Του
καθηγητού Πέτρου Ιωαννίδη, petrion18@gmail.com
«Πισθέταιρος
τί δῆτ᾽
ἄνω
κέχηνας αἴκειαν
βλέπων; ἀλλ᾽
ἢν
μεθ᾽
ἡμῶν
ᾖς,
καταστήσας σ᾽
ἐγὼ
τύραννον ὀρνίθων
παρέξω σοι γάλα».
(ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ ΟΡΝΙΘΕΣ 414 π.Χ., στ. 1671 – 1673)
Πισθέταιρος: (= Γιατί
λοιπόν χάσκεις προς τα πάνω – Ηρακλή – ενώ βλέπεις την προσβολή; Αλλά αν έρθεις
με το μέρος μας, εγώ θα σε κάνω άρχοντα και θα σου φέρνω να πιείς ακόμη και του
πουλιού το γάλα).
Γνωστό
το σλόγκαν (= διαφημιστικό σύνθημα) αλυσίδας σούπερ μάρκετ (= υπεραγορών). Η
παροιμιώδης φράση στο Διαδίκτυο αναφέρεται ότι ανήκει στον Γεωγράφο, φιλόσοφο
και ιστορικό, Στράβωνα, τον Πόντιο
από την Αμάσεια του Πόντου.
«τήν
λέγουσαν παροιμίαν ὅτι
φέρει καί ὀρνίθων
γάλα».
(Στράβων, 63 π.Χ. – 24 μ.Χ. «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ»,
βιβλίο 14, 1, 15, 19)
Κατόπιν
προσωπικής ενδελεχούς ερεύνης διαπιστώσαμε ότι η φράση αναφέρεται στα έργα του
Αριστοφάνη «ΟΡΝΙΘΕΣ» και «ΣΦΗΚΕΣ».
ΦΙΛΟΚΛΕΩΝ: «Νή Δι᾽,
ἐν
δίκῃ
γ᾽ἐγώ
γάρ οὐδ᾽ἄν
ὀρνίθων
γάλα ἀντί
τοῦ
βίου λάβοιμ᾽ἄν
οὗ
με νῦν
ἀποστερεῖς».
(Αριστοφάνης, 445-386, «ΣΦΗΚΕΣ», 422 π.Χ. στ.
508-509)
ΦΙΛΟΚΛ.:
(= Δικαιολογημένα, μα το Δία· γιατί εγώ ούτε και του πουλιού το γάλα θα
προτιμούσα αντί για τη ζωή που τώρα εσύ να μου στερήσεις προσπαθείς).
Στιχομυθία
του φιλόδικου Φιλοκλέωνος με το γιο του Βδελυκλέωνα, που ήθελε να απαλλάξει τον
πατέρα του από το πάθος της δικομανίας.
Σκοπός
και στόχος της στήλης είναι να αναζητεί τις «έτυμες» και «αρχέγονες»
ρίζες των λέξεων και των φράσεων και όχι τις έτοιμες και βολικές. Να
τις αναγάγει στο απώτερο παρελθόν και να ανακαλύπτει την ελληνική τους
βαθιόχρονη καταγωγή. Για παράδειγμα από το 2087 πήγαμε πίσω 400 χρόνια, στο
2469 (2024 + 445).
ΠΗΓΗ:
εφημ. «Εβδόμη», 27.7.2024. Από την στήλη του «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ – “ἄπιτε”».
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.7.2024.
