Ο Νίκος Ψαχαρόπουλος[1], αδερφός της Φραγκίσκης, ήταν ένας σπουδαίος σκηνοθέτης αλλά και καθηγητής Πανεπιστημίου που διέπρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες τον 20ό αιώνα.
Στην Σίφνο ο Ψαχαρόπουλος έγινε πολύ λίγο γνωστός – περισσότερο από δημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο με αφορμή τον θάνατό του, το 1989. Ένα πολύ ενδιαφέρον γράμμα που έγραψε τον Αύγουστο του 1945 με πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία και εικόνες από το νησί στο τέλος του πολέμου, στο φίλο του Χρ. Νικολακόπουλο (που δημοσιεύουμε) έγινε η αφορμή να επανέλθουμε, δι’ ολίγων, σ’ αυτόν και να αναφερθούμε στην προσωπικότητα και το σπουδαίο και πολύπλευρο έργο του για το οποίο έτυχε σημαντικών διακρίσεων στην χώρα όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.
Ένα γράμμα που έγραψε ο Ν. Ψαχαρόπουλος, από το σπίτι του στην Σίφνο σε ηλικία 17 ετών, την 1η Αυγούστου του 1945, όταν πια η Γερμανική Κατοχή είχε τελειώσει. Το γράμμα αυτό το απευθύνει στον παλιό του φίλο Χρ. Νικολακόπουλο, στην Αθήνα:
Αγαπητέ μου Χριστόφορε,
Από το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Ψαχαροπούλου , την πρώτη μέρα του Αυγούστου 1945 στην Σίφνο το νησί της ηρεμίας, ντυμένο στα λευκά ….
Ζω μια μεγάλη περιπέτεια της ζωής μου. Το μικρό μας καΐκι σαλπάρησε από τον κόλπο του Φαλήρου την Πέμπτη. Την επομένη στις 2 το πρωί ρίξαμε άγκυρα στα μυρωμένα πεύκα του Σουνίου, κοντά στον αρχαίο ναό του Ποσειδώνα. Το φεγγάρι ολόγιομο κι’ εμένα με πήρε ο ύπνος πάνω σ’ ένα στρώμα από βότσαλα και φύκια.
Ήταν ακόμη βαθύ σκοτάδι όταν σαλπάραμε και πάλι για την ανοικτή θάλασσα. Το Αιγαίο ήταν αγριεμένο με τον αέρα να ουρλιάζει και να σηκώνει πελώρια κύματα, Ήταν μια τρελή εμπειρία, ήμουν φοβερά εντυπωσιασμένος.
Λίγες ώρες αργότερα βρήκαμε καταφύγιο σ’ ένα προστατευμένο κόλπο του νησιού της Σερίφου όπου και αράξαμε περιμένοντας να κοπάσει η καταιγίδα. Περάσαμε τη νύχτα σε μια εγκαταλελειμμένη καλύβα μ’ ένα μεγάλο ντενεκέ για μαξιλάρι. Το πρωί πήγα σ’ ένα μικρό λιμανάκι όπου απόλαυσα ένα θαυμάσιο, αν και λιτό, πρωινό, κατσικίσιο γάλα, αχλάδια και σπιτικό ψωμί.
Το υπόλοιπο ταξείδι για την Σίφνο ήταν θαυμάσιο. Η θάλασσα ήταν γαλήνια και όλοι οι ταξειδιώτες – που ήταν λιγότεροι από το πλήρωμα – «επανήλθαν στη ζωή» με τραγούδια, γέλια και χαρές κάνοντας έτσι το χρόνο να περάσει τόσο ωραία, ώστε δεν καταλάβαμε για πότε φτάσαμε στις Καμάρες, το λιμάνι της Σίφνου.
Εάν νομίζεις ότι υπάρχει, πάνω σ’ αυτό το νησί κάποιο είδος τροχοφόρου, άλλο εκτός από ένα κάρο κάνεις μεγάλο λάθος! Τίποτα απολύτως! Ένα γέρικο συμπαθητικό γαϊδούρι με μετέφερε στο προγονικό μου σπίτι, ψηλά πάνω στο λόφο του Αρτεμώνα μερικά χιλιόμετρα στο εσωτερικό του νησιού.
Είχε περάσει πολύς καιρός από την τελευταία φορά που είχα δει αυτό το σπίτι. Ένιωσα μεγάλη συγκίνηση σηκώνοντας τις σιδερένιες μπάρες από τα σκουριασμένα λουκέτα της πόρτας του κήπου, ή με την προσπάθεια μου να παραμερίσω τα παλιά πράσινα μάνταλα για να ανοίξω τα φθαρμένα πλέον παράθυρα και να μπει το φως του ήλιου, να λούσει τα αγαπημένα δωμάτια.
Τις αμέσως επόμενες μέρες οργανώθηκα. Καθάρισα και συγύρισα μία κρεβατοκάμαρα, ένα μπάνιο, ένα καθιστικό κι ένα γραφείο.
Σήμερα είναι Τετάρτη κι εγώ κάθομαι στο παλιό μου γραφείο και σου γράφω. Είναι αλήθεια ότι μου λείπετε όλοι σας! αλλά για παρηγοριά μου σκέπτομαι ότι δεν θα αφήσω αυτό το αγαπημένο νησί, στη μέση του Αιγαίου μόνο κι’ έρημο… αύριο το πρωί θα ξεκινήσω για το αγαπημένο μου μέρος, την Χρυσοπηγή, όπου σκέπτομαι να περάσω 2-3 μέρες, προσκυνώντας τον Απόλλωνα, που δεν αφήνει ούτε μια μέρα χωρίς να περάσει πάνω από την Σίφνο, με το χρυσό του άρμα και να ρίξει τις ακτίνες του σαν βέλη από το τόξο του. (μην ανησυχείς φροντίζω την υγεία μου, δεν θα μείνω πολύ κάτω απ’ τον καυτό ήλιο).
Διάβασα το γράμμα σου και το γράμμα του Γιάννη πολλές φορές. Είναι τα μόνα νέα της Αθηναϊκής ζωής που φθάνουν ως εδώ. Τόση καλοσύνη σας, τέτοιο ξέσπασμα του λαμπρού χιούμορ στην περιγραφή του Γιάννη για το συμβάν στη μέση του δρόμου με τον πατέρα, αλλά και η αναφορά σου Χριστόφορε στον Ευγένιο Ο’ Νηλ, ήταν πραγματικά σπουδαία
Τίποτα το ιδιαίτερο δεν συμβαίνει σ’ αυτό το ήρεμο νησί, ούτε γεγονότα, ούτε επεισόδια να σας γράψω σχετικά. Εκτός φυσικά από μία σφήκα που είχε το θράσος να με τσιμπήσει και μέσα σε λίγα λεπτά να το πληροφορηθεί όλο το νησί. Καιρός πλέον να τελειώσω μ’ αυτό το γράμμα. Αλλά σχεδόν ξέχασα να αναφέρω κάτι:
Χθες το βράδυ βρήκα, μάντεψε τι; γιασεμιά – ναι, γιασεμιά – τα έβαλα σε μικρά αυτοσχέδια βαζάκια – στην πραγματικότητα ποτήρια του νερού – και τα τοποθέτησα παντού, στο γραφείο και την κρεβατοκάμαρα μου. Μπορείς να φανταστείς τη χαρά μου! Το μόνο που χρειάζομαι πλέον είναι κανα δυο δοχεία με μπογιά για να ξαναδώσω ζωή στους τοίχους.
Σε παρακαλώ γράψτε μου πολλά γράμματα κι εσύ κι ο Γιάννης, μπορείτε να γράψετε και μαζί, αν αυτό σας είναι ευκολότερο!
Σας χαιρετώ όλους με πολλή αγάπη και φιλιά
Αυγούστου 1η 1945
Νίκος
ΠΗΓΗ: εφημ. «ΣΙΦΝΑΪΚΑ ΝΕΑ», Ιαν.-Φεβρ. 2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.3.2025.
ΣΗΜ. Το γράμμα και το βιογραφικό του Ν.Ψ. όπως και οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τα κείμενα προέρχονται από το αρχείο της Φρ. Ψαχαροπούλου – Καρόρη και ευχαριστούμε την Τζ. Καρόρη που τα εξασφάλισε για την εφημερίδα. μ.α.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ-ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:
[1] Νίκος Ψαχαρόπουλος του Κωνσταντίνου – Καθηγητής Πανεπιστημίου, σκηνοθέτης. Γεννήθηκε στις 18 Ιανουαρίου του 1928 στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία στο Κολλέγιο Όμπερλιν και στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ.
Σκηνοθέτης στο Κολλέγιο του Όμπερλιν, 1950. Υφηγητής σκηνοθεσίας στο Κολλέγιο Άμχερστ, 1954. Επισκέπτης υφηγητής σκηνοθεσίας στο Κολλέγιο Ουίλιαμς, 1955. Σκηνοθέτης και διευθυντής θεάτρου του Θεατρικού Ιδρύματος της Ουίλιαμστάουν από το 1955. Καθηγητής σκηνοθεσίας στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ από το 1955. Σκηνοθέτησε περί τα 60 θεατρικά έργα. Σκηνοθέτης του θεάτρου «Pro Musika Antiqua» της Νέας Υόρκης 1957, με το οποίο αντιπροσώπευσε τις ΗΠΑ στο Θέατρο των Εθνών στο Παρίσι και στο «Φεστιβάλ των δύο Κόσμων» στο Σπολέττο. Διευθυντής του προγράμματος τηλεοράσεως «Play of Herod» και του θιάσου του Μπροντγουαίη «Tambourines to Glory» του νέγρου ποιητή Langston Hughes, το 1963. Πέθανε στις ΗΠΑ τον Ιανουάριο του 1989.
Δημοσιεύματα: Πολλά άρθρα περί θεάτρου και καλών τεχνών σε εφημερίδες και περιοδικά».
ΠΗΓΗ: «Ελληνικόν WHO’s WHO, 1965».
Ευγενιος Ο’ Νηλ νιλ, σκηνοθετης τενεση ουιλιαμς τενεσι ουιλλιαμς τεννεση τεννεσι αρθουρ μυλλερ μιλλερ μυλερ μιλερ Ψαχαροπουλου – Καρορη Ψαχαροπουλος σιφνος κυκλαδων κυκλαδες καικι φαληρικος κολπος Φαληρο μυρωμενα πευκα πευκο Σουνιο αρχαιος ναος Ποσειδωνα Ποσειδωνος θεος Ποσειδων Ποσειδωνας βοτσαλα φυκια αρτεμωνας σιφνου απολλωνας απολλων νησι Σεριφο ντενεκες λιμανακι πρωινο, κατσικισιο γαλα, αχλαδι σπιτικο ψωμι καρο γαιδουρι ονος Χρυσοπηγη Καθηγητης Πανεπιστημιου, Αθηνα σκηνοθεσια Κολλεγιο ομπερλιν Πανεπιστημιο Γεηλ γειλ κολεγιο Υφηγητης αμχερστ, επισκεπτης διευθυντης θεατρου Θεατρικο Ιδρυμα Ουιλιαμσταουν θεατρικο εργο θεατρο Pro Musika Antiqua Νεα Υορκη ΗΠΑ στο Θεατρο των Εθνων Παρισι Φεστιβαλ των δυο Κοσμων Σπολεττο Σπολετο προγραμμα τηλεοραση Play of Herod θιασος Μπροντγουαιη νεγρος ποιητης χιουτζ Langston Hughes, δημοσιευματα αρθρα περι θεατρου καλες τεχνες
