Του Γιώργου Λεκάκη
Το Bau de l’Aubesier είναι
ένα μεγάλο βραχοκαταφύγιο, στον 44ο παράλληλο[1], που
βρίσκεται στο φαράγγι του ποταμού Nesque[2] στο
Vaucluse, στην νοτιοανατολική Γαλλία.
Η τοποθεσία περιέχει μια αρχαιολογική
ακολουθία βάθους περίπου 13 μ. Η τοποθεσία είναι γνωστή από τo 1901[3] και
ανασκάφηκε από το 1987 έως το 2000 από τον Serge Lebel και την ομάδα του.[4] Η
τελευταία αρχαιολογική αποστολή, το 2006 ανέδειξε την παρουσία Νεάντερταλ[5] και των
προ-νεάντερταλ ανθρώπων.
Location of the Bau de l’Aubesier and other Middle Paleolithic sites with blade production chronologically attributed to MIS 9, 8, 7, or 6 (map A), and chronologically attributed to MIS 5 (map B).
ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΜΕΣΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΙΘΙΚΗΣ:
MIS 9-6: BAGARRE,
BAKER’S HOLE, BAPAUME LES OSIERS, BIACHE-SAINT-VAAST, CAVE DALL’OLIO, COTTE
SAINT BRELADE, CRAYFORD, MESVIN IV, MONTIERES (CARRIERE BOUTMY-MUCHEMBLED),
PUCHEUIL SERIE B, RHEINDAHLEN, RISSORI SERIE ILLA-ILLB, SAINT-VALERY-SUR-SOMMES,
THERDONNE, TOURVILLE-LA-RIVIERE
MIS 5: SOINDRES,
BAUME FLANDIN, BETTENCOURT-SAINT-OUEN, CANTALOUETTE IV, COQUELLES,
ETOUTTEVILLE, AUTEUIL, LA BUTTE D’ ARVIGNY, LAILLY-BEAUREGARDE, MOLINONS,
BLANGY-TRONVILLE, REMICOURT, RIENCOURT-LES-BAPAUME, SAINT-GERMAIN-DES-VAUX,
SECLIN D4-DW, TONCHESBERG, VILLENUEVE-L’ ARCHEVEQUE, VINNEUF, WALLERTHEIM,
ROCOURT, BAUME-BONNE, ANGE, VILLERS-ADAM
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως λείψανα
της Μουστεριανής παλαιολιθικής βιομηχανίας και πολλά υπολείμματα φυτοφάγων ζώων
στα οποία κυριαρχούν βοοειδή[6] (43-53%)
και άλογα (31-35%), λύκοι (Canis lupus)[7], ενώ η
παρουσία ταράνδων – σπάνια ακόμα ανατολικά του Ροδανού – «υποδεικνύει ότι η
Προβηγκία αποτελούσε μια ιδιαίτερη βιογεωγραφική οντότητα κατά το Μέσο
Πλειστόκαινο». Τα δασικά είδη κυμαίνονταν από πεύκο – κυρίαρχο ακόμα – έλατο
και άρκευθο, και σκληρά ξύλα (οξιά, σκλήθρα, φουντουκιά, βελανιδιά). Έχει επίσης
επισημανθεί η χρήση φωτιάς στο σπήλαιο (θερμασμένοι πυριτόλιθοι, φυτικό
κάρβουνο, υπολείμματα τέφρας, καμένα οστά και οδοντικά υλικά). Οι ανασκαφές
απέδωσαν 2.869 οστά και δόντια καθώς και τρία απολιθώματα προΝεάντερταλ. Αυτή
είναι μια σημαντική ανακάλυψη που απέδειξε ότι «κατείχαν πολύ πιο προηγμένες
κοινωνικές συμπεριφορές και τεχνολογικές δεξιότητες από αυτές που είναι γνωστές
μέχρι σήμερα».
Όσο για την παραγωγή λεπίδων
της Μέσης Παλαιολιθικής, αυτή έχει τεκμηριωθεί στην βορειοδυτική Ευρώπη ήδη πριν
από 250.000 χρόνια, μεταξύ των κοιλάδων του Σηκουάνα και του Ρήνου.
Εάν και η παραγωγή λεπίδων
της Μέσης Παλαιολιθικής είναι πλέον ένα καλά τεκμηριωμένο γεγονός, δεν είναι
ακόμα σαφές εάν οι λεπίδες – ή η παραγωγή μικρολιθικών λεπίδων – παράγονταν
σκόπιμα κατά την Μέση Παλαιολιθική.
Τα στοιχεία που υποδηλώνουν
την παραγωγή λεπίδων της Μέσης Παλαιολιθικής είναι αραιά, συχνά συζητήσιμα,
ίσως μη αναγνωρισμένα στις παλαιές συλλογές και συνήθως χρονολογούνται στο
MIS-3 και, λιγότερο συχνά, στο MIS-4.
Μια νέα λεπτομερής ανάλυση
του chaîne opératoire εφαρμόσθηκε σε περισσότερα από 100.000 λιθικά τεχνουργήματα
(συμπεριλαμβανομένων των μικρολιθικών στοιχείων που συλλέχθηκαν μέσω κόσκινου),
που ανασκάφηκαν σε 14 διαφορετικά στρώματα, στο βραχοκαταφύγιο Bau de l’Aubesier.
Το Bau de l’Aubesier περιείχε
αρκετά λείψανα Νεάντερταλ και προ-Νεάντερταλ. Η μέθοδος ESR, ουράνιου-θόριου
(U-Th), θερμοφωταύγειας (TL) και η βιοστρωματογραφία δείχνουν ότι τα αρχαιότερα
στρώματα είναι τουλάχιστον 200.000 χρόνων, ενώ η κορυφή της ακολουθίας είναι
~110.000 χρόνων.
Βρήκε επίσης παραγωγή λεπίδων
σε πολλά στρώματα, άρα άμεση απόδειξη στη νότια Ευρώπη από το MIS-7 έως το MIS-5d
και ήδη από 200.000 χρόνια.
Οι λεπίδες παρουσιάζουν
ξεχωριστά μορφοτεχνικά χαρακτηριστικά.
Τεκμηριώθηκε επίσης η αρχαιότερη
παραγωγή ανεξάρτητης λεπίδας μέχρι σήμερα, σε ένα ιζηματογενές πλαίσιο (επίπεδο
4), που χρονολογείται ραδιομετρικά στο MIS-5d και περιέχει έξι δόντια
Νεάντερταλ.
Ο ΙΝ Αγίου Μιχαήλ κτισμένος στον αρχαιολογικό χώρο. |
Στο φαράγγι Nesque, κοντά στο
Monieux και το Bau de l’Aubesier τον 12ο αι. μ.Χ. εκτίσθη το καθολικό
παρεκκλήσι Αγίου Μιχαήλ (Saint-Michel-de-Monieux), ρωμανικού ρυθμού, επί αρχαιολογικού
– και μάλιστα «προϊστορικού» – χώρου, καταστρέφοντας πολλά αρχαιολογικά
στοιχεία! Επάνω απ’ αυτό, υπάρχουν δύο βραχοκαταφύγια, που επικοινωνούν. Οι δύο
αυτές σπηλιές είναι προσβάσιμες aκόμη και σήμερα με ξύλινη σκάλα και σχοινιά.
Σε κοντινή απόσταση, άλλες ανασκαφές έφεραν στο φως τα λείψανα γευμάτων των
πρώτων κυνηγών, που σύχναζαν στο φαράγγι, 150.000 χρόνια πριν από την εποχή μας!
Έτρωγαν ρινόκερους, μεγαλόκερους, άλογα, ελάφια και άλκες!…
ΠΗΓΗ: L. Carmignani «Ahead of the Times:
Blade and Bladelet Production Associated with Neandertal Remains at the Bau de l’Aubesier
(Mediterranean France) Between MIS 7 and MIS 5d», DOI: https://doi.org/10.48738/2023.iss1.127, vol. 2023, αρ. 1 (2023), PaleoAnthropology, 27.4.2023. Γ. Λεκάκης “Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.4.2023.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] 44° 04′ 05″ N, 5° 21′
35″ E.
[2] Ποταμός στα βουνά Vaucluse, στο διαμέρισμα Vaucluse,
στην περιοχή Provence-Alpes-Côte d’Azur. Παραπόταμος του sorgue de Velleron, υποπαραπόταμος
του ποταμού των Ροδίων > Ροδανού > Rhône par l’Ouvèze.
[3] Βλ. Moulin, 1904.
[4] Βλ. Leb-el, 2000, Wilson, 2021.
[5] Ίχνη κατοίκησης από Νεάντερταλ έχουν βρεθεί:
– στην Γαλλία, λ.χ. στο bau de l’Aubésier, το baume des Peyrards και το baume Bonne,
– στην Ελβετία, στα σπήλαια Wildkirchli και Cotencher,
– στην Αυστρία, στο σπήλαιο Gudenus, κ.α.
[6] Bos primigenius, δηλ, Βους ο πρωτογενής, ή Βους ο
αρχέγονος, άγριος βους – εξαφανισμένο είδος άγριων βοοειδών.
[7] Αρχαία λείψανά του – εκτός του l‘Aubesiera – έχουν εντοπιστεί στις πλαγιές του
Ventoux, στο Entrechaux στις σπηλιές της Masque και των
Puces, στο Monieux, κ.α. – βλ.
M.
Hope Nicolson «Mountain Gloom and Mountain Glory: The Development of the
Aesthetics of the Infinite», εκδ. Cornell University
Press, Ithaca, 1959.