Του Γιώργου Λεκάκη
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα στο σπηλαιώδες σύστημα Cova Dones στην Βαλένθια στην Ισπανία έχει δείξει ότι είναι ένας από τους πιο ενδιαφέροντες αρχαιολογικούς χώρους στην δυτική Ευρώπη. Όχι μόνον περιέχει την μεγαλύτερη συλλογή παλαιολιθικών έργων τέχνης στις μεσογειακές ακτές της Ιβηρικής Χερσονήσου, μερικά από τα οποία χρονολογούνται πριν από 24.000 χρόνια, αλλά στέγαζε επίσης ένα αρχαίο ιερό ρωμαϊκών χρόνων, βαθειά μέσα στις κοιλότητές του.
Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει περισσότερους από 100 «πίνακες» και χαρακτικά, μερικά από τα οποία έχουν χρονολογηθεί σχεδόν 25.000 χρόνια πριν. Τα έργα τέχνης απεικονίζουν γεωμετρικά μοτίβα και ζώα, όπως ελάφια, βούβαλους και άλογα.
Τα σημάδια από νύχια στα τοιχώματα του σπηλαίου, μερικά από τα οποία είναι χαραγμένα στα έργα τέχνης, ανήκουν σε ένα είδος αρκούδας των σπηλαίων, που εξαφανίστηκε πριν από περίπου 24.000 χρόνια. Το στυλ των χαραγμένων και ζωγραφισμένων μορφών είναι παρόμοιο με έργα τέχνης σε άλλα ιβηρικά σπήλαια που είναι γνωστό ότι έχουν δημιουργηθεί πριν από περισσότερα από 20.000 χρόνια.
Μια ομάδα ερευνητών με επί κεφαλής τον αρχαιολόγο A. Ruiz-Redondo (του Πανεπιστημίου της Σαραγόσα) χρονολόγησε τους πίνακες και τις χαρακτικές με βάση αυτά τα στυλιστικά χαρακτηριστικά και την παρουσία των σημαδιών από νύχια.
Οι παλαιολιθικοί καλλιτέχνες δημιούργησαν τα έργα χρησιμοποιώντας δύο τεχνικές που σπάνια συναντώνται στην βραχογραφία της εποχής στην περιοχή. Χάραξαν μερικές από τις μορφές ξύνοντας γραμμές σε ασβεστόλιθο, που είχε συσσωρευτεί στις επιφάνειες των τοίχων, μια διαδικασία που δεν έχει καταγραφεί αλλού στην ανατολική Ιβηρία. Οι πίνακες δημιουργήθηκαν με επάλειψη κόκκινου πηλού, πλούσιου σε σίδηρο, από το δάπεδο του σπηλαίου στους τοίχους, επίσης μια τεχνική που δεν είναι συνηθισμένη στην περιοχή.
Το νερό στο σπήλαιο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστη, γεγονός που το έκανε να λειτουργεί ως ένα είδος φυσικού στερεωτικού χρώματος. «Η διαδικασία ξήρανσης ήταν πιθανώς μάλλον αργή, καθώς το περιβάλλον του σπηλαίου είναι αρκετά υγρό», λέει ο κ. Ruiz-Redondo. «Αυτό έδωσε χρόνο για να σχηματιστούν στρώματα ασβεστίτη που κάλυπταν ορισμένα μέρη των πινάκων, διατηρώντας τα μέχρι τώρα».
Έρευνα, του 2025, απεκάλυψε επίσης και περισσότερα από 100 σπηλαιοφράγματα, ή “οικοδομικούς” σχηματισμούς από σταλαγμιτες, που είχαν μετακινηθεί, σπάσει ή τροποποιηθεί σκόπιμα από ανθρώπους, για να δημιουργήσουν προσεκτικά διατεταγμένες δομές / “οικοδομές”.
Το Cova Dones είναι η σπηλιά με τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό σημαντικών σπηλαιοφραγμάτων / σπηλαιοδομών[1] στον κόσμο – μετά από το σπήλαιο Saint-Marcel της Γαλλίας. Οι ειδικοί εξακολουθούν να μην είναι σίγουροι για τον ακριβή σκοπό αυτής της συμπεριφοράς και αν αυτοί οι σχηματισμοί ήταν συμβολικοί ή λειτουργικοί. Εικάζουν ότι οι δομές του σπηλαίου μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για καταφύγιο, κοινωνικές συγκεντρώσεις ή θρησκευτικές τελετουργίες.
Μερικά από τα σπηλαιοφράγματα εμφανίζουν ενδείξεις συσσώρευσης ασβεστίτη, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι εξαιρετικά αρχαια. Η τρέχουσα έρευνα σκοπεύει στον προσδιορισμό της ακριβούς ηλικίας και λειτουργίας τους.
ΠΗΓΗ: Paleo Palette, AJA, Μάρτ./ Απρ. 2024. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.5.2024.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Αξίζει να αναφερθεί πως και στο Σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής ανακαλύφθηκε από τον σρ. Ά. Πουλιανό παλαιολιθική σπηλαιοδομή / τοιχοποιια, πιθανώς φράγμα.
αρχαιες Βραχογραφιες 25.000 χρονων φραγματα σταλακτιτες, σπηλαιο Ισπανιας Λεκακης αρχαια Βραχογραφι 20.000 χρονιαπριν αρχαιο φραγμα σταλακτιτης, σπηλαια Ισπανια παλαιολιθικη εποχη σπηλαιωδες συστημα σπηλαιοσυστημα Cova Dones κοβα ντονες Βαλενθια Ισπανία αρχαιολογικος χωρος δυτικη Ευρωπη μεγαλυτερη συλλογη παλαιολιθικων εργων τεχνης παλαιολιθικα εργα τεχνη παλαιολιθικη εποχη μεσογειος Ιβηρικη Χερσονησος 24.000 αρχαιο ιερο ρωμαικα χρονων, κοιλοτητα αρχαιολογια αρχαιος πινακας αρχαιο χαρακτικο 20.000 γεωμετρικο μοτιβο ζωο ελαφι, βουβαλος βουβσλι αλογο ιππος σημαδι νυχι τοιχωμα σπηλια ειδος αρκουδα των σπηλαιων, εξαφανισμενο ζωγραφικη μορφη ιβηρικο αρχαιολογος χαρακτικη στυλ νυχια παλαιολιθικος καλλιτεχνης τεχνικη σπανια βραχογραφια μορφες ξυσιμο γραμμη ασβεστολιθος, τοιχος Ιβηρια επαλειψη κοκκινος πηλος σιδηρος, δαπεδο νερο ασβεστης, φυσικο στερεωτικο χρωματος χρωμα ξηρανση περιβαλλον υγρο στρωμα ασβεστιτης 2025, σπηλαιοφραγμα σχηματισμος σταλαγμιτης, μετακινηση τροποποιηση ανθρωπος, δημιουργια διατεταγμενη δομη σπηλαιοφραγματα σπηλαιοδομη Saint Marcel σεντ σαιντ μαρσελ Γαλλιας γαλλια συμπεριφορα σχηματισμοι συμβολικος λειτουργικος δομες καταφυγιο, κοινωνικη συγκεντρωση θρησκευτικη τελετουργια φραγματα Σπηλαιο Πετραλωνων Χαλκιδικης Πετραλωνα Χαλκιδικη πουλιανος τοιχοποιια οικοδομη
