Ορφικός Ύμνος Απόλλωνος (απόσπασμα):
Ἐλθέ, μάκαρ Παιάν ……..
τόνδε σὺ γὰρ λεύσσεις τὸν ἀπείριτον αἰθέρα πάντα
γαῖαν δ’ ὀλβιόμοιρον ὕπερθέ τε καὶ δι’ ἀμολγοῦ,
νυκτὸς ἐν ἡσυχίαισιν ὑπ’ ἀστεροόμματον ὄρφνην
ῥίζας νέρθε δέδορκας, ἔχεις δέ τε πείρατα κόσμου
παντός·
ΑΠΟΔΟΣΗ
Έλα, μακάριε Παιάνα….,
γιατί εσύ βλέπεις όλον τον απέραντον αιθέρα
από επάνω την καλόμοιρη γη
καί από κάτω στο βαθύ σκότος, μεσ’ στην ησυχία της νύχτας
και με μάτια σαν αστέρια στο σκοτάδι
βλέπεις τις ρίζες (τα θεμέλια), και κατέχεις τα πέρατα τού κόσμου όλου.
Ο ΟΡΦΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ, ΕΔΩ.
Μέσα από την νοηματική φόρτιση της λέξης
«αστεροόμματος»[*] (ως ιδιότητα του Απόλλωνος), λέξη που επέζησε επί χιλιάδες χρόνια και έρχεται να μάς συγκλονίσει ξανἀ μέσα από ἐνα επικολυρικό τραγούδι τού σήμερα, αποκαλύπτεται η διαχρονία της Ελληνικής Γλώσσας.
Παρούσα η λέξη στους Ύμνους του Ορφέα[**] από την Θράκη, όπως είδαμε στον Ύμνο, παρούσα και σήμερα με την «Αστερομμάτα» της Κλαυδίας μας.
ΟΙ ΟΡΦΙΚΟΙ ΥΜΝΟΙ
Οι Ορφικοί Ύμνοι είναι θρησκευτικά άσματα απαράμιλλου ποιητικού κάλλους, γραμμένα σε δακτυλικό εξάμετρο, που ανήκουν στην Λυρική Ποίηση, ενώ το στοιχείο της αφήγησης για τους θεούς τούς προσδίδει και έναν επικό χαρακτήρα.
Η ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ
Η χρονολόγηση της λέξης, μάς οδηγεί στην προσπάθεια χρονολόγησης του όλου έργου.
Το θέμα αυτό αποτελεί χρόνιο σημείο διαφωνιών και τριβής μεταξύ των ειδικών της επιστημονικής κοινότητας. Κάποιοι υποστηρίζουν πως πρόκειται για κείμενα παλαιότερα και από τα Ομηρικά, ενώ άλλοι τα τοποθετούν σε μεταγενέστερα χρόνια θεωρώντας τα έργα της Σχολής των Νεοπλατωνικών.
Σύμφωνα με μαρτυρία του Ηροδότου, η περισυλλογή των Ορφικών κειμένων έγινε από ομάδα ειδικών με επί κεφαλής τον σοφό Ονομάκριτο, κατ’ εντολήν του Πεισιστρατίδη Ιππάρχου, τον 6ο π.Χ αιώνα. Κατηγορήθηκε δε ο Ονομάκριτος από τον Λάσο τον Ερμιονέα, πως κατά την συλλογή των Ύμνων, θέλησε να ενθέσει και δικούς του στίχους. Ο Ίππαρχος τότε εξόρισε τον Ονομάκριτο, και αυτό είναι ενδεικτικό του σεβασμού που έτρεφαν οι αρχαίοι για τα Ορφικά κείμενα. (Ηροδ. VII,6). Στην προσωπικότητα του Ονομάκριτου και την συμμετοχή του στην συλλογή και καταγραφή των Ορφικών κειμένων, έχει αναφερθεί και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς. Οι μαρτυρίες λοιπόν αυτές επιβεβαιώνουν την ύπαρξη των κειμένων τουλάχιστον από τον 6ο π.Χ αιώνα.
Το 1967 ο αστρονόμος Κ. Χασάπης, στην διατριβή του με τίτλο «Η Ελληνική αστρονομία της β΄ π.Χ. χιλιετίας κατά τους Ορφικούς Ύμνους», υπεστήριξε ότι Ύμνοι αυτοί, ως προς το περιεχόμενο ανάγονται τουλάχιστον στον 14ο π.Χ. αιώνα. Βασισμένος στον Ύμνο προς τον Απόλλωνα και, ιδιαίτερα, στο στίχο «μίξας χειμώνος θέρεός τ’ ίσον αμφοτέροισιν», απέδειξε αστρονομικά πως η ισότητα αυτήν των εποχών (χειμώνα – θέρους) συνέβη κατά το έτος 1366 π.Χ.
Αλλά και ο σύγχρονος γνωστός αστροφυσικός, Στρ. Θεοδοσίου, έχει την γνώμη ότι αυτή είναι μια πολύ σημαντική αστρονομική λεπτομέρεια, που έχει απασχολήσει σοβαρά την αστρονομική κοινότητα για τη χρονολόγηση των Ορφικών Ύμνων. Και επειδή η διάρκεια των Εποχών του έτους διαρκώς μεταβάλλεται, υπολογίζεται ότι η Εποχή του χειμώνα ήταν ίση με την Εποχή του θέρους το 1841 π.Χ. και το 1366 π.Χ. (Κ. Χασάπης, 1967, Μ. Παπαθανασίου, 2003).
Τα Ορφικά κείμενα παρουσιάζουν γλωσσική ανομοιογένεια. Οι υποστηρικτές τής μεταγενέστερης χρονολόγησης λένε πως η γλώσσα των Ύμνων είναι μίμηση της Ομηρικής και της Ησιόδειας, ενώ οι υποστηρικτές τής πρωιμότερης χρονολόγησης αποδίδουν αυτήν την ανομοιογένεια στην επήρεια των αιώνων. Συνεχίζουν λέγοντας πως είναι Αιολικής διαλέκτου με προσμίξεις Αττικής, διότι η περισυλλογή τους έγινε τον 6ο π.Χ αιώνα. Σύμφωνα με αυτούς, οι αρχικοί Ορφικοί Ύμνοι είναι αρχαιότατα κείμενα της β’ π.Χ χιλιετίας ως προς το περιεχόμενο, με γλωσσική απόδοση του 6ου π.Χ αιώνα.
[*] η ορθή γραφή της λέξης είναι με δυο μ < αστήρ + όμμα.
[**] Ο ΟΡΦΕΥΣ: Σύμφωνα με τον Απολλώνιο τον Ρόδιο, ο Ορφεύς, ο ποιητἠς και μουσικός τής λύρας και τής φόρμιγγας, γεννήθηκε στην Θράκη, με γονείς την Μούσα Καλλιόπη και πατέρα τον Οίαγρο, βασιλέα των Ηδωνών (λαό ανατολικώς τού Στρυμόνα) της Θράκης. Ο Οίαγρος περιγράφεται και ως «Θραξ θεός του κρασιού που καταγόταν από τον Άτλαντα». Στα «Ορφικά–Αργοναυτικά» ο Ιάσων προσφωνώντας τον Ορφέα, αναφέρει: «Ορφέα, αγαπημένε γιε της Καλλιόπης και τού Οιάγρου, που στην Βιστωνία βασιλεύει στους πολυπρόβατους Κίκονες, χαίρε, αφού φτάνω για πρώτη φορά στις σπηλιές του Αίμου και στα ρέματα του Στρυμόνα κοντά στα απόκρημνα φαράγγια της Ροδόπης».
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.5.2025.
Αστερομματης Αστεροματης Απολλων Ορφικοι υμνοι Αστερομματα Αστεροματα θεος Απολλωνας Ορφεας Ανδρειωμενου ορφικος υμνος Απολλωνος ελθε μακαρ Παιαν λευσσεις απειριτον αιθερα αιθερας αιθηρ ολβιομοιρος υπερθε αμολγος νυκτα ησυχια αστεροομματος ορφνης ριζα νερθε δεδορκας, πειρατα κοσμου μακαριος Παιανας απεραντος καλομοιρη γη βαθυ σκοτος, ησυχια νυχτα ματια ματι αστερι σκοταδι ριζες θεμελια περατα κοσμος νοηματικη φορτιση λεξη αστεροοματος ιδιοτητα επικολυρικο τραγουδι διαχρονια Ελληνικη Γλωσσα Ορφευς Θρακη, Κλαυδια θρησκευτικο ασμα απαραμιλλο ποιητικο καλλος, δακτυλικο εξαμετρο, Λυρικη Ποιηση, στοιχειο αφηγηση θεοι επικος χαρακτηρας χρονολογηση εργο διαφωνια τριβη επιστημη κειμενο παλαιοτερο αρχαιοτερο Ομηρικο εργα Σχολη Νεοπλατωνικων Νεοπλατωνικοι Νεοπλατωνισμος Ηροδοτος σοφος Ονομακριτος, Πεισιστρατιδης Ιππαρχος 6ος πΧ αιωνας Ονομακριτος Λασος Ερμιονεας, Ερμιονευς Ερμιονη συλλογη στιχος εξορια σεβασμος αρχαιοι ελληνες καταγραφη Κλημης ο Αλεξανδρευς 1967 αστρονομος Χασαπης, διατριβη Ελληνικη αστρονομια β 2η χιλιετια ορφικα 14ος μιξας χειμωνος θερεος τ’ ισον αμφοτεροισιν αρχαιοαστρονομια ισοτητα εποχων μιξη χειμωνας – θερος 1366 αστροφυσικος Θεοδοσιου, Εποχη 1841 19ος Παπαθανασιου, γλωσσικη ανομοιογενεια γλωσσα μιμηση Ομηρικη Ησιοδεια ομηρος ησιοδος ανομοιογενεια αιολικη διαλεκτος αιολεις προσμιξη Αττικη αστηρ+ ομμα Απολλωνιος Ροδιος, ποιητης μουσικος λυρα φορμιγγα φορμιγξ Μουσα Καλλιοπη Οιαγροε, βασιλευς βασιλιας Ηδωνοι ποταμος Στρυμονας μακεδονια στρυμων Θραξ κρασιου κρασι ατλαντας ατλας Αργοναυτικα Ιασων Αργοναυτες Ιασονας Βιστονια Βιστωνια Βιστονες Βιστωνες πολυπροβατοι προβατο κικονες, χαιρε, πρωτη φορα σπηλια Αιμος ρεμα αποκρημνο φαραγγι Ροδοπη αρχαιο ψηφιδωτο Παφος κυπρου κυπρος κεφαλαιογραμματη επιγραφη ΤΙΤΟΣ ΓΑΙΟΣ ΡΕΣΤΙΤΟΥΤΟΣ ΕΠΟΙΗ, τεχνιτης ιδιοκτητης οικια εξαχορδη
