Κόλντα Κόλντα
Του Γιώργου Αναγνωστούδη
Στις 23 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο (Προπαραμονή Χριστουγέννων) στα Βρασνά και Νέα Βρασνά Θεσσαλονίκης γίνεται ένα έθιμο που το λεν «Κόλντα Κόλντα» (< κάλαντα).
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΑΛΑΝΤΑ, ΕΔΩ.
Τα Βρασνά είναι μια περιοχή που κατά πλειοψηφίαν κατοικείται από γηγενείς Μακεδόνες και τα τοπικά ήθη και έθιμα φαίνονται να χάνονται στα βάθη των αιώνων…
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τα ΒΡΑΣΝΑ, ΕΔΩ.
Κτυπούν την γη να ξυπνήσει, και να αποφέρει καρπούς…
Κατά την διάρκεια της ημέρας ο πατέρας ή ο παππούς κάθε οικίας είναι υπεύθυνος για την κατασκευή της κόλντας, όπου αργότερα την ίδια ημέρα θα παραδοθεί από μια σε κάθε παιδί της οικογένειας έτσι ώστε να «κολντίσουν» (< καλαντίσουν).
Σήμερα η κόλντα κατασκευάζεται αποκλειστικά και μόνον από κλαδί ελιάς. Στο παρελθόν προτιμούσαν κλαδί ελιάς, αλλά δεν είχαν όλοι την δυνατότητα αυτή. Και για να διατηρήσουν το έθιμο χρησιμοποιούσαν εναλλακτικά ξύλα (πλατάνου, κρανιάς, κ.ά.), από τα οποία αφαιρούνται όλα τα φύλλα και παρακλάδια και το ξεφλούδίζαν. Ο κορμός της κόλντας έχει πάχος περίπου 1 – 2 εκατ. και μήκος 70 – 120 εκατ. (οι διαστάσεις εξαρτώνται από την ηλικία του παιδιού, αλλά και από τα διαθέσιμα υλικά, που διαθέτει ο καθ’ ένας). Στο κάτω μέρος της κόλντας, αυτό που ονομάζεται «κεφάλι», έχει κυλινδρικό σχήμα διαστάσεων περίπου 5 – 7 εκατ. Αξίζει να σημειωθεί πως το σώμα και το κεφάλι της κόλντας είναι ένα ενιαίο κομμάτι και δεν έχουν προσκολληθεί μεταξύ τους.
Πριν βραδιάσει γίνεται η παράδοση της κόλντας και μόλις δύσει ο ήλιος (στις ημέρες μας την έναρξη δίνει το πρώτο άκουσμα της καμπάνας του εσπερινού) τα παιδιά ξεκινούν και παίρνουν τους δρόμους. Έτσι επισκέπτονται σπίτι-σπίτι με την σειρά. Με την κόλντα στο χέρι κτυπούν το πλατύσκαλο κάθε σπιτιού που επισκέπτονται, τραγουδώντας:
Κόλντα κόοολντα, δωσ’ μ΄ θειά καρύδια
μη σε σπασ’ τα κεραμίδια.
Δωσ’ μ’ κι άλλα, μη σε σπάσ’ την σκάλα!
Δωσ’ μ’ κι άλλα, μη σε σπάσ’ την κεφάλα!
Κόλιντα και μόλιντα κι η σαρακουτίνα,
Τρείς χιλιάδες πρόβατα κι άλλα τόσα γίδια.
Δωσ’ μ’ θειά καρύδια μη σε σπάσ’ τα κεραμίδια!
Δωσ’ μ’ φουντούκια μη σε σπάσ’ τα σεντούκια!
Η νοικοκυρά με χαρά παρακολουθεί τα μικρά παιδιά. Και μόλις τελειώσουν τους προσφέρει κάποιο φρούτο ή γλύκισμα…
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ Γ. Λεκάκη:
Έτσι τα παιδιά γίνονταν ομάδες, και μάθαιναν ομαδικά να τα “ψέλνουν”, να “απειλούν”, να διεκδικούν και εν τέλει να παίρνουν…
Τέλος, η Μπάμπω έλκει το όνομά της από την Βαυβώ / Βαβώ των ελευσινίων μυστηρίων… Το κόλντα Μπαμπω προέρχεται από το καλώ (> κάλαντα) την Βαύω.
ΥΓ:
Σχετικό το έθιμο Κόλντα Μπάμπω / Κόλιντα Μπάμπω, που γίνεται αλλαχού, κυρίως σε Μακεδονία και Θράκη. Παραμονή Χριστουγεννων στα Γιαννιτσά και την Έδεσσα Πέλλας κάνουν το κόλιτα μπαμπου.
Σχετικό το έθιμο Κόλντα Μπάμπω / Κόλιντα Μπάμπω, που γίνεται αλλαχού, κυρίως σε Μακεδονία και Θράκη. Παραμονή Χριστουγεννων στα Γιαννιτσά και την Έδεσσα Πέλλας κάνουν το κόλιτα μπαμπου.
εθιμα χριστουγεννων χριστουγεννα, κολντα, κολντα κολντα, δυση, ηλιος, καμπανα, εσπερινος, παιδια, πλατυσκαλο, σκαλι, σκαλοπατι, σπιτι, τραγουδι, θεια, καρυδι, κεραμιδι, σκαλα, κεφαλα, σαρακουτινα, προβατο, γιδι, φουντουκι, σεντουκι, νοικοκυρα, παιδι, απειλη, φρουτο, γλυκισμα, πατερας, παππους, καλαντα, κλαδι, ελια, ξυλο, πλατανος, πλατανι, κρανια, φυλλο, παρακλαδι, ξεφλουδισμα, ηλικια, κεφαλι, κυλινδρος, Αναγνωστουδης, Δεκεμβριος, Προπαραμονη, Χριστουγεννα, Βρασνα, Θεσσαλονικη, Κολντα Κολντα, Μακεδονια, ηθη, εθιμο, κολντα, κολιντα, Θρακη, Ερμακια, Βαυβω, Βαβω, ελευσινια μυστηρια ετυμολογια καλω καλαντα Βαυω κολντα Μπαμπω κολιντα παραμονη Γιαννιτσα εδεσσα Πελλας πελλης πελλα κολιτα μπαμπου
