Του συγγραφέα Σωκράτη Β. Σίσκου
Υπάρχουν στιγμές στις οποίες κάποια συγκλονιστικά κοινωνικά γεγονότα, επιβάλλουν συνειδησιακά και ιδεολογικά σε έναν Άνθρωπο (με το Άλφα κεφαλαίο!), να λύσει τη σιωπή του και να διατυπώσει με σαφήνεια την άποψή του γι’ αυτά που συμβαίνουν γύρω του, στο χωριό του, στην πατρίδα του ή στην άλλη άκρη της γης. Σε τέτοιες στιγμές η σιωπή δεν είναι, όπως λένε «χρυσός», αλλά αποτελεί σαφή ένδειξη σιωπηρής συναίνεσης στις υλοποιούμενες πράξεις βαρβαρότητας και κτηνωδίας. Αυτή την διαδικασία της αφανούς συναινετικής έκφρασης την αποδίδει θαυμάσια ο εντυπωσιακός κανόνας του Ρωμαϊκού Δικαίου “Qui tacet consentire videtur”. Αυτή η λατινική νομική ρήση έγινε περισσότερο γνωστή, όταν ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αρ. Μάνεσης, την διατύπωσε στο τελευταίο του μάθημα προς τους φοιτητές του, έναν πραγματικό ύμνο για την Δημοκρατία, όταν εκδιώχθηκε (απολύθηκε) από τους δικτάτορες του 1967.
Σε κάποιες περιπτώσεις η παγκόσμια κοινή γνώμη σιωπαίνει και αργεί να αντιδράσει μπροστά στις φρικαλεότητες ενός πολέμου, διότι υπάρχουν ασάφειες και αμφιβολίες για την αλήθεια, λόγω της προπαγάνδας των αντιμαχομένων και τα συμφέροντα των μεγάλων, κυρίως, δυνάμεων. Στον πόλεμο της Παλαιστίνης η άγρια επίθεση των ανταρτών ή κατ’ άλλους των τρομοκρατών εναντίον αθώων και άοπλων παιδιών, θεωρήθηκε βαριάς μορφής εγκληματική πράξη. Η κοινή γνώμη, οι απλοί πολίτες των χωρών όλου του κόσμου, δικαιολόγησε την βίαιη απάντηση αντιποίνων του Ισραήλ για την τιμωρία των ενόχων. Έτσι τουλάχιστον φάνηκε στην αρχή. Θεωρούσαμε ότι ο βασικός στόχος της στρατιωτικής επέμβασης ήταν η εξόντωση των υπεύθυνων μιας κτηνώδους εγκληματικής θηριωδίας, αλλά βαθμηδόν, στην πράξη, αποδείχτηκε ότι στρατηγικός στόχος ήταν η εκδίωξη των Παλαιστινίων από τη χώρα τους με τη μέθοδο της πείνας και των ασθενειών, αλλά και τη δημιουργία τρόμου με τη μαζική εξόντωση γυναικόπαιδων. Οι αρχικές επιφυλάξεις μου παραμερίστηκαν όταν ο ΟΗΕ ανακοίνωσε επίσημα ότι καταστράφηκε ένα νοσοκομείο και στα ερείπιά του θάφτηκαν 3 ή 4 εκατοντάδες ασθενείς, παιδιά, γυναίκες γέροντες. Η κυβέρνηση του Ισραήλ ανακοίνωσε ότι με την επιχείρηση αυτή εξουδετερώθηκε ένα στέλεχος των τρομοκρατών. Φτηνή και εγκληματική δικαιολογία. Στους πολέμους, κάποιες φορές, η διαδικασία αντικατάστασης των στελεχών απλοποιείται. Στα οχυρά του Ρούπελ το 1941, για παράδειγμα, όταν δεν υπήρχαν αξιωματικοί, τη διοίκηση κάποιας μονάδας ανέλαβε υπαξιωματικός, ο οποίος προκάλεσε φοβερές απώλειες και μια απρόβλεπτη καθυστέρηση στις επιτιθέμενες γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις.
Ποια είναι σήμερα (Μάης 2025) τα κριτήρια αξιολόγησης της συμπεριφοράς των εμπολέμων, με βάση τις ηθικές, εθιμικές και υποτυπώδεις νομικές αρχές ενός, λεγόμενου Δικαίου του Πολέμου, σύμφωνα με τις προβλέψεις ενός υπερβολικά αδύναμου ΟΗΕ! Το μέγεθος των εγκληματικών πράξεων αξιολογείται πλέον από την κριτική της κοινής γνώμης, η οποία υποχρεώνει τις κυβερνήσεις να επαναξιολογήσουν την εξωτερική τους πολιτική. Παραδοσιακοί φίλοι του Ισραήλ, μεταξύ των οποίων και η Βρετανία, η οποία (στην κυριολεξία!) είναι η ιδρύτρια, μετά από 17 αιώνες, του «Νέου Εβραϊκού Κράτους», αποστασιοποιήθηκαν και απροκάλυπτα κατηγορούν την κυβέρνηση του Ισραήλ για εγκλήματα πολέμου. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι ο αντισημιτισμός καλπάζει και εξαφανίζονται τα οφέλη ενός ολοκαυτώματος, χάρη στο οποίο ο κόσμος ένιωσε συμπάθεια για έναν υπερβολικά κατατρεγμένο λαό. Προσωπικά, αυτή τη συμπάθεια την ανέδειξα σε κάποια από τα εκατοντάδες άρθρα μου που δημοσιεύτηκαν σε ελληνικές εφημερίδες και ομογενειακά ΜΜΕ του εξωτερικού. Και δεν έγραψα μόνο για το «ολοκαύτωμα»! Αναφέρθηκα και στα άγνωστα σε πολλούς εγκλήματα στην Αλσατία και ιδιαίτερα στο Στρασβούργο τον 14ο αιώνα, όπου ολόκληρες οικογένειες εβραίων σφαγιάστηκαν ή πετιούνταν στην πυρά. Τα δυο φοβερά απανωτά πογκρόμ του 1336 και 1339 πραγματοποιήθηκαν, όταν ηγεμόνευε στην «Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία» η γερμανική δυναστεία των Χόενσταουφεν. Οι επιδημίες και οι κακές καιρικές συνθήκες (πλημμύρες, καταστροφικοί χειμώνες, μειωμένη γεωργική παραγωγή κλπ) αποδόθηκαν στους «κακούς Εβραίους οι οποίοι σταύρωσαν το Χριστό μας !» αλλά και, δήθεν¸ σκότωναν μικρά παιδιά «για να πίνουν το αίμα τους». Ήταν ένα μικρό πρότυπο γενοκτονίας, για τη ναζιστική «Τελική Λύση» στα κρεματόρια, όταν οι εγκληματίες του Γ’ Ράιχ διαπίστωσαν ότι το «πείραμα» στο εβραϊκό γκέτο της Βαρσοβίας για εξόντωση «με πείνα και αρρώστιες» είχε χρονοβόρα αποτελέσματα. Η ίδια μέθοδος εφαρμόζεται αυτή την περίοδο και στην Παλαιστίνη όπου, από διαπιστώσεις παρατηρητών του ΟΗΕ, οι θάνατοι γυναικοπαίδων από ασιτία και ασθένειες είναι συχνοί και πολυάριθμοι.
Στην παλιά εποχή οι εβραίοι είχαν τους προφήτες τους, οι οποίοι τους προειδοποιούσαν για τα επερχόμενα δεινά στους ίδιους και τους απογόνους τους, αν ενεργούσαν αντίθετα από τους νόμους του Θεού. Αν ζούσε σήμερα ένας τέτοιος προφήτης, θα προειδοποιούσε τους άρχοντες του Ισραήλ ότι, ξεστράτισαν επικίνδυνα από τον δρόμο του Θεού και ότι παραδίδουν στο Σατανά το μέλλον των επόμενων γενεών. Λόγω αδυναμίας να βρούμε σήμερα γνήσιους αντιπροσώπους του Θεού, αρκούμαστε στις γρήγορες αυτοεκπληρούμενες τεχνοκρατικές προφητείες, με τις οποίες ενημερώνονται για τα μελλούμενα δεινά του λαού τους οι ηγέτες που ξεστρατίζουν. Αναλυτική ανάπτυξη της θεωρίας υπάρχει στο βιβλίο μου «Η Τριλογία των Αυτοεκπληρούμενων Προφητειών», αλλά εδώ θα παραθέσουμε ελάχιστα στοιχεία της, για να κατανοήσουμε το πρόβλημα που δημιουργεί στις μελλοντικές γενιές του λαού του Ισραήλ η «αμαρτωλή» πολιτική συμπεριφορά των ηγετών του.
Ο όρος καθιερώθηκε από τον Αμερικανό κοινωνιολόγο και καθηγητή του πανεπιστημίου της Κολούμπια Ρ. Μέρτον, όταν το 1948 δημοσίευσε άρθρο με τίτλο: «Self-Fulfilling Prophecy». Η αρχική του ιδέα βασίστηκε στο «Θεώρημα του Γουίλιαμ και της Ντόροθι Τόμας» (The Thomas Theorem) του 1928. Σύμφωνα με αυτό το θεώρημα, «αν οι άνθρωποι προσδιορίζουν κάποιες καταστάσεις ως πραγματικές, είναι πραγματικές και οι συνέπειές τους» (if men define situations as real, they are real in their consequences). Ο Μέρτον διευκρινίζοντας και αναδιατυπώνοντας το θεώρημα, παρουσίασε μια ολοκληρωμένη άποψη της αυτοεκπληρούμενης προφητείας γράφοντας πως, πρόκειται για μια «προφητεία» η οποία από την αρχή εμφανίζει μια ψεύτικη κατάσταση ως αληθινή, προκαλώντας μια νέα συμπεριφορά των ανθρώπων η οποία μετατρέπει την ψευδή ή υποθετική αυτή κατάσταση σε πραγματικό γεγονός. Απροσδιόριστες και ανεπιβεβαίωτες φήμες, σε κατάλληλο συμβατό υπόστρωμα αληθινών ή μη επιβεβαιωμένων καταστάσεων, μετατρέπουν αυτές τις φήμες σε πραγματικά γεγονότα.
Για το σημερινό Ισραήλ ποιες είναι οι φήμες και ποιο το συμβατό υπόστρωμα; Στην πρώτη περίπτωση, η οποία καθορίζει την μελλοντική εξέλιξη της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, οι πολίτες, δηλαδή η πανίσχυρη κοινή γνώμη που καθορίζει τη συμπεριφορά των πολιτικών ηγετών, πιστεύουν ότι οι ηγέτες του Ισραήλ αποχαλινώθηκαν και αδιαφορούν για την ολοένα αυξανόμενη διεθνή κατακραυγή, διότι στηρίζονται στη δύναμη της «Αμερικανικής Αυτοκρατορίας». Το συμβατό υπόστρωμα, το οποίο καθιστά αυτή την ενδεχομένως λανθασμένη, υποθετική, αληθινή ή ψεύτικη τη φήμη ως φορέα ενός μελλοντικού πραγματικού γεγονότος, είναι ο δύσκολα αναστρέψιμος αυξανόμενος αντισημιτισμός, το ξέφτισμα της αίγλης του ναζιστικού ολοκαυτώματος και η εχθρική στάση πρώην φιλικών κρατών. Και τώρα το ερώτημα: Μπορεί μια αυτοκρατορία, μια υπερδύναμη να υφίσταται αιωνίως; Υπάρχει κάποια τέτοια μοναδική περίπτωση επιβίωσης, ακόμα και από την εποχή των Σκοτεινών Αιώνων (Dark Ages); Και ποια θα είναι τότε η μοίρα του λαού του Ισραήλ, μια χούφτα ανθρώπων στην καρδιά μιας ανθρώπινης πλημμυρίδας εξαγριωμένων Μουσουλμάνων, αν αυτί η φήμη αυτοεκπληρωθεί ως μελλοντικό γεγονός; Με λίγα λόγια, όταν οι ΗΠΑ χάσουν τη μονοκρατορία της υπερδύναμης, θα υπάρχει, έστω και ως μικρό ενδεχόμενο, να εξαφανισθεί το Ισραήλ;
Ο Ζ. Μπρεζίνσκι είναι ο άνθρωπος ο οποίος, στη «Μεγάλη Σκακιέρα» του, διατύπωσε τις προϋποθέσεις που θα καθιστούσαν τις ΗΠΑ ως την μοναδική υπερδύναμη στον κόσμο. Οι προτάσεις του καθόρισαν τη γεωστρατηγική πολιτική των ΗΠΑ τα τελευταία 50 χρόνια του 20ου αιώνα. Σε συνέντευξή του, στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ισχυρίστηκε ότι η μονοκρατορία των ΗΠΑ θα επιβίωνε για 2 ή 3 ακόμα γενιές.
Ο Γάλλος κοινωνιολόγος και δημοσιογράφος Ε. Τοντ (Todd), στο βιβλίο του «Après L’Empire» (Μετά την Αυτοκρατορία) που εκδόθηκε το 2002, αναφέρει ότι η κατάρρευση, η απόλυτη κατάρρευση (effondrement) των ΗΠΑ άρχισε από την οικονομία, με δυσμενείς επιπτώσεις στον τομέα της στρατιωτικής ισχύος και στους στόχους της γεωστρατηγικής κυριαρχίας. Ο ίδιος πιο πριν, το 1978, είχε προβλέψει σε δημοσιευμένο άρθρο του, την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης στην αρχή της δεκαετίας του 1990. Στην πρώτη περίπτωση, οι γνωστοί πληρωμένοι κονδυλοφόροι, τον χαρακτήρισαν «αντιαμερικανό», ενώ στην δεύτερη (του 1978) τον αποκάλεσαν «αντικομμουνιστή». Αυτή η διαδικασία της χωρίς επιχειρήματα κριτικής, χρησιμοποιείται με σκληρούς χαρακτηρισμούς για ακροαριστερούς, ακροδεξιούς, ρατσιστές, φασίστες, αναρχικούς και ότι άλλο υπάρχει στο κουλτουριάρικο υβρεολόγιο.
Δεν γνωρίζουμε αν η θεωρία των αυτοεκπληρούμενων προφητειών, θα υπάρχει η δυνατότητα να επιβεβαιωθεί ή όχι σε κάποια χρόνια ή σε μερικούς αιώνες. Ένα είναι βέβαιο. Ο βασανισμένος και επί 17 αιώνες χωρίς πατρίδα απλός λαός του Ισραήλ, δεν θα αφήσει ανάξιους ηγέτες να διαπράττουν βαρβαρότητες, σαν αυτές που είχε υποστεί ο ίδιος, όταν δεν είχε πατρίδα. Διότι και οι Παλαιστίνιοι δεν έχουν σήμερα πατρίδα. Οι απλοί πολίτες όλων των λαών έχουν τα ίδια βάσανα και τις ίδιες προσδοκίες.
Προσωπικά θα ήθελα να διαψευστούν ολότελα οι προφητικές προβλέψεις της θεωρίας του R. Merton, οι οποίες βασίζονται σε επιστημονικούς τρόπους έρευνας, αλλά σε υποθετικά ιστορικά και τεχνοκρατικά δεδομένα. Θέλω να διαψευστούν διότι με θλίψη θα μπορούσα να φανταστώ ότι στο εγγύτερο ή απώτερο μέλλον, κάποιος νέος Τζουζέπε Βέρντι θα μελοποιήσει ένα νέο «Ναμπούκο», όπου αποστεωμένα γυναικόπαιδα θα ψάλλουν θλιμμένα και απελπισμένα το «O, mia patria, si bella e perduta» (Ω πατρίδα μου, τόσο όμορφη και χαμένη).
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.6.2025.
ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΕΣ ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΟΥΜΕΝΕΣ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ
