Του δρ. Κώστα Πασχαλίδη
Το πολύτιμο χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι παραδόθηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο το 2004. Σύμφωνα με την τελευταία του κάτοχο, βρέθηκε τυχαία την δεκαετία του 1950 στην περιοχή των Αναφιώτικων, όπου απορρίπτονταν χωρίς τάξη τα μπάζα της επέκτασης του παλαιού Μουσείου της Ακρόπολης. Αν η μαρτυρία είναι αληθινή, τότε έχουμε μπροστά μας το προσωπικό αντικείμενο ενός μέλους της μυκηναϊκής αριστοκρατίας. Στην σφραγιστική επιφάνεια του δακτυλιδιού απεικονίζεται σκηνή ταυροκαθαψίων, ενός ιδιαίτερου δημόσιου θεάματος. Στο κέντρο της παράστασης, ένας άλτης πηδάει πάνω από έναν ταύρο. Τους πλαισιώνουν ένα καθιστό λιοντάρι και ένα δέντρο, κατά το συνήθειο των μυκηναίων καλλιτεχνών να μην αφήνουν κενά. Η απεικόνιση των ταυροκαθαψίων, του χαρακτηριστικού αθλήματος των ανακτόρων της μινωικής Κρήτης, σε ένα αντικείμενο κύρους του Αθηναίου βασιλιά (ή της συζύγου του) σφραγίζει την διαδοχή ενός παλαιότερου και εγνωσμένου συμβόλου διάκρισης από τους νέους άρχοντες του προϊστορικού Αιγαίου, τους Μυκηναίους.
Επί πλέον, το δακτυλίδι, καθώς και ένα σύγχρονο θραύσμα λίθινου αγγείου με το ίδιο θέμα, επίσης από την Ακρόπολη, πιθανόν παραπέμπουν στον μύθο του Θησέα, του πρώτου βασιλιά-συνοικιστή, που καθυπόταξε την άγρια δύναμη του Μινώταυρου και του πανίσχυρου βασιλιά Μίνωα της Κρήτης και απελευθέρωσε μια για πάντα την Αθήνα από τον σκληρό φόρο αίματος που πλήρωνε έως τότε.
Οι κάτοικοι του προϊστορικού Αιγαίου φαίνεται πως αγαπούσαν τα δημόσια θεάματα. Το ριψοκίνδυνο άθλημα του άλματος πάνω από ταύρο θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στο νησί των πριγκήπων, των κρίνων και των ανακτόρων, όπως φανερώνει η συχνή του απεικόνιση σε μινωικά έργα τέχνης. Το εντυπωσιακό θέαμα φαίνεται πως είχε βαθιά τελετουργική σημασία και ήταν συνδεδεμένο με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις παραδόσεις της Κρήτης. Ωστόσο, θα είχε και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Η αναμέτρηση του ανθρώπου με το άγριο ζώο σε δημόσια θέα, θα ήταν πηγή μαζικής αγωνίας, αδρεναλίνης και άγριας χαράς στην περίπτωση της νίκης. Τέλος, δεν είναι καθόλου σίγουρο πως το άθλημα επιβίωσε στον μυκηναϊκό κόσμο, αν κρίνει κανείς από τη σπάνια εμφάνισή του στην εικονογραφία κι αν λάβει υπόψη τον ιδιότυπο ρεαλισμό της μυκηναϊκής κοινωνίας, που φρόντισε να απαλλαγεί σταδιακά από όλα τα μινωικά της δάνεια.
- Το χρυσό σφραγιστικό δακτυλίδι από την Ακρόπολη (γνωστό ως «Δακτυλίδι του Θησέα») με παράσταση άλματος πάνω από ταύρο εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο – Συλλογή Προϊστορικών Αρχαιοτήτων, αρ. ευρ. Π 19356. Χώρος έκθεσης: Αίθουσα 3, Προθήκη 1. Διαστάσεις: διάμετρος σφενδόνης: 1,8 – 2,7 εκατ., διάμετρος δακτυλίου: 2 εκατ. Χρονολόγηση: 1500 – 1400 π.Χ.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, έκθεμα του μήνα Οκτ. 2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.11.2022.
Βιβλιογραφια:
- Iakovidis S., The Mycenaean Acropolis of Athens, Athens 2006.
- Marinatos N., Minoan Religion: Ritual, Image and Symbol, University of South Carolina Press 1993, 218-220.
- Mountjoy P. A., Mycenaean Athens, Jonsered 1995.
- Papazoglou – Manioudaki L., “The gold ring said to be from the Acropolis of Athens”, στο Δανιηλίδου Δ. (επιμ.), ΔΩΡΟΝ Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Σπύρο Ιακωβίδη, Αθήνα 2009, 581-598.
- Sakellarakis J. A., “Mycenaean stone vases”, SMEA 17 (1976), 184 πιν. 12, 32.
- Xenaki-Sakellariou A., “Les bagues-cachets créto-mycéniennes: art et fonction”, στο Pini I., Poursat J.-C., Sceaux Minoens et Mycéniens (CMS Beih. 5), Berlin 1995, 313-329.
- Younger J. G., “Bronze Age representations of Aegean bull-games, III”, στο Laffineur R., Niemeier W.-D. (επιμ.), POLITEIA Society and state in the Aegean Bronze Age, Liège 1995, 507-545.
αρχαιο χρυσο δακτυλιδι 3.500 χρονων ταυροκαθαψια Αναφιωτικα αρχαια Αθηνα Θησεας Κρητη Μινωας Πασχαλιδης σφραγιστικο δαχτυλιδι παραδοση εαμ Εθνικο Αρχαιολογικο Μουσειο 2004 τυχαια 1950 μπαζα παλαιο Μουσειο Ακροπολης Ακροπολη Ακροπολις προσωπικο αντικειμενο μελος μυκηναικη αριστοκρατια σφραγιστικη επιφανεια σφραγιδα σκηνη ταυροκαθαψιων, ιδιαιτερο δημοσιο θεαμα παρασταση αλτης πηδημα ταυρος καθιστο λιονταρι δεντρο, συνηθειο μυκηναιος καλλιτεχνης κενο απεικονιση αθλημα ανακτορο μινωικη κυρος αρχαιος Αθηναιος βασιλιας συζυγος διαδοχη συμβολο διακριση νεος αρχοντας προιστορικο Αιγαιο Μυκηναιοι προιστορια θραυσμα λιθινο αγγειο μυθος Θησευς πρωτος βασιλιας συνοικιστης αγρια δυναμη Μινωταυρος Μινως Κρητης απελευθερωση Αθηναι φορος αιματος κατοικοι δημοσια θεαματα ριψοκινδυνο αθλητισμος αλμα δημοφιλες νησι πριγκηπας κρινο ανακτορο απεικονιση μινωικα εργα τεχνης θεαμα τελετουργια θρησκεια πεποιθηση παραδοση ψυχαγωγια αναμετρηση ανθρωπου αγριο ζωο δημοσια θεα, πηγη μαζικης αγωνιας, αδρεναλινη αγρια χαρα νικη μυκηναικος κοσμος, σπανια εικονογραφια ρεαλισμος μυκηναικη κοινωνια μινωιτες δανειο του Θησεα αρχαιοτητα σφενδονη 3.500 3.400 1500 – 1400 2η χιλιετια πΧ Ιακωβιδης Iakovidis μαρινατος παπαζογλου μανιουδακη σακελλαρακης πετρινα αγγεια ξενακη
