Του Γιώργου Λεκάκη
Τα αρχαιότερα γνωστά παραδείγματα της τεχνικής “του χαμένου κεριού” είναι 6.550 χρόνων και προέρχονται από τους πρώτους χρυσοχόους του κόσμου, τους Θράκες! Ευρέθησαν σε αρχαία θρακικά χρυσά αντικείμενα στην Νεκρόπολη I της Οδυσσού / Βάρνας (αρχαίας Θράκης) στην νυν έκταση της Βουλγαρία.[1] Στην κοιλάδα του Ινδού (νυν Πακιστάν) ένα ομότεχνο χάλκινο φυλακτό από το Μεχργκάρ, είναι 6.000 χρόνων. Χυτά χάλκινα αντικείμενα, που βρέθηκαν στο θησαυροφυλάκιο Ναχαλ Μισμαρ (στην έκταση που κατέχει το νυν νότιο Ισραήλ), χρονολογήθηκαν με άνθρακα-14, 5.500 χρόνων. Στην Μεσοποταμία τα αρχαιότερα είναι της 3ης χιλιετίας π.Χ… Υπάρχει, τέλος, και χρυσό ειδώλιο αγριοκάτσικου έργο τέχνης του 17ος αιώνα π.Χ. (Ύστερη Κυκλαδική περιοδος) μήκους περίπου 10 εκατ. με πόδια και κεφάλι από χυτό κερί και έκτυπο σώμα, από ανασκαφή στην Θήρα Κυκλάδων!
Πολλά αριστουργήματα της κλασσικής ελληνικής γλυπτικής [λ.χ. το γνωστό χάλκινο γλυπτό του Αρτεμισίου (5ου αιώνα π.Χ.), υψους 2,09 μ. που απεικονίζει τον Δία ή τον Ποσειδώνα, που βρέθηκε κοντά στο ακρωτήριο Αρτεμίσιον Ευβοίας] – δημιουργήθηκαν χρησιμοποιώντας την τεχνική «του χαμένου κεριού», μια διαδικασία που περιλαμβάνει την κατασκευή ενός λεπτομερούς κερένιου μοντέλου και την κάλυψή του με πηλό. Αυτό το αντικείμενο από κερί – πηλό στην συνέχεια ψήνεται, γεγονός που λιώνει το εσωτερικό του κεριού, δημιουργώντας ένα κοίλο κεραμικό εξωτερικό καλούπι, στο οποίο μπορεί να χυθεί λιωμένο μέταλλο. Μόλις σπάσει το σκληρυμένο εξωτερικό στρώμα πηλού, αφήνει πίσω του μια τέλεια μεταλλική φιγούρα, που αντιπροσωπεύει την επιθυμητή καλλιτεχνική δημιουργία.
Το 1884, μία από τις ταφές που ανακαλύφθηκαν στο Ελ Άργκαρ στον Δήμο Άντας, στην Αλμερία, στην αρχαιολογική ζώνη Άργκαρ – Γερουντίας, στον 37ο παράλληλο [37° 15′ N, 1° 55′ W], της ΝΑ. Ισπανίας, στην Δυτική Μεσόγειο, μια περιοχή με έντονη ελληνική επιρροή και ελληνικές αποικίες – ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ – αποκάλυψε τα λείψανα μιας γυναίκας, που φορούσε ένα ασυνήθιστο ασημένιο βραχιόλι.
Καταδεικνύει ότι η τεχνολογία της μεταλλουργίας του Ελ Άργκαρ ήταν πιθανώς πιο περίπλοκη και καινοτόμος από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως, ανοίγοντας νέες προοπτικές στην οργάνωση της μεταλλουργικής παραγωγής και τον βαθμό εξειδίκευσης της χειροτεχνίας στην πρώιμη Εποχή του Χαλκού στην νοτιοανατολική Ισπανία. Ο λεγόμενος “Αργαρικός πολιτισμός” έχει “μεσογειακή” – δηλ. μυκηναϊκή ελληνική – προέλευση.
Μια νέα μελέτη αντικειμένων, που φυλάσσονται στα Βασιλικά Μουσεία Τέχνης και Ιστορίας του Βελγίου έδειξε ότι αυτή η έξυπνη πρακτική, και στην Ιβηρική, χρονολογείται χιλιάδες χρόνια πριν. Μεταξύ της συλλογής του μουσείου περιλαμβάνεται ένα σύνολο ασημένιων αντικειμένων, που βρέθηκαν την δεκαετία του 1890 στην… El Argar Ισπανίας!
Οι άνθρωποι του ομώνυμου πολιτισμού El Argar ήταν έμπειροι αργυροχόοι, που άκμασαν στην νοτιοανατολική Ιβηρία, μεταξύ 2200 και 1500 π.Χ. Πρόσφατη ανάλυση που διεξήχθη από την κ. L. Boutoille (του Πανεπιστημίου Κουίνς του Μπέλφαστ) κατέδειξε ότι ένα ασημένιο βραχιόλι του El Argar, με παράλληλες διαμήκεις αυλακώσεις, κατασκευάσθηκε χρησιμοποιώντας την μέθοδο του χαμένου κεριού, την αρχαιότερη γνωστή χρήση αυτής της τεχνικής στην Ιβηρία και την Δυτική Ευρώπη, έως τώρα, της Εποχής του Χαλκού για την χύτευση ασημένιων αντικειμένων.
«Το υπό μελέτη βραχιόλι είναι μοναδικό στο σύνολο του El Argar και μάλιστα στην Δυτική Ευρώπη», εδήλωσε η κ. Boutoille. «Δεν έχουν εντοπιστεί άμεσα παράλληλα αλλού».
ΠΗΓΗ: L. Boutoille «FIRST EVIDENCE OF LOST-WAX CASTING IN THE EARLIER BRONZE AGE OF SOUTH-EASTERN SPAIN: THE SILVER BANGLE FROM EL ARGAR, GRAVE 292», https://doi.org/10.1111/ojoa.70005, Oxford Journal of Archaeology, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 29.10.2025. Και Phys.org.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] ΠΗΓΗ: Leusch V. κ.ά. “On the Invention of Gold Metallurgy: The Gold Objects from the Varna I Cemetery (Bulgaria) – Technological Consequence and Inventive Creativity”, Cambridge Archaeological Journal, 25 (1): 353–376, 1.2.2015.
Belgium’s Musées royaux αρχαιο μυκηναικο κοσμημα μεθοδος του χαμενου κεριου χαμενο κερι 4.200 χρονων αρχαιοτερο Δυτικη Ευρωπη Λεκακης lost-wax casting lost wax αργαρικος πολιτισμος μεσογειακη μυκηναικη ελληνικη προελευση Δημος αντας, αντα Αλμερια, αρχαιολογικη ζωνη αργκαρ – Γερουντια Γερουνδια 37ος παραλληλος cabezo redondo, αγιος αντωνιος san anton, fuente alamo, αλαμο, τιρα tira del lienzo, el oficio, γκατας γατας gatas, penalosa πενιαλοζα Varna Necropoli copper amulet Mehrgarh, Indus Valley civilization, Nahal Mishmar hoard Israel νησος Θηρα / Σαντορινη Κυκλαδων Κυκλαδες Κυκλαδικος αρχαιοτερα γνωστα γλυπτα τεχνικη 6.550 χρονια πριν πρωτοι αρχαιοτεροι χρυσοχοοι του κοσμου, αρχαιοι Θρακες αρχαια θρακικα χρυσα αντικειμενα νεκροπολη νεκροπολις Οδυσσος οδησσος Βαρνα Θρακη Βουλγαρια κοιλαδα Ινδου ποταμος ινδος Πακισταν χαλκινο φυλακτο Μεχργκαρ, 6.000 χυτα χαλκινα αντικειμενα, θησαυροφυλακιο Ναχαλ Μισμαρ Ισραηλ ανθρακας 14, 5.500 3500 Μεσοποταμια αρχαιοτερα 5η 4η 3η χιλιετια αρχαιο χρυσο ειδωλιο αγριοκατσικο εργο τεχνης 17ος αιωνας πΧ υστερη Κυκλαδικη περιοδος ποδια κεφαλι χυτο κερι εκτυπο σωμα, ανασκαφη αριστουργημα κλασσικη ελληνικη γλυπτικη χαλκος γλυπτο Αρτεμισιο 5ος θεος Διςα ζευς Ποσειδωνας, ποσειδων ακρωτηριο Αρτεμισιον Ευβοιας ευβοια κοσμημα 2200 Δυτικη Ευρωπη 19ος μχ 1884, ταφη Ελ αργκαρ Ισπανιας, Μεσογειος, ελληνικη επιρροη ελληνικες αποικιες λειψανα γυναικα ασυνηθιστο ασημενιο βραχιολι τεχνολογια μεταλλουργια περιπλοκη καινοτομος οργανωση μεταλλουργικη παραγωγη εξειδικευση χειροτεχνια πρωιμη Εποχη Χαλκου αριστουργηματα κατασκευη λεπτομερες κερενιο μοντελο καλυψη πηλος κηρος ψησιμο κοιλο κεραμικο καλουπι, λιωμενο μεταλλο μεταλλικη φιγουρα επιθυμητη καλλιτεχνικη δημιουργια Βασιλικα Μουσεια Τεχνης και Ιστοριας Βελγιο εξυπνη πρακτικη συλλογη μουσειο ασημενια αντικειμενα ανθρωποι εμπειροι αργυροχοοι, αργυροχοια 2200 1500 παραλληλες διαμηκεις αυλακωσεις, Ιβηρια lost-wax casting
