Με αφορμή τα πενήντα χρόνια από την έκδοση του βιβλίου “The Tao of Physics”
Του Γιώργου Λεκάκη
Με τον Στράτο Θεοδοσίου γνωριζόμαστε πολλά χρόνια, αφού τα επιστημονικά ενδιαφέροντά μας, και όχι μόνον αυτά, ταυτίζονται ή βαίνουν παράλληλα.
Έχω, κατά καιρούς, παρουσιάσει πολλά βιβλία του και μπορώ να πω ότι κάθε νέο του βιβλίο είναι πάντοτε ένα σημαντικό επιστημονικό – εκδοτικό γεγονός. Θυμάμαι όταν παρουσίασα, το 2021, το ‒ τελευταίο τότε ‒ βιβλίο του, την «Αστρομυθολογία» – ΔΕΙΤΕ την εκπομπή ΕΔΩ. Εκτός από το ογκώδες και εμπεριστατωμένο περιεχόμενο εκείνο που, πραγματικά, με εντυπωσίασε ήταν ο ίδιος ο τίτλος του. Ο γνωστός αστροφυσικός εισήγαγε διεθνώς έναν καινούργιο όρο την «Αστρομυθολογία», πέρα από την Αρχαιοαστρονομία και όλα τα συναφή.
Έτσι κάνει και τώρα με το νέο (2025) του βιβλίο «Οι Μύστες της Φυσικής». Προσωπικά, βλέποντας, αρχικώς, τον τίτλο του βιβλίου παραξενεύτηκα… Από όσα, τόσα χρόνια, γνωρίζω και ερευνώ ο όρος «μύστης» αναφέρεται σε ένα άτομο που μυείται σε θρησκευτικά μυστήρια και όχι σε κάποιον που ασχολείται με την επιστήμη και ιδιαιτέρως την Φυσική. Και όμως ο Στρ. Θεοδοσίου και πάλι είχε δίκιο που εισαγάγει διεθνώς, έναν όρο που δεν υπήρχε. Ας δούμε, όμως, τα πράγματα με την σειρά τους.
Βλέποντας τα περιεχόμενα του βιβλίου αντιλήφθηκα ότι συζητάμε για ένα ιδιόμορφο πόνημα που ταυτόχρονα είναι και πολύ ελκυστικό. Διαβάζοντας, λοιπόν, αυτό το ογκώδες βιβλίο, 648 σελίδων από τις Εκδόσεις Δίαυλος, στην πορεία της ανάγνωσης
- αφ’ ενός μεν το βρήκα ιδιαιτέρως ενδιαφέρον
- αφ’ ετέρου δε ανακάλυπτα σιγά-σιγά το σκεπτικό του συγγραφέα.
Ο Στρ. Θεοδοσίου από την σύνδεση των Ανατολικών Φιλοσοφιών (Ταοϊσμός, Ινδουισμός και όλες τις εκφάνσεις τους) με την Μεταφυσική, τον Αποκρυφισμό, την Παραψυχολογία και την Θεοσοφία, που αναπτύσσεται στο Α΄ μέρος του βιβλίου, διερευνά τις πρωτότυπες ιδέες των μυστών-κορυφαίων φυσικών ‒ όπως αυτός τους ονομάζει ‒ από τον 17ο αιώνα έως σήμερα.
Για όλους εμάς που το γνωρίσαμε, όταν πρωτοκυκλοφορήθηκε το βιβλίο “The Tao of Physics” του Αυστριακού φυσικού Fr. Capra, το 1975, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στους στατικούς κύκλους της θεωρητικής Φυσικής. Παράλληλα διαπότισε με τις φιλοσοφικές ιδέες τού κινεζικού Ταοϊσμού και του βεδικού Ινδουισμού την σύγχρονη Φυσική σε όλη την Ευρώπη, την Βόρεια Αμερική και στην συνέχεια σε όλον τον κόσμο. Εν τούτοις, ο Στρ. Θεοδοσίου, με το τωρινό του βιβλίο ‒ 50 χρόνια μετά το «Τάο και Φυσική» ‒ επιμένει και υποστηρίζει σθεναρά, και με επιχειρήματα, ότι πολύ πριν από τον Φρ. Κάπρα, οι «μύστες», δηλαδή οι κορυφαίοι θεωρητικοί φυσικοί, ιδίως του 20ού αιώνα, με ισχυρό θεωρητικό, αλλά και φιλοσοφικό υπόβαθρο, που είχε τις ρίζες του στην αρχαιοελληνική, καθώς και την ανατολική φιλοσοφία, έθεσαν τις βάσεις της σύγχρονης και της κβαντικής Φυσικής.
Διαβάζοντας το ένα μετά το άλλο τα κεφάλαια του βιβλίου και εισχωρώντας στο σκεπτικό του συγγραφέα αντιλήφθηκα ότι ο έμπειρος αστροφυσικός χρησιμοποιεί τον όρο «μύστης» γενικότερα προκειμένου να δηλώσει κάποιον άνθρωπο, ο οποίος είναι βαθιά μυημένος και γνώστης σε κάποιο ειδικό θέμα πνευματικό, θρησκευτικό ή ακόμα και επιστημονικό!
Άρα, ο Στράτος Θεοδοσίου έχει δίκιο που πρώτος εισάγει τον αρχικά αδόκιμο όρο «μύστες της Φυσικής», αφού με τον τρόπο αυτό «εξισώνει» τη Φυσική με τα Μαθηματικά! Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο όρος «μύστες των Μαθηματικών» υπήρχε και υπάρχει ανέκαθεν αφού αναφέρεται κυρίως σε αρχαίους μαθηματικούς και φιλοσόφους, όπως ο μύστης Πυθαγόρας, οι οπαδοί και οι μαθητές του ‒ οι Πυθαγόρειοι ‒ οι οποίοι κατά τεκμήριο θεωρούνταν μυημένοι σε βαθύτερες γνώσεις αρχαιοελληνικών μυστηρίων. Επίσης, εξ όσων γνωρίζω, ο όρος αναφέρεται σε σύγχρονους μαθηματικούς και άλλους επιστήμονες που επιδεικνύουν εξαιρετική αφοσίωση και ενδελεχή κατανόηση των Μαθηματικών, αφού τα αντιμετωπίζουν σαν μια μορφή ιδιόμορφης «τέχνης» και φιλοσοφικής αντίληψης. Επομένως, δεν έπρεπε να υστερεί η Φυσική στον τομέα αυτόν. Έτσι, ο Στρ. Θεοδοσίου αναδείχτηκε για άλλη μια φορά πρωτοπόρος. Μην ξεχνάτε ότι και η Χημεία έχει τους αντίστοιχους μύστες της. Είναι οι περίφημοι αλχημιστές που έχουν αφήσει την δική τους προσφορά στην ιστορία της επιστήμης. Η Αλχημεία, λοιπόν, που ‒ στο διάβα των αιώνων ‒ αποτέλεσε την βάση της Χημείας, εκείνης, δηλαδή, της επιστήμης, οι ρίζες της οποίας, ούτως ή άλλως, ανάγονται τόσο στην Αλχημεία όσο και στις αποκρυφιστικές αλχημικές μεθόδους της.
Στο σημείο αυτό ακριβώς επικεντρώνεται το σκεπτικό του συγγραφέα: «Παρά το ότι η Φυσική είναι μια επιστήμη που βασίζεται κυρίως στην παρατήρηση, το πείραμα και τη θεωρία για την κατανόηση της φύσεως, εν τούτοις υπάρχουν οι χαρισματικοί και πρωτοπόροι δάσκαλοι και ερευνητές, οι «μύστες» της, οι οποίοι μελέτησαν, ερεύνησαν, ανακάλυψαν, αλλά και αποκάλυψαν τα καλά κρυμμένα μυστικά της». Μην ξεχνάτε ότι και η κβαντική Φυσική, άγνωστη στους περισσότερους από εμάς, που γενικά αψηφά την κοινή λογική, αποτελεί από μόνη της ένα «μυστήριο» στους πολλούς.
Στην ουσία το βιβλίο κάλλιστα θα μπορούσε να είχε τον τίτλο: «Όλα όσα θα θέλατε να μάθετε για την ανατολική φιλοσοφία και την σύνδεσή της με τους σπουδαιότερους φυσικούς του κόσμου, αλλά δεν ξέρατε που να απευθυνθείτε ή ποιον ακριβώς να ρωτήσετε». Είναι αλήθεια ότι το ογκώδες και εμπεριστατωμένο αυτό βιβλίο, γραμμένο από έναν σπεσιαλίστα του είδους περιέχει λεπτομερείς και σημαντικότατες πληροφορίες για είκοσι σπουδαίους θεωρητικούς φυσικούς από τον 17ο έως τον 21ο αιώνα. Σας προτείνω να το διαβάσετε ακόμα κι αν δεν είστε λάτρεις της θεωρητικής Φυσικής, γιατί περιέχει έναν τεράστιο πλούτο χρηστικών πληροφοριών για κάθε έναν από αυτούς. Παράλληλα παρουσιάζει την κοινωνική κατάσταση της εποχής τους, αλλά και όλα τα φιλοσοφικά ρεύματα που τους επηρέασαν, τα οποία ταυτόχρονα επηρέασαν και διαμόρφωσαν την θεωρητική Φυσική της εποχής μας. Όλοι στάθηκαν και πάτησαν σε ώμους γιγάντων, σαν μια σταθερή και γερή αλυσίδα, ο ένας κρίκος μετά τον άλλο, που ενώνει την γνώση από την ελληνική αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας.
Ο συγγραφέας προσπαθεί να δείξει στους αναγνώστες του ότι στην Φυσική υπάρχουν οι «γίγαντες του πνεύματος». Δηλαδή, εκείνοι οι ερευνητές θεωρητικοί φυσικοί με δυναμικό φιλοσοφικό λόγο και υπόβαθρο, αλλά και ποικίλες φιλοσοφικές αναζητήσεις. Έτσι, στο Β΄ μέρος του βιβλίου παρουσιάζονται αναλυτικά και εξαντλητικά οι βιογραφίες 20 κορυφαίων φυσικών-φιλοσόφων, από τον Καρτέσιο έως τον Μπρ. Τζόζεφσον, οι οποίοι, θα αδικούνταν εάν δεν τους αποκαλούσαμε οι «Μύστες της Φυσικής». Η πλοκή του βιβλίου, όπως αναπτύσσεται σας αφήνει να νοιώσετε μόνοι σας την «μαγεία» της διαδρομής, χωρίς να προσπαθεί να σας εντυπωσιάσει. Όλη αυτή η γνώση θα σας κάνει κοινωνούς με τις ιδέες και τις φιλοσοφίες που επηρέασαν τα μέγιστα τα νέα επιτεύγματα της σύγχρονης θεωρητικής και της κβαντικής Φυσικής. Πρωτοπόρος σε όλα αυτά, κατά τον συγγραφέα, ο Καρτέσιος, ο οποίος, θεωρείται ο πατέρας της νεότερης φιλοσοφίας, θεμελιωτής των Φυσικών Επιστημών και εισηγητής της Αναλυτικής Γεωμετρίας. Στην συνέχεια ο σπουδαίος Νεύτων, ο πατέρας της κλασσικής Φυσικής, μελετούσε, ταυτόχρονα, και την Αλχημεία, θεωρώντας την σαν «ένα μονοπάτι για την κατανόηση των περίπλοκων λεπτομερειών της δημιουργίας του Θεού, αναζητώντας την “αγνότερη γνώση” των αρχών του φυσικού κόσμου μέσω πειραματισμού και λογικής». Είναι γνωστό, από την Ιστορία της Φυσικής, ότι ο Νεύτων υιοθέτησε πολλές αλχημικές δοξασίες και όρους, που γίνονται εμφανείς στο βιβλίο του Opticks (1704). Επί πλέον, ο Νεύτων, μαθηματικός, φυσικός και αστρονόμος, έβλεπε τη μελέτη της φύσεως μέσω της επιστήμης και των Μαθηματικών σαν έναν τρόπο κατανόησης του σχεδίου του Θεού, πιστεύοντας ότι η τάξη και η μηχανική του σύμπαντος αποκάλυπταν την σοφία και την δύναμη του Δημιουργού. Για τον φυσικό φιλόσοφο Νεύτωνα η κατανόηση του φυσικού κόσμου ήταν η ατραπός προς την ανώτερη θεολογική γνώση, προκειμένου να αποκαλυφθεί η κρυμμένη αλήθεια για το πώς ο Θεός δημιουργεί και συντηρεί τον κόσμο. Ο σπουδαίος επιστήμονας θεωρούσε την επιστήμη ως «πύλη προς τον νου του Θεού» και αναπόσπαστο μέρος του θεολογικού του έργου προκειμένου να ερμηνεύσει την κυριαρχία του Θεού πάνω στο σύμπαν.
Επομένως, στο βιβλίο του αυτό, ο Στρ. Θεοδοσίου με τον πρωτοεισαγόμενο όρο «οι Μύστες της Φυσικής», περιγράφει όλους εκείνους τους φυσικούς που είχαν και έχουν βαθιά κατανόηση και αφοσίωση στη σύγχρονη κβαντική Φυσική, χρησιμοποιώντας σαν εργαλεία τους τα Μαθηματικά, την αφαίρεση, την σύνθεση και την ορθολογιστική σκέψη προκειμένου να αναπτύξουν καινοτόμες ιδέες.
Μετά τον Νεύτωνα, τον Αμπέρ και τον Μάξγουελ, η Σχολή του Γκέτινγκεν με τον Μπορν, τον Γιόρνταν, τον Χάιζενμπεργκ, τον Πάουλι, τον Ντιράκ, κ.ά. αναπτύσσει τις φιλοσοφικές προεκτάσεις της κβαντικής θεωρίας. Ιδιαιτέρως ο Χάιζενμπεργκ αναπτύσσει μια μαθηματική δομή για την κβαντική θεωρία, βασισμένη στα μαθηματικά των Πινάκων.
Στην συνέχεια, η περίφημη Σχολή της Κοπεγχάγης με τον Ν. Μπορ και τους ονομαστούς μαθητές του θεωρούνται, από τον Στρ. Θεοδοσίου, μυημένοι, δηλαδή μύστες, σε βαθύτερες μαθηματικές και φιλοσοφικές γνώσεις, αλλά και σε ουσιαστικές έννοιες της κβαντικής Φυσικής.
Ο David Bohm, ο σπουδαίος, αλλά αμφιλεγόμενος Αμερικανός θεωρητικός φυσικός, εισάγοντας την έννοια του «κβαντικού δυναμικού», κατόρθωσε να διατυπώσει μια κβαντική θεωρία η οποία, μολονότι μη κλασσική, διατηρούσε ορισμένα κλασσικά γνωρίσματα, όπως το ότι τα σωματίδια διέγραφαν καθορισμένες τροχιές σε συμφωνία με την αρχή της αιτιότητας. H θεωρία του D. Bohm, όπως και ο ίδιος, αγνοήθηκε, λοιδορήθηκε, επικρίθηκε και θεωρήθηκε περιττή. Ο Πάουλι την αποκαλούσε «τεχνητή μεταφυσική» και ο σπουδαίος Χάιζενμπεργκ την θεωρούσε «ιδεολογική φυσική».
Εννοείται, ότι δεν παρουσιάζονται μόνον οι παραπάνω. Συνολικά 20 σπουδαίοι θεωρητικοί φυσικοί, από τον Καρτέσιο και τον Νεύτωνα έως τον ο Μπομ και τον Τζόζεφσον, με τον τρόπο που παρατίθενται οι αναλυτικότατες βιογραφίες τους μας αποκαλύπτουν μια άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία, που αναπλάθεται μέσα από τη συνεισφορά τους στην Φυσική, την κοινωνία και τελικά στην Ιστορία της Επιστήμης. Όλοι τους, μέσω της Πλατωνικής Φιλοσοφίας, της Μεταφυσικής και της Παραψυχολογίας, καθώς και της Ανατολικής Φιλοσοφίας αναζητούσαν λύσεις και απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματά τους.
Φυσικά πολύ δυνατό σημείο του βιβλίου είναι το πρώτο μέρος του βιβλίου. Ο Στρ. Θεοδοσίου ορμώμενος από την ρήση του σπουδαίου Αμερικανού θεωρητικού φυσικού Ντ. Μπομ ότι: «Η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι ή να σκέπτεσαι διαφορετικά είναι πιο σημαντική από τη γνώση που αποκτήθηκε» ξετυλίγει και συνδέει τα αντίθετα που βασικά είναι συμπληρωματικά. Ποια είναι αυτά; Μα η σύνδεση της Φυσικής με την αρχαία Ελληνική και παράλληλα την Ανατολική φιλοσοφία! Από την σύνδεση, λοιπόν, των Ανατολικών φιλοσοφιών ‒ τάο, ταοϊσμός, μπράχμαν, βεντάντα, μπαγκαβάντ-γκίτα ‒ με την Μεταφυσική, τον Αποκρυφισμό, την Παραψυχολογία, τον Εσωτερισμό και την Θεοσοφία ‒ που όλα αυτά αναπτύσσονται, όπως γράφει, στο Α΄ μέρος του βιβλίου ‒ διερευνά και σχολιάζει τις πρωτότυπες ιδέες των μυστών-κορυφαίων θεωρητικών φυσικών.
Εάν θέλετε να τα γνωρίσετε όλα αυτά ‒ εμπεριστατωμένα και με την πρέπουσα ακαδημαϊκή σοβαρότητα ‒ τότε το βιβλίο αυτό δεν θα σας απογοητεύσει. Ο ταοϊσμός, ο Βουδισμός και όλες οι εκδοχές τους σας περιμένουν να τις εξερευνήσετε. Εκτός από τις ανατολικές θρησκείες και δοξασίες, η μελέτη του αρχαίου ελληνικού κλασσικού πολιτισμού κατέχει δικαιωματικά τον πρώτο λόγο ‒ όπως, άλλωστε, διατείνονται οι περισσότεροι κορυφαίοι θεωρητικοί φυσικοί του 20ού αιώνα ‒ κυρίως οι Γερμανοί και οι γερμανόφωνοι. Διαβάστε τους. Τα ερωτήματα είναι μεγάλα, ωστόσο θα βρείτε πολλές απαντήσεις και στις δικές σας απορίες διαβάζοντας το πραγματικά ενδιαφέρον και συνεκτικό δημιούργημα του γνωστού πανεπιστημιακού και συγγραφέα!
Ο Στρ. Θεοδοσίου θεωρεί ότι στην σημερινή εποχή μας η διαφωνία ή η έκφραση του αλλόκοτου, του δυναμικού και του ανέλπιστου οδηγούν στην ανακάλυψη νέων φευγαλέων σωματιδίων. Άλλωστε όπως είπε ο Ηράκλειτος “εάν δεν ελπίζεις το ανέλπιστο, ποτέ δεν θα το βρεις” – ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ. Η Φυσική πρέπει να ανακαλύψει την Φιλοσοφία προκειμένου να εδραιωθούν οι νέες ιδέες… Εξ άλλου Φυσική και Φιλοσοφία έχουν μια αμφίδρομη σχέση! Η απάντηση είναι η διεπιστημονικότητα! Παραφράζοντας, λοιπόν, τον αρχαίο λυρικό ποιητή και επιγραμματοποιό Σιμωνίδη τον Κείο (556-469 π.Χ.) αναφέρει ότι: «Η Φιλοσοφία είναι η σιωπηλή Φυσική και η Φυσική είναι η Φιλοσοφία που μιλάει». Πραγματικά, το επίγραμμα του Σιμωνίδη αναφέρει: «Ο Σιμωνίδης την μεν ζωγραφίαν ποίησιν σιωπώσαν προσαγορεύει, την δε ποίησιν ζωγραφίαν λαλούσαν» (= Ο Σιμωνίδης ο Κείος αποκαλεί τη μεν ζωγραφική ποίηση που σωπαίνει, την δε ποίηση ζωγραφική που μιλάει»).
- Το βιβλίο του Στρ. Θεοδοσίου κυκλοφορεί από τις εκδ. «Δίαυλος», τηλ. 210-3631169, Αθήναι.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.11.2025.
Θεοδοσιου ΜΥΣΤΕΣ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ εκδοση βιβλιο The Tao of Physics ταο βιβλια αστρομυθολογια αστροφυσικος μυθολογια αρχαιοαστρονομια Φυσικη μυστης μυηση θρησκευτικα μυστηρια επιστημη πονημα εκδοσεις συγγραφεας συνδεση ανατολικη Φιλοσοφια ταοισμος, Ινδουισμος εκφανσεις μεταφυσικη αποκρυφισμος παραψυχολογια θεοσοφια, πρωτοτυπες ιδεες φυσικος 17ος αιωνας μχ αυστριακος αυστρια καπρα Capra, 1975, θεωρητικη φιλοσοφικες ιδεα κινεζικος κινα βεδικος συγχρονη Ευρωπη, Βορεια Αμερικη κορυφαιοι θεωρητικοι φυσικοι 20ος θεωρητικο φιλοσοφικο υποβαθρο, αρχαιοελληνικη ανατολικη κβαντικη συγγραφευς αστροφυσικη μυημενος πνευματικο θρησκευτικο μαθηματικα αρχαιοι μαθηματικοι Πυθαγορας, οπαδοι μαθητες Πυθαγορειοι αρχαιοελληνικα αφοσιωση ενδελεχης κατανοηση μορφη ιδιομορφη τεχνη φιλοσοφικη αντιληψη χημεια αλχημιστες προσφορα ιστορια αλχημεια αποκρυφιστικη αλχημικη μεθοδος παρατηρηση, πειραμα θεωρια φυση πρωτοποροι δασκαλοι ερευνητες, μυστικα κβαντικη αγνωστη κοινη λογικη μυστηριο ανατολικη 21ος χρηστικες πληροφοριες εποχη φιλοσοφικα ρευματα ελληνικη αρχαιοτητα συγγραφευς γιγαντες του πνευματος δυναμικος φιλοσοφικος λογος αναζητηση βιογραφια Καρτεσιος Τζοζεφσον, αδικια διαδρομη επιτευγμα πατερας της νεοτερης φιλοσοφιας, θεμελιωτης των Φυσικων Επιστημων εισηγητης αναλυτικης Γεωμετριας νεοτερη Φυσικες Επιστημες εισηγηση αναλυτικη Γεωμετρια Νευτων, κλασσικη δημιουργια Θεου αγνοτερη γνωση αρχες φυσικος κοσμος πειραματισμος ιστορια Νευτωνας αλχημικη δοξασια οπτικη οπτικα Opticks 18ος 1704 μαθηματικος, αστρονομος, αστρονομια μελετη σχεδιου του Θεου ταξη μηχανικη συμπαν σοφια δυναμη Δημιουργος ανωτερη θεολογικη γνωση, κρυμμενη αληθεια Θεος συντηρηση πυλη νους θεολογικο εργο ερμηνεια κυριαρχια αφαιρεση, συνθεση ορθολογιστικη σκεψη αμπερ Μαξγουελ, Σχολη του Γκετινγκεν Μπορν, Γιορνταν, Χαιζενμπεργκ, Παουλι, Ντιρακ κβαντικη θεωρια μαθηματικη δομη Πινακων πινακες πινακας πιναξ Κοπεγχαγη δανια Μπορ βαθυτερες μαθηματικες φιλοσοφικες γνωσεις, ουσιαστικες εννοιες μπομ Bohm, αμφιλεγομενος Αμερικανος κβαντικο δυναμικο μη κλασσικη κλασσικα γνωρισματα, σωματιδια σωματιδιο διαγραφη καθορισμενη τροχια συμφωνια αρχη αιτιοτητας αιτιοτητος αιτιοτητα αιτιοτης αγνοηση λοιδωρια επικριση Παουλι τεχνητη μεταφυσικη ιδεολογικη γιοζεφσον, κοινωνια πλατωνικη πλατων πλατωνας μεταφυσικη ψυχολογια απαντηση μεγαλα ερωτηματα ικανοτητα αντιληψη σκεψη διαφορετικη αντιθετα συμπληρωματικα αρχαια Ελληνικη μπραχμαν, βραχμα Βενταντα, Μπαγκαβαντγκιτα αποκρυφισμος εσωτερισμος βουδισμος θρησκειες δοξασιες, κλασσικος πολιτισμος Γερμανοι γερμανοφωνοι διαφωνια εκφραση του αλλοκοτου, αλλοκοτο δυναμικο ανελπιστο ανακαλυψη νεα φευγαλεα σωματιδια διεπιστημονικοτητα αρχαιος λυρικος ποιητης επιγραμματοποιος Σιμωνιδης Κειος κεα κυκλαδες 6ος 556 5ος 469 πΧ σιωπηλη ομιλουσα ζωγραφια ποιησις σιωπωσα ποιηση ζωγραφκη λαλουσα σιωπη ομιλια ηρακλειτος ανελπιστο
