε μία μόνη ημέρα πέτυχε να επισκιάσει την δόξα της Σαλαμίνας και των Πλαταιών». Οι όροι συνθηκολόγησης ήταν πολύ ταπεινωτικοί για τους Πέρσες. Υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν σε απόσταση δρόμου ίππου μιας ημέρας από τις ακτές και να παραιτηθούν πάσης αξιώσεως επί των Ελληνικών πόλεων της Μικράς Ασίας. Έτσι έληξε ο φόβος εχθρικής περσικής απειλής.
Όταν ο Κίμων επέστρεψε θριαμβευτής στην Αθήνα είχε μεταφέρει τόσα λάφυρα και αιχμαλώτους που προξένησαν μεγάλη εντύπωση σε ολόκληρο τον Ελληνικό κόσμο.
ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ
Το 450 π.Χ. ο Κίμων εξεστράτευσε για ελευθερώσει την Κύπρο από τον Περσικό ζυγό. Κατά την διάρκεια της πολιορκίας της πόλης Κίτιον τραυματίσθηκε σοβαρά και πέθανε. Λίγο πριν φύγει απ’ τη ζωή, διέταξε τους αξιωματικούς του να λύσουν την πολιορκία και να αποκρύψουν από τους άνδρες του τον θάνατό του. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να διατηρηθεί ψηλά το ηθικό των στρατιωτών, οι οποίοι λίγες μέρες αργότερα νίκησαν τους Πέρσες έξω από την Σαλαμίνα της Κύπρου σε ναυμαχία και πεζομαχία, Από τον διπλό αυτό θρίαμβο, έμεινε η παροιμιώδης φράση «και νεκρός ενίκα». Η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Οι συμπολίτες του τον έθαψαν με μεγάλες τιμές μπροστά στις Μελίτιδες Πύλες κοντά στους τάφους των προγόνων του.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.6.2025.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Πλούταρχος «Βίοι Παράλληλοι»
- Θουκυδίδης «Ιστορίαι».
- Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ
- Βολωνάκης Ι. Κ. «Της Αρχαίας Ελλάδος οι Μεγάλοι Ηγέται»
- Γαρουφάλης Δ. «Πολιορκητικές Μηχανές στην Αρχαιότητα» στην Στρατιωτική Ιστορία.
- Λαγκαδάς Αλ. «Οι Αρχαίοι Έλληνες και η Θάλασσα». Του ιδίου «Έλληνες Θαλασσοπόροι και Εξερευνητές»
- Παπαρρηγόπουλος Κ. «Ιστορία Ελληνικού Έθνους
- Φωτίου Η. «Κίμων: Αθηναίος Πολιτικός και Στρατηγός . Μιλτιάδης: Αθηναίος Στρατηγός
- «Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου» εκδ. ΔΟΜΗ.
ΚΙΜΩΝ Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ στον ΚΟΣΜΟ ΤΡΕΙΣ ΝΙΚΕΣ την ΙΔΙΑ ΗΜΕΡΑ σε μια μερα,
