Του γεωπόνου Μάριου Δεσύλλα, σύμβουλου Βιοδυναμικής Γεωργίας
Ένα από τα πρώτα πράγματα που με εντυπωσίασαν, όταν ξεκίνησα να μελετώ τα «της Σελήνης», ήταν η πληροφορία, από την μαία και συγγραφέα Μ. Γκόσμα, ότι «παρατηρείται αύξηση των τοκετών στην Πανσέληνο». Ψάχνοντας περισσότερο το θέμα βρήκα αρκετές – και καθ’ όλα σοβαρές – παλαιότερες έρευνες, που επιβεβαίωναν αυτήν την συσχέτιση, αλλά και κάποιες πιο πρόσφατες που την απέρριπταν, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Δεν διαπιστώνονται στατιστικά σημαντικές διαφορές που να τεκμηριώνουν συσχέτιση μεταξύ φάσεων της Σελήνης και αριθμού γεννήσεων ανά ημέρα (birth-rates)».
Σε αυτό το πλαίσιο «επιστημονικής διαμάχης», όπου φαινόταν να έχουν την τελευταία λέξη οι «αρνητές», χάρηκα ιδιαίτερα όταν έπεσα πάνω στην συγκεκριμένη έρευνα από την Ιαπωνία[1]. Η μελέτη αυτή, που έχει γίνει σε αγελάδες, αποδεικνύει στατιστικά αυτές τις σεληνιακές επιρροές, όπως και εξηγεί το γιατί όντως αυτές τελευταία, επηρεάζουν λιγότερο τους ανθρώπους, καθώς εκεί εμπλέκονται άλλοι παράγοντες. Χάρηκα, επειδή τέτοιου είδους ξεκαθαρίσματα, το να βρούμε τι συμβαίνει πραγματικά, αποτελούν και προσωπική μου πρόκληση, αλλά και βασικό λόγο ύπαρξης του Ημερολογίου.
Σας την μεταφέρουμε, σε απλή βέβαια μορφή, πλαισιώνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα με σχετικές μαρτυρίες από την ελληνική ύπαιθρο (Κρήτη και Κυκλάδες – ευχαριστούμε όσους τις μοιράστηκαν) και με μια αναδρομή στο θέμα από την αρχαιότητα ως σήμερα.
Η μελέτη. Οι ερευνητές αναγνωρίζοντας την διαδεδομένη πίστη περί επιρροής του Κύκλου της Σελήνης στους τοκετούς, στον άνθρωπο και τα ζώα, και θέλοντας να διευκρινίσουν τι ισχύει, μελέτησαν τη συχνότητα τοκετών σε σχέση με τον Συνοδικό Κύκλο της Σελήνης σε αγελάδες. Η έρευνα έγινε αναδρομικά εξετάζοντας τα κτηνιατρικά αρχεία από 428 φυσιολογικούς τοκετούς, που συνέβησαν σε διάστημα 3 ετών (2011-2013), σε αγρόκτημα γαλακτοπαραγωγής στην περιοχή του Hokkaido (Ιαπωνία).
Αποτελέσματα. Η συχνότητα τοκετών αυξανόταν ομαλά την περίοδο από τη Νέα Σελήνη έως την Πανσέληνο και στη συνέχεια, στη «χάση» του φεγγαριού μειωνόταν, μέχρι το τελευταίο τέταρτο (waning crescent). Από την στατιστική ανάλυση προέκυψε ότι ο αριθμός των γεννήσεων ήταν σημαντικά μεγαλύτερος στη «γέμιση», και πιο ειδικά από το πρώτο τέταρτο (waxing gibbous) έως και την Πανσέληνο.
Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ η μέση διάρκεια της κύησης ήταν 284 ημέρες, αυτή άλλαζε ανάλογα με τη φάση της Σελήνης. Έτσι αγελάδες που κανονικά θα γεννούσαν στη Νέα Σελήνη, ανέβαλαν τον τοκετό τους για να γεννήσουν πιο κοντά στην Πανσέληνο.
Κατανομή φυσιολογικών τοκετών σε σχέση με τον Σεληνιακό κύκλο. Οι τιμές P δηλώνουν στατιστικά σημαντικές διαφορές (με τη μέθοδο πολλαπλών συγκρίσεων), ενώ το n.s., μη σημαντικές.
Ο αριθμός των τοκετών (number of deliveries) εκφράζεται με το ύψος των ορθογωνίων:
(a) συνολικοί τοκετοί (b) από αγελάδες που δεν είχαν γεννήσει άλλη φορά και
(c) από αγελάδες που είχαν ήδη γεννήσει πολλές φορές.
Συζήτηση. Στον άνθρωπο οι σχετικές μελέτες έχουν καταλήξει σε αντιφατικά συμπεράσματα, χωρίς να αποδεικνύουν οριστικά μια τέτοια συσχέτιση. Στις αγελάδες όμως έχουμε γενετική ομοιομορφία, ιδίως στη ράτσα Holstein, που έχει πολύ χαμηλή γενετική παραλλακτικότητα.
Επίσης οι συνθήκες της φάρμας εξασφάλιζαν ενιαία διατροφή (σιτηρέσιο) και τρόπο ζωής για όλα τα άτομα του πληθυσμού που μελετήθηκε, σε αντίθεση με τις έρευνες σε ανθρώπους. Τέλος, οι αγελάδες είχαν ελεύθερη και ομοιόμορφη έκθεση στο φυσικό φως του Ηλίου και της Σελήνης, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι οποίοι περνάνε πολλές ώρες της μέρας σε συνθήκες τεχνητού φωτισμού.
Εξήγηση. Καταρχήν οι ερευνητές απέκλεισαν ως αίτιο που δημιουργεί το φαινόμενο, την βαρύτητα (βαρυτικές δυνάμεις), καθώς κατ’ αυτούς «δεν φαίνεται να παρέχει ικανοποιητική εξήγηση». Αντίθετα φαίνεται να παίζει ρόλο η έκκριση μελατονίνης, που έχει συσχετιστεί με την αυξομείωση του σεληνιακού φωτός. Η νυχτερινή έκκριση μελατονίνης μειώνεται σημαντικά κοντά στην Πανσέληνο, ενώ παράλληλα αυξάνει στο τέλος της κυοφορίας. Τα ζώα είχαν πρόσβαση σε λιβάδι ή ευρύχωρους στάβλους και τη νύχτα δεν υπήρχε τεχνητός φωτισμός. Κάτι σημαντικό, επειδή το τεχνητό φως είναι αυτό που θα μπορούσε να ακυρώσει την επίδραση του σεληνιακού κύκλου στους ανθρώπους, κι άρα να εξηγεί εν μέρει γιατί τα δεδομένα από ανθρώπους δεν συσχετίζονται με τις φάσεις της Σελήνης[2].
Σημ.: Άλλοι λόγοι είναι: η όλο και πιο ευρεία τεχνητή πρόκληση τοκετού (με χρήση ωκυτοκίνης) και η βιομηχανία καισαρικών τομών (η περίφημη «ιατροποίηση της γέννας»). Πάντως το ότι σε αυτή τη μελέτη αποκλείστηκαν οι παράγοντες παραλλακτικότητας που υπάρχουν σε ανθρώπινες μελέτες, εξηγεί το πώς έφτασαν οι ερευνητές σε μια τόσο καθαρή συσχέτιση.
Πιο κοντά τώρα στην εξήγηση πλησίασαν, με την επισήμανση ότι «όταν αυξάνει η αρτηριακή πίεση αυξάνουν τα επίπεδα ωκυτοκίνης», κάτι που έχει ήδη αποδειχτεί στα ποντίκια.[3] Τη συσχέτιση αυτή της πίεσης του αίματος με την Πανσέληνο, έχουμε εξ άλλου κάνει ήδη στην εξήγηση του Συνοδικού κύκλου (Ημερολόγιο 2022), βάσει της αλλαγής των μοριακών δυνάμεων και της συμπεριφοράς του νερού. Άρα και όλων των σωματικών υγρών γενικότερα, ζώων και ανθρώπου.
«Πάρτε από μπροστά μου αυτό το φως, που μου κρύβει το φως του φεγγαριού». – Β. Μαγιακόφσκι – για το ηλεκτρικό φως
Βιοδυναμική σημείωση. Ίσως ενδιαφέρει όσους καλλιεργούν βιοδυναμικά, ότι η συσχέτιση αυτή ήταν ξεκάθαρη στις αγελάδες που είχαν ήδη μία ή περισσότερες κυήσεις (multiparae), ενώ στις νεαρές (nulliparae) λιγότερο. Όντως σε αυτές, στις αγελάδες δηλαδή που γεννούν για πρώτη φορά, το ορμονικό τους σύστημα δεν είναι πλήρως ώριμο για να υποστηρίξει τον τοκετό (έχουμε φαινόμενα «δυστοκίας»[4]).
Αυτό μας εξηγεί γιατί τα κέρατα αγελάδας που χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε τα βιοδυναμικά παρασκευάσματα 500 και 501, πρέπει να είναι από αγελάδες που έχουν γεννήσει τουλάχιστον μια φορά. Άρα να έχει «πλήρως ενσαρκωθεί» σε αυτές η θηλυκή αρχή», μια ποιότητα απαραίτητη για να «φορτιστεί» το παρασκεύασμα 500 με δυνάμεις που σχετίζονται με την «θρέψη», τον «κάτω πόλο», ή το yin.
Παράλληλα από την ελληνική ύπαιθρο, μας έρχονται οι παρακάτω μαρτυρίες:
Παράδοση από το χωριό Αντρώνι, κεφαλοχώρι του Νομού Ηλείας (κοντά στην Αρχαία Ολυμπία), αναφέρει ότι «στη χάση της Σελήνης είναι συχνότεροι οι θάνατοι, ενώ στη γέμιση είναι συχνότερες οι γεννήσεις».
Ο Κ. Βιδάλης, από το χωριό Φαλατάδος της Τήνου (Κυκλάδες), έμπειρος καλλιεργητής, που είχε επίσης και αιγοπρόβατα, μοιράζεται μαζί μας τις διαπιστώσεις του: «Τη μέρα της Πανσελήνου, την ίδια μέρα ή και την άλλη (την επόμενη), πάντα είχαμε γέννες. Τις περιμέναμε. Και τις άλλες μέρες μπορεί να είχαμε μία ή δύο γέννες, αλλά τότε, στην Πανσέληνο ήταν οι πολλές: πέντε, έξι ή κι εφτά ακόμα γέννες!»
Και ο Στ. Ξυδάκης (επαρχία Αποκορώνου, Χανιά, Κρήτη) αναθυμάται να ρωτάει ο παππούς του τη γιαγιά: «Μαρία, πότε έχομε φεγγάρι;». (Δηλαδή «Πανσέληνο» – σημειώνουμε εδώ ότι οι γυναίκες ήταν αυτές που παρακολουθούσαν και γνώριζαν τον σεληνιακό κύκλο).
«Στις δεκαπέντε» π.χ. του ‘λεγε εκείνη. «Α! Θα αρχίσουν να γεννούν τα ωζά μας...» (τα ζώα μας).
Κι ο ίδιος, μικρό παιδί τότε, να ρωτάει με τη σειρά του:
«Γιατί παππού γεννούν με το φεγγάρι τα ωζά;». Κι ο παππούς, για να του πει κάτι, να απαντά:
«Για να θωρεί τότε παιδί μου το ζώο, το μικιό και να το βάζει στη μουσταρέ (να βυζάξει)».
Λεξιλόγιο:
- Ωζά ή οζά: τα ζώα στην κρητική διάλεκτο
- Θωρεί: να βλέπει, να διακρίνει, από το αρχαιοελληνικό ὁράω –ὁρῶ ή και το θεωρώ. Χρησιμοποιείται εκτεταμένα στην Κρήτη, αλλά και στα Επτάνησα και την Κύπρο.
- Μικιό: το μικρό, το νεογέννητο.
- Μουσταρέ (ή μουσταρά): το μαστάρι των αιγοπροβάτων, από το αρχαιοελληνικό μαστός (ή μαζός). Παραδείγματα: «Κατεβάζει ακόμα η μουσταρέ της γάλα;» ή: «Έχει μουσταρέ ο τράος;». Στη δυτική Κρήτη έχουμε το ιδιαίτερο γλωσσικό φαινόμενο, στα θηλυκά ονόματα η κατάληξη σε –ιά να γίνεται -έ: π.χ. η ελέ (ελιά, πληθυντικός: «οι ελές»), η μηλέ (μηλιά), η χαρουπέ (χαρουπιά).
Περισσότερα για τον Φυσικό τοκετό: στο βιβλίο «Δημιουργία Ζωής» της Μ. Γ. Γκόσμα, μαίας που ασκεί τον φυσικό τοκετό και τον τοκετό στο σπίτι, πιστοποιημένης θεραπεύτριας της παραδοσιακής κινεζικης ιατρικής, εκδ. Αρμός.
Τοκετός και Αρχαία Ελλάδα
Φαίνεται ότι η σύνδεση αυτή στη λαϊκή συνείδηση, των τοκετών με την Πανσέληνο, ξεκινάει από πολύ παλιά. Στην αρχαία Ελλάδα «αρωγός του τοκετού» ήταν η θεά Ελεύθυϊα ή Ειλειθυΐα. Το όνομά της από το ρήμα ελεύθω, από όπου και η έλευσις, ο τοκετός εξάλλου είναι ερχομός νέας ζωής. Ως θεότητα συχνά ταυτίζεται με τη Σελήνη (με την οποία, άλλοτε ταυτίζεται και η Άρτεμις). Σύμφωνα με τον μύθο, μόλις η Ειλειθυΐα έφτασε στην Δήλο, η Λητώ μπόρεσε, μετά από εννιά ολόκληρες μέρες που κοιλοπονούσε, να γεννήσει «με τη μια» («μ’ έναν πόνο»), την Άρτεμη και τον Απόλλωνα. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Ο κοσμος του 9”.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την σχέση αυτή Ειλειθυΐας – Σελήνης, επιτρέψτε μου δυο σχόλια:
- Πρώτον ότι και αυτός ο μύθος, περιέχει κωδικοποιημένη «επιστημονικού τύπου» γνώση (από την επαναλαμβανόμενη παρατήρηση): ο τοκετός επισπεύδεται υπό την επιρροή της Σελήνης.
- Δεύτερον: βάσει του ότι η λατρεία της θεάς ξεκίνησε κι ήταν ιδιαίτερα έντονη στην Κρήτη[5], ίσως δεν είναι τυχαίο που έχουν ως και τα σήμερα διατηρηθεί, τόσο ζωντανές οι παραδόσεις για την επιρροή του φεγγαριού στις καλλιέργειες, σε όλη τη Μεγαλόνησο. Κάτι που φτάνει ως εμάς μέσα από το μεγάλο ενδιαφέρον και συμμετοχή (παρουσία) της Κρήτης στο Ημερολόγιο!
Νεότερα χρόνια: Παναγία
Τον ρόλο αυτό σήμερα στη χριστιανική θρησκεία έχει η Παναγία, ως «προστάτιδα των επιτόκων γυναικών». Δηλωτικά είναι τα παρακάτω σχετικά ονόματα που της αποδίδει ο λαός: Γοργοεπήκοος, Ελεούσα, Γιάτρισσα, Γαιματούσα (σταματά τις αιμορραγίες στον τοκετό, ιδίως της υστεροτοκίας, κατά την αποβολή του πλακούντα), Πονολύτρια (λύνει τις ωδίνες), αλλά και Ελευθερώτρια, ας θυμηθούμε ότι στις εγκύους ευχόμαστε «καλή λευτεριά»: «Ἐπιτόκοις γυναίοις, ὡς συμπαθής βράβευε, τήν ἐλευθερίαν Παρθένε, ἡνίκα τίκτουσι, πρός σέ γάρ σπεύδουσιν, Ἐλευθερώτρια Κόρη, τό σεπτόν Σου ὄνομα ἐπικαλούμεναι», κατά τον Παρακλητικό Κανόνα. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ Γ. Λεκακης “Τα επιθετα της Παναγιας” στο βιβλίο του “Ταματα και αναθηματα”.
Εντυπωσιακό και δηλωτικό για τη συνέχεια μέσα στην οποία ζει και αναπνέει η λαϊκή συνείδηση, ότι βρίσκουμε τη ρίζα ελευθ– τόσο στην αρχαία θεά του τοκετού, όσο και στην Παναγία την Ελευθ-ερώτρια!
ΠΗΓΗ: «Καλλιεργητικό Ημερολόγιο 2025». Το «Καλλιεργητικό Αστρονομικό Ημερολόγιο 2025» του “εν δυνάμει” έρχεται να μας βοηθήσει να έχουμε καλύτερες σοδειές, απλώς και μόνο επιλέγοντας την πιο κατάλληλη στιγμή για τη σπορά, το κλάδεμα, τη μεταφύτευση, σε σχέση με τους κύκλους του φεγγαριού… Αποστέλλεται και με αντικαταβολή. Παραγγελίες: endynamei@yahoo.gr (Γράφοντας τo ονοματεπώνυμό σας και την πλήρη ταχυδρομική σας διεύθυνση – & Ταχυδρομικό Κωδικό – ΤΚ). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 29.3.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] T. Yonezawa, κ.ά. Ο Σεληνιακός Κύκλος επηρεάζει τον Φυσιολογικό Τοκετό σε Αγελάδες (Lunar Cycle Influences Spontaneous Delivery in Cows), επιστημονική επιμέλεια: S. Yamazaki.
[2] Based on our hypothesis, the artificial light period could cancel the influence of the lunar cycle in humans, which might be one of the reasons why human data did not vary with the lunar phases.
[3] In addition, plasma levels of oxytocin are increased by increases in arterial blood pressure in rats.
[4] In addition, dystocia is a widely accepted risk during first parturition in cows, reflecting smaller sizes and weights of younger primiparous dams. Dystocia can last for several days in heifers, and thus advances or delays in time of birth could be sufficient to influence our findings.
[5] τα ονομαστότερα λατρευτικά ιερά σπήλαια της θεάς ήταν στην Αμνισό, στην Ολούντα, στο Δικτυνναίο άντρο και στην Ίνατο. Όμως, η κύρια έδρα της θεάς ήταν στην αρχαία Λατώ.
τοκετος Πανσεληνος αγελαδα αιγοπροβατα τοκετοι αγελαδες αιγα προβατο Δεσυλλας Σεληνη μαια συγγραφεας Γκοσμα, αυξηση σεληνη ερευνα στατιστικη φαση σεληνης αριθμος γεννησεων ημερα birth rates Ιαπωνια μελετη αγελαδες, στατιστικα σεληνιακη επιρροη ανθρωπος, μαρτυρια ελληνικη υπαιθρος Κρητη Κυκλαδες αρχαιοτητα Κυκλος της Σεληνης ανθρωπος ζωα, συχνοτητα Συνοδικος κτηνιατρικα αρχεια φυσιολογικος αγροκτημα γαλακτοπαραγωγη χοκαιντο Hokkaido Ιαπωνια Νεα χαση φεγγαρι waning crescent αριθμος των γεννησεων γεμιση waxing gibbous κυηση ημερες, φασεις γεννηση κατανομη σεληνιακος τιμες συγκριση ανθρωποι συμπερασμα γενετικη ομοιομορφια, ρατσα χολσταιν Holstein, χαμηλη γενετικη παραλλακτικοτητα φαρμα ενιαια διατροφη σιτηρεσιο τροπος ζωης ατομα πληθυσμος ελευθερη ομοιομορφη εκθεση φυσικο φως Ηλιος συνθηκες τεχνητος φωτισμος αιτιο φαινομενο, βαρυτητα βαρυτικες δυναμεις εκκριση μελατονινη αυξομειωση σεληνιακο νυχτερινη μελατονινης κυοφορια ζωο λιβαδι σταβλος νυκτα ακυρωση επιδραση φασεις τεχνητη προκληση τοκετου χρηση ωκυτοκινης ωκυτοκινη βιομηχανια καισαρικη τομη ιατροποιηση της γεννας γεννα παραγοντες παραλλακτικοτητας αυξηση αρτηριακη πιεση ποντικι αιματος αιμα αλλαγη μοριακη δυναμη συμπεριφορα νερου νερο σωματικα υγρα φεγγαριου Μαγιακοφσκι ηλεκτρικο βιοδυναμικη καλλιεργεια κυηση multiparae νεαρη πρωτη φορα ορμονικο συστημα ωριμο δυστοκια κερατα κερατο κερας ενσαρκωση θηλυκη αρχη ποιοτητα απαραιτητη φορτιση παρασκευασμα δυναμεις θρεψη, κατω πολος, γιν yin ελληνικη υπαιθρος, παραδοση χωριο Αντρωνι, κεφαλοχωρι Νομος Ηλειας ηλεια Αρχαια Ολυμπια χαση θανατος, γεμιση γεννησεις Βιδαλης, Φαλαταδος τηνος Τηνου Κυκλαδες κυκλαδων καλλιεργητης, αιγες γεννες Ξυδακης επαρχια Αποκορωνου, Χανια Κρητη ωζα μικιο μουσταρε βυζαγμα Λεξιλογιο κρητικο οζα κρητικη διαλεκτος Θωρω βλεπω διακρινω αρχαιοελληνικο οραω ορω θεωρω Επτανησα Κυπρος μικρο νεογεννητο μουσταρες μουσταρα μασταρι μαστος αρχαιο ελληνικο μαζος γαλα τραος τραγος δυτικη ιδιαιτερο γλωσσικο φαινομενο, θηλυκο ονομα καταληξη ελε ελια, πληθυντικος ελες μηλε μηλια χαρουπε χαρουπια Δημιουργια Θεραπευτρια Παραδοσιακη Κινεζικη Ιατρικη κινα αρχαια Ελλαδα λαικη συνειδηση, αρωγος θεα Ελευθυια Ειλειθυια ελευθω, ελευσις, ελευση ερχομος θεοτητα αρτεμις αρτεμη μυθος, Δηλος, Λητω εννια 9 ημερες Απολλωνς θεος απολλων κωδικοποιημενη επιστημη γνωση παρατηρηση επισπευση λατρεια παραδοσεις καλλιεργειες, Παναγια χριστιανικη θρησκεια προστατιδα επιτοκος γυναικα ονοματα λαος γοργοεπηκοος, Ελεουσα, Γιατρισσα, Γαιματουσα αιμορραγια υστεροτοκια αποβολη πλακουντας πλακους Πονολυτρια ωδινη Ελευθερωτρια, εγκυος καλη λευτερια συμπαθης βραβειο ελευθεια Παρθενος τικτω σπευδω Κορη, σεπτο Παρακλητικος Κανονας λατρευτικο ιερο σπηλαιο Αμνισος Ολουντα, ολους Δικτυνναιο Δικτυνναιον Δικτυννα αντρο ινατος Λατω απαστραπτουσα, σφραγιδολιθος, Met Μητροπολιτικο Μουσειο Νεα Υορκη, ΗΠΑ
