Τα έτη 1997 και 1998
συνεχίστηκαν οι ανασκαφές στο λόφο της Αγ. Τριάδας στην Κάτω Βασιλική Αιτωλίας
(Αρχαία Χαλκίδα[*]), με τη συνεργασία της ΣΤ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών
Αρχαιοτήτων Πάτρας και του Ινστιτούτου της Δανίας στην Αθήνα. Στη δεύτερη
προκαταρκτική έκθεση παρουσιάζεται το χρονικό των ανασκαφών, μια στατιστική
προσέγγιση στα ευρήματα, τα πρώτα αποτελέσματα των γεωλογικών ερευνών στην
περιοχή της Αγ. Τριάδας καθώς και τα πρώτα ευρήματα από το νεκροταφείο της
αρχαίας πόλης, που ήρθαν στο φως από σωστική ανασκαφή της εφορείας. Στην έκθεση
αυτή παρουσιάζονται επίσης νομίσματα που βρέθηκαν στην ανασκαφή καθώς και η
τυπολογία των κεραμίδων που χρησιμοποιήθηκαν στις κατοικίες. Τέλος,
δημοσιεύεται αντιπροσωπευτική κεραμεική της εγκατάστασης στη θέση Πάγκαλη[**], η
οποία ανήκει στην Τελική Νεολιθική περίοδο.
Τριάδας κατά τα παραπάνω έτη είχε διερευνητικό χαρακτήρα για τον έλεγχο της
στρωματογραφίας σε διαφορετικά σημεία του λόφου. Για το λόγο αυτό ορίστηκαν
πέντε δοκιμαστικές τομές συνολικού μήκους 140 μέτρων και πλάτους 1 μ. και 2 μ.,
που στην πλειοψηφία τους ερευνήθηκαν έως το φυσικό βράχο. Το βάθος της
στωματογραφίας ποικίλει από 0,10 μ. έως 3,75 μ. Επίσης ερευνήθηκαν κατάλοιπα
κλασσικών-ελληνιστικών οικιών σε τρεις ακόμα τομές, συνολικής επιφάνειας 60 τμ.
Από την έρευνα προέκυψαν 60-70.000 όστρακα, 4.000 κιλά κεραμίδων και 500
περίπου κινητά ευρήματα (αγγεία, νομίσματα, μεταλλικά, πήλινα και λίθινα
μικροαντικείμενα).
Οι έως τώρα έρευνες στο λόφο
της Αγ. Τριάδας επιτρέπουν με σχετική ασφάλεια να κατανοήσουμε την εγκατάσταση
στην Αρχαία Χαλκίδα. Είμαστε πλέον βέβαιοι στρωματογραφικά ότι η κατοίκηση στο
λόφο ξεκινά από την Τελική Νεολιθική I Πρωτοελλαδική περίοδο. Τα διάφορα
ευρήματα από την Εποχή του Χαλκού, τη Γεωμετρική, την Αρχαϊκή και την
Κλασσική-Ελληνιστική περίοδο που βρέθηκαν κυρίως σε μεικτά στρώματα, μας
οδηγούν στο συμπέρασμα πως το κορυφαίο τμήμα του λόφου κατοικήθηκε για μεγάλα
χρονικά διαστήματα. Επιπλέον γνωρίζουμε βασικά στοιχεία του αρχιτεκτονικού
σχεδίου του κλασσικού ελληνιστικού οικισμού, ενώ διαπιστώσαμε την παρουσία
αδιατάραχτου τμήματος της αρχαϊκής πόλης στη δυτική πλαγιά του λόφου, κοντά στο
χώρο όπου οι γεωλογικές έρευνες τοποθετούν το αρχαίο λιμάνι. Διάφορα πήλινα
θραύσματα (σίμες, μετόπες) στοιχειοθετούν την παρουσία ενός ή περισσοτέρων ναών
στην κορυφή του λόφου, πιθανώς στο χώρο που κατέλαβε η Παλαιοχριστιανική
βασιλική. Η εισηγμένη κεραμεική από την Αθήνα, την Κόρινθο, την Αχαΐα και την
Ηλεία φανερώνει τις σχέσεις και επαφές. ενώ από την μελέτη των νομισμάτων
προκύπτουν επαφές με την κεντρική Ελλάδα, την Ακαρνανία και πόλεις του
Κορινθιακού Κόλπου.
Τα αποτελέσματα των
τελευταίων ανασκαφών συνιστούν το πρώτο βήμα στην κατανόηση του χαρακτήρα και
της σημασίας της Αρχαίας Χαλκίδας, όχι μόνο στην ευρύτερη περιοχή της αλλά και
σε σχέση με τα άλλα μικρά λιμάνια στην περιοχή του Κορινθιακού και στην έξοδο
προς το Ιόνιο.
ΠΗΓΗ: Søren Dietz, Lazaros Kolonas,
Sanne Houby-Nielsen, Ioannis Moschos «The Greek-Danish excavations in Aetolian Chalkis 1997-1998 – Second preliminary report», αρ. 3, 2000. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
8.4.2001.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Κυρ. Παπαγεωργίου “Η «αγχίαλος» Χαλκίς: H ομηρική πόλη της Αιτωλίας”, 16.2.2020.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Γ. Λεκάκη:
[*] Η αρχαία αγχίαλος Χάλκεια, του Ομήρου. ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης “Οι αρχαίες πόλεις της Αιτωλίας” / “Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις”.
[**] θέση γνωστή και ως Τάπια / Ντάπια ή Οβρυόκαστρο.
