Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Οδυσσεύς, μετά την μνηστηροφονία, επήγε στην Ήπειρο, για χρηστήρια (χρησμούς, συμβουλές) από το Μαντείο της Δωδώνης για διάφορες υποθέσεις που αφορούσαν το βασίλειό του.
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΔΩΔΩΝΗΣ, ΕΔΩ.
Στην Ήπειρο πλάγιασε με δυο Ηπειρωτοπούλες, που και οι δυο είχαν με το όνομα Ευίππη! Από το όνομα καταλαβαίνουμε πως ήταν χαρακτηριστικό επίθετο επειδή ήσαν καλές στην ιππασία, στην φροντίδα των αλόγων, ως κάτοχοι όμορφων ίππων.[1] Τέτοια όμορφα, ελεύθερα άγρια άλογα, εξακολουθούν να ζουν στην Πίνδο.
- Με την Θεσπρωτή Ευίππη απέκτησε τον Λεοντόφρονα και τον Δόρυκλο.
- Με την Ευίππη[2] κόρη του βασιλιά της Ηπείρου, Τυρίμμα, τον Ευρύαλο.
Ο Τυρίμμας τον ξένισε / φιλοξένησε με κάθε προθυμία και μεγάλη εγκαρδιότητα. Αλλά ο Οδυσσέας «έφθειρε» / διέφθειρε την κόρη, η οποία έτεκε ένα παιδί τους, τον Ευρύαλο. Και όταν ενηλικιώθηκε, η Ευίπππη τον έπεμψε στην Ιθάκη, για να γνωρίσει τον βασιλιά πατέρα του, με συμβόλαια στο χέρι, σφραγισμένα σε δέλτους[3] – άρα υπήρχε γραφή! Ο Οδυσσεύς κατά τύχη έλειπε. Έτσι η Πηνελόπη – η οποία είχε μάθει για τον νόθο γιο του συζύγου της – πριν προλάβει ο Οδυσσέας να τον συναντήσει κι έτσι να μάθει ότι είναι ο γιος του, έσπευσε και τον έπεισε ότι ήταν κάποιος νέος που επιβουλευόταν αυτόν και το βασίλειο, συνωμοτούσε εναντίον του, ζητούσε μερτικό, κλπ. Και ο μη εγκρατής Οδυσσέας τον εσκότωσε, γινόμενος αυτόχειρας του παιδιού του, που δεν εγνώριζε!
Η τιμωρία του παιδοκτόνου ήταν, μετά από λίγο, να τρωθεί από αγκάθι θαλάσσιας τρυγόνας[4] και να πεθάνει…
- Με το θέμα καταπιάνεται η ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή, η οποία, όμως, έχει χαθεί – στην οποία, όμως, τον Ευρύαλο σκοτώνει ο Τηλέμαχος.
Περὶ Εὐίππης
(Ἱστορεῖ Σοφοκλῆς Εὐρυάλῳ)
[3.1] Οὐ μόνον δὲ Ὀδυσσεὺς περὶ Αἰόλον ἐξήμαρτεν, ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴν ἄλην, ὡς τοὺς μνηστῆρας ἐφόνευσεν, εἰς Ἤπειρον ἐλθὼν χρηστηρίων τινῶν ἕνεκα τὴν Τυρίμμα θυγατέρα ἔφθειρεν Εὐίππην, ὃς αὐτὸν οἰκείως τε ὑπεδέξατο καὶ μετὰ πάσης προθυμίας ἐξένιζε. παῖς δὲ αὐτῷ γίνεται ἐκ ταύτης Εὐρύαλος. [3.2] τοῦτον ἡ μήτηρ, ἐπεὶ εἰς ἥβην ἦλθεν, ἀποπέμπεται εἰς Ἰθάκην, συμβόλαιά τινα δοῦσα ἐν δέλτῳ κατεσφραγισμένα. [3.3] τοῦ δὲ Ὀδυσσέως κατὰ τύχην τότε μὴ παρόντος, Πηνελόπη καταμαθοῦσα ταῦτα καὶ ἄλλως δὲ προπεπυσμένη τὸν τῆς Εὐίππης ἔρωτα, πείθει τὸν Ὀδυσσέα παραγενόμενον, πρὶν ἢ γνῶναί τι τούτων ὡς ἔχει, κατακτεῖναι τὸν Εὐρύαλον ὡς ἐπιβουλεύοντα αὐτῷ. [3.4] καὶ Ὀδυσσεὺς μὲν διὰ τὸ μὴ ἐγκρατὴς φῦναι μηδὲ ἄλλως ἐπιεικὴς αὐτόχειρ τοῦ παιδὸς ἐγένετο, καὶ οὐ μετὰ πολὺν χρόνον ἢ τόδε ἀπειργάσθαι πρὸς τῆς αὐτὸς αὑτοῦ γενεᾶς τρωθεὶς ἀκάνθῃ θαλασσίας τρυγόνος ἐτελεύτησεν. – ΠΗΓΗ: Παρθένιος ο Νικαεύς «Περὶ ἐρωτικῶν παθημάτων».
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Ελληνικη Μυθολογία». Γ. Λεκακης “Συμβολη στην ιστορια της Ιθακης”. Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2005.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Απολλόδ. 2.1.5
- Ευστ. Σχόλ. Οδ. τ. 2 σελ. 117.
- Οβιδ. Μεταμγ. 5.268
- Παυσ., 9.34.9
- Τζέτζης, σχ. στον Λυκόφρονα. Και Ομ. Αλληγ. 588
- Υγίνος, «Μύθ.» 97, 170.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Για τον ίδιο λόγο, υπάρχουν πολλοί ήρωες με το όνομα Εύιππος.
[2] Με το όνομά αυτό αναφέρονται και άλλες ηρωίδες:
- Θυγατέρα του Λεύκωνος, εγγονή του Αθάμαντα, μητέρα του Ετεόκλου – ΠΗΓΗ: Παυσανίας Θ,34,9.
- Σύζυγος του Πίερου από την Πέλλα Παιονίας Μακεδονίας, μητέρα των 9 Ημαθίδες ή Πιερίδων Νυμφών.
- Κόρη του Δαναού, σύζυγος του Αγήνορος (του γιου του Αιγύπτου), τον οποίο, όπως οι άλλες Δαναΐδες, εσκότωσε την πρώτη νύχτα του γάμου τους, κατά παραγγελίαν του πατέρα της.
- Κόρη του Κένταυρου Χείρωνα.
- Ή Μέλφις, μητέρα του Μηριόνη από τον Μώλο – ΠΗΓΗ: Υγίνος.
- Κόρη του Δαύνου, βασιλιά μιας πόλης στην Ιταλία. Αγαπήθηκε από τον Άλαινο, ετεροθαλή αδελφό του Διομήδη.
[3] Δεν είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία η ύπαρξη γραφής στα “μυκηναϊκά” χρόνια. Στον Όμηρο αναφέρεται πολλάκις.
Η κομβική λέξη στο κείμενο είναι η λέξις δέλτος (ἡ, κυπρ. δάλτος) = πινακίδιον πρὸς γραφήν, ἐκ τοῦ γράμματος Δ (ὅπερ) ἦν τὸ σχῆμα τῶν παλαιῶν πινακιδίων), “ἐν δέλτου πτυχαῖς γράφειν” (Εὐρ. Ι. Α. 98), “χαλκῆς… δύσνιπτον ἐκ δέλτου γραφὴν” (Σοφ. Τρ. 683), “δέλτον ἐγγεγραμμένην ξυνθήματα, ἐπιγεγραμμένην μὲ… (157), δέλτον ἀναθεῖναι (Συλλ. Ἐπιγρ. 2167d). “πινάκων δέλτοι” (Ἀριστοφ. Θεσμ. 778). “ἣν ἐγγράφου σὺ μνήμοσιν δέλτοις φρενῶν, ἐπὶ τῶν πινακίδων τῆς καρδίας σου” (στα φύλλα της της καρδιάς – Αἰσχύλ. Πρ. 789), “θὲς ἐν φρενὸς δέλτοισι τοὺς ἐμοὺς λόγους” (Σοφ. Ἀποσπ. 535)
- > δελτογράφος.
- > πᾶν γράμμα ἢ ἔγγραφον, ἐπιστολή (Ἐπ. Πλάτ. 312D)
- > διαθήκη (Λουκ. Τίμ. 22),
- > δέλτος Διός = μια πλάκα στην οποία καταγράφονταν οι αμαρτίες των ανθρώπων / τἀμπλακήματα ἐν δέλτῳ Διός! – ΠΗΓΗ: A. Fr. 281a.21, cf. Luc. Merc. Cond.12. E. Fr. 506.2.
- > Ὁμήρου δέλτοι = τὰ βιβλία (ποιήματα) τοῦ Ὁμήρου (Συλλ. Ἐπιγρ. 1907. 10).
- > ἱεραὶ δέλτοι = πίνακες στους οποίους γράφονταν από τους Ρωμαίους αρχιερείς τα χρονικά του προηγούμενου έτους.
- > δέλτος ἀποκρουστικὴν πρὸς Σελήνην (βιβλίο με ξόρκια για την αποκρουστική αρνητική επίδραση της Σελήνης) – ΠΗΓΗ: P IV 2241.
- > δώδεκα δέλτοι = δωδεκάδελτος.
- > δελτάριον, δελτίον, δελτοῦμαι, δελτωτός, κλπ.
ΠΗΓΗ: Ἡρόδ. 8.135. Σοφ. Τρ. 118, 798. Inscr. Cypr. 135.26 H. IG12(2).58b17 (Μυτιλήνης). IChS 217.26 (Ιδαλίου 5ος αι. π.Χ.). LSJ.
[4] τρυγων λέγεται και σήμερα το σελάχι – είδος χονδροϊχθύων του γένους δασυάτις της οικογένειας δασυατίδες, τα οποία χαρακτηρίζονται από τις δηλητηριώδεις άκανθες της ουράς τους.
Ευρυαλος Οδυσσεας αρχαια συμβολαια βασιλειο Ιθακης Λεκακης βαθυ ιθακης αγαλμα οδυσσεα πως πεθανε ο οδυσσεας θανατος οδυσσεα
