Το αινιγματικό «Βασίλειο του Σεχά» στην Μαγνησία – Σχέση με Λέσβο, Αιγαίο, Κρήτη, Τροία – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Kaymakçı στην Μαγνησία Μικράς Ασίας στον 38^ο παράλληλο [38.6234°N 27.9313°E] είναι ένας αρχαιολογικός χώρος της Εποχής του Χαλκού, με θέα στην λίμνη Μαρμαρά. Δεδομένου του μεγέθους και της τοποθεσίας του, ο οικισμός θεωρείται ίσως η πρωτεύουσα της περιοχής του ποταμού Seha / Sekha (τουρκ. Sehaver). Αυτός ο ποταμός κατ’ άλλους είναι ο Κάικος των αρχαιων Ελλληνων και κατ’ άλλους – και πιο πιθανόν – ο Έρμος (νυν Gediz).

Το ακόμη αινιγματικό «Βασίλειο του ποταμού Σεχά» (όπως προκύπτει από τα χιττίτικα κείμενα) είχε στα νότια το Βασίλειο της Μοίρας και στα ΒΔ. την ομηρική Τροία [Ίλιον > Ιλούσα > Βιλούσα], ενώ, κατά περιόδους περιείχε και την γειτονική νήσο Λέσβο (αναφέρεται ως Lazpa / Lazba)[1]. Στα νότια, τα βουνά Σίπυλος και Τμώλος αποτελούσαν τα σύνορα με την Αρζάβα και την Μοίρα. Στα βόρεια η Μάσα / Maša συνόρευε με την Šeḫa, ίσως και την Karkiša (αρχαία Καρία). Η γη της Appawiya, σχετική με τον Sheha, είναι πιθανώς ταυτόσημη με την αρχαία περιοχή Abbaitis στην Μυσία. Ήταν υποτελές βασίλειο στην Αυτοκρατορία των Χιττιτών με πολλές αναταραχές. Ο πρώτος Χετταίος βασιλιάς, που κατέκτησε την περιοχή από τους Αχαιούς / Αχιγιάβα ήταν ο Τουδαλίγιας Α΄ ως αντίποινα για την επίθεση των Αχαιών στην Κύπρο.

Μετά την κατάρρευση του κράτους των Χετταίων (1200 π.Χ.), το όνομα της χώρας του ποταμού Seha δεν ξαναβρίσκεται στην ιστορία! Το γεγονός ότι τα ονόματα των ηγεμόνων αυτής της χώρας προέρχονται από την αρχαια λυδιακή / λουβιανή γλώσσα, μια αρχαία ελληνική διάλεκτο, από τις αρχαιότερες γνωστές, δείχνει ότι οι κάτοικοι της χώρας του ποταμού Seha ήταν κοινότητες που μιλούσαν λυδιακά, και ίδρυσαν αργότερα το Λυδικό Κράτος, την Λυδία.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Kaymakçı καλύπτει μια έκταση τουλάχιστον 25 εκταρίων! Εκτείνεται σε 1 χλμ. πάνω σε μια βραχώδη κορυφογραμμή (παραπάνω φωτογραφία), σε υψόμετρο 140 μ. πάνω από την λίμνη.

Αποτελείται από:

• μια ακρόπολη 8,6 εκταρίων, που χωρίζεται σε ομόκεντρες αναβαθμίδες – φαίνεται να αντικατοπτρίζει μια ιεραρχία τομέων. Η πυκνοδομημένη εσωτερική ακρόπολη μοιάζει με αυτές της Τροίας της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Η εξωτερική ακρόπολη περιλαμβάνει ένα πλάτωμα με βοτσαλωτά δρομάκια, κατοικημένες γειτονιές με διαφορετικούς προσανατολισμούς, όπου οι κάτοικοι ασχολούνταν με την οικιακή βιομηχανία. Ο δυτικός χώρος της αποτελείται από υπαίθριους χώρους και μνημειακά κτήρια.
• μια μεγάλη κάτω πόλη, που καλύπτει μια έκταση τουλάχιστον 10 εκταρίων. Αλλά η ύπαρξή της είναι γνωστή κυρίως από επιφανειακή κεραμική. Τα ακριβή της όρια δεν είναι ακόμη γνωστά!καθώς και
• ένα νεκροταφείο.

Τα ευρήματα κεραμικής υποδηλώνουν πολιτιστικούς δεσμούς με παράκτιες τοποθεσίες, όπως η Τροία, και άλλες αρχαίες ελληνικές τοποθεσίες στην ενδοχώρα (όπως το νυν καλούμενο Beycesultan[2]) και εισαγωγές από το Αιγαίο κ.α. και τοπικές απομιμήσεις.

Η τοποθεσία ανακαλύφθηκε το 2001, όταν η Κεντρική Αρχαιολογική Έρευνα της Λυδίας εξέτασε την περιοχή γύρω από τη λίμνη Μαρμαρά. Εντόπισε 6 ακροπόλεις, 5 ανοχύρωτες πεδινές τοποθεσίες και 23 μικρότερες τοποθεσίες. Το μεγαλύτερο εύρημα ήταν στο Kaymakçı. Στην συνέχεια, ο χώρος του Kaymakçı ανασκάφηκε μεταξύ 2014 και 2017. – Η ανασκαφή ΕΔΩ.

Η κατοίκηση στο Kaymakçı ξεκίνησε την Μέση Εποχή του Χαλκού και έγινε σημαντικός οικισμός κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Η τοποθεσία κατοικήθηκε συνεχώς από το 1700 έως το 1200 π.Χ. Ήταν σύγχρονη με την Τροία VI και VII-a. Κάποια ενασχόληση συνεχίστηκε και στην Εποχή του Σιδήρου, αν και δεν ήταν πλέον σημαντικό αστικό κέντρο. Όπως και άλλες ακροπόλεις στην περιοχή αυτή, δείχνει ότι έχει καεί, αλλά είναι άγνωστο εάν αυτή η καταστροφή προκάλεσε την εγκατάλειψη της τοποθεσίας ή χρονολογείται από παλαιότερη λεηλασία.

Σε μια νέα επιστημονική εργασία(*), διερευνήθηκε η ιστορία ενός λιθικού συνόλου, από το Kaymakçı. Κατά την 2η χιλιετία π.Χ., ήταν μια σημαντική οχυρωμένη ακρόπολη. Οι άνθρωποι εδώ είχαν προνομιακά τοπικά συμφέροντα: Την προμήθεια ηφαιστειακής πέτρας και την κατασκευή αντικειμένων από αυτήν.

Ως εκ τούτου, η εργασία προσφέρει πληροφορίες για την ιστορία της καθημερινής ζωής στο Kaymakçı. Οι τοπικές ιστορίες των πέτρινων συμπληρώνονται από άλλες μη τοπικές, πιο ενδεικτικές εξωτερικών επιρροών, όπως αυτές από το Αιγαίο (Μυκηναϊκή / Μινωική εποχή) ή την κεντρική Ανατολία (Χετταίοι).

Στην εργασία παρουσιάζεται για πρώτη φορά η συγκέντρωση λίθων λείανσης στο Kaymakçı από περίπου 300 δείγματα, όλα από ανασκαφές. Τα δεδομένα μας καταδεικνύουν ότι τις ηφαιστειακές πέτρες προμηθεύτηκαν από μια ευρύτερη λεκάνη, από πηγές που βρίσκονται σε απόσταση περίπου 50 χλμ. από το Kaymakçı.

ΠΗΓΗ: (*)Kr. Doležalová, κ.ά. «A tale of volcanic rocks: Life histories of grinding stones from Bronze Age Kaymakçı», Journal of Archaeological Science: Reports, τ. 62, Απρ. 2025, 104996. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.3.2025.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Ένα αξιοσημείωτο γεγονός, γνωστό από την περίοδο Manapa-Tarhunta, είναι γνωστό από την λεγομένη επιστολή Manapa-Tarhunta: Ο μονάρχης της χώρας του ποταμού Seha γράφει σε έναν βασιλιά των Χετταίων αναφέροντας ότι ο Piyamaradu, συμμαχος με τον Atpa της Millawanda, είχε επιτεθεί στο νησί Λέσβος και είχε αιχμαλωτίσει τεχνίτες ή υπηρέτες του τόπου.

[2] Το Beycesultan ίσως η Αστάρπη / Astarpa, στον 38^ο παράλληλο [38°15′N 29°42′E} είναι ένας άλλος σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος ήδη από την 5^η χιλιετία π.Χ. στην περιοχή αυτή της Δυτικής Ανατολίας, στην κοιλάδα του ποταμού Μαιάνδρου (νυν παραφρασμένα Menderes), περίπου 5 χλμ. ΝΔ. της σύγχρονης πόλης Σιβλία / Çivril(**), στην επαρχία Denizli. Αρχικώς πρέπει να βρισκόταν κατά μήκος ενός δευτερεύοντος παραποτάμου του Μαιάνδρου, ο οποίος τώρα είναι ξερός. Από το 1700 π.Χ. η πόλη επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό το Αιγαίο και την Κρήτη. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο J. Mellaart ανακάλυψε δείγματα αγγειοπλαστικής της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, αλλά σαν το σημερινό «ποτήρι σαμπάνιας»!

Ο S. Lloyd (1954) αρχικώς ανακάλυψε τα ερείπια μιας βυζαντινής πόλεως. Ένα πλήθος μικρών σπιτιών κατεστράφη από πυρκαγιά. Ανακαλύφθηκαν επίσης τα ερείπια ενός παλλατιού, «το σχέδιο του οποίου έμοιαζε με την Κνωσό», το οποίο είχε «λεηλατηθεί βαρειά» μετά την καταστροφή του… Σε μια από τις εισόδους του παλλατιού, ανακαλύφθηκε κάτι σαν λουτρό, όπου οι επισκέπτες πλένονταν πριν από μια δεξίωση στο ανάκτορο. Στους εσωτερικούς χώρους το δάπεδο είναι ανυψωμένο 90 εκατ. επάνω από το επίπεδο του εδάφους! Βρέθηκαν μικροί διάδρομοι κάτω από το δάπεδο, πιθανώς αεραγωγοί για το σύστημα θέρμανσης – αυτό το σχέδιο δεν έχει ανάλογο τουλάχιστον για την επόμενη χιλιετία!!!

Έξω από το παλλάτι, το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένα μικρά καταστήματα λιανικής. Ένα από αυτά είναι ένα «κρασοπουλειό» της Εποχής του Χαλκού με βυθισμένες δεξαμενές κρασιού και ένα σύνολο υαλικών, μια πολύ πλούσια συλλογή από αγγεία πόσης, για την εξυπηρέτηση πελατών! Εκεί βρέθηκαν και αστράγαλοι!

Βρέθηκαν και λίγα μυκηναϊκά ευρήματα. Δεν βρέθηκαν αρχεία γραπτών εγγράφων.

(**) Ελληνορθόδοξος οικισμός μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όπου μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών, ζούσαν 20 ελληνικές οικογένειες. Συναντάται για πρώτη φορά σε βυζαντινά έγγραφα, που περιγράφουν την Μάχη του Μυριοκέφαλου, από τον 12ο αιώνα (ως Τριμπριτζί > λατ. Cybrilimani. Κατά τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν εδώ για λογαριασμό του Βρετανικού Ινστιτούτου Αρχαιολογίας στην Άγκυρα (1954 – 1959), ανακαλύφθηκαν ευρήματα, που χρονολογούνται πριν από 6.000 χρόνια. Οι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι του αρχαίου χώρου είναι οι Arzawas (2000 – 1680 π.Χ.), και ακολουθούν Χετταίοι, Φρύγες, Κιμμέριοι, Λυδοί, Πέρσες, Μακεδόνες, Σελευκιδες, της Περγάμου, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί και τέλος Σελτζούκοι.

αινιγματικο αρχαιο Βασιλειο του Σεχα αρχαια Μαγνησια Λεσβος, Αιγαιο, Κρητη, Τροια Λεκακης αρχαιοτερο ποτηρι σαμπανιας Kaymakcı καιμακτσι καυμακτσι Μαγνησια Μικρας Ασιας 38ος παραλληλος αρχαιολογικος χωρος Εποχη Χαλκου λιμνη Μαρμαρα οικισμος πρωτευουσα ποταμος σεχα σεκα Seha / Sekha τουρκικα σεχαβερ Sehaver Καικος, ερμος γκεντιζ Gediz αινιγματικο Βασιλειο αρχαια χιττιτικα κειμενα Μοιρα ομηρικη Τροια ιλιον > ιλιουσα Ιλουσα > Βιλουσα νησοε Λεσβος νησι λαζπα λαζμπα Lazpa / Lazba βουνο ορος Σιπυλος Τμωλος Αρζαβα Μασα / Masa καρκισα Karkisa Καρiα απαβιγια αππαβιγια Appawiya, αμπαιτις αβαιτις Abbaitis Μυσια υποτελες βασιλεια Αυτοκρατορια των Χιττιτων Χετταιος Αχαιοι Αχιγιαβα Τουδαλιγιας Α αντιποινα επιθεση Κυπρος καταρρευση κρατος Χετταιοι 3.200 χρονια πριν 1200 πΧ ιστορια ονομα ηγεμονας αρχαιο λυδιακη / λουβιανη γλωσσα, αρχαιος ελληνικη διαλεκτος, αρχαιοτερη γνωστη κατοικοι κοινοτητα λυδιακα ιδρυση Λυδικο Λυδια βραχωδης κορυφογραμμη ακροπολη ομοκεντροι κυκλοι αναβαθμιδα ιεραρχια τομεας ακροπολις υστερη βοτσαλωτο δρομακι γειτονια προσανατολισμος, οικιακη βιομηχανια μνημειακο κτηριο κατω πολη, κεραμικη νεκροταφειο ευρημα κεραμικη πολιτιστικοι δεσμοι αρχαιες ελληνικες Beyce sultan μπεισε σουλταν μπεισεσουλταν εισαγωγη απομιμηση 2001, Αρχαιολογια ανοχυρωτη Kaymakçı ανασκαφη Μεση οικισμος 3.700 1700 Σιδηρου, αστικο κεντρο καψιμο πυρκαγια αγνωστο καταστροφη εγκαταλειψη λεηλασια λιθικο συνολο 2η χιλιετια οχυρωμενη ανθρωποι προνομιο προμηθεια ηφαιστειακη πετρα κατασκευη αντικειμενο ηφαιστειο καθημερινη ζωη πετρινο επιρροη Μυκηναικη / Μινωικη κεντρικη Ανατολια Χεταιοι πρωτη φορα λιθος λειανση ανασκαφες λεκανη, πηγες περιοδος μαναπα ταρχουντα Manapa Tarhunta, επιστολη μοναρχης πιγιαμαραντου Piyamaradu, συμμαχος ατπα Atpa μιλαβαντα μιλλαβαντα Millawanda, αιχμαλωσια τεχνιτης υπηρετης Ασταρπη / ασταρπα Astarpa, 38^ος παραλληλος 5^η κοιλαδα Μαιανδρος  παραφραση μεντερες Menderes Σιβλια / σιβριλ civril επαρχια ντενιζλι Denizli παραποταμος ξερος Κρητη 1950, μελααρτ Mellaart αγγειοπλαστικη ποτηρι σαμπανιας λοιντ σαμπανια Lloyd 1954 ερειπια βυζαντινη σπιτι πυρκαια παλλατι Κνωσος παλατι λουτρο επισκεπτες πλυσιμο μπανιο δεξιωση ανακτορο  δαπεδο ανυψωμενο διαδρομος αεραγωγος συστημα θερμανσης σχεδιο καταστημα λιανικης κρασοπουλειο κρασοπωλειο βυθισμενη δεξαμενη κρασιου κρασι υαλικο συλλογη αγγειο ποσης, πελατης αστραγαλος μυκηναικα ευρηματα Ελληνορθοδοξος 20ος αιωνας μχ ανταλλαγη πληθυσμων, ελληνικες οικογενειες βυζαντινο εγγραφο Μαχη του Μυριοκεφαλου, Μυριοκεφαλο 12ος Τριμπριτζι > λατινικα Cybrilcimani κυβριλσιμανι κιβριλσιμανι Βρετανικο Ινστιτουτο Αρχαιολογιας αγκυρα 1954 – 1959 ευρημα 6.000 πρωτοι γνωστοι αρζαβας Arzawas 2000 – 1680 4.000 3.680 Φρυγες, φρυγια Κιμμεριοι, κιμμερια Λυδοι, λυδια Περσες, Μακεδονες, Μακεδονια Σελευκιδες, Περγαμος, Ρωμαιοι, Βυζαντινοι Σελτζουκοι Cyybrilcimani Cybrillimani limani λιμανι κυβριλ κιβριλ

Γιώργος Λεκάκης

See Full Bio