Του Γιώργου Λεκάκη
Τα απειλούμενα με εξαφάνιση μεγαλόσωμα πουλιά ωτίδες[1], περιφέρονταν σε μεγάλους αριθμούς, στο σημερινό ανατολικό Μαρόκο, αν και είναι και αυτά κοντά στην εξαφάνιση, και αποτελούσαν σημαντικό μέρος της ζωής των προϊστορικών κατοίκων της περιοχής.
Οι ερευνητές μελετούν τα λείψανα αυτών των θηριωδών πτηνών από ένα νεκροταφείο, που χρονολογείται στο Ύστερο Πλειστόκαινο, περίπου πριν 14.700 χρόνια, στην τοποθεσία Taforlat – γνωστή και ως Σπήλαιο των Περιστεριών – που είναι το αρχαιότερο νεκροταφείο στην Βόρεια Αφρική. Εκείνην την εποχή, οι άνθρωποι σε αυτήν την περιοχή, ήταν στο ενδιάμεσο μεταξύ μετακινούμενων πληθυσμών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και ενός εγκατεστημένου μόνιμου τρόπου ζωής. Έθαβαν τους νεκρούς τους στην παραπάνω σπηλιά.
Ως μέρος των τελετουργιών που σχετίζονται με αυτές τις ταφές, φαίνεται ότι έτρωγαν γιγάντιες ωτίδες.
«Βλέπουμε μια ισχυρή πολιτιστική συσχέτιση με το είδος Μεγάλη Ωτίδα, επειδή οι άνθρωποι όχι μόνον τα καταθέτουν σε ταφές, αλλά υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι τα έτρωγαν επίσης», λέει η επί κεφαλής της μελέτης J. Cooper, επιμελήτρια ανατομικών συλλογών πτηνών στο Μουσείο. «Πιστεύουμε ότι ήταν μέρος των τελετουργιών της κηδείας».
Τα αρσενικά μεγαλόσωμα μπορεί να ζύγιζαν έως και 45 κιλά και χρειάζονταν μεγάλα λιβάδια για να βρίσκουν αρκετή τροφή. Επειδή η διαθεσιμότητα αυτών των χώρων σίτισης έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό, από την εντατική αγροτική και ανθρώπινη απασχόληση, η γιγάντια ωτίδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
Η κ. Cooper και η ομάδα της ελπίζουν ότι η έρευνά τους στο Μαρόκο – το μόνο μέρος στην Αφρική όπου επιβιώνουν λίγες γιγάντιες ωτίδες – θα οδηγήσει σε καλύτερη κατανόηση αυτών των πτηνών και της θέσης τους στην ιστορία της περιοχής.
ΠΗΓΗ: J. H. Cooper, κ.ά. «Late Pleistocene Great Bustards Otis tarda from the Maghreb, eastern Morocco», https://doi.org/10.1111/ibi.13404, Ibis, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Αγγλίας, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.3.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Οι ωτίδες του Μαρόκου είναι γενετικά διαφορετικές από τον ιβηρικό πληθυσμό.
Οι ωτίδες (συμπεριλαμβανομένων των floricans και korhaans), είναι μεγάλα, χερσαία πουλιά, που ζουν κυρίως σε ξηρά λιβάδια και στέπες. Το μήκος τους κυμαίνεται από 40 έως 150 εκατ. το άνοιγμα φτερών 1 – 2,5 μ. και το βάρος τους 0,55 – 18 κιλά. Αποτελούν την οικογένεια Ωτίδαι / Otididae.
Σήμερα λέγονται bustard / bistard, από την παλαιά γαλλική λέξη bistarda. Σε άλλες γλώσσες λέγονται abetarda, abetarda, avutarda, -βλ. φυσιοδίφη W. Turner, 1544. Από το λατινικό avis tarda / aves tardas, που δόθηκε από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, από το tardus (= λατινικά «αργός» – Otis tarda = αργοκίνητο πουλί), που τα περιγράφει καθώς βαδίζουν αργά- βλ. P. Belon, 1555 και U. Aldrovandi, 1600.
Εξελίχθηκαν πριν από 30.000.000 χρόνια στην Νότια και Ανατολική Αφρική, από όπου διασκορπίστηκαν στην Ευρασία και την Αυστραλία. Ένα είδος κατοικεί στην Αυστραλία και την Νέα Γουινέα.
Η μεγαλύτερη απειλή τους ήταν τα φυτοφάρμακα, που εν τέλει ελάττωσαν επικίνδυνα τον πληθυσμό τους. στην Αραβική Χερσόνησο διοργάνωναν παραδοσιακά κυνήγι με γεράκια κατά των πουλιών αυτών, που οδήγησε στην εξαφάνιση του Houbara Bustard στην Αραβία.
Σήμερα, το κρέας τους εξακολουθεί να καταναλώνεται, αλλά σε λίγα μέρη, λ.χ. στο Τσαντ.
Θηριωδη πτηνα, βαρους 45 πριν 15.000 χρονια αρχαιο Μαροκο Λεκακης Θηριο πτηνο, χρονων απειλουμενα με εξαφανιση μεγαλοσωμα πουλια ωτιδες ζωη προιστορια κατηκηση αρχαια λειψανα αρχαιο νεκροταφειο, υστερο Πλειστοκαινο, 14.700 ταφορλατ Taforlat Σπηλαιο των Περιστεριων Περιστερια αρχαιοτερο Βορεια Αφρικη μετακινουμενοι πληθυσμοι κυνηγοι τροφοσυλλεκτες εγκατασταση μονιμη νεκρος σπηλια τελετουργια ταφη διατροφη γιγαντιες γιγαντια γιγαντιο ωτιδα πολιτιστικη συσχετιση ανθρωπος κηδεια θανατος παλαιολιθικη παλαιολιθικα παλαιολιθικο αρσενικο μεγαλοσωμο λιβαδι τροφη διαθεσιμοτητα χωρος σιτιση εντατικη αγροτικη ανθρωπινη απασχοληση, γιγας γιγαντας κατανοηση ιστορια Μουσειο Φυσικης Ιστοριας Αγγλια γενετικη ιβηρια floricans korhaans μεγαλα, χερσαια ξηρα λιβαδια στεπα οικογενεια Ωτιδαι / Otididae bustard / bistard, παλαια γαλλικη λεξη bistarda abetarda, abetarda, avutarda, φυσιοδιφης τερνερ Turner, 16ος αιωνας μχ 1544 λατινικα avis tarda / aves tardas, Πλινιος Πρεσβυτερος, tardus αργος – Otis tarda αργοκινητο πουλι αργο βαδισμα πριν 30.000.000 30 εκατομμυρια Νοτια Ανατολικη Ευρασια Αυστραλια ειδος Νεα Γουινεα μεγαλυτερη απειλη φυτοφαρμακα, πληθυσμος αραβια Αραβικη Χερσονησος διοργανωση παραδοσιακο κυνηγι γερακι παραδοση Houbara Bustard κρεας καταναλωση Τσαντ
