Του Γιώργου Λεκάκη
Απεσταλμένοι από την Μαγνησία Μαιάνδρου(*) της Ιωνίας(**) Μικράς Ασίας επισκέφθηκαν πολλές ελληνικές πόλεις σε μια εκστρατεία να προωθήσουν το απαραβίαστο της πόλης τους, επειδή σε αυτήν έγιναν τα θεοφάνεια / επιφάνεια της θεάς Αρτέμιδος – δηλ. φανερώθηκε – έγινε Φανερωμενη!
Οι απεσταλμένοι των Μαγνήτων Ιωνίας, είχαν αποστολή να επισκεφθούν πόλεις στις ακτές του Ιωνίου(**) (και όχι Ιονίου) πελάγους και της Αδριατικής Θάλασσας! Αναφέρονται σε επιγραφή (Syll 558)[***]. Σε αυτές κοινοποίησαν σχετικό διάταγμα-ψήφισμα της πόλεώς τους. Ένα τέτοιο ευρέθη Μ. Ασία, που αναφέρεται στην αποδοχή του αιτήματος από την Ιθάκη, σε επιγραφή του 207 / 206 π.Χ. Το ίδιο διάταγμα αναφέρεται και:
- στην Απολλωνία και την Επίδαμνο (Βορείου) Ηπείρου,
- την Σάμη Κεφαλονιάς
- την Κόρκυρα (Κέρκυρα).
Λέει λοιπόν:
Όταν στην ΙΘΑΚΗ δαμιουργοί (δήμαρχοι – δάμος = δήμος) ήταν:
- ο Αρνίσκος υιος του […]
- ο Τιμάνωρ υιος του […] και
- ο Αναξίλαος του Κλεομήδους
[σε συνέλευση] στο Οδύσσειον, με γραμματέα τον Αγλαοτέλη, η ΙΘΑΚΗ αποφάσισε:
Αφού οι κάτοικοι της Μαγνησίας Μαιάνδρου, όντας φίλοι και σύμμαχοι της πόλης της Ιθάκης, έστειλαν ως απεσταλμένους και αγγελιοφόρους τον Σωσικλή του Διοκλή, τον Αριστόδαμο του Διοκλή και τον Διότιμο του Μενόφιλου, οι οποίοι παρουσίασαν το διάταγμά της πόλης τους και περιέγραψαν την θεοφάνεια της Αρτέμιδος και την ευεργεσία τους,
…αφού οι Δελφοί με τους χρησμούς και τους ποιητές και τα ωραία και τιμητικά διατάγματα που τους δόθηκαν, διάβασαν την μαντική απάντηση, στην οποία καταγράφεται, ότι θα αποδειχθεί καλύτερο και πιο κερδοφόρο για όσους σέβονται την θεά Άρτεμη την Λευκοφρύνη – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης «Τα επίθετα της θεάς Αρτέμιδος» – και αναγνωρίσουν την πόλη και την επικράτειά της στην Μαγνησία ως ιερά και απαραβίαστα μέρη,
Ως εκ τούτου, αποφασίσθηκε από την συνέλευση της ΙΘΑΚΗΣ:
- να επαινέσει τους Μαγνησίους για την ευσέβειά τους προς τους θεούς και την ευγενική συμπεριφορά τους προς τους Έλληνες,
- να καλέσει τους Μαγνήτας σε προνομιούχες θέσεις στους Οδυσσειακούς Αγώνες.
- να αναγνωρίσουν την πόλη και την επικράτειά τους ως ιερά και απαραβίαστα, αφιερωμένα από τον Απόλλωνα των Δελφών
- να δεχτούν την εορτή και τους αγώνες, που κάνουν προς τιμήν της Αρτέμιδος Λευκοφρυήνης, με έπαθλο στεφάνων, ισάξιο των Πυθικών αγώνων.
- να προσφέρει 15 δραχμές ως πρώτους καρπούς στην θεά,
- να θυσιάσει ένα πρόβατο στην δημόσια εστία
- να τους καλέσει σε ένα γεύμα στην δημόσια εστία
- να διορίσει έναν θεωροδόκο για να υποδεχθεί τις ιερές πρεσβείες που φτάνουν εδώ από τους Μαγνησίους (ορίστηκε ο Ιγέρτης / Ιγέρτας γιος του Πραΰλου)
- να τιμήσει τον Σωσικλή, τον ιερό πρεσβευτή, και τον Αριστόδαμο και τον Διότιμο, τους άλλους πρεσβευτές, λόγω της έντιμης συμπεριφοράς τους εκ μέρους της πατρίδας τους και της προθυμίας τους να μας επισκεφτούν
- να τους αναγνωρίσει ως προξένους και ευεργέτες της πόλης της Ιθάκης
- η πόλη τους παραχωρεί όλα τα προνόμια, τα οποία παραχωρούνται σε άλλους προξένους και ευεργέτες.
Αυτό το διάταγμα θα γραφεί σε δύο στήλες, η μία να τοποθετηθεί στο Οδύσσειον και η άλλη στον ναό της θεάς Αθηνάς.
Υπεύθυνος για την επιγραφή είναι ο επιδαμιουργός Σωτίων.
Πολύ σημαντικό, εκ της επιγραφής αυτής, είναι ότι μαθαίνουμε ότι
- τον 3ο αι. π.Χ. στην ΙΘΑΚΗ τελούνταν Οδυσσειακοί Αγώνες, δηλ. τιμούσαν τον ομηρικό βασιλιά τους, με Οδύσσειον και Αγώνες, χιλιάδες χρόνια μετά.
- η Ιθάκη είχε τρεις δημάρχους – τριανδρία, και
- ότι υπήρχε ναός της θεάς Αθηνάς.
Αλλά πού ήταν το Οδύσσειον και ο ναός της θεάς Αθηνάς στην Ιθάκη; Και πού ήταν το στάδιο όπου γίνονταν οι Οδυσσειακοί Αγώνες; – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συμβολη στην Ιστορια της Ιθακης». Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.9.2006.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Dittenberger (επιμ.) “Sylloge Inscriptionum Graecarum” [***] – συλλογή επιγραφών από την Ελλάδα και την Μικρά Ασία, από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι το 565 μ.Χ. Η γ΄ έκδοση (από τον F. Hiller von Gaertringen), που δημοσιεύθηκε σε τρεις τόμους, 1917 – 1920, περιέχει συνολικά 1.268 ελληνικές επιγραφές, με σχόλια στα λατινικά.
- Ε. Σταυριανοπούλου «Ελληνιστικός κόσμος και η άπιαστη έννοια της ελληνικότητας».
(*) Η Μαγνησία του Μαιάνδρου ήταν μία από τις δύο πόλεις με το όνομα Μαγνησία που ίδρυσαν οι Μάγνητες στην Μικρά Ασία τον 10ο αιώνα π.Χ. Ονομάστηκε Μαγνησία από τους Μάγνητες από την Θεσσαλία, που αποίκησαν την περιοχή μαζί με αρχαίους Κρητικούς (υπό τον Κρητικο Λεύκιππο – από επιγραφή). Η άλλη ήταν η Μαγνησία του Σιπύλου στην Λυδία. Ήταν κτισμένη στις υπώρειες του όρους Θώραξ, στις όχθες του μικρού ποταμού Λίθακου, παραπόταμου του ποταμού Μαίανδρου. Απείχε 24 χλμ. από την Μίλητο. Ανήκε στην Ιωνία, αλλά επειδή οι κάτοικοί της ομιλούσαν την αιολική διάλεκτο της ελληνικής, η πόλις δεν έγινε δεκτή στο Κοινό των Ιώνων.
Είχε σημαντικούς ναούς, όπως:
- Της Αρτέμιδος: Η τοπική Άρτεμις Λευκόφρυς[1] ήταν ιδιαιτέρως σεβαστή στην περιοχή αυτή. Η λατρεία της αντικατέστησε την αρχαιότερη της μακεδονο-θρακικής φρυγικής Μεγάλης Μητέρας Θεάς. Το ναϊκό συγκρότημα του ιερού περιελάμβανε επίσης έναν βωμό, που βρισκόταν μπροστά από τον ναό και μια ιερή πηγή. Ο δρόμος προς το ιερόν περνούσε από τα μνημειώδη προπύλαια. Εκτίσθη τον 2ο αιώνα π.Χ. Αρχιτέκτων ο Ερμογένης από τα Αλάβανδα, ο οποίος εργάσθηκε και στον σχεδιασμό της πόλεως, όταν αυτή μεταφέρθηκε σε μια νέα τοποθεσία, στους πρόποδες του όρους Θώρακα, κάτω από τις Ατταλίδες. Ο ιωνικός ναός ήταν ο 4ος μεγαλύτερος αρχαιοελληνικός ναός στην Μικρά Ασία! Βρισκόταν σε υψηλή βάση 7 σκαλοπατιών και είχε μέγεθος 41 x 67 μ. Η ζωφόρος, μήκους 175 μ., απεικόνιζε την Αμαζονομαχία. Στοιχεία της ζωφόρου υπάρχουν στο… Μουσείο Λούβρο στο Παρίσι, στο Βερολίνο και την Κωνσταντινούπολη.
«…το ιερό της Λευκόφρυος Αρτέμιδος είναι κατώτερο από τον ναό της Εφέσου, ως προς το μέγεθος του ναού, και τον αριθμό των αφιερωματικών δώρων, αλλά τον ξεπερνά κατά πολύ ως προς την αρμονία και την επιδέξια διάταξή του. Σε μέγεθος, είναι μεγαλύτερος από όλους τους των ασιατικών ναών, εκτός από την Έφεσο και τα Δίδυμα» – βλ. Στράβων.
Σε αυτόν τον ναό, ο Ερμογένης εφάρμοσε για πρώτη φορά τον ψευδοδίπτερο ρυθμό: Ένα κτήριο που περιβάλλεται από μια διπλή κιονοστοιχία, ενώ η εσωτερική σειρά των κιόνων ήταν μισοκρυμμένη. Ο ψευδοδίπτερος ρυθμός αργότερα υιοθετήθηκε ευρέως και χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους. Επηρέασε και την αρχιτεκτονική της Αναγέννησης. – βλ. Βιτρούβιος.
- Του Διός: Ο Ζευς Σωσίπολης (= σωτήρ και υπερασπιστής της πόλης) ανηγέρθη στα τέλη του 3ου – αρχές 2ου αιώνα π.Χ. Πιθανώς, αρχιτέκτονας ήταν και πάλι ο Ερμογένης. Η πρόσοψη του Ναού είναι στο… «Μουσείο Περγάμου», στο Βερολίνο.
και
- ένας άλλος, που δεν μπορεί να ταυτιστεί, διότι μετετράπη σε… τρίκλιτη βασιλική στα βυζαντινά χρόνια. Ήταν συνδεδεμένος με την αγορά. Τα κιονόκρανα των κιόνων του είχαν εικόνες σκηνών με την Σκύλλα από την «Οδύσσεια» του Ομήρου!
Στις ανασκαφές ευρέθησαν επίσης η Αγορά, το Θέατρο, το Στάδιο (μήκους 185,90 μ.), ένα Κτήριο με σύστημα θέρμανσης (υπόκαυστο) 2ου – 3ου αιώνα, βυζαντινά τείχη (του 620 μΧ), κ.ά.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Η αγνωστη Μικρα Ασια».
[1] Η Λευκοφρυηνή > Λεύκοφρυς αρχικώς ήταν αυτόνομη θεότητα της Ιωνίας. Για χάρι της εορτάζονταν στην Ιωνία τα Λευκοφρυηνά και στην Ρόδο τα Λευκοφρύνεια, με αγώνες. Αργότερα ταυτίστηκε με την θεά Άρτεμη, της οποίας έγινε επίθετο. Λεύκοφρυς λέγεται αυτός / αυτή που έχει άσπρα φρύδια (ὀφρύς = φρύδι). Και αυτό μαρτυρείται από την μυκηναϊκή: reukoroopu2ru (< reuko = λευκό).
Αλλά στην αρχιτεκτονική, όταν πρόκειται για αγορά, αυτή που περιβάλλεται από λευκές μαρμάρινες στοές.
Λεύκοφρυς ήταν παλαιά ονομασία της Τενέδου.
Τέλος, λευκόφρυς / λυκόφρυς ονομαζόταν και το φυτο αρτεμισία, ή λυσίκοπον – Poet. de herb. 28, ΨευδοΔιοσκ. 3.113. 3.127.
ΠΗΓΕΣ: SIG561.26 (Μαγν. Μαι., 3ος αι. πΧ), al., ib.558.12 (ibid.). Ἐπιγρ. Ρόδου ἐν Rev. arch. 1866, Ι. σελ. 164. Χρησμ. παρ’ Ηροδ. 3.57. Ησύχ.
αρχαια Ιθακη απαραβιαστο Μαγνησια θεοφανεια θεα Αρτεμις Λεκακης Pseudodipterus Λευκοφρυηνη Λευκοφρυς θεοτητα Ιωνιας εορτη Λευκοφρυηνα Ροδος Λευκοφρυνεια, αρχαιοι αγωνες Αρτεμη, επιθετο ασπρα λευκα φρυδια οφρυς φρυδι μυκηναικη λεξη reukoroopu2ru reuko = ρευκο λευκο αρχιτεκτονικη, αγορα λευκη μαρμαρινη στοα ονομα Τενεδος λυκοφρυς ετυμολογια φυτο αρτεμισια, λυσικοπον λυσικοπο ΨευδοΔιοσκοριδης
