Ο θολωτός τάφος του Βαφειού Λακωνίας, χτισμένος στο κέντρο της κοιλάδας του Ευρώτα, βόρεια της θέσης Παλαιοπύργι, είναι ο μεγαλύτερος που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στην Λακωνία, με διάμετρο θόλου που ξεπερνάει τα 10 μ. και μήκος διαδρόμου σχεδόν 30 μ., κατατάσσεται δε μεταξύ των μεγαλύτερων στον αιγαιακό χώρο!

Για να τον επισκεφτεί κανείς, εισέρχεται στο χωριό Βαφειό, μόλις 6 χλμ. Ν. της Σπάρτης. Το χωριό λεγόταν Μάρμπολη, πριν μετονομαστεί. Κείται στον 37ο παράλληλο [37°1′22.1″N 22°27′40.7″]. Ακολουθεί πινακίδες (φθαρμένες). Η άσφαλτος ακολουθείται από πετρόστρωτο δρόμο, ο οποίος έπειτα από λίγο καταλήγει σε ένα μικρό πλάτωμα. Μονοπάτι οδηγεί στο περιφραγμένο αρχαιολογικό μνημείο με 10′.
Ο τάφος χρονολογείται στις αρχές του 15ου αιώνα π.Χ. και βρέθηκε, συλημένος, το 1888. Ωστόσο κάτω από το δάπεδο της θόλου εντοπίστηκε άθικτος κιβωτιόσχημος τάφος με πολύτιμα κτερίσματα τοποθετημένα σε προμελετημένη διάταξη γύρω από το νεκρό. Σε αυτά συγκαταλέγονται και τα περίφημα χρυσά «Κύπελλα Βαφειού» με έκκρουστες απεικονίσεις κυνηγιού, τα οποία εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Η επιμελημένη και μνημειακή αρχιτεκτονική του τάφου σε συνδυασμό με την πληθώρα και ποιότητα των ευρημάτων με έντονη την μινωική επιρροή, υποδηλώνουν την υψηλή κοινωνική θέση του νεκρού – «Πρίγκηπα του Βαφειού» κατά τον ανασκαφέα – αλλά και την ύπαρξη τοπικής ελίτ που επιδίωκε την εδραίωση της ισχύος της οικοδομώντας μεγαλοπρεπή ταφικά μνημεία.
Επί πλέον, η θέση του μνημείου, στο επίκεντρο ενός ευρύτερου δικτύου σημαντικών μυκηναϊκών θέσεων και σε γειτνίαση με αμαξιτή οδό – ίχνη της οποίας διατηρούνται μέχρι σήμερα – που οδηγούσε στον παράκτιο οικισμό του Αγίου Στεφάνου, ο οποίος λειτουργούσε ως λιμάνι / πύλη προς την Μινωική Κρήτη ήδη από την Μέση Εποχή του Χαλκού, μαρτυρά την κοινωνικοπολιτική σημασία της περιοχής κατά την μυκηναϊκή περίοδο.
Η πολιτιστική διαδρομή «Μνημειακά Έργα Κυκλώπων και Ανθρώπων κατά την μυκηναϊκή περίοδο (2η χιλιετία π.Χ.)» συνιστά μία πρόταση γνωριμίας με την μνημειακή αρχιτεκτονική της μυκηναϊκής εποχής.
Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός, ο οποίος έλαβε την ονομασία του από την πιο γνωστή αρχαιολογική θέση αυτής της περιόδου, τις Μυκήνες, αναπτύχθηκε στον Ελλαδικό χώρο κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Με εφαλτήριο τις οχυρωμένες ακροπόλεις της ηπειρωτικής χώρας, οι Μυκηναίοι ανέπτυξαν εμπορικές και διπλωματικές επαφές σε όλην την Μεσόγειο δεχόμενοι και, ταυτόχρονα, ασκώντας σημαντικές επιδράσεις, γράφοντας ένα από τα πρώτα κεφάλαια της ιστορίας των πολιτισμών στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Οι Μυκηναίοι με το οργανωτικό τους πνεύμα, την κατασκευαστική δεινότητα και την τεχνική τους κατάρτιση κατάφεραν να κατασκευάσουν μνημειακά οικοδομήματα και να πραγματοποιήσουν μεγαλεπήβολα τεχνικά έργα. Τα πιο αντιπροσωπευτικά επιτεύγματα της μνημειακής αυτής αρχιτεκτονικής αποτελούν τον πυρήνα της Μυκηναϊκής Πολιτιστικής Διαδρομής. Στους προτεινόμενους σταθμούς της, ο επισκέπτης συναντά επιβλητικές ακροπόλεις με κυκλώπειες οχυρώσεις, μεγαλοπρεπή ανακτορικά κέντρα, εντυπωσιακούς θολωτούς και θαλαμοειδείς τάφους καθώς και τεχνικά έργα μεγάλης κλίμακας (οχυρωματικά, οδικά, αποστραγγιστικά).
Η Μυκηναϊκή Πολιτιστική Διαδρομή προσκαλεί τον επισκέπτη σε ένα οδοιπορικό στα σημαντικότερα κέντρα του μυκηναϊκού κόσμου αλλά και σε λιγότερο γνωστές θέσεις, προσφέροντας τελικά ένα ταξείδι μέσα στον χώρο και στον χρόνο, όπου ο μύθος συνυφαίνεται με την ιστορία.
Η Λακωνία βρίσκεται στο επίκεντρο της μυκηναϊκής αρχαιολογικής έρευνας ήδη από το 19ο αιώνα. Έκτοτε, η διεξαγωγή συστηματικής έρευνας και μελέτης, σε διάφορες θέσεις, καταδεικνύουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραμάτισε η περιοχή της κοιλάδας του Ευρώτα στην ανάδυση και εδραίωση του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Ξεχωριστή θέση έχουν τα ταφικά μνημεία της περιοχής, με σημαντικότερα:
- τους τάφους της Πελλάνας και
- τον θολωτό τάφο του Βαφειού,
η αρχιτεκτονική και τα κτερίσματα των οποίων παραπέμπουν στην ύπαρξη τοπικών ηγεμόνων.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ, Γ. Λεκακης “Λακώνων Γη”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 24.3.2020.
(*) Ο θολωτός τάφος του Βαφειού ανεσκάφη από τον αρχαιολόγο Χρ. Τσούντα, το έτος 1889. Χρονολογείται στην πρώιμη μυκηναϊκή εποχή (1500 π.Χ. περίπου). Ο τάφος ήταν συλημένος αλλά περιείχε ένα στενόμακρο λάκκο, μέσα στον οποίο βρέθηκαν σπουδαία ταφικά ευρήματα (κτερίσματα): όπλα, σφραγιδόλιθοι, τα δύο περίφημα χρυσά κύπελλα με σκηνές κυνηγιού ταύρου κλπ. (παραπάνω φωτογραφία). Η ταφή αποδόθηκε στο λεγόμενο «Πρίγκηπα του Βαφειού», ο οποίος είχε θησαυρίσει αντικείμενα πολυτελείας, εισηγμένα, με ανταλλαγή το περίφημο μάρμαρο της περιοχής, γνωστό ως Lapis Lacedaemonius. Η κατάσταση διατήρησής του είναι μέτρια. – ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, 2012.
3.600 3.500 χρονων χρονια πριν αρχαιος θολωτος ταφος Βαφειο Λακωνιας, αρχαια Λακωνια μεγαλυτερος αιγαιακος χωρος, Μνημειακα εργα Κυκλωπων Ανθρωπων αιγαιο πελαγος κοιλαδα Ευρωτα, ευρωτας Παλαιοπυργι, θολος διαδρομος 15ος αιωνας πΧ συλημενος, 19ος 1888 δαπεδο αθικτος κιβωτιοσχημος ταφοι πολυτιμα κτερισματα προμελετημενη διαταξη νεκρος χρυσα Κυπελλα Βαφειου χρυσο Κυπελλο εκκρουστη απεικονιση κυνηγι Εθνικο Αρχαιολογικο Μουσειο μνημειακη αρχιτεκτονικη ταφου ευρημα μινωικη επιρροη υψηλη κοινωνικη θεση Πριγκηπας του Βαφειου ανασκαφεας ελιτ αριστοκρατια εδραιωση ισχυς οικοδομη μεγαλοπρεπες ταφικο δικτυο μυκηναικες θεσεις αμαξιτη οδος παρακτιος οικισμος Αγιος Στεφανος αρχαιο λιμανι / πυλη Μινωικη Κρητη Μεση Εποχη Χαλκου κοινωνικοπολιτικη σημασια μυκηναικη περιοδος πολιτιστικη διαδρομη Μνημειακα εργα Κυκλωπες Ανθρωπων μυκηναι 2η χιλιετια πΧ Μυκηναικος Πολιτισμος, αρχαιολογια Μυκηνες αργολιδας αργολιδα Ελλαδα υστερη οχυρωμενη ακροπολη αρχαιοι κρητες κρητικοι Μυκηναιοι λακωνες εμποριο διπλωματια Μεσογειος θαλασσα επιδραση ιστορια πολιτισμοι ευρωπη οργανωτικο πνευμα, κατασκευαστικη δεινοτητα τεχνικη καταρτιση κατασκευη οικοδομημα τεχνικα ακροπολις κυκλωπεια οχυρωση ανακτορικα κεντρα, θαλαμοειδης μεγαλη κλιμακα οχυρωματικα, οδικα, αποστραγγιστικα κυκλωπεια οχυρο ανακτορικο κεντρο, θαλαμος οχυρωματικο, οδικο, αποστραγγιστικο κυκλωπειο οχυρωσεις ανακτορο αποστραγγιση οδοιπορικο μυκηναικος κοσμος μυθος αρχαιολογικη ερευνα ταφικα Πελλανα κτερισμα ηγεμονας ανασκαφη αρχαιολογος Τσουντας, 1889 πρωιμη συληση αρχαιοκαπηλια στενομακρος λακκος, οπλα, οπλο σφραγιδολιθος, ταυρος ταφη θησαυρος αντικειμενα πολυτελειας, εισαγωγη ανταλλαγη μαρμαρο λαπις λακεδαιμονιο λακεδαιμονια λακεδαιμονες Lapis Lacedaemonius μενελαιον μενελαιο αμυκλες αμυκλαι ξηροκαμπι αγιου βασιλειου αγιος βασιλειος