ΥΓΕΙΑ: ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ – AYUR VEDA και ΕΝΔΟΒΙΟΓΕΝΕΣΗ

Του δρ. ΑΜΠΙ ΣΑΧΙΝ(*), προέδρου του Βελγικού Ινστιτούτου Ενδοβιογενικής Ιατρικής και Ολοκληρωμένης Φυσιολογίας (IBEPI), και της Λένας Ντέρου

Γράφω αυτό το κείμενο ώστε να κατανοήσουμε καλλίτερα τι ονομάζουμε καθημερινά υγεία.

Λέω συχνά ότι είχα την «τύχη» να πάθω την πρώτη μου αλλεργία σε ηλικία 14 ετών και με ένα «θαύμα» μπόρεσα να ξεπεράσω την απόφαση των γιατρών για τραχειοτομή προκειμένου να «βοηθήσουν» την αναπνοή μου.

Εξήντα τρία χρόνια έχουν περάσει από τότε. Σε αυτή την πορεία χρειάστηκε να ερευνήσω διάφορα συστήματα ίασης, ή προληπτικής ιατρικής προκειμένου να κρατήσω το σώμα μου σε σχετικά καλή κατάσταση.

Τα διάφορα εναλλακτικά λεγόμενα συστήματα ίασης έχουν πολλές κοινές παραμέτρους αλλά έχει μεγάλη σημασία να μπορεί κανείς να ακούσει και τον οργανισμό του πριν ακολουθήσει όποιο σύστημα.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν βλέποντας τους ορισμούς της υγείας που δίνονται από διάφορους ειδικούς: οργανισμούς, ιατρικά συστήματα και ιστορικά κείμενα. Υπάρχει ένας οργανισμός που πιθανόν πολλοί από σας να γνωρίζουν που ονομάζεται Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και ιδρύθηκε το 1946 υπό την καθοδήγηση και την αιγίδα του ΟΗΕ.

• Η Υγεία είναι ο παράγοντας που μετρά την φυσική, ψυχολογική ή ακόμα και την πνευματική κατάσταση ενός ζώντος οργανισμού.
• Σύμφωνα με τον ορισμό που διατυπώθηκε στο καταστατικό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (1946) η υγεία είναι «η κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας». Έτσι λοιπόν, η έννοια της υγείας, δεν αποδίδεται μόνο από την ιατρική, αλλά και από άλλους παράγοντες όπως είναι το περιβάλλον, η οικονομία, η εργασία κ.α.

Η πλήρης σωματική και ψυχική ευεξία είναι βέβαια θέμα προσωπικό. Αφορά τον καθ’ ένα από μας. Η κοινωνική ευεξία όμως αφορά το σύνολο μιας κοινωνίας και μπορεί να πει κανείς ότι από την μια πλευρά είναι προσωπικό, γιατί αν ο καθένας φροντίζει την υγεία του τότε η κοινωνία στην οποία ζει είναι επίσης υγιής και αυτό περιλαμβάνει το περιβάλλον, την οικονομία την εργασία κλπ.

Θα εστιάσουμε στην προσωπική διάσταση. Τι σημαίνει «πλήρης σωματική και ψυχική ευεξία»?

Για να μιλήσουμε για πλήρη σωματική και ψυχική ευεξία θα πρέπει να έχουμε ένα πρότυπο. Το πρόβλημα με την κλασσική ιατρική, παρ’ όλην την πρόοδο σε μηχανήματα, χειρουργική και τεχνολογία για διαγνώσεις και θεραπείες, είναι ότι λειτουργεί κατ’ εξοχήν στατιστικά. Δηλαδή, τα τάδε συμπτώματα ονομάζονται τάδε ασθένεια και αντιμετωπίζονται γενικά σε κάθε τύπου ασθενή κατεξοχήν με μια φαρμακευτική αγωγή.

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ

Βέβαια ο πατέρας της Ιατρικής για τη Δύση θεωρείται ο δικός μας Ιπποκράτης του οποίου τον όρκο έδιναν μέχρι πρόσφατα οι φοιτητές της ιατρικής στα περισσότερα μέρη του κόσμου.

Αν δεν το έχετε ακούσει έχει ως εξής:

ΟΜΝΥΜΙ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΙΗΤΡΟΝ ΚΑΙ ΑΣΚΛΗΠΙΟΝ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΝ ΚΑΙ ΠΑΝΑΚΕΙΑΝ ΚΑΙ ΘΕΟΥΣ ΠΑΝΤΑΣ ΤΕ ΚΑΙ ΠΑΣΑΣ ΙΣΤΟΡΑΣ ΠΟΙΟΥΜΕΝΟΣ, ΕΠΙΤΕΛΕΑ ΠΟΙΗΣΕΙΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΝ ΕΜΗΝ ΟΡΚΟΝ ΤΟΝΔΕ.

ΗΓΗΣΕΣΘΑΙ ΜΕΝ ΤΟΝ ΔΙΔΑΞΑΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΑΥΤΗΝ ΙΣΑ ΓΕΝΕΤΗΣΙΝ ΕΜΟΙΣΙ, ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΟΙΝΩΣΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΧΡΕΩΝ ΧΡΗΖΟΝΤΙ ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ ΠΟΙΗΣΕΣΘΑΙ ΚΑΙ ΓΕΝΟΣ ΤΟ ΕΞ ΑΥΤΟΥ ΑΔΕΛΦΕΟΙΣ ΙΣΟΝ ΕΠΙΚΡΙΝΕΕΙΝ ΑΡΡΕΣΙ, ΚΑΙ ΔΙΔΑΞΕΙΝ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΑΥΤΗΝ, ΗΝ ΧΡΗΙΖΩΣΙ ΜΑΝΘΑΝΕΙΝ, ΑΝΕΥ ΜΙΣΘΟΥ ΚΑΙ ΞΥΓΓΡΑΦΗΣ.

ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΗΣ ΤΕ ΚΑΙ ΑΚΡΟΗΣΙΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΟΙΠΗΣ ΑΠΑΣΗΣ ΜΑΘΗΣΙΟΣ ΜΕΤΑΔΟΣΙΝ ΠΟΙΗΣΕΣΘΑΙ ΥΙΟΙΣΙ ΤΕ ΕΜΟΙΣΙ ΚΙΑ ΤΟΙΣΙ ΤΟΥ ΕΜΕ ΔΙΔΑΞΑΝΤΟΣ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΑΙΣΙ ΣΥΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙΣΙ ΤΕ ΚΑΙ ΩΡΚΙΣΜΕΝΟΙΣ ΝΟΜΩ ΙΗΤΡΙΚΩ ΑΛΛΩ ΔΕ ΟΥΔΕΝΙ.

ΔΙΑΙΤΗΜΑΣΙ ΤΕ ΧΡΗΖΟΜΑΙ ΕΠ’ΩΦΕΛΕΙΗ ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ ΚΑΙ ΚΡΙΣΙΝ ΕΜΗΝ, ΕΠΙ ΔΗΛΗΣΕΙ ΔΕ ΚΑΙ ΑΔΙΚΙΗ ΕΙΡΞΕΙΝ.

ΟΥ ΔΩΣΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΦΑΡΜΑΚΟΝ ΟΥΔΕΝΙ ΑΙΤΗΘΕΙΣ ΘΑΝΑΣΙΜΟΝ, ΟΥΔΕ ΥΦΗΓΗΣΟΜΑΙ ΞΥΜΒΟΥΛΙΗΝ ΤΟΙΗΝ ΔΕ ΟΜΟΙΩΣ ΔΕ ΟΥΔΕ ΓΥΝΑΙΚΙ ΠΕΣΣΟΝ ΦΘΟΡΙΟΝ ΔΩΣΩ.

ΑΓΝΩΣ ΔΕ ΚΑΙ ΟΣΙΩΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΩ ΒΙΟΝ ΤΟΝ ΕΜΟΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΝ ΤΗΝ ΕΜΗΝ.

ΟΥ ΤΕΜΕΩ ΔΕ ΟΥΔΕ ΜΗΝ ΛΙΘΙΩΝΤΑΣ, ΕΚΧΩΡΗΣΩ ΔΕ ΕΡΓΑΤΗΣΙΝ ΑΔΡΑΣΙΝ ΠΡΗΞΙΟΣ ΤΗΣΔΕ.

ΕΣ ΟΙΚΙΑΣ ΔΕ ΟΚΟΣΑΣ ΑΝ ΕΣΙΩ, ΕΣΕΛΕΥΣΟΜΑΙ ΕΠ’ ΩΦΕΛΕΙΗ ΚΑΜΝΟΝΤΩΝ, ΕΚΤΟΣ ΕΩΝ ΠΑΣΗΣ ΑΔΙΚΙΗΣ ΕΚΟΥΣΙΗΣ ΚΑΙ ΦΘΟΡΙΗΣ ΤΗΣ ΤΕ ΑΛΛΗΣ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΠΙ ΤΕ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΙΩΝ, ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΔΟΥΛΩΝ.

Α Δ’ΑΝ ΕΝ ΘΕΡΑΠΕΙΗ Η ΙΔΩ Η ΑΚΟΥΣΩ, Η ΚΑΙ ΑΝΕΥ ΘΕΡΑΠΕΙΗΣ ΚΑΤΑ ΒΙΟΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, Α ΜΗ ΧΡΗΠΟΤΕ ΕΓΚΑΛΕΣΘΑΙ ΕΞΩ, ΣΙΓΗΣΟΜΑΙ, ΑΡΡΗΤΑ ΗΓΕΥΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΤΟΙΑΥΤΑ.

ΟΡΚΟΝ ΕΝ ΟΥΝ ΜΟΙ ΤΟΝΔΕ ΕΠΙΤΕΛΕΑ ΠΟΙΕΟΝΤΙ ΚΑΙ ΜΗ ΞΥΓΧΕΟΝΤΙ ΕΙΗ ΕΠΑΥΡΑΣΘΑΙ ΚΑΙ ΒΙΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ, ΔΟΞΑΖΟΜΕΝΩ ΠΑΡΑ ΠΑΣΙΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙΣ ΕΣ ΤΟΝ ΑΙΕΙ ΧΡΟΝΟΝ, ΠΑΡΑΒΑΙΝΟΝΤΙ ΔΕ ΚΑΙ ΕΠΙΟΡΚΕΟΝΤΙ, ΤΑΝΑΝΤΙΑ ΤΟΥΤΕΩΝ.

Απόδοση στα νέα ελληνικά

ΠΗΓΗ: ΕΚΠΑ Ιατρική Σχολή Αθηνών

“Ορκίζομαι στον Απόλλωνα τον Ιατρό και στον Ασκληπιό και στην Υγεία και στην πανάκεια και σ΄ όλους τους Θεούς επικαλούμενος την μαρτυρία τους, να τηρήσω πιστά κατά τη δύναμη και την κρίση μου αυτό τον όρκο και το συμβόλαιό μου αυτό.

Να θεωρώ αυτόν που μου δίδαξε αυτή την τέχνη ίσο με τους γονείς μου και να μοιραστώ μαζί μου τα υπάρχοντά μου και τα χρήματά μου αν έχει ανάγκη φροντίδας.

Να θεωρώ τους απογόνους του ίσους με τ΄ αδέλφια μου και να τους διδάξω την τέχνη αυτή αν θέλουν να τη μάθουν, χωρίς αμοιβή και συμβόλαιο και να μεταδώσω με παραγγελίες, οδηγίες και συμβουλές όλη την υπόλοιπη γνώση μου και στα παιδιά μου και στα παιδιά εκείνου με δίδαξε και στους άλλους μαθητές που έχουν κάνει γραπτή συμφωνία μαζί μου και σ΄ αυτούς που έχουν ορκισθεί στον ιατρικό νόμο και σε κανέναν άλλο και να θεραπεύω τους πάσχοντες κατά τη δύναμή μου και την κρίση μου χωρίς ποτέ, εκουσίως, να τους βλάψω ή να τους αδικήσω.

Και να μη δώσω ποτέ σε κανένα, έστω κι αν μου το ζητήσει, θανατηφόρο φάρμακο, ούτε να δώσω ποτέ τέτοια συμβουλή. Ομοίως να μη δώσω ποτέ σε γυναίκα φάρμακο για ν΄ αποβάλει.

Να διατηρήσω δε τη ζωή μου και την τέχνη μου καθαρή και αγνή. Και να μη χειρουργήσω πάσχοντες από λίθους αλλά ν΄ αφήσω την πράξη αυτή για τους ειδικούς.

Και σ΄ όποια σπίτια κι αν μπω, να μπω για την ωφέλεια των πασχόντων αποφεύγοντας κάθε εκούσια αδικία και βλάβη και κάθε γενετήσια πράξη και με γυναίκες και με άνδρες, ελεύθερους και δούλους.

Και ό,τι δω ή ακούσω κατά την άσκηση του επαγγέλματός μου, ή κι εκτός, για τη ζωή των ανθρώπων, που δεν πρέπει ποτέ να κοινοποιηθεί, να σιωπήσω και να το τηρήσω μυστικό.

Αν τον όρκο μου αυτό τηρήσω πιστά και δεν τον αθετήσω, είθε ν΄ απολαύσω για πάντα την εκτίμηση όλων των ανθρώπων για τη ζωή μου και για την τέχνη μου, αν όμως παραβώ και αθετήσω τον όρκο μου να υποστώ τα αντίθετα από αυτά”.

ΔΕΙΤΕ την ομιλία: ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ και ΕΝΔΟΒΙΟΓΕΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ, ΕΔΩ.

Τα Ιπποκρατικά κείμενα αναφέρονται διεξοδικά στην κλινική σημειολογία, τη διαγνωστική, την πρόληψη και την πρόγνωση. Η θεραπευτική, σύμφωνα με τις Ιπποκρατικές αντιλήψεις, αποβλέπει στην ενίσχυση της ιαματικής δύναμης της φύσης («νούσων φύσιες ιητροί»). Ειδικότερα, οι φαρμακευτικές αντιλήψεις συνοψίζονται μέσα στην επιγραμματική φράση «ασκείν περί τα νουσήματα δύο, ωφελέειν ή μη βλάπτειν». Στο έργο του με τίτλο Περί των εν τη Κεφαλή Τραυμάτων, ο Ιπποκράτης περιγράφει μία εγχείρηση στην οποία αφαιρείται ένα μέρος από το κόκαλο του κρανίου. Η Ιπποκρατική ιατρική άνθησε κατά την περίοδο του χρυσού αιώνα του Περικλή. Προάγγελοι του Ιπποκράτη, εκτός από τον Ασκληπιό και την ιερατική ιατρική των Ασκληπιείων, ήταν η λαϊκή-παραδοσιακή ιατρική και η Ιωνική φιλοσοφία.

Στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχαν δύο ιατρικές σχολές ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης των νόσων. Η Ιατρική Σχολή της Κνίδου επικεντρώθηκε στη διάγνωση. Η Ιπποκρατική σχολή ή Σχολή της Κω είχε ως επίκεντρό της τη φροντίδα του ασθενούς και την πρόγνωση. Ο Ιπποκράτης πιστώθηκε από τους μαθητές του Πυθαγόρα για τη σύνδεση της φιλοσοφίας με την ιατρική. Επιπλέον, ήταν ο πρώτος που θεμελίωσε την επιστημονική ιατρική, όπως βεβαιώνει και ο Γαληνός («πρώτος εξήνεγκε την τελείαν παρ’ Έλλησι ιατρικήν», xiv 676). Κατά τον Ιπποκράτη και τους αποκαλούμενους Ιπποκρατικούς, ο γιατρός οφείλει να απορρίπτει κάθε είδους δεισιδαιμονία, να είναι καθαρός στο σώμα και αχώριστος της ηθικής. Η ζωή του πρέπει να είναι σεμνή και γεμάτη σιγή. Ο ίδιος να είναι φιλόσοφος.

Για τον Γαληνό ο Ιπποκράτης είναι «Θείος», μέγιστος των γιατρών και πρώτος των φιλοσόφων.  Το πρωτοποριακό έργο του Ιπποκράτη επηρέασε θετικά, όχι μόνο την γενική ιατρική, αλλά όλες τις παθολογικές και όλες τις χειρουργικές ειδικότητες.

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Η προσφορά της Ιπποκρατικής Ιατρικής στην παγκόσμια Ιατρική Επιστήμη είναι ανεκτίμητη.  Το γνωμικό αυτό συνοψίζει τη φιλοσοφία του Ιπποκράτη. Λίγο κρατά η παραμονή του ανθρώπου πάνω στη γη. Ο Ιπποκράτης προσπαθούσε να κάνει την παραμονή αυτή πιο υποφερτή. Προσπαθούσε να ανακουφίσει τον άνθρωπο από τον πόνο, την αρρώστια και τον φόβο.

Η παγκόσμια αναγνώριση του Κώου σοφού ως «πατέρα της ορθολογικής Ιατρικής» αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ανεκτίμητης αξίας του πρωτοποριακού του έργου, που επηρέασε βαθύτατα την διαχρονική εξέλιξη της επιστημονικής ιατρικής σκέψης στα χρόνια που ακολούθησαν από τότε ως τις ημέρες μας.

AYUR VEDA – (Η ΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ)

Μια άλλη θεώρηση είναι αυτή που σήμερα ονομάζουμε ολιστική ιατρική και που η βάση της και οι αρχές της στηρίζονται στην Ινδική επιστήμη της Ayur Veda. – ΑΚΟΥΣΤΕ και την εκπομπή του Γ. Λεκάκη για την Unani Medicine, ΕΔΩ. ΔΙΑΒΑΣΤΕ σχετικά άρθρα, ΕΔΩ.

Ayur Veda, είναι το πανάρχαιο Ινδικό σύστημα ιατρικής που περιλαμβάνει θέματα πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας των ασθενειών, αλλά ασχολείται παράλληλα και με όλη τη Δημιουργία και τη θέση που έχει ο άνθρωπος μέσα της. Η λέξη «Ayurveda», ετυμολογικά, αποτελείται από δύο συστατικά:

1.- AYUS = Ζωή, Ζωτική Δύναμη, Υγεία

2.- VEDA = Ολοκληρωμένη Γνώση, Επιστήμη

Με τον όρο λοιπόν αυτόν που πρακτικά σημαίνει «Η επιστήμη της Ζωής», υπονοείται ένα σύστημα το οποίο καταρχήν δεν έχει τίποτα να κάνει με ασθένεια και θεραπεία! Όπως εύκολα παρατηρεί κανείς, στο όνομά του δεν υπάρχει συστατικό που να παραπέμπει σε κάποιο «πάθος», όπως συμβαίνει με την ομοιο-παθητική, αλλο-παθητική, κλπ., ούτε όμως και κάποια θεραπεία, όπως είναι η βοτανο-θεραπευτική, η φυτο-θεραπεία, η φυσιο-θεραπεία, χρωμο-θεραπεία, αρωματο-θεραπεία και τα σχετικά.

Ο Ayurveda μιλά κατ’ αρχήν για την ίδια τη Ζωή, για την όλη Δημιουργία, για το πώς ξεκίνησε και φτιάχτηκε το Σύμπαν και ο άνθρωπος. Αναφέρει στοιχεία από την δημιουργία των πλανητών, της Γης, των πλασμάτων που ζουν στην θάλασσα, την στεριά και τον αέρα (ζώα και φυτά), συνεχίζει με στοιχεία για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και την κατάσταση των τριών «Επιπέδων Ύπαρξής» τους, του υλικού «παχυλού» τους σώματος, του νοητικού τους σώματος και της Εσώτερης Φύσης τους. Περιγράφει τις συνθήκες που επιδρούν στο περιβάλλον στο οποίο ζουν οι άνθρωποι και πως αυτό τους επηρεάζει, κλπ.

Ασχολείται με το πώς αρρωσταίνουν οι άνθρωποι, και ένα μεγάλο μέρος των αγιουρβεδικών κειμένων αφιερώνεται στην Προληπτική Ιατρική, στο πώς δηλαδή τα άτομα δεν θα αρρωστήσουν, σεβόμενα και κυρίως αποδεχόμενα την Αληθινή τους Φύση και ζώντας σε αρμονία με το περιβάλλον τους.

Υπάρχουν τεράστια κείμενα με διεξοδικές πληροφορίες για την πρόληψη όλων των γνωστών ασθενειών. Και στο τέλος βέβαια, εάν κάτι δεν πάει καλά και εφ’ όσον εμφανιστούν οι διάφορες ασθένειες σε ποικίλες μορφές, περιγράφει και τρόπους για το πώς θα επέλθει η θεραπεία και η αποκατάσταση της Υγείας. Το όλο σύστημα σε αυτό το τελευταίο και θεραπευτικό του σκέλος, χωρίζεται σε 8 μέρη – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκακης: Ο κόσμος του 8 – και το κάθε ένα από αυτά ασχολείται με έναν ξεχωριστό τομέα της θεραπευτικής τέχνης.

ΓΕΝΙΚΑ

Η άποψη ότι όλη η Δημιουργία, το σύμπαν ολόκληρο είναι φτιαγμένο από μερικά «βασικά» υλικά, τα οποία σε διάφορους συνδυασμούς μεταξύ τους σχηματίζουν όλα όσα μπορούν να αντιληφθούν οι αισθήσεις μας, είναι σαφώς πανάρχαια και εμφανίζεται στις φιλοσοφικές παραδόσεις όλων των λαών του κόσμου.

Όλα τα φιλοσοφικά συστήματα, όλες οι θρησκείες και παραδόσεις, δέχονται την ύπαρξη ορισμένων πρωταρχικών υλικών με τα οποία ο «Θεός», το «Απόλυτο», η «Φύση» κλπ., έχει δημιουργήσει όλη την πλάση.

Έτσι αυτή η θεωρία των «Λεπτών Στοιχείων», ή «Λεπτών Ριζωμάτων», φαίνεται στην Ελληνική παράδοση μέσα από την Πλατωνική και εν συνεχεία από την Αριστοτελική θεώρηση του Σύμπαντος, η οποία αποτελούσε για αιώνες τη βάση της επιστημονικής σκέψης του Ευρωπαϊκού και γενικότερα του Δυτικού χώρου.

Στην Ανατολή, αυτή η ίδια θεωρία αναπτύχθηκε με δύο διαφορετικές διατυπώσεις:

α) Στην Ινδία με τις πανάρχαιες παραδόσεις των Βεδών όπου τα στοιχεία είναι ο Αιθέρας, ο Αέρας, το Πυρ, το Ύδωρ και η Γη.

β) στην Κίνα λίγο αργότερα όπου τα πέντε αυτά στοιχεία ονομάστηκαν αντίστοιχα Μέταλλο, Ξύλο, Φωτιά, Νερό και Γη.

Η ίδια άποψη, με μικροδιαφορές όμως στην ορολογία εμφανίζεται στην Αιγυπτιακή παράδοση και γενικά στις παραδόσεις των λαών της «Αραβικής» περιοχής όπως οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, κλπ., καθώς και στις αντίστοιχες παραδόσεις των αρχαίων λαών της Αμερικής (Μάγιας, Ολμέκοι, Αζτέκοι, Ίνκας, κλπ.).

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ

Σύμφωνα με όλες αυτές τις φιλοσοφικές διδασκαλίες, η Δημιουργία αρχίζει από το Απόλυτο, τον Θεό με τον Πρωταρχικό Ήχο, όπως αναφέρει και ο Ηρακλειτος και μετά ο Ευαγγελιστής: «Εν αρχή ήν ο Λόγος, και ο Λόγος ήν προς τον Θεόν, και Θεός ήν ο Λόγος. Ούτος ήν εν αρχή πρός τον Θεόν. Πάντα δι΄ αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ έν ό γέγονε».

Από τις δονήσεις αυτού του Πρωταρχικού Λόγου, εγείρεται το στοιχείο του Αιθέρα (Akasha), το οποίο προσφέρει το ζωτικό χώρο μέσα στον οποίο θα αναπτυχθεί η όλη Δημιουργία. Η κίνηση του Αιθέρα δημιουργεί το στοιχείο του Αέρα (Vayu) ο οποίος είναι υπεύθυνος για την όποια κίνηση και μεταβολή γίνεται μέσα στη Δημιουργία.

Η κίνηση του Αιθέρα μέσω του Αέρα δημιουργεί τριβή και θερμότητα. Τα στοιχεία αυτής της θερμικής ενέργειας ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας φως και έτσι εμφανίζεται το επόμενο στοιχείο, το Πυρ (Tejas).

Αυτό φωτίζει όλη την Πλάση, δίνει ομορφιά και ελέγχει την παραγωγή ενέργειας μέσα στο Σύμπαν, είναι υπεύθυνο δηλαδή για τον “μεταβολισμό” και τη θρέψη της Δημιουργίας. Είναι ο μεγάλος “μετασχηματιστής” διότι με τη δύναμη του πυρός τα στερεά μπορούν να ρευστοποιηθούν και να γίνουν υγρά και τα υγρά να εξατμιστούν και να γίνουν αέρια.

Στη συνέχεια, η θερμότητα του Πυρός υγροποιεί και διαλύει ορισμένα στοιχεία του Αιθέρα και η ρευστοποίηση αυτή, δημιουργεί το τέταρτο στη σειρά λεπτό στοιχείο, το Ύδωρ (Jala). Αυτό είναι υπεύθυνο γενικά για τη συνοχή μέσα στο Σύμπαν και είναι η δύναμη που συγκολλά όλα τα άλλα στοιχεία και δημιουργεί την ενότητα.

Τα υγροποιημένα αιθέρια στοιχεία στη συνέχεια, στερεοποιούνται και πάλι, σχηματίζοντας το τελευταίο από τα πέντε στοιχεία, τη Γη (Prthivi), η οποία τελικά είναι αυτή που θα δώσει την οριστική μορφή και ύπαρξη στον Υλικό Κόσμο, σε όλα τα πλάσματα της Δημιουργίας. Από τη Γη σχηματίζονται όλα τα υλικά πλάσματα, δηλαδή τα άτομα και μόρια, οι χημικές ενώσεις, τα φυτά, τα ζώα, το οργανικό σώμα του Ανθρώπου, κλπ.

Συνοψίζοντας λοιπόν την όλη πορεία της εξέλιξης μπορεί να αναφερθεί η εξής σειρά των πραγμάτων: Οι ίδιες δονήσεις του Θείου Λόγου που εμφανίζονται στον Αιθέρα, μπαίνουν σε κίνηση στον Αέρα και εμφανίζονται στο Πυρ, στη συνέχεια υγροποιούνται και δίνουν το Ύδωρ για να στερεοποιηθούν τελικά στο στοιχείο της Γης.

1ο παράδειγμα: το άτομο

Σε ένα άτομο, η Γη δίνει τη μορφή και το σχήμα στα πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια και τα υπόλοιπα υποατομικά σωματίδια. Το Ύδωρ είναι η συνεκτική δύναμη που τα κρατάει ενωμένα στη μορφή του ατόμου και έτσι ο πυρήνας παραμένει ενωμένος και τα ηλεκτρόνια δεν απομακρύνονται από τις τροχιές τους. Το Πυρ είναι η εσωτερική ενέργεια του κάθε ατόμου που μπορεί να απελευθερωθεί στην ατομική (πυρηνική) έκρηξη.

Ο Αέρας με την κινητικότητα που τον χαρακτηρίζει κάνει τα ηλεκτρόνια να κινούνται γύρω από τον πυρήνα και συντελεί και στην κίνηση όλου του ατόμου μέσα στο χώρο. Τέλος, το άτομο καταλαμβάνει κάποιο χώρο μέσα στη δημιουργία, και βέβαια υπάρχει και χώρος μεταξύ του πυρήνα και των ηλεκτρονίων ο οποίος είναι απολύτως απαραίτητος για την ύπαρξή του ατόμου. Ο χώρος αυτός είναι μια έκφραση του Αιθέρα.

2ο παράδειγμα: το κύτταρο

Σε ένα κύτταρο τη μορφή και το βάρος του τα δίνει η Γη, μαζί με τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένα όλα τα οργανίδια του κυττάρου. Η υγρασία και η συνεκτικότητα που κρατάει τα οργανίδια ενωμένα μεταξύ τους και δεν αφήνει το κύτταρο να διαλυθεί είναι το Ύδωρ και ο μεταβολισμός του κυττάρου που παράγει την ενέργεια που του χρειάζεται είναι το Πυρ.

Οι διάφορες κινήσεις που γίνονται μέσα στο κύτταρο αλλά και η κίνηση του ίδιου του κύτταρου μέσα στον οργανισμό γίνεται με τον Αέρα και τέλος ο Αιθέρας θα δώσει χώρο σε αυτό το κύτταρο για να υπάρξει. Εάν οποιοδήποτε από τα πέντε αυτά στοιχεία πάψει να συνεισφέρει στην ύπαρξη του κυττάρου, τότε το κύτταρο αυτό πολύ απλά δεν μπορεί να ζήσει και καταστρέφεται.

3ο παράδειγμα: ο άνθρωπος

Στον άνθρωπο, η Γη σχηματίζει το οργανικό του σώμα και το Ύδωρ είναι η δύναμη που κρατάει τη μορφή του σώματος και δεν το αφήνει να διαλυθεί. Το Πυρ μέσω του μεταβολισμού θα επεξεργαστεί τις τροφές και θα θρέψει τον οργανισμό και για το λόγο αυτό το πεπτικό σύστημα έχει μεγάλη ποσότητα Πυρός.

Ο Αέρας κινεί τα πάντα μέσα στο σώμα, όπως την καρδιά και την αιματική κυκλοφορία, το πεπτικό σύστημα και τις τροφές που περιέχει, , τα ούρα μέσα στο ουροποιητικό σύστημα, τα χέρια και τα πόδια για την μετακίνηση του ανθρώπου, κλπ.

Ο Αιθέρας τέλος δίνει χώρο σε αυτό το σώμα για να υπάρξει και εάν του αφαιρέσεις το χώρο (συνθλίβοντάς το για παράδειγμα ανάμεσα σε δύο κινούμενους τοίχους) το σώμα θα καταρρεύσει. Όλες οι κοιλότητες του σώματος όπως τα αυτιά, τα ρουθούνια, το στόμα, ο κόλπος, χαρακτηρίζονται από την έντονη ύπαρξη του στοιχείου του αιθέρα που δημιουργεί το χώρο.

Τα πέντε αυτά στοιχεία (Mahabhutas) υπάρχουν παντού και απομένει στον ερευνητή που ενδιαφέρεται να τα αναζητήσει, να τα ανακαλύψει και να τα μελετήσει, χρησιμοποιώντας τις πέντε του αισθήσεις και τη διάνοιά του.

ΤΡΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ DOSHAS

Σύμφωνα με το σύστημα του Ayurveda, υπάρχουν τρεις Ενέργειες (Doshas) που ρυθμίζουν και συντονίζουν τα πέντε λεπτά στοιχεία (Mahabhutas) μέσα στον άνθρωπο. Θα έλεγε κανείς ότι η όλη ύπαρξη του ανθρώπινου σώματος έχει τρία κύρια χαρακτηριστικά:

1.- ΜΟΡΦΗ: Η μορφή στον άνθρωπο δίνεται από τα στοιχεία της Γης που παρέχει τα διάφορα υλικά (άτομα, μόρια, κύτταρα, ιστοί, όργανα) και του Ύδατος που όλα αυτά τα συγκρατεί ενωμένα σε ένα ενιαίο σύνολο. Η Ενέργεια που ελέγχει αυτόν τον τομέα λέγεται Kapha Dosha.

2.- ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ: Το σώμα για να ζήσει χρειάζεται να τραφεί και αυτό έχει να κάνει με την πέψη των τροφών, την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών και τη μεταφορά τους στο κάθε ανθρώπινο κύτταρο. Η Ενέργεια που συντονίζει τον τομέα αυτόν λέγεται Pitta Dosha και ελέγχει το στοιχείο του Πυρός.

3.- ΚΙΝΗΣΗ: O άνθρωπος για να επιβιώσει χρειάζεται να κινηθεί για να βρει την τροφή του, να σκεφθεί για τη ζωή του και παράλληλα πρέπει να γίνονται και διάφορες εσωτερικές κινήσεις στο σώμα του οι οποίες όμως δεν είναι υπό τον άμεσο έλεγχό του, όπως η κίνηση του αίματος, κλπ. Τις λειτουργίες αυτές ελέγχει η Ενέργεια που λέγεται Vata Dosha και ουσιαστικά ελέγχει τα στοιχεία του Αέρα και του Αιθέρα.

Η ορολογία που χρησιμοποιείται είναι πολύ δύσκολο να μεταφραστεί επακριβώς και για το λόγο αυτό ακολουθεί μια σύντομη περιγραφή του τι υπονοείται με τους όρους Vata, Pitta και Kapha Dosha.

1.- VATA DOSHA – ΑΕΡΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Το κυριότερο χαρακτηριστικό της Ενέργειας αυτής, είναι το στοιχείο της κίνησης που φαίνεται να διαρρέει οτιδήποτε επηρεάζεται από το Vata Dosha. Αυτό που κινείται ονομάζεται Vata και στο ανθρώπινο σώμα η Ενέργεια αυτή είναι η κινητήρια δύναμη όλων των βιολογικών αντιδράσεων και του συνόλου του μεταβολισμού. Κινεί την όλη λειτουργία της αναπνοής, ανοιγοκλείνει τα βλέφαρα, κινεί τους μύες, κάνει την καρδιά να κτυπάει και το αίμα να κυλάει μέσα στις αρτηρίες και τις φλέβες, προωθεί την τροφή στον πεπτικό σωλήνα, κινεί τις μεμβράνες των κυττάρων, στέλνει τα νευρικά ερεθίσματα μέσα από τα νεύρα, κλπ. Η γρήγορη εναλλαγή των σκέψεων, η αστάθεια στη λήψη αποφάσεων και η αναποφασιστικότητα, ο εκνευρισμός και η γενική νοητική υπέρ-κινητικότητα, είναι τα αποτελέσματα του επηρεασμού του νοητικού επιπέδου του ανθρώπου από το Vata Dosha.

2.- PITTA DOSHA – ΠΥΡΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Το κύριο χαρακτηριστικό εδώ είναι η θερμότητα που εκδηλώνεται σε κάθε τι που ελέγχεται από την Πύρινη Ενέργεια. Ο μεταβολισμός του ανθρώπινου σώματος (τόσο ο καταβολισμός – διάσπαση, όσο και ο αναβολισμός – δημιουργία), κυβερνάται από το Pitta, το ίδιο και το πεπτικό σύστημα (κυρίως το στομάχι και το ήπαρ). Η ενέργεια αυτή ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, το χρώμα και τη γενική κατάσταση του δέρματος, καθώς και τη λειτουργία της όρασης. Από το νοητικό επίπεδο σχετίζεται άμεσα με τον θυμό, τη ζήλεια, το μίσος και γενικά με “εκρηκτικές” καταστάσεις. Δημιουργεί επίσης ένα δυνατό αίσθημα πειθαρχίας και “τάξης στα πράγματα”.

3.- KAPHA DOSHA – ΥΔΑΤΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

H Ενέργεια αυτή χαρακτηρίζεται από την υγρασία και την ικανότητα συγκόλλησης που διαθέτει. Κρατάει ενωμένα τα διάφορα στοιχεία που σχηματίζουν το σώμα και το νου του ανθρώπου, κρατάει τα ριζώματα σε ισορροπία μεταξύ τους, δίνει υγρασία στο δέρμα, επουλώνει και συγκολλά διάφορες πληγές και γενικά δίνει μια γενική κατάσταση ευεξίας και φρεσκάδας.

Στο νοητικό επίπεδο σχετίζεται με τη λειτουργία της μνήμης, αλλά και με καταστάσεις πλεονεξίας και κτητικότητας. Από την άλλη μεριά, μια άλλη έκφραση αυτής της Ενέργειας είναι η μεγαλοκαρδία, η ηρεμία του νου καθώς και συναισθήματα ερωτικής έλξης προς άλλα άτομα.

Ποια είναι η μεταξύ τους σχέση; Οι τρείς αυτές Ενέργειες του συστήματος Tridosha επηρεάζουν η μία την άλλη και ένα πρόβλημα σε μία από τις τρείς αργά ή γρήγορα θα επηρεάσει και τις υπόλοιπες. Για παράδειγμα (ισχύει ότι και στη φύση): Αύξηση του Vata θα αυξήσει και το Pitta (ο αέρας δυναμώνει τη φωτιά), ενώ αύξηση του Kapha θα μειώσει το Pitta (το νερό σβήνει τη φωτιά).

Αυτές οι Ενέργειες εδράζονται σε διαφορετικά σημεία στο ανθρώπινο σώμα τα οποία χωρίζονται σε κύρια και δευτερεύοντα. Για κάθε μία από τις τρείς αυτές Ενέργειες υπάρχουν πέντε σημεία στο σώμα στα οποία εδράζονται, από τα οποία ένα είναι το κύριο (“ο αρχηγός της πεντάδας στην ομάδα του μπάσκετ”) και τα υπόλοιπα τέσσερα είναι τα δευτερεύοντα (“οι παίκτες”).

Η ΑΕΡΙΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

1.- PRANA VAYU

ΕΔΡΑ: ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ, ΚΑΡΔΙΑ, ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ, και επίσης ο εγκέφαλος, τα μάτια, τα αυτιά, η μύτη και το στόμα σαν δευτερεύουσες θέσεις.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΑΝΑΠΝΟΗ, ΚΑΤΑΠΟΣΗ

Η πηγή του Prana Vayu είναι η αναπνοή. Εάν η αναπνοή δεν γίνεται σωστά, τότε εκτός από τους πνεύμονες, επηρεάζεται άμεσα και η καρδιά. Σε περιπτώσεις άσθματος, βρογχίτιδας, βραχνάδας, κρύου στην περιοχή του στήθους, πρέπει απαραίτητα να εξισορροπείται το Prana Vayu. H κατάσταση είναι πιο σοβαρή σε περιπτώσεις άσθματος και ασθματοειδούς βρογχίτιδας όπου η καρδιά υποφέρει και αυτή από έλλειψη οξυγόνου.

Το Prana Vayu ρυθμίζει την κίνηση των πνευμόνων, της καρδιάς, την κατάποση της τροφής και τις επί μέρους «μικρές» κινήσεις του φτερνίσματος, του λόξιγκα, της μάσησης κλπ. Σε εγκεφαλικό και νοητικό επίπεδο ρυθμίζει την ικανότητα για κατανόηση και -ειδικά- την ικανότητα για συγκέντρωση της προσοχής.

Η κίνηση του Prana Vayu σε σχέση με το σώμα, είναι από το εξωτερικό μέρος προς το εσωτερικό και το ίδιο ισχύει. με τον Νου, όπως για παράδειγμα είναι η πρόσληψη και αποθήκευση των πληροφοριών που δέχονται οι αισθήσεις.

Τα όργανα των αισθήσεων αλλά και η ίδια η αισθητήρια λειτουργία του καθενός, συντονίζεται από το Prana Vayu.

2.- UDANA VAYU

ΕΔΡΑ: ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΛΑΙΜΟΥ, και επίσης ο ομφαλός και ο θώρακας.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΛΟΓΟΣ, ΟΜΙΛΙΑ

Το Udana Vayu είναι υπεύθυνο για την καλή λειτουργία της φωνητικής συσκευής (λάρυγγας, φωνητικές χορδές, κλπ.) καθώς και για τις λειτουργίες της στοματικής και ρινικής κοιλότητας. Έχει μια γενικά ανοδική τάση μέσα στο σώμα και κινείται από το εσωτερικό μέρος προς το εξωτερικό, ανεβάζοντας τον αέρα προς τα επάνω και κάνοντας την ομιλία δυνατή.

Από διαταραχή του Udana Vayu προκαλούνται ασθένειες που εμπίπτουν στο πεδίο της ωτορινολαρυγγολογίας και της ομιλίας, όπως είναι η δυσλεξία και το τραύλισμα. Σε νοητικό επίπεδο έχει να κάνει με την έκφραση (προς τα “έξω”) των συναισθηματικών κινήσεων και την ανάκληση των αποθηκευμένων πληροφοριών.

Ένας δηλαδή άνθρωπος με ασθενική μνήμη εάν έχει πρόβλημα στο Prana Vayu δεν θα θυμάται κάτι διότι δεν θα το έχει αποθηκεύσει (δεν θα έχει λειτουργήσει η «προς τα μέσα κίνηση»), ενώ εάν φταίει το Udana Vayu, τότε δεν θα μπορεί να το ανακαλέσει και να το φέρει στο προσκήνιο (δεν θα λειτουργεί η «προς τα έξω κίνηση»).

3.- SAMANA VAYU

ΕΔΡΑ: ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΜΦΑΛΟΥ, ΣΤΟΜΑΧΙ, ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΠΕΨΗ, ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ

Με τη δράση του Samana Vayu, εκκρίνονται τα πεπτικά ένζυμα, ενεργοποιούνται και διασπούν τις τροφές σε μικρά μέρη, τα οποία μπορούν να αφομοιωθούν από το πεπτικό σύστημα και για το λόγο αυτό, η δράση του είναι απολύτως απαραίτητη για τη σωστή πεπτική λειτουργία. Οι διάφορες ουσίες που απορροφούνται στη συνέχεια, εισέρχονται στο αίμα και κυκλοφορούν σε όλο το σώμα.

Συντελεί στην ανάμιξη των τροφών με τα πεπτικά ένζυμα και στην προώθησή τους προς το παχύ έντερο, ελέγχοντας τις περισταλτικές κινήσεις του στομάχου και του λεπτού εντέρου. Ασθένειες από διαταραχή του Samana Vayu είναι οι διάφορες δυσπεψίες, τα σύνδρομα δυσαπορρόφησης, κλπ.

4.- APANA VAYU

ΕΔΡΑ: ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΟΙΛΙΑΣ, ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΑΠΟΒΟΛΗ (Οι πέντε αποβολές)

Το Apana Vayu είναι η κύρια έκφραση του Vata Dosha και έχει σαν έδρα του την περιοχή της κοιλιάς και της μικρής (ελάσσονος) πυέλου. Έχει μια φυσική τάση για κίνηση προς τα κάτω και η δράση του είναι η “αποβολή” και με τον όρο αυτό υπονοούνται οι πέντε αποβολές που συμβαίνουν στην περιοχή αυτή:

1.- Αποβολή των κοπράνων – αφόδευση

2.- Αποβολή των ούρων – ούρηση

3.- Αποβολή του σπέρματος – στύση και εκσπερμάτωση

4.- Αποβολή του ωαρίου – ωορρηξία στην ωοθήκη

5.- Αποβολή υγρών περιόδου – έμμηνος ροή

Άτομα με διαταραχή του Apana Vayu πάσχουν από δυσκοιλιότητα, διάρροιες, «σπαστική» ή «νευρογενή» κολίτιδα – δηλαδή την κατάσταση που σήμερα ονομάζουμε «σύνδρομο του ευερέθιστου έντερου», διαταραχές της εμμήνου ροής όπως ακανόνιστος κύκλος, δυσμηνόρροια, κλπ. και γενικά από παθήσεις του πεπτικού και ουροποιογεννητικού συστήματος.

Η διαδικασία της εγκυμοσύνης και ιδιαίτερα ο τοκετός που αποτελεί και αυτός με την ευρεία έννοια του όρου μία «αποβολή» (του εμβρύου και του πλακούντα προς τα κάτω και έξω), ελέγχονται επίσης από το Apana Vayu.

5.- VYANA VAYU

ΕΔΡΑ: ΚΑΡΔΙΑ, ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΔΕΡΜΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ

Το Vyana Vayu ασχολείται με την καρδιά και ελέγχει την κίνησή της ρυθμίζοντας τους παλμούς, καθώς και με την κυκλοφορία του αίματος μέσα στις αρτηρίες και τις φλέβες του κυκλοφορικού συστήματος. Η κίνηση της λέμφου στο λεμφικό σύστημα ελέγχεται επίσης από το Vyana Vayu.

Ασθένειες που θα προκληθούν από διαταραχή του Vyana Vayu έχουν να κάνουν γενικά με το κυκλοφορικό σύστημα όπως αρτηριοπάθειες, φλεβίτιδες, ταχυκαρδίες, αρρυθμίες, έκτακτες καρδιακές συστολές, μαρμαρυγή, καρδιακή ανεπάρκεια, κλπ. Ελέγχει επίσης τη λειτουργία της εφίδρωσης του δέρματος και την αίσθηση της αφής.

Η φυσική κίνηση του Vyana Vayu είναι από το κέντρο προς την περιφέρεια και ο Susruta περιγράφει τις εξής πέντε κινήσεις του Dosha αυτού:

α) Διαστολή και επέκταση.

β) Συστολή και συρρίκνωση.

γ) Από το κέντρο προς τα άνω.

δ) Από το κέντρο προς τα κάτω.

ε) Από το κέντρο προς τα δεξιά και αριστερά.

Η Πύρινη Ενέργεια – Pitta

1.- PACAKA PITTA

ΕΔΡΑ: ΣΤΟΜΑΧΙ, ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΠΕΨΗ ΤΩΝ ΤΡΟΦΩΝ

Το Pacaka Pitta είναι η «μεγάλη φωτιά της πέψης» και είναι η κύρια έκφραση του Pitta Dosha στο ανθρώπινο σώμα, συγγενεύοντας όπως ήδη αναφέρθηκε με το Samana Vayu, διότι «κατοικούν» και τα δύο στο στομάχι. Έχοντας σαν λειτουργία την πέψη των διαφόρων τροφών και ποτών που καταναλώνει το άτομο, εδράζεται στο στομάχι, το δωδεκαδάκτυλο και στην αρχή του λεπτού εντέρου.

Ο κύριος ρόλος του είναι να διαχωρίζει το χρήσιμο μέρος των τροφών από αυτό το οποίο τελικά θα αποβληθεί. Η «καλή όρεξη» σε κάθε άνθρωπο προέρχεται από ένα υγιές Pacaka Pitta. Εάν κάποια στιγμή το dosha αυτό διαταραχθεί, τότε εμφανίζονται ασθένειες όπως δυσπεψία, γαστρίτιδα, έλκος στομάχου και δωδεκαδακτύλου, κλπ.

2.- RANJAKA PITTA

ΕΔΡΑ: ΗΠΑΡ, ΣΠΛΗΝ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΠΕΨΗ, ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΧΥΛΟΥ ΣΕ ΑΙΜΑ

Η τροφή όταν διασπασθεί και απορροφηθεί από το πεπτικό σύστημα, εισέρχεται στην πυλαία φλέβα σαν «χυλός» και οδηγείται για επεξεργασία στο ήπαρ. Η όλη επεξεργασία της τροφής και η μετατροπή του χυλού αυτού σε συστατικά του αίματος είναι εργασία του Ranjaka Pitta. Εάν υπάρξει διαταραχή, τότε εμφανίζεται ίκτερος, αναιμία, λεμφοπενία, αιμορροφιλία και γενικά ασθένειες του αίματος.

Το Pitta αυτό στον ψυχό – διανοητικό κόσμο, είναι γνωστό και σαν η «επιθετική φωτιά» στον ανθρώπινο οργανισμό που δημιουργεί θυμό και επιθετική διάθεση. Υπάρχουν μάλιστα και οι αντίστοιχες εκφράσεις όπως: «είδα κόκκινο χρώμα», «θυμός που καίει», «καυστικά σχόλια», κλπ.

3.- SADHAKA PITTA

ΕΔΡΑ: ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Το Sadhaka Pitta με έδρα την περιοχή του κεφαλιού, ασχολείται αφ’ ενός με τις διάφορες νοητικές λειτουργίες όπως είναι η μνήμη, η επεξεργασία και ο συσχετισμός των πληροφοριών και αφ’ ετέρου με την εκδήλωση των συναισθημάτων όπως ο θυμός, το μίσος, η οργή, ο ενθουσιασμός, κλπ.

Διαταραχές του Sadhaka Pitta εκδηλώνονται στον άνθρωπο σαν αμνησία, επιληψία, νευρώσεις (άγχος, μελαγχολία), ψυχώσεις (σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη), σύγχυση, κλπ.

Σε όλες τις περιπτώσεις ψυχικών ασθενειών, εκτός από την εξισορρόπηση του Vata Dosha που σχετίζεται άμεσα με τον Νου, θα πρέπει σίγουρα να ελέγχεται και το Sadhaka Pitta το οποίο είναι υπεύθυνο για τη θρέψη όλου του νευρικού συστήματος.

4.- ALOCAKA PITTA

ΕΔΡΑ: ΟΦΘΑΛΜΟΙ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΟΡΑΣΗ

Το Alocaka Pitta σχετίζεται με τη λειτουργία της όρασης και οι διαταραχές του θα εκδηλώνονται σαν ασθένειες του πεδίου της οφθαλμιατρικής, όπως είναι η μυωπία, ο αστιγματισμός, η υπερμετρωπία, το γλαύκωμα, διάφορες φλεγμονές, οπτικές νευρίτιδες, κλπ. Σε αρκετές περιπτώσεις θα συνυπάρχει ταυτόχρονα κάποιος ήπιος κεφαλόπονος, ή και ημικρανία.

5.- BHRAJAKA PITTA

ΕΔΡΑ: ΔΕΡΜΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

Η καλή λειτουργία του δέρματος ελέγχεται από το Bhrajaka Pitta και όλες οι δερματικές διαταραχές (είτε πρόκειται για τοπική ασθένεια του δέρματος, είτε για κάποια συστηματική νόσο που έχει και δερματικές εκδηλώσεις), οφείλονται σε διαταραχή του τελευταίου αυτού Pitta.

Είναι χαρακτηριστικές οι εκφράσεις «το δέρμα σου λάμπει» ή «αυτός λάμπει από υγεία». Αυτή η ακτινοβολία που γίνεται εύκολα αντιληπτή από τους άλλους ανθρώπους δείχνει καλή υγεία του Bhrajaka Pitta.

Ασθένειες όπως οι δερματίτιδες, το έκζεμα, η ψωρίαση, η ακμή, η λευκοδερμία, ανήκουν στην κατηγορία των ασθενειών από διαταραχή του Bhrajaka Pitta. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι οι μισοί περίπου ασθενείς με οποιαδήποτε διαταραχή της Πύρινης Ενέργειας (Pitta Dosha) θα έχουν σε κάποια στιγμή και δερματικές εκδηλώσεις από το Bhrajaka Pitta.

Η Υδάτινη Ενέργεια – Kapha

1.- KLEDAKA KAPHA

ΕΔΡΑ: ΣΤΟΜΑΧΙ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΥΓΡΑΝΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

Το Kledaka Kapha προσθέτει την απαραίτητη υγρασία στην τροφή έτσι ώστε τα πεπτικά ένζυμα να μπορέσουν να δράσουν και να προχωρήσει η διαδικασία της πέψης, ταυτόχρονα όμως εξισορροπεί την καυστική δράση του Pacaka Pitta. Συγγενέυει αρκετά με το Samana Vayu (που εδρεύει επίσης στο στομάχι).

Σε διαταραχή του Kledaka Kapha με μείωση της γαστρικής βλέννης, δημιουργείται γαστρίτιδα και έλκος, ενώ σε υπερέκκριση της βλέννης, υπάρχει δυσπεψία και αργή γενικά πέψη καθώς το υπερβολικό kapha «φρενάρει» τα πεπτικά ένζυμα και οξέα.

Μια ολόκληρη σειρά ασθενειών μπορεί να ακολουθήσει καθώς η λειτουργία της πέψης δεν γίνεται σωστά και ο οργανισμός δεν παίρνει τα στοιχεία που του είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της καλής του υγείας.

2.- AVALAMBAKA KAPHA

ΕΔΡΑ: ΘΩΡΑΚΑΣ, ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ, ΚΑΡΔΙΑ και επίσης πύελος και άκρα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Το Avalambaka Kapha είναι η κύρια έκφραση του Kapha Dosha και εδράζεται κυρίως στην περιοχή του θώρακα. Με την θρέψη, «λίπανση» και προστασία που προσφέρει, αναπληρώνει τις αλλεπάλληλες μικροφθορές που δημιουργούνται από τη συνεχόμενη κίνηση των πνευμόνων και της καρδιάς. Το κάπνισμα με τον εισπνεόμενο καπνό (Vata) επηρεάζει έντονα το Avalambaka Kapha και οδηγεί σε πολλά προβλήματα.

Το Κapha αυτό, υποστηρίζει όλο το ανθρώπινο σώμα και του δίνει μεγάλη ευλυγισία, πλαστικότητα και ευκαμψία. Σχετίζεται με την κίνηση των χεριών και ποδιών διατηρώντας τις αρθρώσεις σε καλή κατάσταση και διατηρεί επίσης σε καλή υγεία τα περιφεριακά αγγεία.

Μια διαταραχή μπορεί να εκδηλωθεί σαν αδυναμία των άκρων, μουδιάσματα, θρομβώσεις στα αγγεία λόγω κακής κυκλοφορίας, κλπ.

3.- BODHAKA KAPHA

ΕΔΡΑ: ΓΛΩΣΣΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΓΕΥΣΗ

Το Bodhaka Kapha σχετίζεται με τη στοματική και ρινική κοιλότητα και έχοντας σαν έδρα τη γλώσσα, ρυθμίζει την αίσθηση της γεύσης. Η διαταραχή του επηρεάζει τη γεύση, φέρνει μια καταρροϊκή κατάσταση στην περιοχή τη μύτης, κλπ.

Ελέγχει την παραγωγή σάλιου από τους σιελογόνους αδένες και η λειτουργία της γεύσης τελικά είναι δυνατή μόνο όταν το σάλιο, «διαλύοντας» μικρομόρια της τροφής, τα φέρει σε επαφή με τους γευστικούς κάλυκες της γλώσσας.

Η άσχημη «γεύση» που μας αφήνει η επαφή με κάποια γεγονότα και ανθρώπους καθώς και η αίσθηση του «γούστου» (υπάρχει η κοινή λέξη taste στα Αγγλικά που περιγράφει και τη γεύση και το γούστο) σχετίζονται επίσης με αυτό το Kapha.

4.- TARPAKA KAPHA

ΕΔΡΑ: ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΙΣΘΗΣΕΩΝ

Το Tarpaka Kapha είναι ο γενικός συντονιστής και τροφοδότης των πέντε αισθήσεων. Ελέγχει και ρυθμίζει τη λειτουργία των αντιστοίχων αισθητηρίων οργάνων, δηλαδή των αυτιών, του δέρματος, των ματιών, της γλώσσας και της μύτης.

Οι ασθένειες που προκαλούνται από διαταραχή του Tarpaka Kapha, επηρεάζουν τη σωστή και αρμονική λειτουργία των αισθήσεων. Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό που περιβάλλει και θρέφει τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, ελέγχεται επίσης από το Kapha αυτό.

5.- SLESHAKA KAPHA

ΕΔΡΑ: ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ: ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΣΕΩΝ

Το Sleshaka Kapha σχετίζεται με την ομαλή λειτουργία όλων των αρθρώσεων του ανθρώπινου σώματος εξασφαλίζοντας την υγεία των αρθρικών υμένων, την παραγωγή αρθρικού υγρού και τη σωστή «λίπανση» της περιοχής. Δυναμώνει επίσης και θρέφει όλους τους τένοντες των μυών.

Σε κάποια ανισορροπία του Kapha αυτού, θα εμφανιστούν ασθένειες όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα, κλπ.

Τι τύπος είστε; Αέρινος, Πύρινος ή Υδάτινος;

Σύμφωνα με το πανάρχαιο Αγιουρβεδικό σύστημα Ιατρικής, όλοι οι άνθρωποι χωρίζονται σε τρείς βασικούς τύπους, τον Αέρινο Τύπο (Vata), τον Πύρινο (Pitta) και τον Υδάτινο (Kapha). Ανθρωποι Vata, Pitta και Kapha βρίσκονται ανάμεσά μας και είναι εξαιρετικά εύκολο να τους αναγνωρίσουμε και στη συνέχεια να τους βοηθήσουμε στα θέματα υγείας και θεραπείας με έναν ολιστικό τρόπο, αρκεί να μάθουμε πως να τους ξεχωρίζουμε.

Στη συνέχεια θα αναφερθούν τα γενικά χαρακτηριστικά των τριών βασικών τύπων ιδιοσυγκρασιών και η περιγραφή που θα ακολουθήσει είναι ίσως λίγο «δραματοποιημένη», περιγράφοντας θεατρικά τους τρείς καθαρούς τύπους ιδιοσυγκρασίας, σκοπό όμως έχει να μας κάνει να γνωρίσουμε τα βασικά στοιχεία του κάθε τύπου και πρακτικά μιλώντας να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε αυτούς τους τύπους στο περιβάλλον μας, και γιατί όχι και στον εαυτό μας.

Ο Αέρινος τύπος, ο κ. Vata (Βάτα)

Το κύριο στοιχείο που χαρακτηρίζει την Αέρινη Ιδιοσυγκρασία είναι η ΚΙΝΗΣΗ και η ΕΥΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ.

Ο όλος σωματικός και ψυχοδιανοητικός κόσμος αυτού του ατόμου, «κινούνται» και μεταβάλλονται συνεχώς. Όπως ο αέρας συνεχώς κινείται, έτσι και το Vata άτομο συνεχώς κινείται, είναι ανοργάνωτο, ευμετάβλητο, ξεχνάει εύκολα, δεν μπορεί να κρατήσει κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα στη ζωή του, είναι «καλλιτεχνικός» και «μποέμικος» χαρακτήρας. Έχει πολλές ιδέες και γενικά θεωρείται από τους φίλους του «έξυπνος τύπος».

Δεν είναι καθόλου σίγουρος την ημέρα που τηλεφωνεί για να κλείσει ραντεβού στο ιατρείο για το πότε μπορεί να έρθει, δεν ξέρει ακριβώς το πρόγραμμά του για την επόμενη εβδομάδα, κλπ. Μοιάζει ανοργάνωτος ακόμη και από το τηλέφωνο. Όταν τελικά καταλήξει σε κάποια ώρα που τον εξυπηρετεί, θα ζητήσει συγγνώμη για να ψάξει να βρει χαρτί και μολύβι και αυτό γιατί το γραφείο του είναι τόσο ακατάστατο που τα πράγματα είναι «χαμένα» κάτω από φακέλους, χαρτιά, περιοδικά, βιβλία, κλπ.

Όταν τον πρωτοσυναντάς στο ιατρείο, έχει καθυστερήσει στο ραντεβού του κατά μία ώρα, ή έχει έρθει μισή ώρα νωρίτερα, ή τέλος έχει έρθει τη σωστή ώρα, αλλά σε λάθος ημέρα. Όση ώρα περίμενε, ήταν ανήσυχος, σηκωνόταν από την καρέκλα, πήγαινε να δει τι γίνεται έξω από το παράθυρο στον δρόμο, ρωτούσε κάτι τους άλλους ασθενείς.

Η χειραψία του όταν πλησιάσει για να γνωριστείτε θα είναι αβέβαιη και ασθενική, μπορεί να νοιώσεις και το χέρι του λίγο να τρέμει, τα ρούχα του είναι ελαφρώς ατημέλητα, τα μαλλιά του ανακατεμένα. Θα μπει στο γραφείο και θα διστάσει να καθίσει προσπαθώντας να αποφασίσει ποια καρέκλα του ταιριάζει. Δεν μπορεί να καθίσει για πολλή ώρα ακίνητος στην καρέκλα, θα μετακινείται, θα αλλάζει τη θέση των χεριών, των ποδιών, θα φτιάχνει τα μαλλιά του, θα ξύνει τα χέρια του, θα ανακατεύει κάποια χαρτιά με σημειώσεις που έχει φέρει (για να μην ξεχάσει τί έχει να πει) και γενικά θα μεταδίδει στο περιβάλλον ένα αίσθημα ανησυχίας.

Ξεκινώντας να σου περιγράψει το ιστορικό του θα μετακινείται από θέμα σε θέμα με μεγάλη ευκολία. Μέσα σε μία πρόταση θα ξεκινήσει να σου λέει για την αρθρίτιδα που τον ταλαιπωρεί, για το ότι ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια, τότε που είχε περάσει τις χειμερινές του διακοπές σε ένα πολύ κρύο μέρος, και επειδή τα αυτοκίνητα είχαν αποκλειστεί από το χιόνι δεν μπορούσε να έρθει το πετρέλαιο για τη σόμπα, ενώ την επόμενη χρονιά φρόντισαν να πάνε σε ένα μεγάλο και ακριβό ξενοδοχείο για να μην έχουν πάλι περιπέτειες και… εκεί πρέπει να τον διακόψεις για να ξαναγυρίσετε στο θέμα.

Στη συνέχεια θα σου περιγράψει για το πώς άρχισε αυτή η κολίτιδα που τον ταλαιπωρεί και έχει ήδη πάει σε έξι γαστρεντερολόγους, από τους οποίους ο τρίτος του είχε κάνει καλή εντύπωση διότι είχε σπουδάσει στην Αγγλία, στην ίδια πόλη που και ο ασθενής μας είχε περάσει κάποιες άλλες καλοκαιρινές αυτή τη φορά διακοπές, όπου έκανε φοβερή για την εποχή ζέστη, και … εκεί πρέπει να ξαναδιακόψεις για να συνεχίσετε για την κολίτιδά του.

Ο τρόπος που θα σου περιγράψει το οτιδήποτε θα έχει μια αταξία και το μοτίβο της συζήτησης θα αλλάζει εύκολα, με την παραμικρή καινούργια σκέψη που εμφανίζεται στο μυαλό του – και εμφανίζονται πολλές και πολύ γρήγορα – και εύκολα τις ακολουθεί και χάνει τον κύριο ειρμό της σκέψης του.

Θα σου παραπονεθεί για πληθώρα προβλημάτων. Από νοητικά θέματα θα έχει ασθενική μνήμη, θα έχει ένα συνεχές σκέψιμο επί παντός θέματος, θα έχει αϋπνία διότι οι πολλές σκέψεις για το τί έκανε εχθές και το τί πρόκειται να κάνει αύριο δεν τον αφήνουν να κοιμηθεί, θα ξυπνήσει για να πάει στην τουαλέτα πολλές φορές, το πρωί θα ξυπνήσει κουρασμένος και θα πρέπει να πιεί καφέ και να καπνίσει ένα τσιγάρο για να πάει στην τουαλέτα καταπολεμώντας τη χρόνια δυσκοιλιότητά του.

Μέσα στην ημέρα θα τον πνίγει το άγχος για τις άπειρες εργασίες που έχει να κάνει, και τις οποίες σχεδόν ποτέ δεν ολοκληρώνει, θα τσιμπολογάει ακατάστατα, θα μασουλάει καραμέλες ή μπουκιές από σοκολάτα και μάλλον θα καπνίζει αρκετά. Θα παραπονείται για συχνούς κεφαλόπονους και ημικρανίες από υπερένταση, θα έχει δύσπνοιες και λαχανιάσματα, συχνές ταχυκαρδίες και αρρυθμίες, πολλά αέρια από το πεπτικό σύστημα και διαταραχές των κενώσεων και του μηνιαίου κύκλου της εμμήνου ροής εάν είναι γυναίκα.

Ο Πύρινος τύπος, ο κ. Pitta (Πίτα)

Το κύριο στοιχείο της Πύρινης Ιδιοσυγκρασίας είναι το στοιχείο της ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ και ΤΑΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ.

Το Πύρινο άτομο θα τηλεφωνήσει ζητώντας συγκεκριμένο ραντεβού για την μεθεπόμενη Τρίτη στις 7:30 το απόγευμα εί δυνατόν, έχοντας μπροστά του ανοιχτή την ατζέντα του με το πλήρες πρόγραμμα της ζωής του για τους επόμενους μήνες. Θα ρωτήσει με ακρίβεια οδηγίες για το πώς θα έρθει και σε ποιόν όροφο βρίσκεται το ιατρείο. Θα χτυπήσει το κουδούνι στις 7:29 έτσι ώστε ακριβώς 7:30 να βρίσκεται στον χώρο του ιατρείου.

Εάν κάποιο άλλο άτομο περιμένει στο σαλόνι, θα ρωτήσει τη γραμματέα για το εάν ήρθε σωστά στην ώρα του και εφ’ όσον είναι όντως αυτός που έχει το ραντεβού των 7:30, γιατί υπάρχει αυτή η καθυστέρηση. Θα περιμένει βγάζοντας την ατζέντα του για να σημειώσει κάτι, ή διαβάζοντας κάποιο βιβλίο που έχει μαζί του, η τέλος μιλώντας στο κινητό του τηλέφωνο και ειδοποιώντας ότι θα καθυστερήσει στο επόμενο ραντεβού του.

Η χειραψία μαζί του είναι θερμή και εμπνέει μια σιγουριά και εμπιστοσύνη, γενικά σε προδιαθέτει καλά. Θα σχολιάσει το γεγονός της καθυστέρησης με λεπτό τρόπο δείχνοντας πολύ ευγενικά και μετρημένα ότι ενοχλήθηκε και θα καθίσει αποφασιστικά στην καρέκλα του. Τα ρούχα του θα είναι προσεγμένα και τακτοποιημένα, τα μαλλιά του φροντισμένα, ίσως με περισσότερες άσπρες τρίχες από ότι θα περίμενε κανείς για την ηλικία του. Θα δείξει ότι γενικά ζεσταίνεται, θα είναι ιδρωμένος, μπορεί να ζητήσει να ανοίξει το παράθυρο, ή εάν γίνεται να δυναμώσει ο κλιματισμός, τα αυτιά του μπορεί να είναι κόκκινα ακόμα και τον χειμώνα.

Είναι καλός ομιλητής και στην εξιστόρηση των προβλημάτων του θα αναφερθεί με πολλές λεπτομέρειες και μάλιστα θα νομίζει κανείς ότι μιλάει κατά τρόπο πολύ συστηματοποιημένο, σαν να εξιστορεί τα πάντα με ‘πίνακες’. Θα πει δηλαδή ότι πάσχει α) από το στομάχι του, β) από το δέρμα του και γ) από τις αιμορροΐδες του.

Στη συνέχεια θα αναφερθεί στο α) λέγοντας ότι:

ι) το στομάχι ξεκίνησε να τον ενοχλεί τότε,

ιι) τα συμπτώματα είναι αυτά,

ιιι) έχει κάνει τις τάδε θεραπείες και

ιν) σήμερα νοιώθει έτσι.

Αμέσως θα συνεχίσει στο β) για να περιγράψει ότι:

ι) η δερματοπάθειά του άρχισε τότε,

ιι) το ιστορικό είναι αυτό, κλπ.

Με τον ίδιο συστηματικό τρόπο θα αναφέρει το υπόλοιπο ιστορικό του και θα απαντάει στις ερωτήσεις με τυπικότητα και μεγάλη ακρίβεια. Μπορεί μάλιστα να έχει καταγράψει το ιστορικό του και να σου το παρουσιάσει τυπωμένο από computer.

Θα δείξει να ενοχλείται εάν το γραφείο δεν είναι τακτοποιημένο, μπορεί μάλιστα εάν ερωτηθεί να κάνει -ευγενικά- την παρατήρηση ότι τα μολύβια θα έπρεπε να είναι στη δεξιά και όχι στην αριστερή πλευρά του γραφείου.

Θα είναι άτομο γενικά ευέξαπτο, εξωστρεφές, δεν διστάζει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, έχει έντονο το κριτικό στοιχείο μέσα του και θα ασκήσει κριτική πρώτα από όλα στον εαυτό του αλλά οπωσδήποτε και στους άλλους, προτείνοντας σαφώς και τις πιθανές λύσεις για να ‘οργανωθούν’ τα πράγματα κάπως καλύτερα.

Τα προβλήματα που τον απασχολούν έχουν έντονο το στοιχείο της θερμότητας και της φλεγμονής. Θα έχει δερματικά προβλήματα, από απλή ακμή και σπυράκια με πύον, έως έκζεμα ή ψωρίαση. Παραπονιέται για γαστρίτιδα με καυστικό αίσθημα από το στομάχι ή και έλκος. Εύκολα θα παρουσιάσει ελκώδη κολίτιδα και αιμορροΐδες, η ηπατική λειτουργία μπορεί να μην γίνεται σωστά και γενικά θα εμφανίζει εύκολα αιμορραγίες είτε από τη μύτη είτε θα υπάρχει στις γυναίκες πολύ αίμα με την έμμηνο ροή. Μπορεί επίσης να έχει προβλήματα με την όρασή του.

Φεύγοντας από το ιατρείο θα ζητήσει πολλές λεπτομέρειες για τη θεραπεία που θα ακολουθήσει τις οποίες καταγράφει μεθοδικά, θα ρωτήσει πού μπορεί να βρει τα φάρμακά του, πρέπει να ξέρει σε ποιο τηλέφωνο μπορεί να βρει τον ιατρό, θα επιδιώξει να κλείσει αμέσως το επόμενό του ραντεβού και η χειραψία θα είναι ξανά δυνατή και θερμή.

Ο Υδάτινος τύπος, ο κ. Kapha (Κάφα)

Το κύριο χαρακτηριστικό της Υδάτινης Ιδιοσυγκρασίας, είναι η ΝΩΧΕΛΙΚΟΤΗΤΑ και η ΒΡΑΔΥΤΗΤΑ.

Το Υδάτινο άτομο τηλεφωνώντας και κλείνοντας το ραντεβού για την επίσκεψή του, αργεί πολύ να κατανοήσει και να καταγράψει την ακριβή διεύθυνση του ιατρείου και την ημέρα και ώρα του ραντεβού. Μπορεί μάλιστα να επαναλαμβάνει φωναχτά τις λέξεις την ώρα που τις γράφει για να είναι σίγουρο ότι τις έγραψε σωστά.

Φθάνοντας στο ιατρείο – συνήθως με κάποια μικρή καθυστέρηση διότι οδηγούσε αργά και ήρεμα παρ΄ όλο που είχε αργήσει να ξεκινήσει – δεν τον ενοχλεί ιδιαίτερα αν υπάρχει καθυστέρηση και χρειαστεί να περιμένει μισή ώρα. Την ώρα που θα περιμένει δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο, συνήθως δεν διαβάζει αλλά μπορεί να κοιτάει τον τοίχο απέναντι, τα λουλούδια ή τη θέα από το παράθυρο, χωρίς να έχει κάποιο άγχος ή υπερένταση.

Ο βηματισμός του για να πλησιάσει στο γραφείο είναι αργός, το παρουσιαστικό του είναι μάλλον προσεγμένο, θα είναι άτομο ευτραφές ή και παχύ. Η χειραψία του θα είναι μαλθακή και χλιαρή, θα καθίσει στο κάθισμα σα να σωριάζεται και με αργή και γλυκιά φωνή θα αναφερθεί στα προβλήματά του.

Ο τρόπος που μιλάει είναι αργός, νωχελικός, μετρημένος, σκέπτεται αρκετά πριν μιλήσει για κάποιο θέμα. Δεν δίνει πολλές λεπτομέρειες για τα προβλήματά του, εάν του ζητηθεί όμως θυμάται πολλά πράγματα για την υγεία του και τη ζωή του γενικότερα. Γενικά κάθεται ήσυχος, δεν κάνει πολλές κινήσεις και δεν δείχνει να ταράζεται ενώ μιλάει για την υγεία του.

Τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει το Kapha άτομο έχουν σαν χαρακτηριστικό στοιχείο το οίδημα και τη διόγκωση. Επειδή ο μεταβολισμός του είναι αργός, έχει έντονη τάση για να παίρνει εύκολα βάρος το οποίο θα χάσει δύσκολα, εμφανίζεται εύκολα δυσπεψία και φούσκωμα στο στομάχι και την κοιλιά και στις γυναίκες πριν την περίοδο υπάρχει μεγάλη κατακράτηση υγρών με πρήξιμο στην κοιλιά, το στήθος αλλά και το πρόσωπο. Συχνά υπάρχουν βρογχικά προβλήματα και επίσης εύκολα κρυολογήματα τον χειμώνα με έντονη καταρροή, βήχα και έκκριση βλέννης. Επίσης συχνά εμφανίζεται η ανοιξιάτικη αλλεργική ρινίτιδα (εαρινός κατάρρους).

Θα υπάρξει αρκετή δυσκολία όταν φθάσει η ώρα να του δοθούν οι οδηγίες για τον κατάλληλο τρόπο διατροφής, για τα βότανα ή φάρμακα που θα χρειαστεί. Θα έχει πρόβλημα στο να κατανοήσει και να παρακολουθήσει το τί πρέπει να κάνει και μερικές φορές μπορεί να εκνευρίσει τον συνομιλητή του (ειδικά αν αυτός ο τελευταίος είναι ο μεθοδικός και «τακτοποιημένος» Ρ. τύπος).

Ο όλος τρόπος όμως που συζητάει αποπνέει μια ηρεμία, σταθερότητα και γλυκύτητα που τελικά ησυχάζει και ηρεμεί τους άλλους ανθρώπους. Είναι άτομο εξαιρετικά σταθερό στις αποφάσεις του και από τη στιγμή που θα ξεκινήσει την όποια θεραπεία, θα την ακολουθήσει με ακρίβεια και ευλάβεια μέχρι τέλους. Όπως είπαμε αργεί να κατανοήσει κάποιες λεπτομέρειες, από τη στιγμή όμως που θα τις καταλάβει, δεν τις ξεχνά και τις τηρεί απαρέγκλιτα.

Εισαγωγή στους επτά ιστούς

Το οργανικό σώμα του ανθρώπου σχηματίζεται από επτά ιστούς οι οποίοι στο σύστημα Ayurveda, ονομάζονται dhatus. Η λέξη “dhatu” προέρχεται από τη Σανσκριτική ρίζα “dhri” που σημαίνει “υποστηρίζω”. Είναι οι παράγοντες εκείνοι που βοηθούν το σώμα, ή πιο σωστά, βοηθούν στο σχηματισμό της βασικής δομής του σώματος.

Η ζωή του κάθε ανθρώπου ξεκινά σαν ένα και μοναδικό κύτταρο (το ωάριο που μόλις έχει γονιμοποιηθεί από το σπερματοζωάριο) στο οποίο όμως υπάρχουν με κάθε λεπτομέρεια οι πληροφορίες για το σχηματισμό όλων των διαφοροποιημένων κυττάρων του μελλοντικού σώματος. Τα κύτταρα αυτά θα σχηματίσουν τους ιστούς, οι οποίοι στη συνέχεια σχηματίζοντας τα όργανα, δίνουν την τελική μορφή στο ανθρώπινο σώμα.

Η Δυτική Ιατρική θεωρεί ότι οι ιστοί του σώματος είναι τέσσερεις, δηλαδή ο νευρικός, ο μυϊκός, ο συνδετικός και ο επιθηλιακός. Ορισμένοι μάλιστα δέχονται και σαν πέμπτο ξεχωριστό ιστό το αίμα. Σύμφωνα όμως με τον Ayurveda, η δομή του οργανικού σώματος έχει ως εξής:

ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ

1.- DOSHAS Οι τρεις Ενέργειες

Vata (Αέρινη)

Pitta (Πύρινη)

Kapha (Υδάτινη)

2.- BHUTAS Τα πέντε Ριζώματα

Akasha (Αιθέρας)

Vayu (Αέρας)

Tejas (Πύρ)

Jala (Ύδωρ)

Prthivi (Γή)

3.- DHATUS Οι επτά Ιστοί

Rasa (Χυλός)

Rakta (Αίμα)

Mamsa (Μυικός)

Medas (Λιπώδης)

Asthi (Οστίτης)

Majja (Νευρικός)

Sukra (Σπέρμα)

Οι ιστοί που έχουν σχέση με το Kapha, δηλαδή η τροφή που απορροφάται σαν χυλός, το λίπος και βεβαίως και το σπέρμα είναι ιστοί “θρεπτικοί”, ενώ οι ιστοί που έχουν αναλάβει την “κίνηση” του σώματος και τη μεταφορά των ερεθισμάτων (μυϊκός και νευρικός), έχουν σχέση με το Vata.

Το αίμα έχει προφανή σχέση με το Πύρινο στοιχείο, ενώ τα οστά αποτελούν μία ιδιάζουσα περίπτωση διότι έχουν και το στοιχείο της στιβαρότητας και δύναμης του Kapha, καί το στοιχείο της κίνησης καθώς και τους χώρους (πόροι, αυλός) που είναι στοιχεία του Vata.

Το κάθε ένα από τα επτά Dhatus έχει μια ορισμένη θέση στην όλη οικονομία του ανθρώπινου σώματος και έχει να επιτελέσει συγκεκριμένες λειτουργίες που σχετίζονται και αλληλοσυνδέονται με τα υπόλοιπα Dhatus και τις λειτουργίες τους. Κάποιο πρόβλημα σε οποιονδήποτε από τους επτά ιστούς θα επιφέρει ανισορροπία σε όλους τους επόμενους, και δεν πρόκειται να διορθωθεί εφ΄όσον η αρχική διαταραχή παραμένει αθεράπευτη.

Θρεπτικός χυλός – rasa dhatu

Πρόκειται για το θρεπτικό μέρος της τροφής που απορροφάται από το πεπτικό σύστημα με τη μορφή του “χυλού”. Αυτό είναι το πρώτο από τα επτά Dhatus και επειδή ακριβώς είναι το αρχικό σκαλί στην οκτάβα της τροφής, εάν κάτι δέν πάει καλά σε αυτό το στάδιο, τότε όλοι οι υπόλοιποι ιστοί θα έχουν κάποιο πρόβλημα.

Εάν πάσχει το αυτί σας, πάσχει το αυτί σας – εάν πάσχει το πόδι σας, πάσχει το πόδι σας – εάν όμως πάσχει το πεπτικό σας σύστημα, πάσχει το πεπτικό σας σύστημα και ταυτόχρονα θα πάσχει και όλο το σώμα σας διότι δεν θα απορροφά τα κατάλληλα συστατικά από την τροφή σας, όσο και εάν φροντίζετε το φαγητό σας ώστε να είναι πάντα φρέσκο και υγιεινό.

Αυτό είναι μια μικρή αλλαγή και προέκταση της ρήσης “είμαστε ό,τι τρώμε” σε “είμαστε ό,τι τελικά απορροφούμε από την τροφή μας”.

Διαδικασία

Η τροφή Ahara εισέρχεται στο σύστημα και κάτω από την επίδραση της “φωτιάς” του Antara Agni (πρόκειται ουσιαστικά για το Pacaka Pitta που εδρεύει στο στομάχι και την αρχή του λεπτού εντέρου), διασπάται σε Rasa που εισέρχεται στο σώμα σαν χυλός και αποτελεί τον πρώτο από τους επτά ιστούς και ταυτόχρονα ότι απομείνει, δημιουργεί το Kitta ή Purisha, δηλαδή τα κόπρανα, που θα αποβληθούν.

Σε όλες λοιπόν τις διαταραχές των κενώσεων και του πεπτικού συστήματος γενικότερα, εκτός από την έρευνα για την κατάσταση του Vata, θα πρέπει απαραίτητα να ελέγχεται και να φυσιολογικοποιείται αυτό το πρώτο στάδιο της πεπτικής διαδικασίας.

Έλλειψη

Όταν υπάρχει λίγο από το Rasa Dhatu, υπάρχει έντονο αίσθημα κούρασης, ξηρασία στο δέρμα και τα χείλη, ευαισθησία στους ήχους. Εμφανίζονται επίσης μυϊκές κράμπες, ταχυκαρδία και καρδιοπάθειες.

Περίσσεια

Υπάρχει αύξηση της έκκρισης βλέννης, σάλιου, τα κανάλια (srotas) του σώματος μπλοκάρονται και κλείνουν και συνεπώς μειώνεται ή και κόβεται η όρεξη για φαγητό. Παράλληλα σε νοητικό επίπεδο εμφανίζεται λήθαργος, νωχελικότητα και μελαγχολία.

Αίμα – rakta dhatu

Είναι το αίμα, το οποίο είναι υπεύθυνο για τη μεταφορά του οξυγόνου και των θρεπτικών συστατικών σε όλα τα μέρη του σώματος, αλλά και για την απομάκρυνση των τοξινών και των αποβλήτων. Είναι ο μόνος ιστός που είναι συνεχώς σε επαφή με όλα τα κύτταρα του σώματος.

Το αίμα περιέχει ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια, αιμοπετάλια, αντισώματα, θρεπτικά υλικά, και ένα πλήθος ακόμα από ουσίες, απαραίτητες για τη ζωή του ανθρώπου.

Διαδικασία

Ο χυλός Rasa, κάτω από την επίδραση του Rasa Agni (πρόκειται ουσιαστικά για το Ranjaka Pitta που εδρεύει στο ήπαρ) διασπάται σε Rakta που εισέρχεται στο επόμενο στάδιο σαν αίμα και σε Kapha, δηλαδή βλέννα η οποία και αποβάλλεται από τους βλεννογόνους.

Έλλειψη

Σε έλλειψη αυτού του ιστού (Rakta Dhatu) εμφανίζεται αναιμία, ωχρότητα βλεννογόνων, υπόταση, ξηροδερμία. Επίσης μια γενική κόπωση και αυξημένη όρεξη για όξινα και δροσερά φαγητά.

Περίσσεια

Εμφανίζονται υπέρταση, δερματοπάθειες, αποστήματα, ηπατομεγαλία και σπληνομεγαλία, διάφορα έλκη, ηπατίτιδα, ερυθρότητα βλεννογόνων και αίσθημα καύσους με εξάψεις και εφιδρώσεις.

Μυϊκός ιστός – mamsa dhatu

Είναι ο μυϊκός ιστός του σώματος που αφ΄ ενός καλύπτει και προστατεύει διάφορα ζωτικά όργανα, αφ΄ ετέρου κινεί το σκελετικό σύστημα αλλά και όλα τα όργανα που παρουσιάζουν κινητικότητα (καρδιά, στομάχι, έντερο, κλπ.).

Στο αγιουρβεδικό σύστημα υπάρχουν καταγραμμένοι πεντακόσιοι διαφορετικοί μύες (peshi) που αποτελούν το μισό περίπου βάρος του σώματος και από αυτούς οι τετρακόσιοι υπάρχουν στα άκρα, εξήντα έξι στον κορμό, και τριάντα τέσσερεις στο κεφάλι και τον λαιμό.

Οι γυναίκες έχουν είκοσι μύες περισσότερους από τους άνδρες και αυτοί μοιράζονται από πέντε σε κάθε στήθος και δέκα στην πύελο.

Διαδικασία

Το αίμα κάτω από την επίδραση του Rakta Agni διασπάται σε Mamsa που εισέρχεται στο επόμενο στάδιο σαν μύες και δημιουργεί το μυϊκό ιστό και σε Pitta, δηλαδή χολή, που μέσω του ήπατος και των χοληφόρων οδών αποβάλλεται μέσα στο πεπτικό σύστημα.

Έλλειψη

Απίσχνανση, απώλεια μυϊκής μάζας, κούραση, αίσθημα γενικής ανασφάλειας εμφανίζονται σαν αποτέλεσμα αδυναμίας του Mamsa Dhatu.

Περίσσεια

Προκαλεί πρηξίματα, όγκους, λεμφαδενοπάθειες, ήπια παχυσαρκία, ηπατομεγαλία και στις γυναίκες ινομυώματα στη μήτρα με αποτέλεσμα στειρότητα ή προβλήματα αποβολών σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Από τη νοητική σφαίρα δημιουργεί εκνευρισμό και επιθετικότητα.

Λιπώδης ιστός – medas dhatu

Είναι ο λιπώδης ιστός του σώματος που αποτελεί την αποθήκη ενέργειας και μπορεί ανά πάσα στιγμή να τροφοδοτήσει τους υπόλοιπους ιστούς. Εκτός από αποθήκευση ενέργειας την οποία θα χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος σε “ώρες ανάγκης” λειτουργεί και σαν λιπαντικό μέσο για τη σωστή κίνηση του σώματος, αλλά και σαν μονωτικό μέσο για να προφυλάσσει το σώμα από το υπερβολικό κρύο και τη ζέστη.

Διαδικασία

Ο μυϊκός ιστός κάτω από την επίδραση του Mamsa Agni διασπάται σε Medas που εισέρχεται στο επόμενο στάδιο σαν λίπος και δημιουργεί το λιπώδη ιστό και σε Rava Malah, δηλαδή εκκρίσεις που αποβάλλονται από διάφορα σημεία του σώματος (όπως είναι τα δάκρυα από τις άκρες των ματιών, η κυψελίδα – κερί των αυτιών, κλπ.).

Έλλειψη

Σε έλλειψη του Medas Dhatu εμφανίζεται αδυναμία, αρθροπάθειες, κούραση στο σώμα και στα μάτια, σπληνομεγαλία, κακή ποιότητα μαλλιών, νυχιών, οστών και δοντιών.

Περίσσεια

Δημιουργεί παχυσαρκία, κόπωση, άσθμα, διαταραχές της σεξουαλικής λειτουργίας, δίψα, υπέρταση και έντονες φοβίες.

Οστίτης ιστός – asthi dhatu

Τα οστά σχηματίζουν διάφορες προστατευτικές κοιλότητες όπου προφυλάσσονται τα ευαίσθητα όργανα όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι πνεύμονες και φυσικά υποστηρίζουν την όλη δομή του σώματος και συντελούν στη μετακίνησή του μέσα στο χώρο.

Ο Susruta αναφέρει τριακόσια διαφορετικά οστά, ενώ ο Caraka τριακόσια εξήντα. Η σύγχρονη ανατομική αναγνωρίζει διακόσια τρία, αλλά δεν παίρνει υπ’ όψη της τα δόντια και τους χόνδρους που καταγράφονται στον Ayurveda στην κατηγορία των οστών.

Υπάρχουν πέντε βασικές κατηγορίες οστών, οι οποίες φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα:

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ – ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

1.- Kapala Επίπεδα οστά

2.- Rucaka Λαμπερά οστά

3.- Taruna Οστά με χόνδρους

4.- Valaya Με ανώμαλο περίγραμμα

5.- Nalaka Μακριά οστά με αυλό

Τα οστά συνδέονται μεταξύ τους με τις αρθρώσεις (sandhi) και υπάρχουν διακόσιες δέκα, από τις οποίες οι εξήντα οκτώ είναι στα άκρα, οι πενήντα εννέα στον κορμό και οι ογδόντα τρείς στο κεφάλι και τον λαιμό. Βλεπουμε δηλαδή ότι η περιοχή του κεφαλιού και του λαιμού έχει πολλές αρθρώσεις (καί οστά και μύες), δυσανάλογα πολλές σε σχέση με το μέγεθός της.

Τα οστά κινούνται από τους μύες και αυτό επιτυγχάνεται με τους τένοντες (snayu). Αυτοί είναι συνολικά εννιακόσιοι και από αυτούς οι εξακόσιοι είναι στα άκρα, οι διακόσιοι τριάντα στον κορμό και οι εβδομήντα σε κεφάλι και λαιμό.

Διαδικασία

Ο λιπώδης ιστός κάτω από την επίδραση του Medas Agni διασπάται σε Asthi που δημιουργεί τα οστά και εισέρχεται στο επόμενο στάδιο σαν οστίτης ιστός και σε Sveda, δηλαδή ιδρώτα που αποβάλλεται από τους ιδρωτοποιούς αδένες του δέρματος.

Έλλειψη

Η έλλειψη του Asthi Dhatu, δημιουργεί υπερβολική και εύκολη κόπωση, οστεοπόρωση, επώδυνες αρθρώσεις, απώλεια δοντιών, μαλλιών, εύθρυπτα νύχια.

Περίσσεια

Εμφανίζονται ανωμαλίες στα οστά, καρκίνος των οστών, διάφορα οστεόφυτα (κυρίως στους σπονδύλους της σπονδυλικής στήλης) και πόνοι στις αρθρώσεις.

Νευρικός ιστός – majja dhatu

Με τον όρο αυτόν υπονοείται ο νευρικός ιστός που σχηματίζει τον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό και το περιφερικό νευρικό σύστημα, αλλά εδώ ανήκει και ο μυελός των οστών που παράγει τα διάφορα συστατικά του αίματος. Ο ιστός αυτός, στην μεγάλη του πλειοψηφία είτε είναι κλεισμένος μέσα σε οστά, είτε περιβάλλεται από οστά.

Διαδικασία

Ο οστίτης ιστός κάτω από την επίδραση του Asthi Agni διασπάται σε Majja το οποίο εισέρχεται στο επόμενο στάδιο σαν μυελός των οστών που περικλείεται μέσα στα οστά και σαν νευρικός ιστός (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) που επίσης περικλείεται από τα οστά του κρανίου. Τα απόβλητα αυτού του σταδίου είναι Kesa και Loma, δηλαδή οι τρίχες του κεφαλιού και του σώματος και τα νύχια.

Έλλειψη

Η μείωση του Majja Dhatu θα φέρει οστεοπόρωση, αρθρίτιδα και οστεοαρθρίτιδα, ιλίγγους, πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας, και πολύ άγχος, κυρίως διότι το άτομο θα νοιώθει “χωρίς στήριγμα στη ζωή”.

Περίσσεια

Βάρος στα οστά και γενικά τις αρθρώσεις, επιβράδυνση της επούλωσης πληγών και τραυμάτων, γενική ραθυμία.

Σπέρμα – sukra dhatu

Εδώ ανήκει το σπέρμα (Sukra), αλλά και το ωάριο (Artava) στη γυναίκα, είναι δηλαδή ο ιστός που είναι υπεύθυνος για την αναπαραγωγή του ανθρώπου. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς την φοβερή ενέργεια που κλείνει μέσα του αυτός ο ιστός, ενέργεια που θα καθοδηγήσει τη δημιουργία ενός νέου ανθρώπινου όντος όταν την κατάλληλη στιγμή, το σπερματοζωάριο θα συναντήσει το ωάριο και θα γίνει η σύλληψη.

Διαδικασία

Ο νευρικός ιστός και ο μυελός κάτω από την επίδραση του Majja Agni μετατρέπεται σε Sukra δηλαδή σπέρμα στον άνδρα και σε Artava δηλαδή ωάριο στη γυναίκα που εισέρχονται στο επόμενο στάδιο δημιουργώντας τον ιστό που θα αναπαράγει το ανθρώπινο είδος. Το απόβλητο αυτού του σταδίου ονομάζεται Sneha Akshivata και είναι το ελαιώδες, λιπαρό σμήγμα που αποβάλλεται από τους σμηγματογόνους αδένες.

Το σπέρμα / ωάριο κάτω από την επίδραση του Sukra Agni ή του Αrtava Agni αντίστοιχα, θα μετατραπεί σε Ojas δηλαδή τη Ζωτική Δύναμη η οποία αποτελεί το τελικό στάδιο της οκτάβας της τροφής και είναι η λεπτή τροφή του νοητικού σώματος του ανθρώπου.

Το Ojas δίνει ζωή στον οργανισμό, συντονίζει το αμυντικό του σύστημα και όταν είναι ισχυρό, υπάρχει Υγεία. Όταν καταστραφεί, επέρχεται ο θάνατος.

Είναι προφανές ότι η έλλειψη σπέρματος (είτε διότι δεν παράγεται σωστά, είτε διότι παράγεται μεν σωστά αλλά στη συνέχεια “χάνεται” με υπερβολική ερωτική δραστηριότητα), θα οδηγήσει σε προβλήματα του Ojas. Εδώ υπάρχουν πολλές αναφορές στα Αγιουρβεδικά κείμενα σχετικά με την ερωτική ζωή του κάθε ανθρώπου σε σχέση πάντα με την ιδιοσυγκρασία του και αντίστοιχα κείμενα αποτελούν οι Ταοϊστικές Διδασκαλίες (“Το Ερωτικό Ταό”) όπου δίνεται μεγάλη έμφαση στην προσπάθεια να μην υπάρχει συχνή απώλεια σπέρματος).

Στο τελευταίο αυτό στάδιο δέν υπάρχει Malabhaga, δηλαδή κάποιο παραπροϊόν που να χρειάζεται να αποβληθεί και αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο που δείχνει τη σπουδαιότητα αυτού του σταδίου.

Έλλειψη

Η πτώση της ποσότητας του Sukra Dhatu δημιουργεί έλλειψη ζωτικής ενέργειας, πτώση του αμυντικού συστήματος του ατόμου, προβλήματα στην στύση και εκσπερμάτωση, οσφυαλγία, πτώση ερωτικής επιθυμίας, γενικό αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας στη ζωή.

Περίσσεια

Υπερπλασία του προστάτη, υπερσεξουαλική ζωή, έντονες κρίσεις θυμού και επιθετικότητας, νοητική σύγχυση.

Οι 6 γεύσεις

Στο Αγιουρβεδικό σύστημα η προσέγγιση των τροφών, ποτών, βοτάνων κλπ γίνεται κυρίως μέσα από τη γεύση που αυτά έχουν και η οποία γίνεται εύκολα αντιληπτή από τον άνθρωπο που τα καταναλώνει. Στην εποχή εκείνη κατά την οποία η βασική Γνώση του Ayurveda έγινε προσιτή, δεν υπήρχαν τα χημικά εργαστήρια, οι αυτόματοι μετρητές και αναλυτές ουσιών που σήμερα προσδιορίζουν με εκπληκτική ακρίβεια την ποσοτική σύσταση των τροφών ως προς τις πρωτεΐνες, τους υδατάνθρακες, τα λίπη, τα ιχνοστοιχεία, τις βιταμίνες, κλπ.

Ο άνθρωπος (και ο ιατρός αλλά και ο ασθενής), έπρεπε να βασιστεί στις αισθήσεις του οι οποίες τον πληροφορούσαν για τα γεγονότα του εξωτερικού κόσμου. Η πληροφορίες αυτές, ακριβώς επειδή προέρχονται από τις ίδιες μας τις αισθήσεις, χωρίς την παρεμβολή μηχανημάτων, είναι “από πρώτο χέρι” και είναι πάντα αξιόπιστες.

Ο όρος που χρησιμοποιείται είναι η σανσκριτική λέξη “rasa” που έχει μεν την έννοια της “γεύσης”, αλλά γενικά έχει πολύ πλούσιο περιεχόμενο και σημαίνει επίσης “ελιξίριο”, “ζωτικός χυμός”, “τρόφιμο”, “ζωτική δύναμη” και “ιδιοσυγκρασία”.

Σε αντίθεση με τη Δυτική Ιατρική που δέχεται την ύπαρξη τεσσάρων μόνο γεύσεων (γλυκό, όξινο, αλμυρό και πικρό), στον Ayurveda οι γεύσεις είναι έξι (υπάρχουν επιπλέον η καυτερή και η στυφή γεύση).

Η κάθε γεύση σχετίζεται με δύο από τα πέντε λεπτά Ριζώματα (bhutas) και έχει αντίστοιχα σχέση με τις τρείς Ενέργειες, κάποιες από τις οποίες αυξάνει στον οργανισμό του ατόμου, και κάποιες ακόμη τις οποίες μειώνει.

Στα επόμενα κεφάλαια της εγκυκλοπαίδειας θα αναφερθούμε με λεπτομέρειες στις έξι αυτές γεύσεις και βέβαια σε αντιπροσωπευτικές τροφές που ανήκουν σε κάθε μία από αυτές τις γεύσεις.

Γλυκιά γεύση – madhura

Η γλυκιά γεύση δίνει έντονη και χαρακτηριστική ποιότητα στις τροφές. Είναι ελαφρά λιπαρή, απαλή, ευχάριστη και φέρνει αλλαγές στη σύσταση του σάλιου όταν κάποια γλυκιά τροφή μπει στο στόμα. Η γεύση αυτή “καλύπτει” όλη τη στοματική κοιλότητα και τον ουρανίσκο και δεν γίνεται αισθητή μόνο με τη γλώσσα.

Οι κύριες τροφές που έχουν γλυκιά γεύση είναι τα απλά σάκχαρα, οι πιό σύνθετοι υδατάνθρακες, τα λιπαρά και τα περισσότερα από τα αμινοξέα και τις πρωτεΐνες.

Σαν γεύση περιέχει κυρίως τα λεπτά Στοιχεία της Γής (Prthivi) και του Ύδατος (Jala) και οι ποιότητές της (gunas) είναι το βαρύ (guru), το δροσερό (sita), το λιπαρό (snigdha) και το ζελατινώδες και αδιαφανές (picchila).

Η δράση της στις τρείς Ενέργειες είναι ότι αυξάνει το Kapha Dosha, ενώ ταυτόχρονα μειώνει το Pitta και το Vata. Έχει γενικά αναβολική δράση μέσα στον οργανισμό και βοηθά στην αναγέννηση των ιστών, παρατείνοντας τη ζωή των κυττάρων.

Έχοντας σαν κύριο χαρακτηριστικό τη βραδύτητα, επιδρά ανασταλτικά στη φωτιά της πεπτικής λειτουργίας (Agni) και επιβραδύνει την πέψη, καθυστερώντας επίσης τη διαδικασία προώθησης των τροφών στον πεπτικό σωλήνα.

Ενισχύει τη μνήμη, ελαττώνει το αίσθημα της δίψας και της ζέστης γενικότερα, αυξάνει την έκκριση σπέρματος και την ερωτική διάθεση στους άνδρες καθώς και την παραγωγή γάλακτος στις μητέρες και δρα επίσης σαν ένα ήπιο “αντιβιοτικό”. Εάν το πεπτικό σύστημα λειτουργεί καλά τότε η γλυκιά γεύση τονώνει όλο τον οργανισμό. Το πρόβλημα βέβαια στη σημερινή κοινωνία είναι ότι οι κακές συνήθειες διατροφής αλλά και η κακή γενικά ποιότητα των διαφόρων τροφών, έχει δημιουργήσει δυστυχώς σοβαρότατα προβλήματα στην πεπτική λειτουργία πολλών ανθρώπων.

Πώς πρέπει να χρησιμοποιείται η γλυκιά γεύση;

Στη θεραπευτική προσέγγιση, γλυκές τροφές χρησιμοποιούνται εκεί όπου υπάρχει αύξηση των Ενεργειών του Πυρός και του Αέρα. Η αντένδειξη σε αυτή την περίπτωση είναι καταστάσεις όπου υπάρχει και ταυτόχρονη αύξηση του Kapha, για παράδειγμα σε παχυσαρκία, ή στη διάρκεια κρυολογημάτων με ρινική καταρροή, βρογχικές εκκρίσεις, κλπ.

Αντίστοιχα, τα άτομα θα χρειαστούν γλυκές τροφές εκεί όπου υπάρχει έλλειψη της Υδάτινης Ενέργειας, αλλά και σε περιστάσεις όπου χρειάζεται να αυξηθεί και να τονωθεί το στοιχείο της ανάπτυξης στον οργανισμό, όπως στην παιδική και εφηβική ηλικία, στην εγκυμοσύνη, μετά από βαριές ασθένειες, χειρουργικές επεμβάσεις, κλπ..

Η αυξημένη χρήση τροφών με γλυκιά γεύση μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις με διάφορα σωματικά προβλήματα όπως είναι η παχυσαρκία, τα οιδήματα και η κατακράτηση υγρών, αλλά ακόμη και σε αρκετές ψυχικές ασθένειες όπως η ανορεξία καθώς και η συναισθηματική θλίψη και τελικά η κατάθλιψη.

Δυστυχώς (πάλι) στη σημερινή Δυτική μας Κοινωνία, οι τροφές αυτές (με υψηλή περιεκτικότητα σε άσπρη ζάχαρη και σε υπερ-επεξεργασμένους και ραφιναρισμένους υδατάνθρακες όπως το άσπρο αλεύρι) έχουν κατακόρυφη αύξηση κατανάλωσης.

Το ίδιο αποτέλεσμα θα εμφανιστεί ακόμη και όταν η κάποια γλυκαντική ουσία που χρησιμοποιείται είναι συνθετική και δεν περιέχει θερμίδες. Όλες οι τροφές δηλαδή που περιέχουν για παράδειγμα ασπαρτάμη, ζαχαρίνη κλπ αυξάνουν την Υδάτινη Ενέργεια του Kapha και ενώ τη στιγμή που καταναλώνονται όντως δεν προσφέρουν θερμίδες, αυξάνουν την τάση του οργανισμού για παχυσαρκία, κατακράτηση υγρών, κλπ. και αυτό γιατί ενισχύεται το Kapha του όλου συστήματος.

Με την αύξηση της γλυκιάς γεύσης, αυξάνονται και οι πιθανότητες για συχνά κρυολογήματα, φαρυγγίτιδες, αμυγδαλίτιδες, ωτίτιδες, ρινίτιδες και συμπτώματα όπως βήχας, φτερνίσματα, πυρετός, καταρροή, δύσπνοια και δυσπεψία. Όλα αυτά είναι σημάδια ότι υπάρχει κάποια ανισορροπία στις τροφές που καταναλώνονται και ότι η γλυκιά γεύση κυριαρχεί.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα μικρά παιδιά που ζουν ούτως ή άλλως σε «ηλικία Kapha», εάν τρέφονται με πολλές γλυκιές γεύσεις (όπως ακριβώς συμβαίνει με τα κέικ, τα μπισκότα, τα κρουασάν, τα γλυκά αναψυκτικά, την υπερκατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων, κλπ.) θα παρουσιάζουν συχνότατα επαναλαμβανόμενα κρυολογήματα, ιώσεις, λοιμώξεις και θα χρειάζεται όλο και συχνότερα η χρήση αντιβιοτικών.

Η όποια κατάσταση βέβαια με τον τρόπο αυτό ανακουφίζεται προσωρινά, αλλά το να χρησιμοποιεί κανείς τα αντιβιοτικά με το σημερινό ρυθμό, περιέχει πολλούς κινδύνους.

Γλυκιά γεύση στις τροφές

Η γλυκιά γεύση κυριαρχεί σχεδόν σε όλες τις «βασικές τροφές» όλων των λαών του κόσμου, τις τροφές δηλαδή που θεωρούνται ότι είναι η βάση του διαιτολογίου. Έτσι έχουν σαν βάση τη γλυκιά γεύση όλα τα δημητριακά και τα παράγωγά τους (ψωμί, μακαρόνια, κλπ.) και οι πατάτες στον Δυτικό Κόσμο, το ρύζι στις Ασιατικές χώρες με έμφαση στην Ινδία και την Κίνα, η γλυκοπατάτα, η ταπιόκα και το καλαμπόκι στην Κεντρική και Νότια Αμερική.

Τα περισσότερα “έλαια” και οι λιπαρές τροφές έχουν επίσης γλυκιά γεύση με κυριότερα το σησαμέλαιο, το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο, το λάδι από καρύδα και το φυστικο-βούτυρο. Οι περισσότεροι ξηροί καρποί ανήκουν επίσης στην κατηγορία αυτή με κυριότερους το καρύδι, το κάστανο, το φιστίκι και την καρύδα.

Από τα γαλακτοκομικά προϊόντα, γλυκά θεωρούνται το βούτυρο, το γάλα και η κρέμα γάλακτος, ενώ το τυρί και το γιαούρτι (λόγω της επεξεργασίας στην οποία έχουν υποβληθεί και της “πέψης” του γάλακτος από τους αντίστοιχους μύκητες), έχουν πολύ λιγότερο το στοιχείο της γλυκιάς γεύσης και περισσότερο την όξινη και ίσως και την καυτερή γεύση.

Όλες οι γλυκαντικές ουσίες τέλος έχουν φυσικά γλυκιά γεύση (η λευκή ζάχαρη και η σκούρα ή ανεπεξέργαστη, η μελάσα, η φρουκτόζη, το σιρόπι από σφένδαμο, οι τεχνητές γλυκαντικές ύλες όπως η ζαχαρίνη και η ασπαρτάμη) με μοναδική και … περίεργη εξαίρεση το μέλι.

Η έκφραση “γλυκό σαν μέλι” δεν ισχύει και πάρα πολύ διότι το μέλι εκτός από τα σάκχαρα που περιέχει, έχει επίσης μεγάλη ποσότητα μετάλλων και ιχνοστοιχείων τα οποία δίνουν χαρακτηριστικά της στυφής γεύσης, ενώ τελικά η γλυκιά είναι δευτερεύουσα. Το μέλι δηλαδή δεν αυξάνει την ενέργεια Kapha στον οργανισμό και δεν συντελεί στην αύξηση του βάρους του σώματος, αλλά αντίθετα ηρεμεί και ελαττώνει το Kapha.

Μια άλλη εξαίρεση είναι τα όσπρια που παρ’ όλο ότι περιέχουν υδατάνθρακες, δεν αυξάνουν το Kapha, αλλά το ηρεμούν και έχουν την τάση να αυξήσουν το Vata. Τα όσπρια είναι η κύρια πηγή αμινοξέων και πρωτεϊνών για τον μισό περίπου πληθυσμό της γης, όπου σε συνδυασμό με δημητριακά (π.χ. ρύζι με φακές, ρύζι με φασόλια) αποτελούν ένα πλήρες και ισορροπημένο γεύμα που συντελεί στη διατήρηση της καλής υγείας των ατόμων.

Ζάχαρη

Είναι η σπουδαιότερη αλλά και γνωστότερη γλυκαντική ουσία. Από την αρχαιότητα η πρώτη πηγή ζάχαρης ήταν το γνωστό μόνο στους λαούς της Νοτιοανατολικής Ασίας ζαχαροκάλαμο. Μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Ελλάδα και στη συνέχεια η Ευρώπη γνώρισαν αυτό το “περίεργο κρυσταλλικό μέλι που δεν το έφτιαχναν οι μέλισσες”. Μέχρι τα χρόνια εκείνα, η γλυκεία γεύση στον Δυτικό Κόσμο ήταν συνδεδεμένη μόνο με τα γλυκά φρούτα και το μέλι.

Η κύρια εξάπλωση του ζαχαροκάλαμου στην Ευρώπη έγινε κυρίως από τους Άραβες περίπου τον 8ο αιώνα μ.Χ.. Στην Αμερική έφθασε μόλις τον δέκατο έκτο αιώνα. Σήμερα η ζάχαρη παράγεται μαζικά από το ζαχαροκάλαμο και τα ζαχαρότευτλα σε πολλές χώρες.

Υπάρχουν πολλά είδη ζάχαρης στη διάθεση του ανθρώπου και αυτό εξαρτάται από το είδος του φυτού από το οποίο παράγεται η κάθε ποικιλία αλλά κυρίως από το είδος της επεξεργασίας την οποία υφίσταται. Έτσι υπάρχει η λευκή κρυσταλλική ζάχαρη, η ξανθή, η μαύρη, η εμπλουτισμένη με μελάσα, κλπ.

Γενικά η ζάχαρη έχει μια ελαφρά διουρητική και καθαρκτική δράση στον οργανισμό και συνιστάται ιδιαίτερα σε άτομα με νεφρικά προβλήματα όπως επίσης και σε ασθένειες του ήπατος. Τα ηπατικά κύτταρα μπορούν να εκμεταλλευτούν πολύ εύκολα και χωρίς να κουράζονται ιδιαίτερα την ενέργεια που περιέχει η ζάχαρη και για το λόγο αυτό συστήνεται πολύ σε περιπτώσεις ηπατίτιδας.

Η γλυκόζη τέλος, είναι η μοναδική πηγή ενέργειας των κυττάρων του κεντρικού νευρικού ιστού δηλαδή του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού.

Όξινη γεύση – amla

Η όξινη γεύση είναι η γεύση που δίνεται κυρίως από τα οργανικά οξέα που υπάρχουν στις τροφές, όπως το οξαλικό οξύ στο ξύδι και τα οξέα των φρούτων και των διαφόρων λαχανικών. Διεγείρει την έκκριση του σάλιου από τους σιελογόνους αδένες, είναι ελαφρά “ζεστή” και γίνεται αντιληπτή και στη στοματική κοιλότητα και τη γλώσσα, αλλά και στο λαιμό.

Σαν γεύση περιέχει κυρίως τα Στοιχεία της Γης και του Πυρός και οι κύριες ποιότητές της είναι το βαρύ (guru), το θερμό (ushna) και το λιπαρό (snigdha).

Η δράση της στις τρείς Ενέργειες είναι ότι αυξάνει το Kapha και το Pitta, ενώ ελαττώνει το Vata. Η όξινη γεύση δυναμώνει τη φωτιά της πέψης (Agni) και έτσι βελτιώνει και επιταχύνει την πεπτική λειτουργία.

Τα όξινα φαγητά είναι ορεκτικά (επειδή διεγείρουν την όρεξη) και αποτοξινωτικά (με την έννοια ότι βοηθούν στο να γίνει καλύτερα η πέψη και να μην παραμείνουν υπολείμματα τροφών και τοξίνες στον πεπτικό σωλήνα).

Στην καθημερινή θεραπευτική προσέγγιση, οι όξινες τροφές χρειάζονται συχνά σε καταστάσεις με αύξηση της Αέρινης Ενέργειας, καθώς και σε δυσπεπτικά προβλήματα και σε ανορεξία.

Όξινη γεύση στις τροφές

Η μεγαλύτερη κατηγορία όξινων τροφών είναι τα φρούτα. Όλα τα φρούτα όταν είναι άγουρα έχουν έντονα όξινη γεύση και πολλά από αυτά διατηρούν αρκετή οξύτητα και μετά την ωρίμανσή τους.

Είναι γενικά γνωστό σήμερα ότι τα φρούτα είναι πολύ πλούσια σε βιταμίνες. Τα κλασσικά κείμενα του Ayurveda αναφέρονται στα φρούτα και τα ωφέλιμα αποτελέσματά τους στον άνθρωπο, περιγράφοντας ακριβώς τα στοιχεία που γνωρίζουμε σήμερα για τις βιταμίνες, χωρίς βέβαια να αναφέρονται σε βιταμίνες “C”, “B”, κλπ., αλλά μόνο στην όξινή τους γεύση.

Τονίζουν με έμφαση την αξία των φρέσκων φρούτων σε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή. Και μάλιστα αναφέρουν ότι τα ιδανικότερα φρούτα (όπως βέβαια και τα λαχανικά και οι άλλες τροφές) είναι τα φρούτα που είναι στην εποχή τους και που βρίσκει κανείς στην περιοχή που ζει. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς το σημερινό πρόβλημα που υπάρχει, όταν με το παγκόσμιο εμπόριο εύκολα βρίσκουμε μπανάνες της Αφρικής στην Ευρώπη και μάλιστα όλο το χρόνο.

Επίσης, με τη χρήση ψυγείων, θερμοκηπίων και λιπασμάτων μπορεί να τρώει κανείς φράουλες το φθινόπωρο και πορτοκάλια το καλοκαίρι. Το ίδιο ισχύει βέβαια και με τα λαχανικά και είναι γνωστή η «μάχη της ντομάτας» (δηλαδή το πόσο αυξήθηκε η τιμή της) πριν τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, ενώ είναι γνωστό σε όποιον αποφασίσει να καλλιεργήσει έστω και μία ντοματιά σε μία γλάστρα στο μπαλκόνι του, ότι ο καρπός θα είναι έτοιμος το καλοκαίρι (περίπου τον Ιούλιο).

Κάτι που θα πρέπει να τονισθεί είναι η ύπαρξη των όξινων ιδιοτήτων σε όλα τα φρούτα, ακόμα και εάν η γεύση τελικά θα είναι γλυκιά. Για παράδειγμα το ώριμο πεπόνι που είναι γλυκό από μόνο του, και η φράουλα που κολυμπάει σε ένα μπολ με ζάχαρη θα δώσουν γλυκιά γεύση στο στόμα, αλλά ακόμα και έτσι, οι όξινες ποιότητές τους θα περάσουν στον οργανισμό.

Λεμόνι

Είναι το φρούτο με την πιο έντονη όξινη γεύση από όλα τα άλλα, ειδικά το πράσινο λεμόνι (Lime) που είναι και το φρούτο με τη μεγαλύτερη αναλογία σε βιταμίνες. Η ποικιλία του πράσινου λεμονιού κρατάει το πράσινο χρώμα της και μετά την ωρίμανσή των λεμονιών και ο χυμός τους αυξάνει πολύ την έκκριση σάλιου και γαστρικού υγρού, ελαττώνει τα αέρια των εντέρων, δροσίζει τον οργανισμό σε εμπύρετα νοσήματα και στην ηλίαση και βοηθάει σε περιπτώσεις κολίτιδας.

Το (κίτρινο) λεμόνι ήλθε στην Ευρώπη μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και από τότε καλλιεργείται εντατικά σε όλες τις Μεσογειακές χώρες. Περιέχει αρκετή βιταμίνη “C” και ενισχύει την άμυνα του οργανισμού σε κρυολογήματα και καταρροές (το πύρινο στοιχείο της όξινης γεύσης μειώνει το υδάτινο και έτσι μειώνεται η έκκριση βλέννας από τη μύτη κλπ.).

Ο χυμός λεμονιού με λίγο αλάτι ελαττώνει τη ναυτία, την τάση για εμετό και ομαλοποιεί την πεπτική λειτουργία, ενώ εάν προστεθεί και μέλι ελαττώνει δραστικά τα αέρια του εντερικού σωλήνα. Σε μεγάλα νοσοκομεία η οξεία ηπατίτιδα Α, αντιμετωπίζεται με ελαφριά διατροφή με άφθονο χυμό λεμονιού και γλυκόζη για την ανακούφιση των ηπατικών κυττάρων.

Πορτοκάλι

Είναι λιγότερο όξινο από το λεμόνι και ειδικά ο χυμός του χρησιμοποιείται στη θεραπευτική σαν πηγή βιταμίνης C σε γρίπες, κρυολογήματα, κλπ. Δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες συνυπάρχει και διαταραχή της Ενέργειας Pitta, όπως για παράδειγμα σε δερματοπάθειες, ή γαστρίτιδα και πεπτικό έλκος

Βατόμουρο

Τα βατόμουρα και ο χυμός τους είναι εξαιρετικά πλούσια σε βιταμίνες και είναι διουρητικά, καθαρίζουν το αίμα, ανοίγουν την όρεξη και γενικά αναζωογονούν και τονώνουν όλον τον οργανισμό.

Χρειάζεται βέβαια προσοχή διότι κυκλοφορούν στα καταστήματα διάφοροι γνωστοί «χυμοί» για παιδιά από βατόμουρο ή φραγκοστάφυλο που ενώ διαφημίζονται σαν πλούσιοι σε βιταμίνη «C», ένα προσεκτικό διάβασμα των συστατικών τους, αποκαλύπτει περιεκτικότητα σε φυσικό χυμο … 6 %, ενώ το υπόλοιπο είναι ουσιαστικά νερό και ζάχαρη.

Η γεύση του βατόμουρου είναι τόσο ευχάριστη που σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως (τεχνητά) για να αρωματιστούν πολλά γλυκίσματα του εμπορίου, αλλά και για να γίνουν πιο εύληπτα διάφορα φαρμακευτικά παρασκευάσματα.

Αλμυρή γεύση – lavana

Η αλμυρή γεύση δίνεται κυρίως από τα μεταλλικά άλατα που υπάρχουν στις διάφορες τροφές. Σαν γεύση δημιουργείται από τα Στοιχεία του Ύδατος και του Πυρός και στον οργανισμό αυξάνει τις Ενέργειες Kapha και Pitta, ενώ μειώνει το Vata. Μπορεί και αυξάνει την έκκριση του σάλιου και ανοίγει την όρεξη.

Αυξάνει την πεπτική ικανότητα διεγείροντας τη Φωτιά (Agni) της πέψης και δίνει χαρακτηριστική νοστιμάδα στις τροφές που καταναλώνει ο άνθρωπος. Οι βασικές ποιότητες είναι το βαρύ (guru), το λιπαρό (snigdha), το θερμό (ushna) και το οξύ (tiksna).

Γίνεται αισθητή κυρίως στην άκρη της γλώσσας, αλλά και στο λαιμό, σαν μια αίσθηση διαπεραστικής και ταυτόχρονα λεπτής ζέστης.

Η παρουσία της αλμυρής γεύσης, άρα και των αλάτων μέσω των οποίων εκδηλώνεται, αυξάνει την κατακράτηση υγρών από τον οργανισμό, έτσι ώστε να διατηρείται πάντα μια σταθερή αναλογία. Τα ίδια τα μεταλλικά άλατα είναι εύκολα διαλυτά και υγροσκοπικά. Είναι απαραίτητα στοιχεία για τη Ζωή και χωρίς αυτά κανένα κύτταρο του σώματος δεν θα μπορούσε όχι μόνο να λειτουργήσει, αλλά ούτε καν να υπάρξει.

Η αλμυρή γεύση έχει καταβολική δράση στον οργανισμό, έχει ελαφρά καθαρκτικές ιδιότητες και ελαττώνει τα αέρια του πεπτικού σωλήνα. Καθαρίζει όλα τα κανάλια (Srotas) του οργανισμού διότι με την ποιότητα του Ύδατος που περιέχει διαλύει όλες τις τοξίνες που έχουν κατά καιρούς εναποτεθεί, ενώ στη συνέχεια με την ποιότητα του Πυρός κατακαίει και αποβάλλει τελικά αυτά τα τοξικά απόβλητα από το σώμα.

Πως πρέπει να χρησιμοποιείται η αλμυρή γεύση; Χρησιμοποιείται σε καταστάσεις με ανορεξία, εκεί που χρειάζεται βελτίωση της πεπτικής λειτουργίας όπως σε δυσπεψία, δυσκοιλιότητα και επίσης σαν αποχρεμπτικό σε αύξηση της βλέννας του αναπνευστικού συστήματος.

Αντενδείκνυται σε καταστάσεις με διαταραχή της Ενέργειας Pitta, όπως θα συμβεί σε διάφορα δερματικά προβλήματα, σε φλεγμονές, στην υψηλή αρτηριακή πίεση, σε αιμορραγικές διαθέσεις και στην γαστρίτιδα.

Αλμυρή γεύση στις τροφές

Η υπερβολική κατανάλωση αλατισμένων τροφών μπορεί να οδηγήσει τον οργανισμό σε αρκετές διαταραχές που θα προκληθούν από την ταυτόχρονη αύξηση του Kapha και του Pitta, όπως αυξημένη δίψα, πυρετός, οιδήματα, πρόωρο άσπρισμα των τριχών και τριχόπτωση, δερματικά προβλήματα, γαστρίτιδες, κλπ. Όλες αυτές οι καταστάσεις είναι πλέον πολύ διαδεδομένες στον Δυτικό Κόσμο λόγω της υπερκατανάλωσης αλατισμένων τροφών.

Βέβαια καθώς η φυσική γεύση των τροφών έχει σιγά σιγά “απομακρυνθεί” από το Δυτικό διαιτολόγιο, η χρήση του αλατιού σαν βελτιωτικού παράγοντα της γεύσης έρχεται σαν ένα θα λέγαμε “φυσικό επακόλουθο”.

Συνήθως όμως στις έτοιμες και επεξεργασμένες τροφές (κονσέρβες, κατεψυγμένα φαγητά), εκτός από το αλάτι χρησιμοποιούνται και ένα πλήθος από άλλα συστατικά με αλμυρή γεύση όπως το πολύ γνωστό «γλουταμινικό μονονάτριο» το οποίο βρίσκεται σχεδόν σε κάθε προϊόν με αλμυρή γεύση (που δεν ανήκει δηλαδή στα γλυκίσματα) και έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα για πολλές πεπτικές διαταραχές, καρκινογένεση σε πειραματόζωα, κλπ.

Αλάτι

Είναι το κατ’ εξοχήν αλμυρό συστατικό των τροφών και προέρχεται είτε με εξόρυξη από τη γη σε ορυχεία (όπως τα αλατωρυχεία στην Κεντρική Ευρώπη), είτε από τη θάλασσα. Το ορυκτό αλάτι περιέχει επίσης διάφορα άλλα άλατα και μεταλλικά στοιχεία όπως σίδηρο και μαγνήσιο, ενώ το θαλασσινό περιέχει αυξημένη ποσότητα ιωδίου.

Η τεράστια σημασία του αλατιού στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων, φαίνεται από το γεγονός ότι για πολλούς αιώνες η όλη διαδικασία συλλογής και διάθεσης των ποσοτήτων αλατιού στο παγκόσμιο εμπόριο, ανήκε σε κρατικά μονοπώλια.

Το ορυκτό αλάτι έχει ιδιότητες που ισορροπούν και τις τρείς Ενέργειες, δυναμώνει την όρεξη, βελτιώνει την πέψη και θεωρείται επίσης καλό καρδιοτονωτικό και αφροδισιακό συστατικό. Από την άλλη πλευρά το θαλασσινό, αυξάνει το Kapha και το Pitta, ελαττώνει το Vata και βοηθά πολύ στην ομαλή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένος ο οποίος συντονίζει όλες τις καύσεις που γίνονται στο ανθρώπινο σώμα.

Καυτερή γεύση – katu

Η καυτερή γεύση σχηματίζεται από τα Λεπτά στοιχεία του Αέρα και του Πυρός και οι βασικές της ποιότητες είναι το ελαφρύ (laghu), το θερμό (ushna) και το ξηρό (ruksha).

Γίνεται αντιληπτή σαν “κάψιμο” στη γλώσσα, αυξάνει την έκκριση σάλιου και εάν είναι έντονη, μπορεί να φέρει και δάκρυα στα μάτια. Το βασικό συστατικό των τροφών που τους δίνει την καυτερή τους γεύση είναι η περιεκτικότητά τους σε αιθέρια έλαια.

Ισχυροποιεί το Vata και το Pitta και μειώνει το Kapha. Έχει καταβολική δράση και “στεγνώνει” όλον τον οργανισμό, μειώνοντας το υδάτινο στοιχείο. Διεγείρει την φωτιά της πέψης (Agni) και έτσι επιταχύνει και ομαλοποιεί την πεπτική λειτουργία.

Τα καυτερά φαγητά αναζωογονούν το σώμα, καθαρίζουν το στόμα και το πεπτικό σύστημα, διεγείρουν και τονώνουν τα νεύρα, χορηγούνται σαν ορεκτικά, απισχναντικά και βοηθούν πολύ στην αντιμετώπιση του παραγωγικού βήχα, των κρυολογημάτων καθώς και του άσθματος. Συνιστώνται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις παχυσαρκίας και διαβήτη.

Όλα αυτά βέβαια ισχύουν εαν δεν συνυπάρχει και παράλληλη διαταραχή της Πύρινης Ενέργειας (για παράδειγμα σε ένα έλκος του δωδεκαδακτύλου).

Πώς πρέπει να χρησιμοποιείται η καυτερή γεύση;

Τα αιθέρια έλαια που είναι οι κύριοι φορείς της καυτερής γεύσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν θεραπευτικά με 4 διαφορετικούς τρόπους.

α) ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ (σαν επιθέματα, για μασσάζ, κλπ)

β) ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ (μέσα στην τροφή, σε ροφήματα, κλπ)

γ) ΣΕ ΕΙΣΠΝΟΕΣ (σε ατμούς από νερό που βράζει)

δ) ΣΕ ΥΠΟΚΛΥΣΜΟΥΣ (αποκλειστικά σε περιβάλλον κλινικής)

Η καυτερή τροφή δεν πρέπει να καταναλώνεται απότομα από ανθρώπους που δεν είναι συνηθισμένοι σε αυτήν διότι εύκολα μπορεί να παρουσιαστούν προβλήματα υγείας λόγω της ταχείας αύξησης του Πύρινου στοιχείου στο σύστημά τους.

Αυτό μπορεί να συμβεί εάν κάποιος π.χ. Ευρωπαίος διπλωμάτης συνηθισμένος σε “υδάτινη” κουζίνα (όπως είναι η Γαλλική με τις διάφορες σάλτσες και η Αγγλική με τη μεγάλη χρήση γαλακτοκομικών προϊόντων), χρειαστεί να υπηρετήσει για λίγο χρονικό διάστημα στην πρεσβεία της χώρας του στις Ινδίες, ή το Μεξικό.

Η θερμότητα της γεύσης αυτής κινητοποιεί τον στοματικό αλλά και στομαχικό βλεννογόνο και η παραγωγή περισσότερων πεπτικών ενζύμων βοηθάει την πέψη ακόμα κι γευμάτων που αλλιώς θα ήταν δύσπεπτα. Εάν μάλιστα η ποσότητα του φαγητού δεν είναι υπερβολική, τότε αυτή η υπερπαραγωγή πεπτικών ενζύμων θα βοηθήσει στο να “καούν” και να απομακρυνθούν τοξίνες και υπολείμματα από παλαιότερες τροφές.

Μια άλλη κατηγορία θετικών επιδράσεων που θα ακολουθήσει, είναι η κινητοποιήση του μεταβολισμού του αποθηκευμένου λίπους στο σώμα και η σταδιακή απώλεια βάρους, η πτώση των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα και η προστασία από αρτηριοσκλήρωση και στεφανιαία νόσο.

Καυτερή γεύση στις τροφές

Κόκκινο πιπέρι

Είναι το πολύ γνωστό “κόκκινο” πιπέρι, που προέρχεται από αποξηραμένες και κονιοποιημένες μικρές κόκκινες καυτερές πιπεριές. Άλλα ονόματά του είναι καγιέν, τσίλι και μπούκοβο και είναι πολύ πλούσιο σε περιεκτικότητα βιταμίνης “C”.

Προέρχεται από την Κεντρική Αμερική και είναι απαραίτητο συστατικό της Μεξικάνικης κουζίνας. Το έφεραν στην Ευρώπη οι Ισπανοί εξερευνητές αλλά οι Πορτογάλοι το διέδωσαν στην Ινδία, σαν αντάλλαγμα για τα υπόλοιπα μπαχαρικά που μετέφεραν από την Ινδία πίσω στην Ευρώπη.

Χρησιμοποιείται επίσης πολύ στη μαγειρική και η σάλτσα «tabasco» που γίνεται από κόκκινες καυτερές πιπεριές, ξύδι και αλάτι. Αυτή η σάλτσα συνδυάζει ιδανικά την όξινη, την αλμυρή και την καυτερή γεύση, όλες δηλαδή τις γεύσεις που αυξάνουν το Pitta στον οργανισμό.

Το κόκκινο πιπέρι ανοίγει την όρεξη, βοηθά την πέψη και έχει αντισηπτικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες.

Μαύρο πιπέρι

Χωρίς αμφιβολία το πιπέρι είναι το μπαχαρικό που, όταν ήρθε στην Ευρώπη από την Ινδία, άλλαξε την κουζίνα του Δυτικού κόσμου περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο. Το αναφέρει και ο Ιπποκράτης σαν ένα καλό θεραπευτικό συστατικό των φαρμάκων που χρησιμοποιούσαν “στην Ανατολή”.

Μαζί με το αλάτι που αποτελούσε κρατικό μονοπώλιο, το πιπέρι ήταν υπεύθυνο για πολλούς πολέμους στο παρελθόν και ο έλεγχος του “δρόμου του πιπεριού”, ήταν ο κύριος λόγος του “εμφύλιου” πόλεμου στην Ιταλία μεταξύ Γένοβας και Βενετίας κατά τον Μεσαίωνα.

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες πιπεριού που χρησιμοποιούνται στην κουζίνα όλου του κόσμου, αλλά τρείς είναι αυτές που έχουν καλές θεραπευτικές ιδιότητες και οι οποίες αναφέρονται στα αγιουρβεδικά κείμενα σαν marica (το γνωστό μαύρο πιπέρι), pippali και cavya.

Το πιπέρι “στεγνώνει” τον οργανισμό και αυξάνει το πύρινο στοιχείο, κάνοντας πολύ καλό σε υδάτινα άτομα και σχετικό καλό σε αέρινα. Εξάπαντος όμως δεν ταιριάζει σε πύρινες ιδιοσυγκρασίες, παρά μόνο σε ελάχιστη ποσότητα και αυτό όχι συχνά.

Έχει θερμαντική δράση, βοηθά την πέψη και την αποβολή αερίων από το έντερο, επιταχύνει τη συστολή της μήτρας μετά από τον τοκετό και είναι ιδανικό για όλα τα κρυολογήματα.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να το πάρει κανείς εκτός από το να το προσθέτει στο φαγητό του: ανακατεμένο με μέλι, βρασμένο μαζί με γάλα, σε πολύ αραιωμένο διάλυμα με νερό για στοματική πλύση, κλπ.

Ginger

Στα αγιουρβεδικά κείμενα το ginger αναφέρεται συχνότατα καθώς είναι ένα φυτό με πάρα πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Η πατρίδα του είναι οι τροπικές περιοχές της Ασίας και ήρθε στη Δύση κατ’ αρχήν από τους Άραβες, αλλά έγινε ιδιαίτερα γνωστό μετά την υιοθέτησή του από τους Εγγλέζους στην Ινδία οι οποίοι το χρησιμοποιούσαν πολύ στην κουζίνα τους, ακόμη και στην παρασκευή μπύρας και ποτών (ginger beer, ginger ale αλλά και η γνωστή «τσιτσιμπύρα» της Κέρκυρας).

Από το φυτό χρησιμοποιείται κυρίως η ξυλώδης ρίζα του. Το φρέσκο ginger ονομάζεται Adraka, ενώ η σκόνη αποξηραμένου ginger ονομάζεται Sunthi. Αυτή η διαφοροποίηση είναι απαραίτητη επειδή το μεν φρέσκο ginger (ψιλοκομμένες φέτες από τη ρίζα του) σαν ποιότητες (gunas) έχει την ελαφριά και τη λιπαρή, η δε σκόνη του ginger είναι βαριά, διαπεραστική και στεγνή. Η σκόνη παρασκευάζεται αφού βράσει κανείς τη ρίζα σε νερό ή γάλα, την αφήσει να στεγνώσει στον ήλιο και στη συνέχεια την κονιορτοποιήσει.

Το ginger έχει ένα “θερμαντικό” αποτέλεσμα στον οργανισμό λόγω της καυτερής του γεύσης, αλλά το αποτέλεσμα που έχει μετά την απορρόφησή του από το πεπτικό σύστημα είναι “γλυκό”. Με τον τρόπο αυτό μπορεί και θερμαίνει τον οργανισμό, χωρίς όμως να διαταράσσει το Pitta και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλες τις ιδιοσυγκρασίες, χωρίς να δημιουργεί προβλήματα.

Το ginger δυναμώνει το στομάχι, ενισχύει την έκκριση σάλιου και πεπτικών υγρών, έχει αποσυμφορητικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Εάν κανείς μασήσει μία λεπτή φέτα ginger με λίγο λεμόνι και αλάτι πριν το φαγητό (αν έχει δηλαδή συνδυάσει την καυτερή με την όξινη και την αλμυρή γεύση), τότε δυναμώνει τα ένζυμα (Agni) της οκτάβας της τροφής.

Το ginger μπορεί να χρησιμοποιηθεί τονωτικά αλλά και θεραπευτικά, όλες τις εποχές του χρόνου:

α) Το καλοκαίρι με τη ζέστη και την ξηρασία, το χρησιμοποιεί κανείς με ghee και μαύρη ζάχαρη σαν δροσιστικό ποτό.

β) Το φθινόπωρο και στην αρχή του χειμώνα (αλλά και με τις ανοιξιάτικες βροχές) όπου υπάρχει έντονη υγρασία το χρησιμοποιεί κανείς μαζί με αλάτι πάνω από το φαγητό του.

γ) Τέλος στην κρύα φάση του χειμώνα όπου υπάρχει κρύο και ξηρασία πάλι, χρησιμοποιείται σαν ζεστό ρόφημα με μέλι. Ένα πολύ καλό ποτό για κρυολογήματα και ρίγη είναι αυτό που γίνεται από σκόνη ginger και μαύρη ζάχαρη που βράζουν μαζί με γάλα.

Μουστάρδα

Οι σπόροι της μουστάρδας έχουν καυτερή και λίγο πικρή γεύση και βοηθούν την πέψη των δύσπεπτων τροφών, όπως είναι το κρέας. Γενικά δίνονται σε διαταραχές του Kapha αλλά και του Vata, ποτέ όμως όταν υπάρχει και αύξηση του Pitta στον οργανισμό.

Σήμερα συνήθως χρησιμοποιείται ο πολτός από τους σπόρους της μουστάρδας με λάδι, ξύδι και διάφορα άλλα πρόσθετα μυρωδικά σαν συνοδευτικό πολλών φαγητών.

Παλαιότερα ήταν γνωστή και συχνή η χρήση των σπόρων της μουστάρδας σε ζεστές κομπρέσσες στο στήθος και την πλάτη, για την ανακούφιση από πολλά βρογχικά και πνευμονικά προβλήματα. Χρησιμοποιείται επίσης η σκόνη της μουστάρδας σε κρέμες για εξωτερικές επαλείψεις σε παθήσεις των αρθρώσεων.

Πικρή γεύση – tikta

Η πικρή γεύση σχετίζεται με τα Ριζώματα του Αιθέρα και του Αέρα και οι ποιότητές της είναι το ελαφρύ (laghu), το κρύο (sita), το στεγνό (ruksha) και το λεπτό (sukshma). Το κύριο χαρακτηριστικό της πικρής γεύσης είναι ότι “ισοπεδώνει” όλες τις υπόλοιπες και τις εξουδετερώνει.

Δυναμώνει το Vata και μειώνει το Pitta και το Kapha, έχοντας καταβολική και “ξηραντική” δράση μέσα στον οργανισμό.

Ελαττώνει την παραγωγή σάλιου, στεγνώνει και καθαρίζει το στόμα και διεγείρει την όρεξη αλλά και την πέψη, ενώ παράλληλα καθαρίζει και το αίμα από διάφορες τοξίνες.

Τα χημικά συστατικά που δίνουν την πικρή γεύση είναι τα αλκαλοειδή και οι γλυκοσίδες που περιέχονται στα τρόφιμα με πικρή γεύση.

Μειώνει τον μυϊκό ιστό (Mamsa), τον λιπώδη ιστό (Medas) και τον νευρικό (Majja), και στη διαδικασία της πέψης απορροφά και στεγνώνει το Kapha του πεπτικού συστήματος που εμφανίζεται σαν βλέννα και έτσι η πέψη προχωρά πολύ γρηγορότερα.

Η πικρή γεύση με το στοιχείο του Αέρα που περιέχει, καθαρίζει τα κανάλια του σώματος (srotas) και ταυτόχρονα στεγνώνει τα τοιχώματά τους από εναποθέσεις βλέννης που τα μπλοκάρει, ενώ με το στοιχείο του Αιθέρα, “δημιουργεί χώρο” και έτσι όλα τα κανάλια λειτουργούν πολύ αποτελεσματικά.

Πικρή γεύση στις τροφές

Οι πικρές τροφές χρησιμοποιούνται γενικά σαν “ορεκτικά”, σε διάφορες πεπτικές διαταραχές, σε ηπατικά προβλήματα και ίκτερο, σε δερματικά προβλήματα, σε πυρετό, παχυσαρκία και διαβήτη.

Όλα αυτά βέβαια ισχύουν, εκτός εάν υπάρχει ήδη υπερβολική αύξηση της Αέρινης Ενέργειας στον οργανισμό (με νευρολογικά προβλήματα, υπερένταση, stress, κολίτιδα, διαταραχές εμμήνου ροής, κλπ.), οπότε η πικρή γεύση θα χειροτερεύσει την κατάσταση.

Στην κατηγορία της πικρής γεύσης υπάρχουν πολλά φυτά που έχουν ευεργετικές ιδιότητες, αλλά υπάρχουν και πολλά άλλα με υψηλή περιεκτικότητα σε “δηλητηριώδεις” ουσίες (όπως είναι τα αλκαλοειδή, οι γλυκοσίδες, ο καπνός, η παπαρούνα με τα οπιοειδή, κλπ.).

Κουρκουμάς

Είναι από τα σπουδαιότερα μπαχαρικά με πικρή γεύση και είναι ένα από τα βασικά συστατικά του «κάρρυ». Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι το γνωστό σε όλη τη Δύση «κάρρυ», δεν είναι κάποιο βότανο ή μπαχαρικό, αλλά είναι μείγμα τουλάχιστον έξι μπαχαρικών και μπορεί να έχει διαφορετική σύσταση ανάλογα με την εποχή του χρόνου αλλά και από περιοχή σε περιοχή. Στην Ινδία με τη λέξη «κάρρυ» υπονοείται οποιοδήποτε μπαχαρικό προστεθεί στο φαγητό, είτε είναι καυτερό, είτε πικρό, κλπ.

Μαζί με την πικρή γεύση στον κουρκουμά (turmeric), υπάρχει και λίγη καυτερή και στυφή και σαν ποιότητες έχει το ελαφρύ, το θερμό, το στεγνό και το οξύ.

Έχει καλή δράση στο πεπτικό σύστημα και βοηθά την πέψη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με λίγο ginger σαν ορεκτικό, λίγο πριν από το κυρίως γεύμα της ημέρας.

Σαν σκόνη εάν προστεθεί λίγη ποσότητα (στη μύτη του κουταλιού) σε ένα ποτήρι ζεστό γάλα, βοηθά πολύ σε κρυολογήματα, βήχα και καταρροή, “στεγνώνοντας” προσωρινά τους βλεννογόνους του αναπνευστικού συστήματος και ανακουφίζοντας τον ασθενή.

Επιταχύνει την παραγωγή ινσουλίνης από το πάγκρεας και βοηθά σημαντικά τον μη ινσουλινο-εξαρτώμενο διαβήτη των ενηλίκων (εκεί δηλαδή όπου δεν χρησιμοποιείται ενέσιμη ινσουλίνη).

Ανακουφίζει σχεδόν όλες τις αλλεργικές καταστάσεις, είτε του δέρματος (έκζεμα), είτε του αναπνευστικού (εαρινός κατάρρους, επιπεφυκίτιδες, κλπ.). Αυτό γίνεται και μέσω της διατροφής, αλλά και σε τοπική εφαρμογή στην περιοχή της αλλεργικής δερματίτιδας ενός μίγματος από γιαούρτι (που έχει καλές αντιφλογιστικές ιδιότητες) και κουρκουμά.

Η σκόνη του κουρκουμά εάν πασπαλιστεί προσεκτικά πάνω από πληγές, σταματάει γρήγορα την αιμορραγία και έχει αντισηπτικές ιδιότητες.

Αλόη

Η κύρια γεύση του χυμού της αλόης είναι η πικρή και η δευτερεύουσα είναι η γλυκιά. Οι ιδιότητές της είναι το βαρύ, το λιπαρό, το γλοιώδες και το κολλώδες.

Χρησιμοποιείται και εξωτερικά (σε κρέμες, λοσιόν, επιθέματα, κλπ.), αλλά και εσωτερικά με το φαγητό, ή αραιωμένος λίγος χυμός μέσα σε χυμό φρούτων ή και απλώς σε νερό.

Μόλις τα τελευταία χρόνια η Δύση αρχίζει να ανακαλύπτει τις θεραπευτικές ιδιότητες αυτού του καταπληκτικού φυτού: βοηθά την πέψη, τονώνει όλο τον οργανισμό και αναζωογονεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Δυναμώνει το ήπαρ και χρησιμοποιείται σε όλες τις περιπτώσεις ηπατίτιδας.

Ο φρέσκος χυμός της αλόης επουλώνει ταχύτατα πληγές, τραύματα και εγκαύματα και αραιωμένος σε νερό ή γάλα σχηματίζει ένα τονωτικό και δυναμωτικό ποτό.

Στυφή γεύση – kashaya

Η στυφή γεύση παράγεται από δύο “ακραία” Ριζώματα, δηλαδή τη Γη και τον Αέρα, και οι βασικές της ποιότητες είναι το ελαφρύ (laghu), το κρύο (sita) και το ξηρό (ruksha). Η γεύση αυτή έχει μία έντονη στυπτική ποιότητα και δημιουργεί μια συστολή και σφίξιμο όλης της στοματικής κοιλότητας και του λαιμού. “Στεγνώνει” όλη την περιοχή μειώνοντας δραστικά την παραγωγή των σιελογόνων αδένων.

Τα χημικά στοιχεία που φέρουν αυτή την γεύση είναι οι ταννίνες (ουσίες που υπάρχουν σε μεγάλη ποσότητα στον καφέ και το τσάι).

Η δράση της στις τρείς Ενέργειες συνίσταται στο ότι αυξάνει το Vata με το αέρινο στοιχείο που περιέχει, αλλά μειώνει το Pitta λόγω της ποιότητας του κρύου καθώς και το Kapha λόγω της ξηρότητας.

Έχει καταβολική δράση στον οργανισμό και δίδεται θεραπευτικά εκεί όπου χρειάζεται η “ξηραντική” της δράση, δηλαδή σε κατακράτηση υγρών, καταρροϊκές καταστάσεις από το αναπνευστικό, παχυσαρκία, διάρροιες, συχνοουρία, αιμορραγία, κλπ.

Από την άλλη πλευρά βέβαια η υπερβολική χρήση αυτής της γεύσης θα οδηγήσει σε προβλήματα όπως ξηροστομία, βραχνάδα, δυσκοιλιότητα, ανικανότητα και μικρή παραγωγή σπέρματος.

Στυφή γεύση στις τροφές

Η γεύση αυτή υπάρχει σε ελάχιστα “τρόφιμα” της καθημερινής μας διατροφής, όπως άλλωστε και η πικρή και η καυτερή. Εάν θέλει δηλαδή κανείς να τις χρησιμοποιήσει θεραπευτικά θα πρέπει να “προσθέσει” αυτές τις γεύσεις στο φαγητό του.

Αυτές οι τρείς γεύσεις υπάρχουν σε αυτά που αποκαλούμε “βότανα” ή “μπαχαρικά” και δεν είναι κάτι με το οποίο θα χορτάσει κανείς (σε αντίθεση βέβαια με τις τρείς πρώτες γεύσεις και ειδικά με τη γλυκιά και την όξινη).

Καφές και τσάι

Ο καφές με την καφεΐνη που περιέχει είναι ένα από τα κατ’ εξοχήν στυφά (και πικρά) τρόφιμα που χρησιμοποιεί ο Δυτικός Κόσμος.

Η προσπάθεια να εξισορροπηθεί η τάση του καφέ να διεγείρει το νευρικό σύστημα, οδήγησε στην ανάμιξή του με γάλα, το οποίο έχοντας έντονη την ποιότητα Kapha, μειώνει και ισορροπεί την αύξηση του Vata που φέρνει η καφεΐνη. Ακόμη βέβαια “καλύτερα” θα είναι να χρησιμοποιήσει κανείς κρέμα γάλακτος που είναι πιο πλούσια σε λιπαρά.

Είναι όμως λάθος ο συλλογισμός που λέει ότι εάν συνδυάσουμε τα δύο άκρα, τότε ο μέσος όρος είναι η ισορροπία. Στην περίπτωση του καφέ με γάλα, αυξάνεται και το Vata και το Kapha και μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζονται τα αντίστοιχα προβλήματα.

Η τεΐνη που περιέχεται στο τσάι, έχει λιγότερη τάση για αύξηση του Vata (και γι’ αυτό η ανάμιξη με λίγο γάλα είναι αρκετή για να το “ισορροπήσει”). Ο κλασσικός ινδικός τρόπος παρασκευής του τσαγιού είναι να βράσει κανείς νερό με γάλα μαζί με φύλλα τσαγιού και να προσθέσει και κάποια άλλα βότανα ή μπαχαρικά (chai massala) ανάλογα με την περίπτωση.

Το φρέσκο “πράσινο” τσάι έχει εξαιρετικές θεραπευτικές ιδιότητες για το πεπτικό σύστημα και σκληραίνει και ενισχύει τον βλεννογόνο των εντέρων εμποδίζοντας έτσι την απορρόφηση τοξινών και άλλων επιβλαβών ουσιών, η χρήση του όμως θα πρέπει επίσης να γίνεται έχοντας σαν μέτρο την ιδιοσυγκρασία του κάθε ανθρώπου.

Μέλι

Το μέλι όπως ήδη έχει αναφερθεί στο κεφάλαιο της γλυκιάς γεύσης, έχει σαν γεύση τη γλυκιά (και το όνομά του στα Σανσκριτικά πού είναι «madhu», σημαίνει «γλυκό»), αλλά η υποβόσκουσα γεύση που οφείλεται στα πολλά μεταλλικά στοιχεία που περιέχει, είναι η στυφή.

Είναι γνωστό ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές ποιότητες μελιού, σε συνάρτηση με την περιοχή όπου βρίσκεται η κυψέλη και τη γύρη που χρησιμοποιείται, την εποχή του χρόνου, κλπ. Τα κλασσικά αγιουρβεδικά κείμενα αναφέρουν οκτώ βασικές ποικιλίες μελιού.

Είναι προφανές ότι το ανθόμελο από γύρη εσπεριδοειδών (πορτοκάλι, λεμόνι), έχει πολύ ελαφριά και ευχάριστη γεύση, ενώ σε αντίθεση το μέλι από κωνοφόρα δένδρα είναι πιο σκούρο, βαρύ και με έντονη γεύση.

Για την Ελλάδα το θυμαρίσιο μέλι έχει πολλές θεραπευτικές ιδιότητες και ταιριάζει ικανοποιητικά στη μέση ιδιοσυγκρασία των Ελλήνων. Έχει αρκετή καυτερή και πικρή ποιότητα και έτσι τονώνει και δροσίζει τον οργανισμό το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα βοηθά στη διατήρηση της καλής κατάστασης του ανοσοποιητικού συστήματος και μειώνει τα κρυολογήματα και τις λοιμώξεις.

Το μέλι προσφέρει άμεσα διαθέσιμη ενέργεια στον άνθρωπο, ενισχύει την πέψη και δροσίζει όλον τον οργανισμό. Μειώνει το Kapha και βοηθά αποτελεσματικά στην απώλεια βάρους, ανεξάρτητα από το ότι “περιέχει πολλές θερμίδες” κατά τους μοντέρνους διαιτολόγους.

Υπάρχει η άποψη ότι μειώνοντας τις θερμίδες κανείς, αδυνατίζει. Αυτό εν μέρει είναι σωστό, εάν όμως ταυτόχρονα μειώνεται και το Kapha του οργανισμού. Στην αντίθετη περίπτωση, η απώλεια των όποιων κιλών θα φέρει προβλήματα υγείας, ο άνθρωπος θα ξαναπάρει βάρος πολύ σύντομα και το τελικό αποτέλεσμα θα είναι η βλάβη της υγείας του.

Εάν κάποιος διατρέφεται καθημερινά με 1,000 μόνο θερμίδες αλλά αυτές είναι από σοκολάτα, τότε δεν πρόκειται να αδυνατίσει, ενώ εάν πάρει 1,000 πάλι θερμίδες αλλά από μέλι, τότε και θα χάσει βάρος, αλλά και θα δυναμώσει τον οργανισμό του.

Η κατανάλωση μελιού δυναμώνει την όραση και την ομιλία, επιταχύνει την επούλωση πληγών και τραυμάτων, την αποκατάσταση των καταγμάτων των οστών και γενικά ενισχύει τις νοητικές λειτουργίες (μνήμη, κρίση, κλπ).

Ama

Η ουσία που στον Ayurveda ονομάζεται Αma, είναι ένα παχύρρευστο, κολλώδες, δύσοσμο υλικό το οποίο αποτελεί το μέρος της τροφής το οποίο δεν έχει επεξεργαστεί σωστά από τα πεπτικά ένζυμα και το οποίο μαζεύεται στον οργανισμό, προκαλώντας αρκετές βλάβες.

Στην αρχή μπλοκάρει το πεπτικό σύστημα, αλλά αργότερα, εάν συνεχίσει να δημιουργείται, αρχίζει να επεμβαίνει και να δυσκολεύει τη λειτουργία και άλλων καναλιών (srotas) του σώματος.

Όπου συγκεντρώνεται και δεν ληφθούν μέτρα για την απομάκρυνσή της με διάφορους τρόπους, δημιουργεί τοξίνες. Οι μηχανισμοί που διατηρούν το σώμα σε υγεία (αμυντικό σύστημα κλπ) μπλοκάρονται και το αντίστοιχο όργανο θα αρχίσει να παρουσιάζει σημάδια διαταραχής. Όταν η διαταραχή αυτή εκδηλωθεί πλήρως, παίρνει τη μορφή κάποιας ασθένειας και θα ονομαστεί αντίστοιχα χολολιθίαση, βρογχίτιδα, κλπ.

Το Ama θεωρείται η πρωταρχική αιτία όλων των ενδογενών παθήσεων του σώματος.

Μία εύκολη μέθοδος για να ανιχνεύσει κανείς την κατάσταση του Ama στον οργανισμό, είναι να εξετάσει το επίχρισμα της γλώσσας, ειδικά το πρωί μετά από τον ύπνο και πριν το άτομο φάει κάτι ή πλύνει τα δόντια του. Όσο περισσότερο και πιο πυκνό είναι αυτό το επίχρισμα, τόσο χειρότερη είναι η κατάσταση από πλευράς τοξινών.

Το άτομο καλό θα είναι να το απομακρύνει κάθε πρωί ξύνοντας τη γλώσσα με κάποιο ειδικό όργανο ή ένα κουτάλι της σούπας. Εάν αυτό δεν γίνει, τότε ένα μέρος του Ama θα ξανακατέβει στο στομάχι μαζί με το φαγητό και θα εισέλθει (σαν κακή τροφή πλέον) στον οργανισμό.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα μικρά παιδιά που κατά τεκμήριο είναι υγιή άτομα με ισχυρό πεπτικό σύστημα, σπάνια παρουσιάζουν αυτό το επίχρισμα. Όλοι οι γαστρεντερολόγοι επίσης γνωρίζουν ότι σε περιπτώσεις δυσπεψίας ή γενικότερα κακής πέψης η κατάσταση της γλώσσας του ατόμου που εξετάζουν, τους δείχνει και τη βαρύτητα της όποιας ασθένειας.

Οι ιατρικές ‘ειδικότητες’ της Ayurveda

Οι τομείς που θα έλεγε κανείς ότι είναι οι “ιατρικές ειδικότητες” της εποχής εκείνης (παρά το γεγονός ότι όλοι οι Ιατροί γνώριζαν την Ιατρική στο σύνολό της), είναι οι εξής:

1.- SALYA: Χειρουργική, αντιμετώπιση ξένων σωμάτων, τραυματιολογία.

2.-SALAKYA: Οφθαλμολογία, ωτορινολαρυγγολογία, ασθένειες του προσώπου γενικότερα και οδοντιατρική.

3.- KAYA CIKITSΑ: Γενική παθολογία, ασθένειες όλου του σώματος.

4.- BHUTA VIDYA: Ψυχιατρική, νοητικές ασθένειες, νευρολογία.

5.- KAUMARA BHrTΥA: Γυναικολογία, μαιευτική, παιδιατρική.

6.- AGADA TANTRA: Τοξικολογία, αντιμετώπιση δηλητηριάσεων.

7.- RASAYANA TANTRA: Γενική ευημερία, διατήρηση καλής υγείας, ελιξήρια που παρατείνουν τη ζωή, γηριατρική.

8.- VAJIKARANA TANTRA: Αφροδισιολογία, ελιξήρια για τόνωση και αύξηση της ερωτικής ορμής.

ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. CARAKA SAMHITA

Από τα τρία σημαντικότερα Αγιουρβεδικά συγγράμματα, το Caraka Samhita θεωρείται η “ιερά Βίβλος” του Ayurveda και είναι το σημείο αναφοράς για όλους τους μελετητές του συστήματος αυτού.

Γράφτηκε περίπου το 700 π.Χ. από τον ιατρό Caraka ο οποίος ήταν ‘παθολόγος’ στην εποχή του. Το όλο σύγγραμμα αποτελείται από 120 κεφάλαια, χωρισμένα σε οκτώ βιβλία και καλύπτει όλο το βασικό υλικό του αγιουρβεδικού συστήματος.

Έχουν κυκλοφορήσει πάρα πολλές μεταφράσεις του από τα Σανσκριτικά, με ανάλογα σχόλια και παρατηρήσεις από διάφορους κατά καιρούς ιατρούς, σημαντική όμως μετάφραση και σχολιασμός έχει γίνει από τούς Prof. Priyavrat Sharma (δύο τόμοι) και Dr Ram Karan Sharma (έξι τόμοι) στις Ινδίες.

Ο Caraka αναφέρει πολλές λεπτομέρειες για τις ρίζες της όλης διδασκαλίας οι οποίες ξεκινούν από το ίδιο το Απόλυτο και φθάνουν τελικά στους ανθρώπους μέσα από διάφορες Θεότητες, δίνει έμφαση στην περιγραφή των ιδιοσυγκρασιών των διαφόρων τύπων των ανθρώπων και τέλος περιγράφει διεξοδικά τις θεραπείες κάθε πιθανής διαταραχής και ασθένειας που μπορεί να εμφανισθεί.

Κατά τον Caraka, οι αρχαίοι σοφοί αναζητώντας τα αίτια και την θεραπεία των ασθενειών των ανθρώπων, ανέθεσαν στον Bharadvaja να αναζητήσει τις απαντήσεις στα ερωτήματά τους. Αυτός στην προσπάθειά του, απευθύνεται στο Απόλυτο, τον Θεό. Έτσι η Γνώση στο έργο αυτό δίνεται κατ΄ευθείαν από τον ίδιο τον Θεό της Ινδικής παράδοσης Indra, ο οποίος γνώριζε πολλά για την Ιατρική από τους Θεούς Asvins (Θεϊκοί Ιατροί), οι οποίοι με τη σειρά τους είχαν διδαχθεί από τον ίδιο τον Θεό Brahma, το Απόλυτο.

Η Γνώση αυτή, καταγράφεται με μορφή στίχων (sutras) που μελωδικά τραγουδούσε ο Δάσκαλος στο μαθητή και στα οποία μιλάει είτε ο Θεός που απαντάει, είτε ο μαθητής που ρωτάει, είτε ο αφηγητής που διηγείται, είτε τέλος κάποιος άλλος σοφός που σχολιάζει.

Τα θέματα με τα οποία ασχολείται ο Caraka είναι:

1.- SARIRA Ανατομική του ανθρωπίνου σώματος

2.- VrTTI Φυσιολογία του σώματος

3.- HETU Αιτιολογία των ασθενειών

4.- VYADHI Παθολογία

5.- KARMA Θεραπευτική τέχνη

6.- KARYA Αντικείμενα της ιατρικής τέχνης

7.- KALA Επίδραση ηλικίας και εποχών

8.- KARTr Οδηγίες προς τους Ιατρούς

9.- KARANA Φαρμακολογία, βότανα

10.- VIDHIVINISCAYA Μέθοδοι εφαρμογής της θεραπείας

Για να γίνει δυνατή η ανάπτυξη αυτών των θεμάτων, ο Caraka χωρίζει το βιβλίο του σε οκτώ κύρια κεφάλαια, με συγκεκριμένη σειρά, που είναι τα εξής:

1.- SUTRASTHANA Γενικές αρχές, φιλοσοφία

2.- NIDANASTHANA Αιτιολογία των ασθενειών

3.- VIMANASTHANA Γενική παθολογία, γεύσεις, τροφή

4.- SARIRASTHANA Ανατομική και εμβρυολογία

5.- INDRIYASTHANA Διάγνωση και πρόγνωση ασθενειών

6.- CIKITSASTHANA Θεραπευτική τεχνική

7.- KALPASTHANA Φαρμακευτική, βοτανολογία

8.- SIDDHISTHANA Τρόποι θεραπείας, αποτοξίνωσης

2. SUSRUTA SAMHITA

Στο βιβλίο αυτό αναφέρεται όλη η αρχαία Ινδική Γνώση σχετικά με χειρουργικές επεμβάσεις και μάλιστα είναι το μόνο από τα τέσσερα κύρια χειρουργικά βιβλία που έχει διασωθεί μέχρι σήμερα.

Συγγραφέας του είναι ο χειρουργός Susruta και η ιατρική Γνώση εδώ δίδεται από τον Dhanvantari που είναι μια ενσάρκωση του Θεού Vishnu κατευθείαν στον Susruta ο οποίος και την συστηματοποιεί και καταγράφει στο σύγγραμμά του.

Γράφτηκε περίπου εκατό χρόνια αργότερα από το Caraka Samhita, αποτελείται από έξι κύρια βιβλία, με συνολικά 184 κεφάλαια και περιγράφει 121 χειρουργικά εργαλεία. Είναι σημαντικό να αναφερθεί το γεγονός ότι το πρώτο που αναφέρεται σαν “χειρουργικό εργαλείο”, είναι το ίδιο το ανθρώπινο χέρι.

Περιγράφει οκτώ κύριες χειρουργικές τεχνικές οι οποίες ήταν σε καθημερινή εφαρμογή την εποχή εκείνη (και που τόσο θυμίζουν και τη σημερινή χειρουργική). Αυτές οι χειρουργικές τεχνικές μαζί με τα αντίστοιχα παραδείγματα, φαίνονται στη συνέχεια:

1.- ΚΟΨΙΜΟ (Αποστήματα, έλκη, συρίγγια)

2.- ΑΠΟΚΟΠΗ ΙΣΤΩΝ (Σπίλοι, όγκοι)

3.- ΧΑΡΑΓΕΣ (Απομάκρυνση πύου κλπ.)

4.- ΤΡΥΠΗΜΑ με βελόνα (Αφαίμαξη, αφαίρεση υγρών)

5.- ΕΚΔΟΡΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ (Σωστότερη επούλωση τραυμάτων)

6.- ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΣΥΜΠΑΓΩΝ ΟΥΣΙΩΝ (Ξένα σώματα, οδοντική πέτρα)

7.- ΑΦΑΙΡΕΣΗ ΥΓΡΩΝ ΟΥΣΙΩΝ (Τοπικά οιδήματα)

8.- ΣΥΡΡΑΦΗ (Σύγκλειση τραυμάτων)

Στο έργο αυτό περιγράφονται λεπτομερείς τεχνικές τόσο για απλές όσο και για περίπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις καθώς και περιγραφές ακρωτηριασμών, πλαστικής χειρουργικής και μεταμοσχεύσεων. Υπάρχει σχετική αναφορά και σε τεχνικές αναισθησίας είτε μέσω νοητικών τεχνικών και διαλογισμού, είτε τέλος μέσω βοτάνων.

H Ayurveda γεννήθηκε στην Ινδία πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια και μεταφέρθηκε με προφορική παράδοση έως την καταγραφή της που έγινε περίπου πριν 3000 χρόνια. Δεν ανήκει σε καμιά θρησκεία. Οι σοφοί της Ινδίας, βλέπουν την υγεία συνυφασμένη με τη πνευματική ζωή. Λέγεται ότι οι Brahma διαλογιζόμενοι, έλαβαν τις γνώσεις για την Ayurveda. Αυτή η γνώση χρησιμοποιείται για την υγεία με τη μέθοδο της αρετής, της καλής πρόθεσης, της μακροζωίας. AYUR – VEDA. Δυο λέξεις που επισφραγίζουν την προέλευση αυτής της ιατρικής επιστήμης. AYUS σημαίνει ζωή και VEDA σημαίνει γνώση. Μια γνώση που πάνω απ΄ όλα έχει ήθος και είναι ζωντανή. Οι κύριες γραφές των Βεδών είναι τέσσερεις, αναφέρονται στη πνευματικότητα της ύπαρξης. Περιλαμβάνουν θέματα υγείας, οικολογίας, αστρολογίας, πνευματικότητα, διοίκηση, ποίηση και ηθική ζωή. Η ζωή είναι λίγη, είναι ιερή, είναι θεϊκή, ολοκληρώνεσαι σε αυτήν και είσαι αλληλένδετος με όλα. Τα 4 βιβλία των Βεδών είναι τα: Rig veda, Sama, Yajur και Atharva.

«Ω ανθρωπότητα, συμφώνησε και θα ενωθείς.

Άσε το πνεύμα σου να είναι σε αρμονία.

Άφησε το αντικείμενο της σκέψης σου να είναι το ίδιο.

Άφησε το νόμο να είναι κοινός και άσε την καρδιά σου να είναι ενωμένη με το νόμο»

Atharva-Veda

Πριν την ανακάλυψη της γραφής οι αρχαίοι σοφοί (rishis) της υγείας, της πρόληψης και της μακροζωίας, μετέδωσαν με τον προφορικό λόγο από τους δασκάλους στους μαθητές τη γνώση της Ayurveda. Ο Charaka λόγιος και σοφός της εποχής ο οποίος έζησε και δίδαξε γύρω στο 700 π.χ επηρεασμένος από αυτές τις ιατρικές γνώσεις τις κατέγραψε. Σήμερα το έργο του ονομάζεται Charaka Samhita και αναφέρονται 1500 περίπου φυτά προσδιορίζοντας 350 από αυτά ως πολύτιμα φάρμακα. Είναι ένας πολύτιμος οδηγός για όσους ασκούν αυτή την επιστήμη.

Ο Charaka δίνει σημασία στο έδαφος παρά στο σπόρο. Αυτό σημαίνει ότι όταν ο οργανισμός είναι υγιείς κανένα μικρόβιο δεν μπορεί να λάβει μέρος.

Ως πνευματική ιατρική επιστήμη δεν στέκεται μόνο στην προσωπική υγεία του κάθε ατόμου, γιατί τότε θα ήταν μια ατομιστική στάση. Τα πάντα βρίσκονται σε μια ατέρμονη αλληλεπίδραση.

ENDOBIOGENY – (ΕΝΔΟΒΙΟΓΕΝΕΣΗ)

Στη σύγχρονη εποχή, διαδίδεται ένας κλάδος της κλασσικής ιατρικής που τολμώ να πω ότι γεφυρώνει την κλασσική ιατρική με τις πηγές των ελληνικών και ινδικών παραδόσεων. Αυτός ο κλάδος ονομάζεται Endobiogeny, που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά ως Ενδοβιογένεση.

Σε αυτήν την εποχή όπου η ιατρική αντιμετωπίζει μόνο τα συμπτώματα, προκύπτει η ανάγκη να εισαχθεί η έννοια της «ολοκληρωτικής φυσιολογίας».

Η σύγχρονη ιατρική δεν ασχολείται με:

– Τις αντιδράσεις του σώματος, δηλαδή τον Άνθρωπο σε σχέση με το περιβάλλον του

– Την έννοια της επιγενετικής

– Τη διασύνδεση και τη συσχέτιση μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων

– Το σώμα ως σύνολο και την ολοκληρωτικότητα

Η Ενδοβιογένεση (ή Ενδοβιογενική ιατρική) είναι μια θεωρία που βασίζεται σε βάθος γνώση της ανθρώπινης φυσιολογίας. Δεν μελετά μόνο τη δυσλειτουργία του οργανισμού, αλλά και τις δυναμικές συσχετίσεις και αλληλεπιδράσεις των διαφορετικών συστημάτων που τον συνιστούν.

Η Ενδοβιογενική ιατρική δεν είναι εναλλακτική ιατρική. Είναι μια ολοκληρωτική ιατρική που βλέπει το άτομο ως σύνολο. Είναι μια εξατομικευμένη και προσωποποιημένη ιατρική που ονομάζεται ιατρική του εδάφους.

– Endo σημαίνει μέσα

– Bio είναι ζωή

– Geny: είναι η ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να αυτογεννάται, να αυτοθεραπεύεται και να αυτορυθμίζεται.

Είναι μια θεωρία συστήματος στη βιολογία που θεωρεί το ενδοκρινικό σύστημα ως τον πραγματικό διαχειριστή του σώματος ή αυτό που αποκαλείται έδαφος. Την ιδέα της ενδοβιογένεσης συνέλαβε ο Γάλλος γιατρός Christian Duraffourd με το γιγάντιο ερευνητικό του έργο που έχει σκοπό την καλύτερη κατανόηση του «ασθενή» ανθρώπου.

«Η θεωρία των συστημάτων εξετάζει τον κόσμο με όρους αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης όλων των φαινομένων, και σε αυτό το πλαίσιο, ένα πλήρες σύνολο των οποίων οι ιδιότητες δεν μπορούν να μειωθούν σε αυτές των μερών του ονομάζεται σύστημα.» – Fritjof Capra, *The Turning Point: Science, Society and the Rising Culture*, σελ. 43.

Στην Ενδοβιογένεση, δεν θεραπεύεται μια ασθένεια, αλλά θεραπεύεται ένας ασθενής που έχει μέσα του την ικανότητα να θεραπευτεί.

Έτσι, η Ενδοβιογένεση θεωρεί την ολοκληρωτικότητα, τις συστημικές και συστηματικές αλληλεπιδράσεις, τη δυναμική και την αλληλεξάρτηση όλων των οργάνων. Όταν ένα όργανο είναι άρρωστο, ολόκληρο το σώμα είναι άρρωστο. Δεν υπάρχει ανάγκη να διασπάσουμε τον ασθενή και να τον διαιρέσουμε σε κομμάτια.

Το ανθρώπινο σώμα είναι μια πολύπλοκη δομή. Όπως σε κάθε σύστημα, φανταστείτε κάθε μονάδα ή υπομονάδα να λειτουργεί σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα: θα ήταν απόλυτο χάος και «μια συνεχής μάχη» όλη την ώρα.

Εκτός από το ότι είναι μια δομή, το ανθρώπινο σώμα είναι κυρίως μια λειτουργία. Όταν λέμε λειτουργία, εννοούμε δυναμική, σε συνεχή προσαρμογή με το περιβάλλον. Έτσι, σε αυτή τη δομή χρειαζόμαστε έναν διαχειριστή ικανό να είναι δυναμικός, πανταχού παρών, σταθερός και ικανός για αυτορρύθμιση. Μόνο το ενδοκρινικό σύστημα συνδυάζει όλα αυτά τα κριτήρια.

Ο Ρόλος του Ενδοκρινικού Συστήματος

Αρχίζοντας από τον έμβρυο, το ενδοκρινικό σύστημα είναι το κύριο σύστημα που διαχειρίζεται τις βασικές φάσεις και μεταμορφώσεις στη ζωή – παιδική ηλικία, εφηβεία, εγκυμοσύνη, τοκετό, παύση των αναπαραγωγικών οργάνων και θάνατο – καθώς και την προσαρμογή στο στρες. Ως εκ τούτου, το ενδοκρινικό σύστημα είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη δομή και τη λειτουργία του σώματος. Ως παράγοντας που ξεκινά τη διαδικασία προσαρμογής, το αυτόνομο νευρικό σύστημα παίζει επίσης σημαντικό ρόλο συνοδεύοντας το νευρικό σύστημα.

Με τη δομή εννοούμε την γενετική κληρονομιά κάθε ατόμου. Αντικατοπτρίζει την φαινομενικά τυπική έκφραση του γενετικού του δυναμικού: DNA, μέγεθος οργάνων, προσωπικότητα, κ.λπ.

Η λειτουργία είναι η δυναμική έκφραση της δομής.

Η λειτουργικότητα του σώματος αξιολογείται μέσω δύο θεμελιωδών εννοιών: της σχετικότητας και της δράσης. Η λειτουργικότητα δεν καθορίζεται από τα ποσοτικά επίπεδα ρυθμιστικών παραγόντων αλλά από τη σχετική δράση τους μεταξύ τους. Αυτές οι έννοιες βοηθούν στην εξήγηση των μηχανισμών που υποκρύπτουν την εγκαθίδρυση και τη διατήρηση ασθενειών που σήμερα κατατάσσονται ως «λειτουργικές» ή «ιδιοπαθής.»

Το ιστορικό στην Ενδοβιογένεση αφορά την ολότητα της ζωής ενός ασθενούς και όχι μόνο την συμπτωματική αξιολόγηση της κύριας καταγγελίας. Η λήψη μπορεί να περιλαμβάνει λεπτομέρειες σχετικά με ασθένειες της παιδικής ηλικίας και τραυματικά γεγονότα, καθώς και μια λεπτομερή ανασκόπηση των συμπτωμάτων. Η εξέλιξη των συμπτωμάτων αποκαλύπτει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη σύσταση του ασθενούς, την προσαρμοστική ικανότητα και τη βιολογική ατομικότητα (δηλαδή, γενετικές πολυμορφίες, επιγενετικές αλλαγές, κ.λπ.). Η δημιουργία ενός χρονολογίου γεγονότων βοηθά στην ταυτοποίηση των προσαρμοστικών ικανοτήτων του ασθενούς και παρέχει ενδείξεις για τους νευροενδοκρινικούς παράγοντες που είναι πιο υπεύθυνοι για την τρέχουσα κατάσταση τους.

Η κλινική εξέταση κατά την Ενδοβιογένεση αποκαλύπτει πολλές πληροφορίες μέσω της αξιολόγησης της προφανώς τυπικής έκφρασης της νευροενδοκρινικής δραστηριότητας και της κατάστασης των αισθήσεων (των οργάνων που αποστραγγίζουν, εκκρίνουν και αποβάλλουν). Για παράδειγμα, το μήκος των βλεφαρίδων, η θέση μιας ακμής ή η παρουσία λίπους γύρω από τον ομφαλό κ.λπ. – όλα αποκαλύπτουν συγκεκριμένες νευροενδοκρινικές δραστηριότητες.

Η ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ

Η βιολογία των λειτουργιών είναι ένα βιολογικό μοντέλο προγράμματος που αξιολογεί τις λειτουργικές δυνατότητες του νευροενδοκρινούς συστήματος. Είναι ένα σύστημα μαθηματικών υπολογισμών που μας επιτρέπει να μετρήσουμε μια ευρεία γκάμα νευροενδοκρινολογικών λειτουργιών.

Η Βιολογία των Λειτουργιών απαρτίζεται από ένα σύνολο δεικτών που προκύπτουν από μια απλή εξέταση αίματος.

Αναλύοντας τα δεδομένα από μια απλή εξέταση αίματος, μπορούμε να αποκτήσουμε πληροφορίες σχετικά με τις λειτουργίες κάθε ορμόνης σε όλα τα επίπεδα: κυτταρικό, ιστιολογικό και μεταβολικό.

Έτσι, αυτό που είναι σημαντικό είναι να ανιχνεύουμε τη δραστηριότητα μιας ορμόνης και όχι το κυκλοφορούν επίπεδό της.

Η χρήση της Βιολογίας των Λειτουργιών βασίζεται στην πραγματικότητα ότι το ενδοκρινικό σύστημα παίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση όλων των λειτουργιών του σώματος. Παρέχει μια αριθμητική απαρίθμηση αυτών των σχέσεων σε πολλαπλά επίπεδα δραστηριότητας, τόσο απομονωμένα όσο και σε σχέση με τη δραστηριότητα άλλων υποσυστημάτων. Βοηθά τον ιατρό να κατανοήσει την αιτιολογία της δυσλειτουργίας και διευκολύνει ένα λογικό και εξατομικευμένο σχέδιο θεραπείας που αντιμετωπίζει τα συστημικά ανισόρροπα. Η Βιολογία των Λειτουργιών επιτρέπει μια δυναμική και αντικειμενική μακροχρόνια αξιολόγηση της προόδου του ασθενούς. Αντί να βασίζεται αποκλειστικά στην υποκειμενική αξιολόγηση των συμπτωμάτων του ασθενούς, ο ιατρός μπορεί να παρακολουθεί αριθμητικά την εξέλιξη ή την εκτροπή συγκεκριμένων φυσιολογικών σχέσεων που σχετίζονται με τα συμπτώματα.

ΣΧΕΔΙΟ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Πολλά σχέδια θεραπείας είναι συμπτωματικής φύσης και δεν αντιμετωπίζουν την υποκείμενη αιτιολογία της ανισορροπίας. Αποκλειστικά συμπτωματικές θεραπείες είναι, σε κάποιο βαθμό, «μη προσαρμοσμένες», διότι αντιμετωπίζουν μια εκδήλωση φυσιολογικής ανισορροπίας (δηλαδή, ένα σύμπτωμα) αντί του ατόμου ως σύνολο. Η συμπτωματική θεραπεία είναι πολύτιμη αλλά δεν αντικαθιστά τη θεμελιώδη θεραπεία.

Η προσέγγιση στην Ενδοβιογένεση σέβεται την ανθρώπινη ακεραιότητα, διότι θεραπεύει το άτομο ως ένα ολόκληρο σύστημα, ως έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο. Η θεραπεία είναι «λογική» διότι βασίζεται σε μια ακριβή αξιολόγηση των νευροενδοκρινικών παραγόντων που είναι πιο υπεύθυνοι για την οντολογία, την αιτιολογία και τους μηχανισμούς έναρξης, εγκαθίδρυσης και διατήρησης συγκεκριμένων φυσιολογικών σχέσεων, αντί να βασίζεται σε ένα πρωτόκολλο ή μια ευρέως φάσματος προσέγγιση που «καλύπτει τις βάσεις» ή «βλέπει τι κολλάει.»

Η βάση της θεραπείας στην Ενδοβιογένεση είναι η κλινική φυτοθεραπεία, που είναι η χρήση φαρμακευτικών φυτών. Σύμφωνα με την εμπειρία μας σε εξωτερικούς ασθενείς, η κλινική φυτοθεραπεία ικανοποιεί καλύτερα την ιπποκρατική αρχή του «primum non nocere» (πρώτα, μη βλάπτεις).

Η σύγχρονη φαρμακολογία βασίζεται στην καταστολή ή διέγερση ενός μόνο υποδοχέα από ένα μόνο μόριο. Ενώ αυτό επιτρέπει μια ισχυρή δράση, παρακάμπτει τους φυσιολογικούς μηχανισμούς ανατροφοδότησης, αυξάνοντας τον κίνδυνο παρενεργειών και βλάβης.

Τα χημικά προϊόντα δεν σέβονται την παλμική έκκριση των ορμονών μας. Προκαλούν μια δράση με «δύναμη». Τα φυτά σέβονται τη ρυθμικότητά μας.

Τα φαρμακευτικά φυτά συνεργάζονται με το σώμα αντί να του αντιτίθενται, διαμορφώνοντας κατώφλια, ευαισθητοποιώντας τροφοδοτικές, ανατροφοδοτικές και τροφοδοτικές βρόχους, και ενισχύοντας την ικανότητα των οργάνων να παράγουν, να εκκρίνουν ή να ανταποκρίνονται σε ρυθμιστικούς παράγοντες. Η ολεοχημική φύση των φυτών επιτρέπει τη θεραπεία ολόκληρου του συστήματος αντί για έναν μόνο υποδοχέα, δράση ή όργανο. Η «λογική» φύση της προσέγγισης της Ενδοβιογένεσης έγκειται στην προσεκτική συνδυασμένη χρήση φαρμακευτικών φυτών που απευθύνονται στο σύστημα ως μια συνεκτική μονάδα δραστηριότητας, αντί να βασίζονται σε συμπτωματικές επιδράσεις σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιηθεί ένα φάρμακο.

Η χρήση φαρμακευτικών παραγόντων και χειρουργικών επεμβάσεων είναι γενικά για εκφυλιστικές ή μη αποζημιωμένες περιπτώσεις, όπου υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δυναμικό έλεγχο ή αλλοίωση της φυσιολογίας. Οι δομικές προσαρμογές, ο βελονισμός, η ομοιοπαθητική, η διατροφή και ο τρόπος ζωής είναι πολύτιμες θεραπευτικές προσεγγίσεις και χρησιμοποιούνται τακτικά στην Ενδοβιογένεση.

Η Ενδοβιογένεση είναι μια θεωρία που βλέπει το ενδοκρινικό σύστημα ως τον πραγματικό διαχειριστή του σώματος, του εδάφους. Είναι μια ολοκληρωτική προσέγγιση που συνδυάζει διάφορες μεθόδους σε σχέση με το βιοϊατρικό μοντέλο όταν δεν υπάρχει πρότυπο φροντίδας ή επειδή οι «ολοκληρωτικές μέθοδοι» είναι «ήπιες» ή «φυσικές.»

Η Ενδοβιογένεση είναι μια συνολική ιατρική προσέγγιση: μια ολιστική θεωρία της ζωής που ενσωματώνει διάφορες πτυχές της ανθρώπινης φυσιολογίας. Από μια προσεκτική ιστορία, λεπτομερή φυσική εξέταση και αξιολόγηση που βασίζεται στη βιολογία των λειτουργιών, μπορεί να προκύψει ένα λογικό πρόγραμμα θεραπείας που θεραπεύει τον ασθενή και όχι μόνο τα συμπτώματά του. Η Ενδοβιογένεση είναι μια μέθοδος κατανόησης της ανθρώπινης κατάστασης που μπορεί να ωφελήσει την πρακτική των επαγγελματιών υγειονομικής περίθαλψης από διάφορες θεραπευτικές παραδόσεις.

Είχα την τύχη να συναντήσω τον εξαιρετικό γιατρό και διευθυντή της κλινικής που εφαρμόζει αυτό το σύστημα στο Βέλγιο και προάγει τον τομέα μέσω του Ινστιτούτου που έχει δημιουργήσει, Δρ. Σαρμπέλ Άμπι Σαχίν(*).

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.4.2025.

(*) Ο Δρ. Σαρμπέλ Άμπι Σαχίν γεννήθηκε το 1970, στην Βηρυτό του Λιβανου. Το 1993, μετακόμισε στο Βέλγιο για να σπουδάσει ιατρική. Αποφοίτησε το 2000 και εξασφάλισε θέση στο πρώτο εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης επειγόντων (2002-2004). Συμμετείχε σε αποστολές με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην Αφρική και έλαβε πιστοποίηση από τον Ερυθρό Σταυρό ως στρατιωτικός χειρουργός πεδίου για τη δουλειά του κατά τη διάρκεια στρατιωτικών συγκρούσεων. Είναι ειδικός στην οξεία ιατρική και στην αναζωογόνηση νεογνών, παιδιών και ενηλίκων. Έχει δημοσιεύσεις στον τομέα της σπονδυλικής χειρουργικής και της νευροδιέγερσης. Από το 2002 έως το 2014, εργάστηκε σε επείγουσα φροντίδα σε πολλές κλινικές και νοσοκομεία στο Βέλγιο. Από το 2012, ειδικεύεται στην ενδοβιογενική ιατρική, μια προσέγγιση που ανέπτυξε ο δρ. Ντουραφούρ. Είναι κύριος ομιλητής για την Ενδοβιογένεση και τη φυτοθεραπεία σε πολλές χώρες και είναι πρόεδρος του Βελγικού Ινστιτούτου Ενδοβιογενικής Ιατρικής και Ολοκληρωμένης Φυσιολογίας (IBEPI). Εφαρμόζει Τσι Γκονγκ, βελονισμό και Ταϊ Τσι. Μέσω της ενδοβιογενικής ιατρικής, ο δρ. Άμπι Σαχίν θεραπεύει επιτυχώς σοβαρές ασθένειες όπως καρκίνο, αυτοάνοσες ασθένειες, καρδιοπάθειες, αναπαραγωγικά προβλήματα, ιούς, φυματίωση και πολλές άλλες καταστάσεις. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι έχει αναπτύξει ένα διαγνωστικό σύστημα μέσω εξετάσεων αίματος, και όλα τα φάρμακα που χρησιμοποιεί είναι κυρίως φυτικής προέλευσης.

ΥΓΕΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ AYUR VEDA ΕΝΔΟΒΙΟΓΕΝΕΣΗ ΥΓΙΕΙΑ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΣ ιατρικη AYURVEDA