Του Γιώργου Λεκάκη
Παρά το γεγονός ότι αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα τρόφιμα που καταναλώνονται στον σύγχρονο κόσμο, η προέλευση του ψωμιού παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη.
Νέα μελέτη παρουσιάζει τα πρώτα εμπειρικά στοιχεία για την παρασκευή προϊόντων, που μοιάζουν με το ψωμί, από τους [Νατούφιους, λένε] κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες, 4.000 χρόνια πριν από την επίσημη εμφάνιση της γεωργίας, και του νεολιθικού γεωργικού τρόπου ζωής.
Η ανακάλυψη απανθρακωμένων υπολειμμάτων τροφίμων επέτρεψε την ανακατασκευή της αλυσίδας για την πρώιμη παραγωγή προϊόντων που μοιάζουν με ψωμί. Τα αποτελέσματα μας υποδηλώνουν την χρήση των άγριων προγόνων των εξημερωμένων προϊόντων της θεάς Δήμητρας (> δημητριακών π.χ. άγριο μονόκοκκο) και των κονδύλων τους για την παραγωγή επίπεδων προϊόντων, που ομοιάζουν με ψωμί, πριν 14.400 χρόνια – σ.σ.: δηλ. κατι σαν την σημερινή γνωστή αραβική πίττα!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΑΡΧΑΙΟ ΨΩΜΙ, ΕΔΩ.
Τα γεύματα με βάση τα δημητριακά, όπως το ψωμί, πιθανότατα έγιναν βασικά είδη όταν οι νεολιθικοί αγρότες άρχισαν να βασίζονται στην καλλιέργεια εξημερωμένων ειδών δημητριακών για την επιβίωσή τους.
Η προέλευση του ψωμιού έχει συνδεθεί από καιρό με την εμφάνιση της γεωργίας και την εξημέρωση των δημητριακών κατά την νεολιθική περίοδο στην νοτιοδυτική Ασία. Αλλά σε αυτήν την μελέτη αναλύονται συνολικά 24 απανθρακωμένα υπολείμματα τροφίμων, από το Shubayqa 1, μια τοποθεσία κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που βρίσκεται στην βορειοανατολική Ιορδανία και χρονολογείται στα 14.600 – 11.600 χρόνια πριν από σήμερα.
Τα ευρήματά μας παρέχουν δεδομένα που καταδεικνύουν ότι η παρασκευή και η κατανάλωση προϊόντων που μοιάζουν με ψωμί προηγήθηκαν της εμφάνισης της γεωργίας κατά τουλάχιστον 4.000 χρόνια! Οι διεπιστημονικές αναλύσεις υποδεικνύουν την χρήση ορισμένων από τις «ιδρυτικές καλλιέργειες» της γεωργίας της νοτιοδυτικής Ασίας (π.χ. Triticum boeoticum, άγριο μονόκοκκο) και ριζικών τροφών (π.χ. Bolboschoenus glaucus, κόνδυλοι club-rush) για την παραγωγή επίπεδων προϊόντων, που ομοιάζουν με ψωμί.
Τα διαθέσιμα αρχαιοβοτανικά στοιχεία για την περίοδο αυτή στην περιοχή, δείχνουν ότι η εκμετάλλευση των δημητριακών δεν ήταν συνηθισμένη και είναι πολύ πιθανόν τα γεύματα με βάση τα δημητριακά, όπως το ψωμί, να έγιναν βασικά είδη, μόνον όταν η γεωργία εδραιώθηκε σταθερά.
ΠΗΓΗ: Arranz-Otaegui Am., κ.ά. «Archaeobotanical evidence reveals the origins of bread 14,400 years ago in northeastern Jordan / Τα αρχαιοβοτανικά στοιχεία αποκαλύπτουν την προέλευση του ψωμιού πριν από 14.400 χρόνια στην βορειοανατολική Ιορδανία», στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών PNAS, 115 (31): 7925– 7930, doi: 10.1073/pnas.1801071115, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 31.7.2018.
αρχαιοτερο ψωμι παρασκευη πριν 14.600 χρονια Λεκακης αρχαιο ψωμια 14.000 χρονων αραβικη πιτα πιττα σημαντικοτερα τροφιμα καταναλωση κοσμου, προελευση ψωμιου αγνωστη παρασκευη προιον Νατουφιοι κυνηγοι τροφοσυλλεκτες, γεωργια νεολιθικη παλαιολιθικη εποχη γεωργικος τροπος ζωης απανθρακωμενο υπολειμμα τροφιμο ανακατασκευη πρωιμη παραγωγη προιοντα χρηση αγρια προγονοι εξημερωμενα δημητριακα αγριο μονοκοκκο σιταρι κονδυλος παραγωγη επιπεδο γευμα βασικα ειδη νεολιθικοι αρχαιοι αγροτες καλλιεργεια εξημερωμενο ειδη δημητριακων επιβιωση εξημερωση δημητριακων νοτιοδυτικη Ασια απανθρακωμενα υπολειμματα τροφιμο σουμπαικα Shubayqa 1, βορειοανατολικη Ιορδανια 14.600 – 11.600 11.000 χρονων 15η χιλιετια πχ ευρημα ιδρυτικη καλλιεργεια Triticum boeoticum, μονοκοκο ριζικη τροφη ριζα Bolboschoenus glaucus, κονδυλοι club rush αρχαιοβοτανικη εκμεταλλευση αρχαια γευματα
