Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

5.6 C
Athens
Τρίτη, 11 Φεβρουαρίου, 2025

Έθιμα του αγίου Γρηγορίου – τ’ άη Γρηγόρη, για να γίνει γρήγορα! – του Γ. Λεκάκη

Έθιμα του αγίου Γρηγορίου
– τ’ άη Γρηγόρη, για να γίνει γρήγορα…

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο άγιος
Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός ή Θεολόγος εγεννήθη στην Αριανζό Καππαδοκίας (329 – 390
μ.Χ.) ήταν Έλλην Καππαδόκης θεολόγος, που διατέλεσε και αρχιεπίσκοπος
Κωνσταντινουπόλεως. Θεωρείται ως ο πιο ταλαντούχος ρήτορας μεταξύ των Πατέρων
της Εκκλησίας. Εσπούδασε αρχαία ελληνική κλασσική φιλοσοφία, και προσπάθησε να
συνδυάσει τον ελληνισμό με την πρώτη Εκκλησία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Στην
Αθήνα (350 μΧ) παρακολούθησε μαθήματα του χριστιανού Προαιρησίου και στην
Ακαδημία Πλάτωνος, του εθνικού ρήτορα Ημερίου. Έμαθε την ρητορική τέχνη, καθώς
και την ελληνική μυθολογία, μελετώντας τον Όμηρο, Ευριπίδη και Σοφοκλή. Και εδίδαξε
ρητορική στην Αθήνα για ένα σύντομο διάστημα. Εκχριστιανοποίησε τις αρχαίες
ελληνικές δοξολογίες
, δημιουργώντας ένα νέο λογοτεχνικό είδος.

Ολόκληρο το 8ο
βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας απαρτίζεται από 254 επιγράμματά του. Δύο
επιγράμματά του (Ι 51 και 92) περιλαμβάνονται στο α΄ βιβλίο.

Στην Αριανζό
(Σιβριχισάρ) 
Καππαδοκίας υπάρχει ακόμη η «Κόκκινη Εκκλησία» (5ου – 6ου αι. μ.Χ. – Μνημείο
Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς), που ονομάζεται έτσι λόγω της κατασκευής
του από κόκκινες πέτρες. Ήταν, κατά την παράδοση, ιδιοκτησία της οικογενείας
του αγίου. Εδώ επέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Μετά τον θάνατό του, εκτίσθη
η Κόκκινη Εκκλησία (το 560 μ.Χ.).

Κάτοικοι πρόσφυγες από την Αριανζό Καππαδοκίας,
τον Πόντο, σαρακατσάνοι και βλάχοι κατοίκησαν το χωριό
Δαμιανό Γιαννιτσών
Πέλλας,
όπου ίδρυσαν ναό του Αγ. Παντελεήμονος, σε ανάμνηση της «Κόκκινης
Εκκλησίας»
.
[1]

Σε «χάλασμα
απ’ τους χρόνους των Εθνικών κι έπειτα εκτίσθη η εκκλησία από αμνημονεύτων
αιώνων […] ο Παππά-Βουλέτης που ήτον ιδιοκτήτωρ — όπως του τάχε διηγηθή η
μητέρα του που εχρημάτισεν οικονόμος του γέροντος Παππά-Βουλέτη, θείου προς
πάππου του τωρινού και πρώτου κτήτορος, εκ Σφακιών της Κρήτης, ο και αγοράσας
αυτός τον ιερόν ναόν για χίλιες σφάντζικες κι ήταν και κελλιά πολλά με μάρμαρα
λαμπρά, διότι ήτον μοναστήρι σεβασθείς υπό των Τούρκων δια θαύματος της
μεγαλόχαρης, ώστε έπεσαν κι οι άπιστοι Αγαρηνοί κι επροσκύνησαν την
θαυματουργόν Εικόνα της… κι ακόμη φαίνονται οι κολώνες και τα μάρμαρα οπού ήτον
άλλοτε… Έτυχε και πέθανε η Παππαδιά του πρώτου Παππά-Βουλέτη και αυτός
συμβουλευθείς από τον Πειρασμόν, επήρε στο μήνα μέσα μιαν εξαδέρφισσάν της
χήραν πολλά καλλίμορφον στο σπίτι του
και ο τότε Μητροπολίτης τον έκαμε αργόν
για ένα χρόνο. Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ηθέλησε κατόπιν πάλι δια να
λειτουργήση, όμως οι Άγιοι όλοι εν χορώ τον απηρνήθησαν, δηλαδή, τον
αγριοκύτταζαν ωσεί εν πυρί και ρομφαία: ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο
Άγιος Χαράλαμπος και ο Άγιος Ελευθέριος
σήκωσαν ο καθένας τους το βαρύ
Ευαγγέλιον όπου εκρατούσαν να του το ρίξουν κατακέφαλα»
… – ΠΗΓΗ: Κ. Χρηστομάνος
«Οι ασβεστωμένοι Άγιοι – Η κερένια κούκλα».

Ο άγιος Γρηγόριος σε μωσαϊκό στο Martorana,
στον Πάνορμο / Παλέρμο Σικελίας Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ – ΕΘΙΜΑ – ΝΑΟΙ

Ο ελληνικός
λαός τάζει στον άγιο Γρηγόριο, για να γίνει γρήγορα αυτό που επιθυμεί…

Σημαντικότεροι ναοί του:

        – Στην Νέα
Καρβάλη
(12 χλμ. από την πόλη της Καβάλας Μακεδονίας), χωριό ξερριζωμένων Μικρασιατών από
την Καρβάλη (> Καρβάλλα > νυν παραφρασμένα Γκέλβερι / Güzelyurt) της
Καππαδοκίας υπάρχει η Εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Κι αυτό διότι
απεβίωσε στην Καρβάλη Καππαδοκίας. Το καμπαναριό της Εκκλησίας εδώρισαν
κάτοικοι της Οδυσσού! Το ξυλόγλυπτο τέμπλο το εδώρισε ο τσάρος Νικόλαος Α΄ της Ρωσίας.
Στην χωριό Καρβάλη Καππαδοκίας από το 390 μ.Χ. εφύλασσαν το σκήνωμα του αγίου,
μαζί και τα λείψανα του πατέρα του (επίσης Γρηγορίου, μητροπολίτου Ναζιανζού),
έως το 1923 – 1924. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών, οι ξερριζωμένοι Καππαδόκες διέσωσαν
από τον ναό τους, εικόνες, ασημένια καντήλια και λείψανα των αγίων τους και τα
μετέφεραν με καράβι στην νέα τους πατρίδα, στην Ελλάδα, στην Νέα Καρβάλη
Καβάλας… Ο ναός της Νέας Καρβάλης είναι ιδίου αρχιτεκτονικού ρυθμού, όπως της Παλαιάς
Καρβάλης! Και από το 1924 φυλάσσεται εδώ το σκήνωμά του. Κάθε χρόνο, παραμονή
της εορτής του (24 Ιανουαρίου), γίνεται μέγας εσπερινός και αγρυπνία. Ανήμερα
της εορτής του μετά την Θεία Λειτουργία γίνεται Περιφορά του σκηνώματος, στα
δρομάκια του χωριού. Εν συνεχεία, παραμένει για προσκύνημα στον πρόναο της
Εκκλησίας ώσπου να περάσει και ο τελευταίος πιστός.

        – Στην Σουρωτή
Θεσσαλονίκης
η Ιερά Μονή (Ησυχαστήριο), όπου και το μνήμα του αγίου Παϊσίου του
Αγιορείτη, επίσης Καππαδόκη.

        – Στην Θήβα
Βοιωτίας – η παλαιότερη εκκλησία των Θηβών, κτισμένη το 1977 – 100 μ. από την
Παναγιά Λάντζα – κτισμένη σε θέση όπου ακόμη παλαιότερα ήταν κτισμένοι τρεις
ναοί, της
Τριάδος: του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου, του Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου (στο ισόγειο)
και του Αγίου Βασιλείου (από επάνω τους). Σήμερα σώζεται μόνον το τμήμα του Αγ.
Γρηγορίου.

        – Στο ιστορικό
Μανιάκι Μεσσηνίας.


        – Στο Άγιον Όρος στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου φυλάσσεται η κάρα του. Ο τάφος του είναι στην Βασιλική του Αγίου Πέτρου στην Ρώμη Ιταλίας! Λειψανά του (μαζί με  Ιωάννη του Χρυσοστόμου) στον ΙΝ Αγίου Γεωργίου στην Κωνσταντινούπολη.


Η Ανατολική
Ορθόδοξη και οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες γιορτάζουν την Μνήμη του αγίου
Γρηγορίου στις:

        – 25
Ιανουαρίου (Εορτή του Γρηγορίου) και

        – 30
Ιανουαρίου (Εορτή των Τριών Ιεραρχών).

Το Ρωμαϊκό
Καθολικό Ημερολόγιο των Αγίων, η μνήμη του Γρηγορίου της Ναζιανζού γιορτάζεται
στις 2 Ιανουαρίου από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (Παλαιότερα εορταζόταν στις 9
Μαΐου
, καθώς εσφαλμένα επίστευαν ότι ήταν η ημερομηνία του θανάτου του!). Η
Εκκλησία της Αγγλίας εορτάζει την μνήμη των Γρηγορίου και Βασιλείου στις 2
Ιανουαρίου
. Η Επισκοπική Εκκλησία στις 9 Μαρτίου.

ΠΗΓΗ: Γ.
Λεκακης «Ταματα και αναθηματα». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 25.1.2000.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:


[1] εγκαίνια
έγιναν στις 16 Σεπτεμβρίου 2023 με τον μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας
κ. Ιωήλ.

εθιμα του αγιου Γρηγοριου αη Γρηγορη, γρηγορα Λεκακης ταμα ταματα ταχυτητα εθιμο αγιος Γρηγοριος Γρηγορης γιορτη γιορτες πανηγυρι πανηγυρια Ναζιανζηνος Θεολογος Αριανζος Καππαδοκιας 4ος αιωνας μχ 329 – 390 ελλην ελληνας Καππαδοκης θεολογια αρχιεπισκοπος Κωνσταντινουπολεως Κωνσταντινουπολης ρητορας Πατερες της Εκκλησιας αρχαια ελληνικη κλασσικη φιλοσοφια, ελληνισμος πρωτη Εκκλησια Βυζαντινη Αυτοκρατορια Αθηνα 350 μαθημα χριστιανος Προαιρησιος Ακαδημια Πλατωνος, Πλατωνα Πλατωνας Πλατων εθνικος ρητορικη Ημεριος τεχνη, μυθολογια, ομηρος, Ευριπιδης Σοφοκλης εκχριστιανισμος δοξολογια νεο λογοτεχνικο ειδος βιβλιο Παλατινη Ανθολογια επιγραμμα επιγραμματα βιβλια Σιβριχισαρ Καππαδοκια Κοκκινη 5ος Μνημειο Παγκοσμιας Πολιτιστικης Κληρονομιας κατασκευη πετρα παραδοση, ιδιοκτησια οικογενεια ζωη θανατος 6ος 560 κατοικοι προσφυγες Ποντος, σαρακατσανοι βλαχοι χωριο Δαμιανο Γιαννιτσα Πελλας, ιδρυση νας ιν Αγιου Παντελεημονος Παντελεημονα Παντελεημονας, Παντελεημων αναμνηση χαλασμα εθνικοι Παππα Βουλετης παπα ιδιοκτητωρ οικονομος γεροντας ΠαππαΒουλετης, κτητορας, Σφακια χανιων Κρητης, κτητωρ, χανια Κρητη ιερος ναος σφαντζικες σφαντζικα κελλι κελι μαρμαρο μοναστηρι σεβαστο Τουρκοι θαυμα μεγαλαχαρη παναγια απιστοι Αγαρηνοι προσκυνημα θαυματουργος Εικονα κολωνα μαρμαρα Παππαδια ΠαππαΒουλετης Πειρασμος εξαδερφισσα εξαδερφη ξαδερφη χηρα καλλιμορφος Μητροπολιτης αργος λειτουργια αγιοι απαρνηση αγριοκυτταηγμα πυρι ρομφαια Χαραλαμπος Ελευθεριος Ευαγγελιον Ευαγγελιο κατακεφαλα Χρηστομανος ασβεστωμενοι κερενια κουκλα ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ελληνικος λαος ταξιμο ταμα επιθυμια ΝΑΟΙ Νεα Καρβαλη πολη Καβαλας, καβαλα ξερριζωμενοι Μικρασιατες Καρβαλλα Καρβαλα παραφραση Γκελβερι / Guzelyurt γκιουζελγιουρτ Θεολογου καμπαναριο δωρεα Οδυσσος οδησσος ξυλογλυπτο τεμπλο δωρο τσαρος Νικολαος Α΄ Ρωσιας ρωσια 390 ιερο σκηνωμα ιερα λειψανα Ναζιανζος 1923 – 1924 ανταλλαγη των πληθυσμων, ξερριζωμος εικονα, ασημενιο καντηλι Ελλαδα, αρχιτεκτονικη Παλαια 24 Ιανουαριου Ιανουαριος μεγας εσπερινος αγρυπνια Ανημερα Θεια Λειτουργια Περιφορα προσκηνημα προναος Σουρωτη Θεσσαλονικης Θεσσαλονικη Ιερα Μονη Ησυχαστηριο μνημα Παισιου Παισιος Αγιορειτης, Καππαδοκες αγιον ορος Βατοπεδιου Βατοπεδι τιμια καρα Θηβα Βοιωτιας Βοιωτια παλαιοτερη 1977 Λαντζα Ιωαννου Χρυσοστομου, Βασιλειου τριαδα τριας Μανιακι Μεσσηνιας Μεσσηνια Ανατολικη Ορθοδοξη Ανατολικες Καθολικες Εκκλησιες μνημη 25 30 Τριων ΙεραρχωνΤρεις Ιεραρχες Ρωμαικο Καθολικο Ημερολογιο 2 Ρωμαιοκαθολικη Εκκλησια 9 Μαιου, Μαιος Αγγλιας Αγγλια Επισκοπικη 9 Μαρτιου Μαρτιος εγκαινια 16 Σεπτεμβριου 2023 Σεπτεμβριος Εδεσσης, Πελλης Αλμωπιας Ιωηλ ταφος Βασιλικη Αγιου Πετρου πετρος Ρωμη Ιταλιας ιταλια Ιωαννης Χρυσοστομος Γεωργιου γεωργιος Κωνσταντινουπολη Κωνσταντινουπολις μωσαικο μαρτορανα Martorana, Πανορμος / Παλερμο Σικελιας σικελια Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια ψηφιδωτο
author avatar
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Σχετικά Άρθρα

Η νήσος Κάρνος, με τον τάφο της κυρα-Γιώργαινας Καραϊσκάκη – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη Αυτό που συμβαίνει στα χώματα αυτής της...