Του Γιώργου Λεκάκη
Η νεκρόπολις του Zvejnieki ευρίσκεται στην βόρεια όχθη της λίμνης Burtnieks στην βόρεια Λετονία, στον 57ο παράλληλο [57.776°N 25.226°E].
Εξερευνήθηκε για πρώτη φορά αρχαιολογικά μέ ανασκαφές, με επί κεφαλής τον Fr. Zagorskis το 1964 – 1978. Πριν από την ανακάλυψη ενός ανθρώπινου κρανίου το 1964, η τοποθεσία χρησιμοποιείτο κυρίως για την εξόρυξη χαλικιού. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι η τοποθεσία θα περιείχε αρχικώς περισσότερες από 400 ταφές. Η ανάλυση DNA δείχνει ότι οι άνθρωποι του Zvejnieki είχαν μικρή γενετική συγγένεια με τους αγρότες της Ανατολίας.
Όμως τώρα, νέα έρευνα των ευρημάτων της, κατέρριψε των στερεοτύπων: Τα λίθινα εργαλεία, ειδικώς τα αντικείμενα, όπως οι λεπίδες και οι αιχμές βλημάτων, έχουν από καιρό συνδεθεί αποκλειστικώς με τους άνδρες. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις παραδοσιακές απόψεις ότι:
- οι άνδρες ήταν οι κυνηγοί στις μεσολιθικές και νεολιθικές κοινωνίες, ενώ
- οι γυναίκες αναλάμβαναν τις περισσότερες οικιακές ευθύνες.
Ωστόσο, μια νέα μελέτη αμφισβητεί αυτά τα στερεότυπα:
Ερευνητές από το «Stone Dead Project» εξέτασαν προσφάτως το περιεχόμενο των ταφών από το νεκροταφείο Zvejnieki Λετονίας. Ένας από τους μεγαλύτερους μεσολιθικούς και νεολιθικούς χώρους ταφών στην Ευρώπη, η νεκρόπολη σήμερα έχει περισσότερους από 330 τάφους, που περιείχαν 350 άτομα. Λειτούργησε 9.500 και 4.500 χρόνια πριν.
Παραδόξως, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες ήταν εξ ίσου πιθανόν, και ίσως ακόμη περισσότερο, να ταφούν με λίθινα εργαλεία από τους άνδρες! Επί πλέον, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι ήταν η πιο συνηθισμένη ηλικιακή ομάδα, που θάβονταν με αυτά τα αντικείμενα. Τα αποτελέσματα δείχνουν ισότητα των φύλων στις λίθινες προσφορές, ενώ τα παιδιά είναι η ηλικιακή ομάδα στην οποία δίνονται συχνότερα λίθινα κτερίσματα. Αυτό καταδεικνύει ότι τα λίθινα εργαλεία ήταν μέρος πολύ πιο σύνθετων ταφικών εθίμων, από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, και καταρρίπτει την ιδέα ότι θα έπρεπε να συνδέονται μόνον με τους άνδρες.
Ακόμη, ωρισμένες τυπολογίες φαίνεται να είχαν ιδιαίτερη σημασία και πιθανώς κατασκευάζονταν, και μερικές φορές σπάζονταν, ως μέρος ταφικών τελετουργιών, όπως και στην αρχαία Ελλάδα…
«Η μελέτη υπογραμμίζει πόσα περισσότερα υπάρχουν να μάθουμε για τις ζωές και τους θανάτους των πρώτων κοινοτήτων της Ευρώπης και γιατί ακόμη και τα φαινομενικά απλούστερα αντικείμενα μπορούν να ξεκλειδώσουν γνώσεις για το κοινό μας ανθρώπινο παρελθόν και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιδρούσαν στον θάνατο», εδήλωσε η αρχαιολόγος του Πανεπιστημίου της Υόρκης, A. Little.
ΠΗΓΗ: A. Petrović, κ.ά. «Multiproxy study reveals equality in the deposition of flaked lithic grave goods from the Baltic Stone Age cemetery Zvejnieki (Latvia)», https://doi.org/10.1371/journal.pone.0330623, PLOS One, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.9.2025. Πανεπιστημιο Υορκης.
ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ αρχαιες γυναικες αρχαια εργαλεια, πριν 9.500 χρονια Λεκακης ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ γυναικα εργαλειο 7500 χρονων 8η χιλιετια πΧ νεκροπολις ζβεινιεκι Zvejnieki οχθη λιμνη μπουρτνιεξ Burtnieks βορεια Λετονια, βαλτικη θαλασσα 57ος παραλληλος πρωτη φορα αρχαιολογια ανασκαφη ανθρωπινο κρανιο εξορυξη χαλικιου χαλικι ορυχειο αρχαιολογος ταφη αναλυση DNA ανθρωποι γενετικη συγγενεια αγροτες Ανατολια ευρημα καταρριψη λιθινα εργαλεια, αντικειμενα, λεπιδα αιχμη βλημα ανδρας παραδοσιακη αποψη ανδρας κυνηγος μεσολιθικη νεολιθικη εποχη κοινωνια γυναικες οικιακη ευθυνη οικια στερεοτυπα ταφες νεκροταφειο Λεττονια μεσολιθικος νεολιθικος αρχαιολογικος χωρος ταφοι Ευρωπη, νεκροπολις 4.500 2500 λιθινα εργαλεια παιδια ηλικιωμενοι ηλικιακη ομαδα, ισοτητα των φυλων φυλο φυλα λιθινη προσφορα παιδι ηλικια κτερισματα ταφικα εθιμα τυπολογια κατασκευη σπασιμο ταφικη τελετουργια αρχαια Ελλαδα ζωη θανατος πρωτες κοινοτητες Ευρωπης γνωση ανθρωπος
