ΠΗΓΗ: εφημ. Εσπερία, 12.11.1920. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΣΜΟΥ, 12.11.2010.
ΣΧΟΛΙΑ Γ. Λεκάκη:
Ο Θεοφάνης ο Ομολογητής (760; – 817 / 818) ήταν μοναχός (ηγούμενος) και χρονογράφος, υπέρμαχος της εικονολατρίας στην Βυζαντινή εποχή. Ο πατέρας του, Ισαάκ, είχε συγγένεια με τον βυζαντινό αυτοκράτορα Λέοντα Γ’ τον Ίσαυρο και ήταν στρατηγός του Θέματος Αιγαίου. Ο Θεοφάνης επέλεξε αρχικώς την σταδιοδρομία του αξιωματούχου. Από τον Λέοντα Δ’ τον Χαζάρο, διορίσθηκε στράτορας και αμέσως μετά έλαβε τον τίτλο του σπαθάριου. Νυμφεύτηκε την Μεγάλω, κόρη του βυζαντινού πατρικίου Λέοντος. Ωστόσο, κατόπιν συμφωνίας με την νύφη, ο Θεοφάνης παρέμεινε άγαμος (παρθένος), αφού επιθυμούσε να γίνει μοναχός. Ο γέροντας Γρηγόριος Στρατήγιο, στην Σιγρία προέβλεψε στην σύζυγο του Θεοφάνη ότι στον σύζυγό της θα απονεμηθεί μαρτυρικό στεφάνι. Μετά από λίγο καιρό, η γυναίκα του Θεοφάνη εκάρη μοναχή σε ένα από τα μοναστήρια της Βιθυνίας και ο Θεοφάνης έδωσε μοναχικούς όρκους από τον Γέροντα Γρηγόριο. Έλαβε το μοναχικό σχήμα στην ΙΜ Πολίχινον (ή Πολυχρόνιον) στο όρος Σιγριανή (εξ ου και Θεοφάνης Σιγριανής), κοντά στην Κύζικο, στην μικρασιατική πλευρά της Θάλασσας του Μαρμαρά, σε ένα μέρος που ονομαζόταν Μεγάλο Χωριό (ή Μεγάλο Πεδίο) στις εκβολές του Ρύνδακος. Έγινε ηγούμενός της. Διακρίθηκε για το χάρισμα των θαυμάτων του να θεραπεύει ασθένειες και να διώχνει τους δαίμονες. Μετά ίδρυσε το μοναστήρι, του Μεγάλου Αγρού στην νήσο Καλώνυμο ή Καλόλιμνο όπου έγινε και σε αυτό ηγούμενος. Ασχολήθηκε με την συγγραφή, την καλλιγραφία και την αντιγραφή κωδίκων. Το πιο γνωστό του έργο είναι η “Χρονογραφία”, όπου εξιστορεί τα ιστορικά γεγονότα από την ανάρρηση του Διοκλητιανού (284 μ.Χ.) – από εκεί δηλ. που σταμάτησε ο Γιώργος Σύγγελος – έως και την πτώση του Μιχαήλ Α΄ (813 μ.Χ), από την πλευρά των εικονοφίλων. Είναι η σημαντικότερη ιστορική πηγή γι’ αυτή την ιστορική περίοδο. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της βυζαντινής ιστοριογραφίας. Ιδιαιτέρως πολύτιμο για την μελέτη της ιστορίας του Βυζαντίου τον 7ο-8ο αιώνα, για την οποία ελάχιστα άλλα στοιχεία έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα! Μιλά για τα παγκόσμια γεγονότα, που συνέβησαν μεταξύ Περσών – Αράβων και άλλων βαρβάρων λαών. Οι επόμενοι βυζαντινοί ιστορικοί εξαρτήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από αυτό [βλ. Συμεών Λογοθέτης, αποσπάσματα στην πραγματεία «Περί Διοικήσεως της Αυτοκρατορίας» του Κωνσταντίνου Ζ’ Πορφυρογέννητου, Θεόδωρος Σκρουταριώτης (13ος αι.)]. Ο Αναστάσιος ο Βιβλιοθηκάριος (810 – 878) την μετέφρασε στα λατινικά.
Επί βασιλείας του Λέοντος Ε’ του Αρμενίου με την επανέναρξη των εικονομαχικών διώξεων, ο Θεοφάνης, αν και σοβαρά άρρωστος στα νεφρά, φυλακίστηκε για δύο χρόνια για τα εικονολατρικά του φρονήματα στο μοναστήρι Velikoye Selo (το οποίο κάηκε) και τέλος, εξορίσθηκε από τους εικονομάχους στην Σαμοθράκη, όπου και πέθανε. – ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Ταματα και αναθηματα”. Γ. Λεκακης “Σαμοθρακη, Ιερά νησος”.
