Οι τρυπανισμοί ήταν η απαρχή των εγχειρήσεων. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΕΡΙ ΤΡΥΠΑΝΙΣΜΟΥ, ΕΔΩ.
Η περίπτωση των τρυπανισμών αναφέρεται στις πρώτες καταγεγραμμένες χειρουργικές επεμβάσεις, που έχουν παρουσιαστεί κατά την αρχαιότητα, όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και σε μία ευρύτερη γεωγραφική και χρονολογική κατανομή.
Το εργαστήριο του Πανεπιστημίου έχει μελετήσει την περίπτωση μίας γυναίκας(*) στα Άβδηρα – αποικίας Κλαζομενίων (νυν Ξάνθης Θράκης) από τον 8ο αιώνα π.Χ. Μετά από γενετικές αναλύσεις αποδείχθηκε ότι η γυναίκα έπασχε από ναρκοληψία. Πρόκειται για μία ασθένεια που πέφτει ο ανθρώπινος οργανισμός σε κόμμα ξαφνικά. Ένας στους δύο χιλιάδες πάσχουν από ναρκοληψία στον σύγχρονο κόσμο. Με την αρχαία ιατρική οπτική είναι πιθανόν να θεωρήθηκε πως η γυναίκα είχε προσληφθεί από κακά πνεύματα και γι’ αυτό της έγινε τρυπανισμός.
Οι λόγοι που οι άνθρωποι κατάφευγαν στους τρυπανισμούς κατά την αρχαιότητα δεν ήταν καθαρά λόγοι ιατρικής με την σημερινή σημασία της λέξης. Οι τρυπανισμοί είχαν σχέση και με το πνεύμα. Οι επιληπτικοί άνθρωποι, όσοι βασανίζονταν από πονοκεφάλους ή είχαν ψυχικές ασθένειες, πίστευαν πως αν ανοίξουν μία οπή στο κρανίο θα φύγουν τα κακά πνεύματα.
ΠΗΓΗ: Χρ. Παπαγεωργοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φυσικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ, διάλεξη με θέμα «Χειρουργικές επεμβάσεις κατά την ελληνική αρχαιότητα: Η περίπτωση των τρυπανισμών». Διοργάνωση Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας ΔΠΘ, σε συνεργασία με την Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής, 30.3.2023, στον κύκλο μηνιαίων διαλέξεων με τίτλο «Θεραπεία: Υγεία για το σώμα και την ψυχή στον αρχαίο κόσμο», Φεβρουάριος – Μάιος 2023. Εφημ. «Χρόνος» Κομοτηνής, 1.4.2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.4.2023.
(*) Τα λείψανά της, βρέθηκαν κατά την διάρκεια των ανασκαφών στα Άβδηρα από την Ε. Σκαρλατίδου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (Skarlatidou 1985· Σκαρλατίδου 1987). Από την μελέτη τους (Agelarakis 2006α και 2006β, όπου και προγενέστερη βιβλιογραφία) προέκυψαν αδιάσειστα στοιχεία τα οποία φανέρωσαν ότι οι χειρουργικές μέθοδοι και πρακτικές που συνδέονται με την ιπποκρατική πραγματεία «Περί των εν κεφαλή τρωμάτων», εφαρμόστηκαν στα Άβδηρα δύο αιώνες πριν από την γέννηση του Ιπποκράτη! – ΔΙΑΒΑΣΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Ιπποκρατης, ο πατέρας της Ιατρικής”.
Το «Περί των εν κεφαλή τρωμάτων» θέτει ένα πρωτόκολλο μεθόδου για την ιατρική εξέταση και την θεραπευτική αγωγή του ασθενούς, περιγράφοντας εκδοχές των μορφολογικών εκδηλώσεων των ανθρώπινων κρανιακών συρραφών, διαγνωστικές μεθόδους για την αναγνώριση και την νοσηλεία μίας σειράς περισσοτέρων από επτά τύπων κρανιακών τραυμάτων προκαλουμένων από διάφορα όπλα και τις ειδικές συνθήκες του συμβάντος. Ορίζει επίσης προγνωστικά στην διεξαγωγή μιας συντηρητικής μεθόδου ή χειρουργικής επέμβασης, χειρουργικές διαδικασίες τρυπανισμού ή απόξεσης, την συνεχή περίθαλψη του ασθενούς με επαλείψεις φαρμακευτικών αγωγών, και την γενική φροντίδα θεραπείας
Ανάλογα δε με την κατάσταση των συνθλιπτικών ρηγμάτων και καταγμάτων της κεφαλής, το «Περί των εν κεφαλή τρωμάτων» συνιστά – μετά από προσεκτική διάγνωση και διαδικασίες προετοιμασίας – χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιώντας τρυπανισμό με περιστρεφόμενο κυλινδρικό πριονοειδές τρυπάνι, ώστε να απομακρυνθεί ένας δίσκος κρανιακού οστού από το σημείο κρούσης. Αυτό θα εξάλειφε τον κίνδυνο να αφεθούν ανοσήλευτα τα θραύσματα της επιφάνειας του οστού και να επεκταθούν ακτινοειδώς σχισμές φανερών και αφανών καταγμάτων. Επίσης, θα επέτρεπε την απομάκρυνση των θρυμματισμένων τμημάτων των οστών που θα είχαν βουλιάξει προς τα μέσα, επιτρέποντας έτσι στον εγκέφαλο να επανέλθει στην θέση του μετά από την κάκωση χωρίς να πιέζει σε χαλαρά τμήματα του οστού με αιχμηρές άκρες γύρω στο τραύμα καθώς είχε σαφώς αναγνωρισθεί ότι μία ανοσήλευτη διάτρηση της μήνιγγας δεν θα βοηθούσε στην ανάρρωση του ασθενούς.
Ωστόσο, υπήρχε μία κρανιακή περιοχή όπου εντόνως συνίστατο αντί του τρυπανισμού η μέθοδος της απόξεσης: «Είναι απαραίτητο, εάν η πληγή προκληθεί σε κρανιακή συρραφή και το όπλο (ή μέσο προσβολής) διατρυπήσει και σφηνώσει στο οστό, να δοθεί προσοχή στο είδος του τραύματος που υφίσταται το οστούν.
Διότι… εκείνος που πλήττεται από οπλικό μέσον προσβολής σε κρανιακή συρραφή θα υποστεί μεγαλύτερες συνέπειες στο κρανιακό οστό από τον πληγέντα σε άλλο σημείο του κρανίου.. Και οι περισσότεροι από αυτούς χρειάζονται τρυπανισμό, αλλά δεν πρέπει να τρυπανισθούν οι κρανιακές συρραφές… Θα πρέπει να αποξύσετε την επιφάνεια του κρανιακού οστού με ξέστρο κατά πλάτος και κατά μήκος, ανάλογα με την θέση και κατάσταση του ασθενή και μετά κατά βάθος για να είστε σε θέση να δείτε τους κρυμμένους θρυμματισμούς και συνθλίψεις…. διότι η απόξεση εκθέτει τη βλάβη αρκετά ακόμη και αν τα τραύματα, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν στο οστό, δεν αποκαλύπτονται διαφορετικά.. και εάν ορίσετε με ακρίβεια ότι το κρανιακό τραύμα απαιτεί χειρουργική επέμβαση, θα πρέπει να διεξαχθεί μέσα σε τρεις ημέρες….».
ΠΗΓΗ: Αγγελαράκης Αν. «Κρανίο γυναίκας με ίχνη χειρουργικής επέμβασης», στο «ΙΑΣΙΣ. Υγεία, Νόσος, Θεραπεία, από τον Όμηρο στον Γαληνό» (επιμ. Ν. Σταμπολίδης – Γ. Τασούλας), Αθήνα, 2014, αρ. 124, σελ. 256 – 259.
αρχαιος Τρυπανισμος κρανιου γυναικας, πριν 2.900 χρονια αβδηρα ξανθης Θρακης Τρυπανι κρανιο γυναικα, 2.900 χρονων ξανθη αρχαια Θρακη εγχειρηση εγχειριση
