Το 30ό από τα 142 σωζόμενα αποσπάσματά του:
Ηράκλειτος Βλύσωνος ο Εφέσιος τάδε έφη:
30.«Κόσμον[1] τόνδε, τον αυτόν απάντων[2], ούτε τις θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν[3], αλλ’ ην αεί και εστιν και ειναι πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα[4] και αποσβεννύμενον μέτρα».
Αυτόν τον κόσμο, ο οποίος είναι ίδιος [ο αυτός] για όλους [και για όλα ανεξαιρετως τα όντα], δεν τον εποίησε κανείς, ούτε από τους θεούς, ούτε κανείς άνθρωπος, αλλά υπήρχε πάντοτε και υπάρχει και θα υπάρχει, είναι αείζωο πυρ, το οποίο ανάβει συμφώνως προς καθωρισμένα μέτρα, και συμφώνως [επίσης] με καθωρισμένα μέτρα, σβήνει.[5]
Ίσως το πιο τολμηρό, το πιο αιρετικό, το πιο αναρχικό κείμενο που γράφηκε ποτέ στα παγκόσμια χρονικά. Με τούτες τις τρεις γραμμές και μόνον, καταπολεμούνται και καταρρίπτονται οι θεογονίες και κοσμογονικές αντιλήψεις όλων των θρησκειών και όλων των θεολόγων… Ο Ηράκλειτος (και) γι’ αυτό λοιπόν, έπρεπε να εξαφανιστεί από προσώπου γης…
Τα δε μέτρα και η γνώσις του μετρου σχετίζονται με την γνώμη / γνώση – βλ. Γαίγκερ («Η θεολογία των πρώτων Ελλήνων φιλοσόφων»).
Το απόσπασμα ίσως αποτελούσε την αρχή του κοσμολογικού συγγράμματος του Ηρακλείτειου.
Κόσμος = καθ’ ωρισμένη τάξη διατεταγμενο σύμπαν, τάξη, «εν τάξει» / σε τάξη (κοσμικό σύστημα) / ευταξία (κοσμία διαγωγή), δεόντως, καθωσπρέπει, τύπος, μορφή πράγματος, στολίδι (> κόσμημα), διακόσμηση, καλλωπισμός, ένδυση – Ομ. «Ιλ.». > σειρά, πρέπουσα συμπεριφορά, ευπρέπεια, διακυβέρνηση. «Πρῶτος Πυθαγόρας τὸν’ οὐρανὸν κόσμον προηγόρευσε διὰ τὸ τέλειον εἶναι καὶ πᾱσι κεκοσμῆσθαι τοῖς τε ζώοις καὶ τοῖς καλοῖς» – βλ. Φώτιο. Οι πυθαγόρειοι «κόσμο» έλεγαν τους αριθμούς έξι και δέκα. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης “Ο κόσμος του 6”, ΕΔΩ. Οι στωικοί «κόσμο» έλεγαν την ψυχή. «Κόσμος» ήταν τίτλος κύριου άρχοντα κυβερνήτη, στην αρχαία Κρήτη[6]. Αιώνες αργότερα, βεβαίως, ο Παπαδιαμάντης «κόσμο» θα πει κάθε πλάσμα:
«Ο κάθε στοχασμός σου – ασμάτων άσμα·
στον κόσμο τον δικό σου – κόσμος το κάθε πλάσμα».
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΗΡΑΚΛΕΙΤΟ, ΕΔΩ.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «ΦΩΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΒΙΟ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ – ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΤΟΥ», έκδ. «Τάλως Φ», 2024, από το κεφάλαιο “Διασωθέντα αποσπάσματα Ηρακλείτου και απόπειρα αποδόσεως και ερμηνείας τους”.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ήδη από την αρχαία εποχή υπήρχε διαφωνία ως προς την σημασία της λέξεως «κόσμος», μεταξύ Σιμπλικίου και Αλεξάνδρου του Αφροδισιέως (για την Αφροδιασιάδα Καρίας – βλ. Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία»). Ο πρώτος φρονεί ότι πρόκειται περί «διακοσμήσεως», ο έτερος περί διαρκούς «διατάξεως».
[2] Το «τον αυτόν απάντων» παραλείπεται από τον Πλούταρχο και τον Σιμπλίκιο!
Εάν δε, εννοεί «τον αυτόν κόσμον απάντων κόσμων», σημαίνει ότι «ισχύει για όλους τους κόσμους», και επεκτείνει την άποψη του Ηρακλείτου και πέρα από την γήινη γνώση. Θυμηθείτε την θεωρία περί ύπαρξης απείρων κόσμων του Αναξιμάνδρου.
[3] Χρησιμοποιεί το ρήμα ποιώ > ποιητής, που θα δανειστούν αργότερα οι χριστιανικές γραφές για τον «ποιητή του κόσμου».
[4] Άγνωστον εάν είναι ποσοτικόν ή χρονικόν. Δηλ. ωρισμένο ποσόν πυρός αναμμένον και ωρισμένο ποσόν σβησμένο ή ωρισμένο χρόνο αναμμένο (εκπύρωσις) και ωρισμένο σβησμένο. ‘Ισως όμως να εννοεί και τα δυο μαζί!
[5] «μεμετρημένες άψεις απτόμενον και μεμετρημενες σβέσεις σβεννύμενον», κατά Ντιλς. Δηλ. υπόκειται σε «μετρημένα ανάμματα και μετρημένα σβησίματα».
[6] Ήταν δέκα ανώτατοι ενιαύσιοι άρχοντες δωρικών πολιτευμάτων στην Κρήτη, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν μετά τους βασιλείς – αξίωμα που αντιστοιχούσε με αυτό των εφόρων της Σπάρτης.
ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ, Λεκακης ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ, εφεσιος εφεσος αποσπασμα νεος δραση Ηρακλειτος Ηρακλειτου διασωθεντα σωζομενο fragmenta fragment αποδοση ερμηνεια λεκακης σωζομενα αποσπασματα Héraclite Heraklit Heraclitus Heráclito Eraclito Διασωθεντα αποσπασμα λεκακης Βλυσωνος Εφεσιος ταδε λεγει αρχαια βιβλια ελληνικη γραμματεια κοσμον τονδε, αυτον απαντων ουτε τις θεων ουτε ανθρωπων εποιησεν αλλ’ ην αει και εστιν και ειναι πυρ αειζωον, απτομενον μετρα και αποσβεννυμενον μετρα κοσμος, θεος, ανθρωπος, αειζωο πυρ, καθωρισμενα μετρα, καθορισμενα μετρα, καθωρισμενο μετρο, καθορισμενο σβησιμο τολμηρο αιρετικο αναρχικο κειμενο θεογονια κοσμογονια αντιληψη θρησκεια θεολογια γνωσις γνωμη / γνωση Γαιγκερ πρωτοι αρχαιοι Ελληνες φιλοσοφοι κοσμολογια συγγραμμα ωρισμενη ορισμενη ταξη διατεταγμενο συμπαν, ταξη, εν ταξει ενταξει κοσμικο συστημα ευταξια (κοσμια διαγωγη καθωσπρεπει, καθως πρεπει καθωσπρεπισμος τυπος, μορφη στολιδι κοσμημα, διακοσμηση, καλλωπισμος, ενδυση – Ομηρος Ιλιας σειρα πρεπουσα συμπεριφορα ευπρεπεια, διακυβερνηση Πρωτος Πυθαγορας ουρανος τελειον κεκοσμησθαι ζωο καλος Φωτιος λεξικο φωτιου πυθαγορειοι αριθμος εξι 6 δεκα 10 στωικοι στωικος στωικη φιλοσοφια ψυχη τιτλος κυριος αρχοντας κυβερνητης, αρχαια Κρητη Παπαδιαμαντης πλασμα στοχασμος ασματων ασμα διαφωνια σημασια λεξη Σιμπλικιος Αλεξανδρος Αφροδισιεας Αφροδισιευς Λεκακης αγνωστη Μικρα Ασια διακοσμηση ετερος περι διαρκους διαταξεως διαρκης διαταξη απαντων παραλειψη Πλουταρχος απαντα αποψη Ηρακλειτου υπαρξη απειροι κοσμοι Αναξιμανδρος ρημα ποιω ποιητης, χριστιανικες γραφες χριστιανοι χριστιανισμος αγνωστον αγνωστο ποσοτικο χρονικο ωρισμενο ποσον ποσο πυρος αναμμενο σβησμενο χρονος αναμμενο εκπυρωσις εκπυρωση μεμετρημενες αψεις μεμετρημενη μετρημενη αψη απτομενον μεμετρημενες σβεσεις σβεννυμενον Ντιλς μετρημενο αναμμα σβησιμο ανωτατοι ενιαυσιοι αρχοντες δωρικο πολιτευμα βασιλευς αξιωμα εφορος Σπαρτης Σπαρτη λακωνια ανωτατος ενιαυσιος αρχοντας δωριεις βασιλιας
