13 αρχαίοι ελληνικοί κίονες στον καθεδρικό ναό του Ιέρακος Λοκρίδος Καλαβρίας Μεγάλης Ελλάδος! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

«Γεράκι, η Πύλη του Ήλιου(*)» της
Λοκρίδος Καλαβρίας Μεγάλης Ελλάδος!

Με τον παραπάνω τίτλο, μια σειρά παρεμβάσεων
ανάπλασης βρίσκονται σε εξέλιξη για να γίνει η αρχαία ελληνική πόλη, Γεράκι[1] Λοκρίδος,
που θεωρείται «σύμβολο των χωριών της Καλαβρίας».

Το ΓΕΡΑΚΙ(**) ανήκει στην επαρχία
Ρηγίου.

Βρίσκεται στο Εθνικό Πάρκο Ασπρόβουνου
/ Ασπρομόντε, στον 38^ο παράλληλο [38°16′N 16°13′E], στο
νοτιοανατολικό άκρο ενός μακριού οροπεδίου, που συνδέει την Σέρρα[2] και το Ασπρομόντε,
όχι μακριά από τις ακτές του Ιωνίου πελάγους…

Το ιστορικό κέντρο του είναι ακόμη
ένα μεσαιωνικό σκηνικό!

Τα αρχαιολογικά ευρήματα
έδειξαν ότι η περιοχή κατοικήθηκε από την Νεολιθική εποχή.

Η ιστορία του Ιέρακος είναι
στενά συνδεδεμένη με αυτήν των Επιζεφυρίων Λοκρών. Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από
τους πρωτοελληνικούς, ελληνικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, όταν έγινε έδρα ρωμαϊκής
στρατιωτικής φρουράς.

Μετά την βυζαντινή
ανακατάκτηση της Ιταλίας (6ος αιώνας μ.Χ.), η πόλις έγινε διοικητική,
στρατιωτική και θρησκευτική πρωτεύουσα με το όνομα Αγία Κυριακή.

Η πόλις αναπτύχθηκε μόνον μετά
την εγκατάλειψη της πόλης της Λοκρίδος[3], από τον
7^ο αιώνα μ.Χ., η οποία συνέβη σταδιακώς λόγω του συνεχώς αυξανόμενου
κινδύνου των πειρατών. Η τελική αναγκαστική αυτή μετακίνηση των Λοκρών, βάσει
των τοπικών θρύλων, συνέβη το 915 μ.Χ., καθοδηγήθηκε από ένα θρυλικό γεράκι, που
οι Λοκροί, κυνηγημένοι από τους Σαρακηνούς, το ακολούθησαν… Κι έτσι ονόμασαν
την πόλη, προς τιμήν του… Ενώ δεν ξέχασαν ποτέ, πως οι Λοκροί ίδρυσαν την πρώτη
αποικία τους εκεί, κοντά στο Ζεφύριον, κατόπιν εντολής του Μαντείου των Δελφών,
του Απόλλωνος, θεό του ηλίου(*), ο οποίος είχε ως ιερόζωο το γεράκι(**).

Η Επισκοπή της Λοκρίδας, ήταν
αφιερωμένη στην Αγία Κυριακή. Το Γεράκι έγινε η έδρα της Λοκρικής
επισκοπής. Αναρίθμητη παρουσία εκκλησιών και μοναστηριών, και infra muros, συνέβαλε
στον χαρακτηρισμό του φρούριου του Ιέρακος, ως «Άγιον Όρος της Καλαβρίας»…

Λόγω της ιδιαίτερης θέσης
του, το γεράκι, έγινε σύντομα ζηλευτό κέντρο εξαιρετικής σημασίας στην Νότια
Καλαβρία. Η δυνατότητα ελέγχου της ακτοπλοϊκής κυκλοφορίας, η ιδιαίτερη
ορογραφική του διαμόρφωση, που επέτρεπε μια φυσική οχύρωση, έγινε αντικείμενο
προσοχής τόσο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όσο και του Βασιλείου της Σικελίας.
Η κοινή παρουσία αυτών των δύο δυνάμεων, το έκανε κέντρο αντίστασης στις
επιθέσεις των αράβων, για μεγάλο χρονικό διάστημα! Έτσι διατήρησε μια αυτονομία…
Εν τέλει, το 986 οι Σαρακηνοί κατέλαβαν για λίγο την πόλη, αλλά επέστρεψε στο
Βυζάντο, μέχρι την κατάκτηση των Νορμανδών το 1059…

Αργότερα, όμως, απετέλεσε
αντικείμενο προσοχής, τόσο για τους ηγεμόνες, όχι μόνον της Ιταλίας, αλλά
ολόκληρης της Μεσογείου…

Ο καθεδρικός ναός Duomo (ή
Norman), είναι το μεγαλύτερο θρησκευτικό κτήριο στην Καλαβρία! Μαζί με την
φυλακή των Πέντε Μαρτύρων του Ιέρακος (1045). Έχει ένα κεντρικό σηκό και δύο
κλίτη, το καθ’ ένα χωρισμένο με 13 αρχαίους ελληνικούς κίονες, οι οποίοι
προέρχονται από τους αρχαιοελληνικούς ναούς της Λοκρίδος. Διαθέτει κρύπτη και
μουσείο (ιδρύθηκε το 1996).

Η Εκκλησία της Παναγίας (Santa Maria del Mastro), ιστορικά μια από τις σημαντικότερες της πόλεως, του
11^ου αιώνα, παρά το γεγονός ότι στέκεται έξω από τα τείχη της πόλης,
στο σημερινό Borgo Maggiore, παρουσιάζει σήμερα μια νεοκλασσική ελληνική
σταυροειδή διαμόρφωση, λόγω της ολικής ανακατασκευής της, μετά τον σεισμό του
1783. Μια προσεκτική αρχαιολογική ανασκαφή, όμως, έφερε στο φως σημαντικές
πρώιμες μεσαιωνικές φάσεις, και μια μικρή αίθουσα εκκλησίας, πιθανώς
βυζαντινής, ενσωματωμένης πια σε μεγαλύτερο νορμανδικό κτήριο…

Η Εκκλησία του Αγίου Μαρτίνου
αρχικώς κτίσθηκε στην βυζαντινή εποχή. Σε κοντινή απόσταση υπάρχει μια μικρή
βυζαντινή νεκρόπολη.

Η δε Εκκλησία του Αγίου
Νικολάου (San Nicola del Cofino) είναι τρίκλιτη της
βυζαντινής – παλαιοχριστιανικής περιόδου, και έχει σχήμα κοφινιού-καλαθιού (εξ ου
και το όνομά της). Χρονολογείται στον 7^ο – 8^ο αιώνα. Κατά
την διάρκεια ορισμένων ανασκαφών, βρέθηκαν 15 τάφοι, νομίσματα, και μια στέρνα.

Σήμερα, σε αυτήν την όμορφη αρχαία
ελληνική πόλη, λοιπόν, λειτουργούν εργοτάξια. Με χρηματοδότηση 20.000.000 ευρώ
από το Pnrr του Υπουργείου Πολιτισμού Ιταλίας, η Περιφέρεια επικεντρώνεται στα
χαρακτηριστικά της πόλεως της Λοκρίδος, για να την καταστήσει «σύμβολο της
ομορφιάς των χωριών της Καλαβρίας». Το μεγάλο έργο, που ονομάζεται «Γέρακας,
Πύλη του Ήλιου», και στόχο έχει να την καταστήσει το «μαργαριτάρι του Ιωνίου
Πελάγους», με ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης και τουριστικής και πολιτιστικής
ελκυστικότητας της Καλαβρίας. Οι ανάπλασης θα παραδοθούν έως τον Ιούνιο του
2026.

ΔΕΙΤΕ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ.

Οι ευρείες παρεμβάσεις
κυμαίνονται από την ανανέωση της καλλιτεχνικής κληρονομιάς του χωριού, μέχρι την
δημιουργία εργαστηρίων χειροτεχνίας, ένας πανοραμικός ανελκυστήρας, ένα
φωτοβολταϊκό πάρκο, ένα στοχευμένο σύστημα φωτισμού, κ.ά. Παρέχεται ήδη μια
σειρά κινήτρων για απασχόληση εδώ. Ιδίως για επαγγελματίες και επιχειρηματίες
μικρομεσαίων επιχειρήσεων (γυναικών, νέων και επιχειρήσεων του τρίτου τομέα),
που δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό, καλλιτεχνικό, τουριστικό, ψυχαγωγικό
και κοινωνικό τομέα. Για τον σκοπό αυτόν, προγραμματίζεται η δημιουργία ενός
Μεσογειακού Κόμβου Δημιουργικότητας (με δύο εργαστήρια, ένα για αποκατάσταση
και ένα για χειροτεχνία) και ενός Κέντρου Τουριστικής Κατάρτισης.

Επίσης, το Albergo diffuso σκοπεύει
την αποκατάσταση και επανάχρηση κατοικιών: 160 πολυτελείς κλίνες, wellness spa
και co-working services με «χώρο τέχνης», στον οποίο κάθε δωμάτιο/χώρος θα
γίνει χώρος καλλιτεχνικής έκθεσης. Προγραμματίζονται επίσης εργασίες για την
διευκόλυνση της πρόσβασης στο ιστορικό κέντρο, περιορίζοντας την κυκλοφορία
χάρη σε έναν πανοραμικό ανελκυστήρα που θα μεταφέρει τους επισκέπτες από τον
χώρο στάθμευσης στο ιστορικό κέντρο. Τέλος, θα υπάρχουν ψηφιακές υπηρεσίες, για
την καλλιτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά και την προβολή του αρχαίου χωριού…

ΠΗΓΗ: Quicosenza, 11.7.2024. Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος
περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.7.2024.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

– Berschin W. “Griechisch-Lateinisches Mittelalter”, Βέρνη, 1980.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

See Full Bio