Του Σωκράτη Κουρσούμη
Σε απόσταση 450 μ. περίπου βορείως του λόφου του Ναού του Απόλλωνος, στις βόρειες υπώρειες του Ακροκορίνθου, ανασκάφηκε από την Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών το ιερό θεραπευτήριο του Ασκληπιού, ένα από τα σημαντικότερα ιερά της πόλης, με διάρκεια ζωής μεγαλύτερη των 800 ετών.
Η επιλογή της θέσης θεωρείται ιδανική λόγω της απόστασης από το κέντρο της Κορίνθου, των δυνατών βοριάδων που πνέουν στην περιοχή καθαρίζοντας την ατμόσφαιρα, και φυσικά λόγω του άφθονου νερού που αντλείται από την γειτονική κρήνη της Λέρνας.
Στην θέση αυτή επιβεβαιώνεται η ύπαρξη ενός αρχαϊκού, ανοιχτού τεμένους αφιερωμένου στην λατρεία του Απόλλωνος, δίπλα στο οποίο προστέθηκε περί τον 5ο αιώνα π.Χ. ένα δεύτερο αφιερωμένο στον υιό του Ασκληπιό.
Περί τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., πιθανώς εξ αιτίας ενός καταστροφικού σεισμού, το ιερό ανακαινίζεται και στον χώρο οικοδομείται ένας ναός τετράστυλος, πρόστυλος, με πρόδομο και σηκό, προσανατολισμένος στον άξονα Ανατολή – Δύση, αφιερωμένος στον Ασκληπιό και πιθανώς στην Υγιεία.
Το τέμενος οριοθετήθηκε και ο ναός πλαισιώθηκε στα ανατολικά από βωμό θυσιών και θησαυρό, και στα δυτικά από το άβατο, ένα ευρύχωρο κτήριο στο οποίο λάμβανε χώρα η εγκοίμηση. Δύο συμμετρικά λαξευμένοι στον βράχο, ορθογώνιοι λάκκοι, εκατέρωθεν του ναού, ίσως προορίζονταν για τα ιερά φίδια του θεού.
Για την εξυπηρέτηση των πολυάριθμων επισκεπτών του, ο ναός πλαισιώθηκε από στοές, όπου πιθανώς τοποθετούνταν ή αναρτώνταν τα πολυάριθμα αναθήματα των ασθενών. Στα δυτικά του ιερού και αρκετά χαμηλότερα από το πλάτωμά του, μία περίστυλη αυλή κατασκευάστηκε για να στεγάσει την φυσική κρήνη της Λέρνας, το νερό της οποίας ήταν απαραίτητο για την θεραπεία.
Εκτός από τις δεξαμενές του καθαρτήριου ύδατος, οι περιμετρικές στοές στέγαζαν εστιατόρια, βαλανείο, καθώς και χώρους ανάπαυλας και αναψυχής για τους καταπονημένους ασθενείς.
Το Ασκληπιείο και η κρήνη της Λέρνας πιθανότατα έπαυσαν την λειτουργία τους λόγω της καταστροφής της πόλης το 146 π.Χ.[1], ωστόσο μετά την επανίδρυση της Κορίνθου ως ρωμαϊκής, αυτοκρατορικής αποικίας το 27 π.Χ. ανακαινίστηκαν και επαναλειτούργησαν. Τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Παυσανίας, κατά την περιήγησή του στην Κόρινθο αναφέρει έναν ναό του Ασκληπιού, «τα δε αγάλματα Ασκληπιός μεν και Υγεία λευκού λίθου» (Παυσανίας ΙΙ,4,5).
ΤΑ ΠΗΛΙΝΑ ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ
Τα περίπου 900 πήλινα ομοιώματα ανθρώπινων μελών και οργάνων βρέθηκαν σε επτά συνολικά αποθέτες περιμετρικά του ναού των ελληνιστικών χρόνων. Πρόκειται για χώρους απόρριψης αντικειμένων του πρώιμου ιερού του Απόλλωνος και του Ασκληπιού, οι οποίοι εκτός των πήλινων ομοιωμάτων περιείχαν και πλήθος άλλων αντικειμένων όπως αγγεία, ειδώλια κ.ά.
Τα ομοιώματα χρονολογήθηκαν στο σύνολό τους μεταξύ του τέλους του 5ου και του β΄ μισού του 4ου αιώνα π.Χ. Πρόκειται για ένα μοναδικό σύνολο αναθημάτων, αφιερωμένων από τους ίδιους τους ασθενείς, που είτε είχαν θεραπευτεί από τον θεό ή προσέβλεπαν στην θεραπεία τους. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται ακέραιες κεφαλές ανδρών και γυναικών, ομοιώματα χεριών, ποδιών, ανδρικών γεννητικών οργάνων και γυναικείων μαστών σε φυσικό μέγεθος, ανδρικοί θώρακες, καθώς και ομοιώματα ματιών, αυτιών, γλωσσών, ακόμη και μαλλιών.
Πλασμένα στο σύνολό τους με ντόπιο πηλό, τα ομοιώματα του Ασκληπιείου εντάσσονται στην μακραίωνη και επιτυχημένη παράδοση των Κορινθίων κεραμέων, οι οποίοι φιλοτέχνησαν εκτός των άλλων τα περίφημα κορινθιακά αγγεία που ταξίδεψαν σε όλη την Μεσόγειο. Κατά τα φαινόμενα, οι εντόπιοι κεραμείς προσέφεραν εξ αρχής στους επισκέπτες του Ασκληπιείου μία μεγάλη ποικιλία ομοιωμάτων, καλύπτοντας σχεδόν εξολοκλήρου τις ανάγκες των ειδικών παθήσεών τους. Αν και στην πλειονότητά τους δεν διακρίνονται για το άρτιο πλάσιμό τους, ορισμένα εξ αυτών αποδίδουν με εμφανή ρεαλισμό την ασθενή κατάσταση ανθρώπινων σωμάτων, μελών και οργάνων. Η επιλογή των χρωμάτων, λευκού και ερυθρού που κάλυπταν τα περισσότερα εξ αυτών, έχει ερμηνευθεί ως απόπειρα διάκρισης των αναθημάτων που αφιερώνονταν από άνδρες (ερυθρό) και γυναίκες (λευκό). Η θέση του εργαστηριού παραγωγής τους παραμένει άγνωστη έως σήμερα.
Η μοναδικότητα των κορινθιακών αναθημάτων σε συνδυασμό με την ισχυρή κορινθιακή παρουσία στις ελληνικές αποικίες της Νότιας Ιταλίας και της Σικελίας, έχει συνδεθεί με την ανάθεση πήλινων ομοιωμάτων σε ετρουσκικά και ιταλιωτικά ιερά θεραπευτήρια, όπως αυτό της Αρτέμιδος / Diana Nemorensis στο Nemi[2] της κεντρικής Ιταλίας, στους Veii[3], αλλά και το Ασκληπιείο στο νησί του ποταμού Τίβερη.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.5.2018.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ Γ. Λεκακη:
[1] Το 146 π.Χ. η Κόρινθος έπεσε και λεηλατήθηκε άγρια από τους βάρβαρους Ρωμαίους, από τους οποίους διεπράχθη στην Κόρινθο η μεγαλύτερη αρχαιοκαπηλία όλων των εποχών!
[2] Η περιοχή Νέμι / Nèmi > Nemore, Neme, Nemo στο Λάτιο [στον 41ο παράλληλο – 41°43′N 12°43′E] ανήκε στην αρχαία πόλη της Αρικίας. Η αρχαία παράδοση την θέλει ίδρυμα του γιου του μυθικού ιδρυτή των Αθηνών Θησέως, Ιππόλυτου Βίρβιου ή του Σικελιώτη διοικητή Αρχίλοχου. Στην επικράτεια αυτής της πόλης υπήρχε το ιερό της Νεμίας Αρτέμιδος / Diana Aricina ή Nemorense – ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ Λεκακης: “Τα επιθετα της θεας Αρτεμιδος” – θεότητα κυρίως των δασών και της γονιμότητος. Η θέση αυτού του σημαντικού ιερού έχει ταυτιστεί από τον 17ο αιώνα με τις βόρειες όχθες της λίμνης Nemi. Στην λίμνη υπήρχαν δύο διάσημα εορταστικά πλοία, μήκους 64 και 71 μ. για εορτασμούς και οργιαστικούς σκοπούς, ιερόπλοια για την Αρτέμιδα – αργότερα Ίσιδα. Ανασκαφές βρήκαν πλοία, που φυλάχθηκαν στο ειδικό μουσείο Ρωμαϊκών Πλοίων. Αλλά φευ, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, την νύχτα 31ης Μαΐου – 1ης Ιουνίου 1944, το μουσείο και τα δύο πλοία πήραν φωτιά, προφανώς λόγω πυρκαγιάς από βόμβες των “Συμμάχων”, που έπεσαν στην οροφή! Έτσι, σήμερα το μουσείο φιλοξενεί μοντέλα… Ο ναός ήταν το θρησκευτικό κέντρο της Λατινικής Ένωσης, αφού εδώ γινόταν η νομή (> Νεμέα), από την οποία ετυμολογείται.
[3] Η πόλις των Βοιών (> Veii λατ Veii, ετρουσκ. Vei) ήταν μια σημαντική ετρουσκική πόλη, στο κέντρο της ιταλικής χερσονήσου, κοντά στο νυν μεσαιωνικό χωριό Isola Farnese, 15 χλμ. ΒΔ της Ρώμης. Ήταν «η ισχυρότερη πόλη των Τυρρηνών» επί Ρωμύλου και «τόσο μεγάλη όσο η Αθήνα»!
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος Πιερηγησις”.
ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΝ ΚΟΡΙΝΘΟΥ καταστροφη Ρωμαιοι ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΚΟΡΙΝΘΟΣ ΘΕΟΣ ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑ Κουρσουμης λοφος Ναος Απολλωνος, Απολλωνα Απολλωνας Απολλων Ακροκορινθος ανασκάφη Αμερικανικη Σχολη Κλασσικων Σπουδων ιερο θεραπευτηριο Ασκληπιου σημαντικοτερο ιερον πολη βοριας ατμοσφαιρα, νερο κρηνη της Λερνας αρχαικος, ανοιχτο τεμενος αρχαια λατρεια 5ος αιωνας πΧ 4ος καταστροφικος σεισμος ανακαινιση τετραστυλος, προστυλος, προδομος σηκος προσανατολισμος θεα Υγιεια υγεια βωμος θυσια θησαυρος αβατο, αβατον κτηριο εγκοιμηση συμμετρια λαξευμενος βραχος, ορθογωνιος λακκος ιερα φιδι οφις εξυπηρετηση επισκεπτης ασθενης στοα αναθημα αρχαιοι ασθενεις περιστυλη αυλη κατασκευη φυσικη Λερνα θεραπεια αρχαια δεξαμενη καθαρτηριο υδωρ εστιατοριο, βαλανειο, αναπαυλα αναψυχη ασθενεια λειτουργια καταστροφη 2ος αιωνας 146 πΧ επανιδρυση ρωμαικη αυτοκρατορικη αποικιας 1ος 27 2ος μΧ Παυσανιας, περιηγηση αγαλμα λευκος λιθος ΠΗΛΙΝΟ ΑΝΑΘΗΜΑΤΑ ομοιωμα ανθρωπινο μελος οργανο ανθρωπινα μελη οργανα αποθετης ελληνιστικα χρονια απορριψη αντικειμενο πρωιμο πηλος ομοιωματα αντικειμενα αγγειο ειδωλιο μοναδικο συνολο αναθηματων, αφιερωση ακεραια κεφαλη ανδρας γυναικα χερι ποδι ανδρικα γεννητικα ανδρικο γεννητικο αιδοιο αιδοιον γυναικεια γυναικειος μαστος φυσικο μεγεθος, ανδρικος θωρακας, ματι αυτι γλωσσα μαλλι ματια αυτια μαλλια ωτα παραδοση αρχαιος κορινθιος κεραμεας κορινθιακα αγγεια Μεσογειος κεραμεις ποικιλια αναγκη παθηση πλασιμο ρεαλισμος κατασταση ανθρωπινο σωμα χρωμα λευκο ερυθρο διακριση ανδρες γυναικες εργαστηριο παραγωγη αγνωστο μοναδικοτητα ελληνικη αποικια Νοτια Ιταλια Σικελια μεγαλη ελλαδα ετρουσκικο ετρουσκοι ιταλιωτικο θεραπευτηρια Αρτεμιδα αρτεμις νεμια αρτεμη / Diana Nemorensis νεμι Nemi κεντρικη βει Veii, νησι ποταμος Τιβερης τιβερις λεηλασια αγρια βαρβαροι μεγαλυτερη αρχαιοκαπηλια ολων των εποχων του κοσμου πολις Βοιοι Βοιαι Βεοι Βει Veii λατινικα Veii, ετρουσκικα Vei ετρουσκικη ιταλικη χερσονησος μεσαιωνικο χωριο Ιζολα φαρνεζε Isola Farnese, Ρωμη ισχυροτερη πολη Τυρρηνοι Ρωμυλος αρχαια Αθηνα νεμορε Nemore, νεμε Neme, νεμο Nemo Λατιο λατσιο 41ος παραλληλος Αρικια παραδοση ιδρυμα μυθικος ιδρυτης των Αθηνων Θησευς, θησεας Ιππολυτος Βιρβιος Σικελιωτης διοικητης σικελιας σικελια Αρχιλοχος Diana Aricina αρικιανα νεμορενσε Nemorense θεοτητα δασος γονιμοτητα 17ος αιωνας μχ οχθη λιμνη εορταστικο πλοιο εορτασμος εορτη γιορτη οργιαστικος σκοπος, ιεροπλοιο ισις ισιδα ανασκαφη μουσειο Ρωμαικων Πλοιων Β Παγκοσμιος Πολεμος, 31 31ης Μαιου μαιος 1η 1 Ιουνιου ιουνιος 1944, πυρκαγια φωτια βομβα βομβαρδισμος μουσειου Συμμαχοι μοντελο θρησκευτικο κεντρο Λατινικη ενωση νομη Νεμεα ετυμολογια
