Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Φιλοκτήτης ήταν υιος του βοσκού Ποίαντα και της Δημώνασσας ή της Μεθώνης. Ήταν βασιλιάς σε μέρους της Μαγνησίας Θεσσαλίας, νότια των Τεμπών, της τετραπόλεως Μελίβοια, Μεθώνη, Θαυμακία, και Ολιζών.
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ, ΕΔΩ.
Όταν η Δηιάνειρα υποπτεύθηκε ότι ο Ηρακλής είχε ερωτευθεί την Ιόλη, άλειψε με αίμα ή σπέρμα του Κενταύρου Νέσσου τον χιτώνα του. Ο Ηρακλής, φορώντας τον, καταλήφθηκε από τρομερούς πόνους! Έφτασε σε απόγνωσή και συγκέντρωσε ξύλα στην κορυφή του όρους Οίτη και παρακάλεσε αρχικώς τον γιο του, Ύλλο, να ανάψει πυρά για να καεί! Αλλά αυτός αρνήθηκε. Όταν έτυχε να περνά από εκεί ο Φιλοκτήτης, ο οποίος λυπήθηκε τον Ηρακλή και δέχτηκε την τελευταία επιθυμία του, να ανάψει την πυρά. Γι’ αυτό ο ημίθεος του χάρισε το τόξο του και τα δηλητηριασμένα βέλη του (από το αίμα της Λερναίας Ύδρας), για να τον ευχαριστήσει, ορκίζοντάς τον παράλληλα:
- να μην πει σε κανέναν ότι πέθανε ο Ηρακλής και
- πού είναι ο τάφος του…
Κυκλικο πεζοπορικο μονοπατι: Ανω Παυλιανη – ποτιστρα – βρυση Αγα – καταβοθρα – Πυρα Ηρακλεους – Λιανοβρυση – Πηγες Προφητη Ηλια.
Αφού ο Φιλοκτήτης ορκίστηκε, ο Ηρακλής μπήκε μέσα στην πυρά, κάηκε και σκοτώθηκε… (Βέβαια, η Δηιάνειρα, μαθαίνοντας το γεγονός αυτό, αυτοκτόνησε). Ακόμη και σήμερα το μέρος λέγεται Πυρά του Ηρακλέους! Και η υψηλότερη κορυφή της Οίτης ονομάζεται Πυρά!
Ο Φιλοκτήτης με το τόξο αυτό έγινε ο καλύτερος τοξότης! Ο Οδυσσέας παραδέχεται στους Φαίακες ότι «μόνον ο Φιλοκτήτης με ξεπερνούσε στο τόξο»!
Αλλά οι Αχαιοί ήθελαν το τόξο του Ηρακλή, διότι ο μάντης Έλενος (γιος του Πριάμου), είχε αποκαλυψει χρησμό, ότι μόνο ο Φιλοκτήτης, με το τόξο του Ηρακλέους, στα χέρια του θα συμβάλει αποφασιστικώς στην πτώση της Τροίας! Έτσι τον αναγκασαν να τους δείξει πού κατατέθηκαν οι στάχτες της Πυράς του Ηρακλέους. Ο Φιλοκτήτης είπε ότι δεν θα σπάσει τον όρκο του ομιλώντας. Τότε τον εξανάγκασαν να μην τους πει, αλλά να τους υποδείξει απλώς το σημείο. Αλλιώς δεν θα συμμετείχε στην εκστρατεία και αυτό θα ήταν όνειδος για το βασίλειό του. Κι εκείνος επήγε στο σημείο της Οίτης, και τους το υπέδειξε πατώντας το με το πόδι. Αμέσως με το που άγγιξε το πόδι του το ιερό έδαφος, όπου ήταν οι στάχτες του Ηρακλή, το πόδι τραυματίσθηκε…
Έκτοτε βγήκε η παροιμιώδης φράσις «μην πατάς τον όρκο σου»…
Συμμετείχε, λοιπόν, στην Τρωική Εκστρατεία με 7 πλοία.
Όμως σε ένα νησάκι, την Χρύση, κοντά στην Λήμνο, μάλλον τον Άη Στράτη[1], κάτι τον δάγκωσε (φίδι ή ύδρα) στο ήδη τραυματισμένο πόδι. Το τραύμα του υποτροπίασε. Αμέσως τον έπιασαν αφόρητοι πόνοι. Είπαν πως τον εκδικήθηκε η θεά Ήρα, γιατί είχε βοηθήσει τον Ηρακλή ή επειδή η θεά ήταν ερωτευμένη με τον Φιλοκτήτη, αυτός δεν ανταποκρινόταν… Όπως και να έχει, η πληγή κακοφόρμισε και άρχισε να μυρίζει τόσο έντονα, που κανείς δεν το άντεχε να κάτσει δίπλα του… Έτσι αποφάσισαν να τον παρατησουν μόνο του στην Λήμνο… μη υποφέροντας τις κραυγές του…
- ΔΕΙΤΕ την ΣΠΗΛΙΑ του ΦΙΛΟΚΤΗΤΗ στην ΛΗΜΝΟ, ΕΔΩ.
Χάρις στο τόξο του Ηρακλή μπόρεσε να επιβιώσει, σκοτώνοντας πουλιά και θηράματα για δέκα χρόνια, όσο κράτησε ο Τρωικός εμφύλιος των Ελλήνων πόλεμος. Και αφού η Τροία δεν έπεφτε, έστειλαν τον Οδυσσέα, και Διομήδη (ή/και τον Νεοπτόλεμο, του Αχιλλέως), να τον πείσουν να έλθει στο πεδίον της μάχης, να βοηθήσει με το τόξο του Ηρακλή, υποσχόμενοι ότι θα γιατρευτεί από τα παιδιά του Ασκληπιού, Ποδαλείριο και Μαχάονα, όπως και έγινε.[2] Με βέλος του τραυμάτισε θανάσιμα τον Αλέξανδρο-Πάρι, αδελφό του Έκτορα και γιο του Πριάμου.
Μετά την πτώση της Τροίας επέστρεψε αμέσως στην πατρίδα του.[3] Αλλά κάποια από τα καράβια του «παρασύρθηκαν» από τους ανέμους και προσάραξαν στην ιταλική χερσόνησο.[4] Οι Τρωάδες που είχε πάρει μαζί του ως σκλάβες, έκαψαν τα καράβια, για να μη γυρίσουν στην κυρίως Ελλάδα – γι’ αυτό και έμειναν γνωστές ως Ναυπρηστίδες[5]. Ο Φιλοκτήτης πήγε και βρήκε τα πλοία του, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Μεγάλη Ελλάδα / Κάτω Ιταλία και ίδρυσε 5 πόλεις:
- την Χώνη,
- την Πετηλία,
- την Έγεστα,
- την Κριμισσα και
- την Μάκαλλα (στις όχθες του ποταμού Ναύαιθου)
και έναν ναό προς τιμήν του Αλαίου Απόλλωνος, στον οποίο προσέφερε ως αφιέρωμα, το τοξάρι / δοξάρι του Ηρακλή. Μετά τον θάνατό του εκτισαν και ένα ιερόν προς τιμή του.
- Όλοι οι τραγικοί ποιητές (Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, Αντιφών, Θεοδέκτης, κ.ά. φιλοτέχνησαν τραγωδίες με το θέμα…
ΠΗΓΗ: ομιλία του Γ. Λεκάκη στο συνέδριο για τον Φιλοκτήτη στην Λήμνο και το Ιδρυμα Κακογιαννης, 6.3.2017. – ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ. Γ. Λεκακης “Ελληνικη μυθολογια”. Γ. Λεκακης “Παραδόσεις των λαων”. Γ. Λεκάκης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.3.2017.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] ή στην Τένεδο ή την Ίμβρο.
[2] Κατ’ άλλην παραλλαγή οι Οδυσσέας και Διομήδης αφόπλισαν τον Φιλοκτήτη, και έτσι αυτός αναγκάσθηκε να τους ακολουθήσει, επειδή άοπλος δεν μπορούσε να κυνηγήσει, για να τραφεί, θα πέθαινε από ασιτία.
[3] Ομ. Οδύσσεια, γ,190.
[4] Αυτή ήταν σκόπιμη πολιτική – οικονομική κίνηση όσων επέστρεψαν από την Άλωση της Τροίας, για να δικαιολογήσουν στον λαό τους, νέα εκστρατεία, προς άλλες χώρες, προς δημιουργία αποικιών, και άρα πλούτου.
[5] ναύπρηστις: -ιδος, ἡ, (πίμπρημι) ἡ καίουσα πλοῖα – ΠΗΓΗ: Ἐτυμ. Μέγ. 508. 43.
μυθικη εποχη Ηρακλης παροιμιωδης φραση παροιμια μη πατας τον ορκο σου Φιλοκτητης βοσκος Ποιαντας Δημωνασσα Μεθωνη αρχαιος μυθικος βασιλιας Μαγνησια Θεσσαλιας, Τεμπη τετραπολις Μελιβοια, Θαυμακια, Ολιζων Ποιας Δημωνασα βασιλευς Μαγνησιας Θεσσαλια τετραπολη Θαυμακος, Ολιζωνα Δηιανειρα ερωτας Ιολη, αλειμμα αλοφη αιμα σπερμα Κενταυρος Νεσσος νεσος χιτωνας τρομερος πονος απογνωση ξυλα κορυφη ορος Οιτη παρακαλι υλλος, πυρα καψιμο αρνηση λυπη τελευταια επιθυμια αναμμα αναμα φωτιας φωτια πυρας ημιθεος τοξο ηρακλη δηλητηριασμενο βελος ευχαριστια θανατος ταφος Ηρακλεους αυτοκτονια Πυρα Ηρακλεους υψηλοτερη κορυφη καλυτερος τοξοτης Οδυσσεας Φαιακες αχαιοι μαντης ελενος Πριαμος χρησμος χερια πτωση αλωση Τροιας σταχτη ορκος ομιλια σημειο εκστρατεια ονειδος βασιλειο πατημα ποδι αγγιγμα ιερο εδαφος, σταχτες τραυματισμος τραυμα Τρωικη πλοια νησακι, νησιδιο μικρονησι Χρυση, Λημνος, αη Στρατης δαγκωμα δηγμα φιδι υδρα τραυματισμενο υποτροπιασμος αφορητος πονοι εκδικηση θεα ηρα, βοηθεια ερωτευμενη ερως ερωτικη ανταποκρινση πληγη εντονη οσμη βρομα βρωμα κραυγη επιβιωση διατροφη πουλι θηραμα Τρωικος εμφυλιος Ελληνων πολεμος Τροια Οδυσσευς Διομηδης Νεοπτολεμος, Αχιλλεας αχιλλευς πεδιον πεδιο μαχης, μαχη υποσχεση γιατρεια ιαση θεραπεια παιδια Ασκληπιος, Ποδαλειριος Μαχαονας, μαχαων θανασιμα Αλεξανδρος Παρις, παρης εκτορας εκτωρ καραβια ανεμος Ιταλια ιταλικη χερσονησος Τρωαδες τρωαδιτισσες γυναικες σκλαβα καραβι αρχαια Ελλαδα Ναυπρηστιδες ναυς πλοιο Μεγαλη Ελλαδα / Κατω Ιταλια ιδρυτης πολεις πολη πολις Χωνη, Πετηλια, εγεστα, Κριμισα Μακαλλα μακαλα οχθη ποταμος Ναυαιθος ναος Αλαιου Απολλωνος, Αλαιος Απολλωνας θεος απολλων προσφορα αφιερωμα, τοξαρι / δοξαρι ιερον τραγικοι ποιητες Αισχυλος, Σοφοκλης, Ευριπιδης, Αντιφων, Θεοδεκτης, τραγωδια Τενεδος ιμβρος παραλλαγη αφοπλισμος κυνηγι ασιτια Ομηρου Οδυσσεια, ομηρος σκοπιμη πολιτικη κινηση επιστροφη δικαιολογια λαος αποικια πλουτος πινακας Drouet ντρουε Φιλοκτητης Λημνος 18ος αιωνας μχ 1788 ναυπρηστις πιμπρημι καιουσα ετυμολογικο λεξικο ετυμολογικον Μεγα ετυμολογια πεζοπορια μονοπατια οιτης Αγας – καταβοθρες Πηγη Προφητης Ηλιας διστομο παραθαλασσιο σπηλαιο διστομη παραθαλασσια σπηλια
