Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ στον ΧΩΡΟΧΡΟΝΟ – του Γ. Λεκάκη

Τοῦ Γιώργου Λεκάκη

Ὁ μυθικός Προμηθέας ἦταν υἱός ἑνός ἀπό τούς μεγαλύτερους Τιτάνες, τοῦ Ἰαπετοῦ^[1] (τοῦ υἱοῦ τοῦ Οὐρανοῦ καί δημιουργοῦ ὅλων τῶν ἀν­θρώ­πων, πού κατοικοῦσε στήν Θεσσαλία)^[2]. Ἔτσι, μπορεῖ κι ὁ ἴδιος νά ἦταν Τιτάν! Ἦταν ἀδελφός τοῦ Ἀτλαντος^[4], τοῦ Μενοίτιου καί τοῦ Ἐπιμηθέα.

[Υπάρχουν και άλλοι τρεις ήρωες με το όνομα Προμηθεύς:

• τοῦ Εὐρυμέδοντος, καί τῆς Ἥρας ἤ
• τῆς ὑπέροχης Ὠ­κεα­νίδας Κλυμένης – κατ’ ἄλλους τῆς Τιτανίδας Θέ­μιδας^[3] ἤ
• τῆς μάνας της, Γῆς, ἤ τῆς Ἀσίης/Ἀσίας ἤ τῆς Ἀσώπης].

Τό ὄνομά του Προμηθέως προέρχεται ἀπό τό προμαθεύς, πού σημαίνει προμαθαίνω, προβλέπω, προμαντεύω^[5], προνοώ^[6] – ὁ «προορῶν τά μήδεα(**) τά βουλεύματα»… (**) [μήδεα = τα ανδρικά γεννητικά μόρια, τα αιδοία («αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ζώσατο, μὲν ῥάκεσιν περὶ μήδεα», Ομ. Οδ.) > σκέψεις, βουλεύματα, ιδίως πονηρά τεχνάσματα («ἄνδρα φέρουσα θεοῖς ἐναλίγκια μήδε’ ἔχοντα», Ομ. Οδ.) > μέζος, μεζές].

Στήν τιτανομαχία^[7] ὁ Θεσσαλός^[8] Προμηθέας ὁ Ἰαπετιονίδης ἦταν μέ τούς Τιτάνες. Ὅταν εἶδε ὅ­μως τήν ἀλαζονεία τους, ἐπῆρε τήν Γῆ καί ἐπῆγε μέ τόν Δία, ὁ ὁποῖος τόν ἔκαμε σύμβουλο καί πρωτοπαλλήκαρό του. Ὁ Προμηθέας συμβούλεψε πώς ὁ ἀγώνας δέν πρόκειται νά κερδηθεῖ μέ δύναμη, ἀλ­­λά μέ τέχνη καί πονηριά. Ὁ Προμηθεύς ἦταν ἕνας… «Ὀδυσσέας, πρό Ὀδυσσέως»… Ἦταν αὐτός^[9] πού «ξεγέννησε» τόν Δία, πού εἶχε καταπιεῖ τήν ἔγκυο Μήτιδα, ὅταν μέ τόν πέλεκυ / τσεκούρι^[10] τοῦ τόν κτύπησε στό κεφάλι γιά νά βγεῖ ἡ θεά Ἀθηνᾶ…

Προμηθέας, Μενοίτιος καί Ἐπιμηθέας μένουν στήν Κρήτη, ὡς αἰχμάλωτοί του Διός…

Μετά τήν μάχη, ἡ ὁποία ἔγινε στήν Μηκώνη (κα­τοπινή Σικυώνα Κορινθίας) ἐμαζεύτηκαν γιά νά ὁρίσουν τά δικαιώματα καθ’ ἑνός. Ὁ Προμηθέας ἐπῆρε ἕνα βόδι καί τό τεμάχισε. Στό ἕνα δέρμα τύλιξε τά λίπη καί τά κόκκαλα καί στό ἄλλο τά ψαχνά. Ἔβαλε τόν Δία νά διαλέξει. Ἐκεῖνος διάλεξε σέ γνώση τοῦ τά κόκκαλα καί λίπη.^[11] Ἔτσι ἐπικράτη­σε ἡ συνήθεια στίς θυσίες ζώων οἱ ἄνθρωποι νά κρατᾶνε τά ψαχνά καί νά καῖνε στούς θεούς τά λίπη καί τά κόκκαλα… Ὁ Προμηθέας ἦταν αὐτός, λοι­πόν, πού ὅρισε τόν τρόπο τελετουργίας, λατρείας καί θυσίας στούς θεούς.^[12] Πρό αὐτοῦ ὑπῆρ­χε ὁλο­καύτωσις / ὁλοκαύτωμα.

Ἀνεβαίνοντας στόν θρόνο του ὁ Δίας δέν σκέ­φτηκε τίποτε γιά τούς ἀνθρώπους. «Ἄν ἀφα­νι­στοῦν, θά κάνω νέο γένος», εἶπε. Ὁ Προμηθέας, ὅ­μως, δέν συμφώνησε. Κατέβηκε τότε καί τούς δίδαξε τέχνες καί ἐπιστῆμες:

• Τά σημάδια τοῦ χειμώνα, τοῦ καλοκαιριοῦ,
• τοῦ καρπίσματος, και τῆς σο­δειᾶς,
• τῶν ἀνατολῶν καί τῶν δύσεων τῶν ἄστρων.
• Ἐφηῦρε τούς ἀριθμούς, τά γράμματα, τήν γραμματική, τήν γυμναστική^[13]. Τίς τέχνες τῆς ξυλουρ­γι­κῆς, τῆς γεωργίας. Ζευγάρωσε τά καματερά στά ἀλέτρια, ἔδεσε τά ἄλογα στά ἅρματα.
• Ἐπινόησε τά πλεούμενα, τά φάρμακα^[14], τήν μαντική (τήν ὀρνι­θο­μαντεία^[15], καί τήν ἱερομαντεία^[16]),
• τήν ἐξαγωγή ὀρυκτῶν – τήν ὕπαρξη τοῦ χρυσοῦ, τοῦ ἀσημιοῦ καί τοῦ σίδερου στήν γῆ!

Όλα αυτά τα ἐφανέρωσε στούς ἄν­θρωπους ὁ Προμηθέας! Αὐτός μέ τήν Ἀθηνᾶ (μέ τήν ὁποία, ἴσως, καί νά ἦταν ἐρωτευμένος – καί πῶς νά μήν ἐρωτευθεῖ κανείς τήν στρατηγό σοφία;) «ἔπλασαν»^[17] τούς ἀνθρώπους «ἐξ ὕδατος καί γῆς» (ἀπό ὕδωρ καί γῆ, ἄρα πηλό)^[18] καί φωτιά καί τούς ἔδωσαν μορφή παραπλήσια τῶν θεών^[19] [κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν δηλ.] καί ἀπό πηλό καί φωτιά ἐφτίαξαν καί τά ζῶα μέσα στήν γῆ. Ὁ Προμηθέας, τό ἔκαμε αὐτό ὅταν «ἡ Γῆ ἦταν πρόσφατη» καί εἶχε «παρθένα ὕλη καί θεῖο σπόρο»! Τόν ἔπλασε δέ ὄρθιο^[20], ἴνα βλέπει πρός τά ἐπάνω τόν ποιητή του!^[21]

Ἡ Ἀθηνᾶ φυσοῦσε (ἔπνεε > πνεῦμα) τόν πηλό^[22]. Τό πνεῦμα τῆς εἶχε μορφή πεταλούδας.^[23]

Κατά μίαν παράδοση, αὐτό συνέβη στόν Πανοπέα ἤ τό Εἰκόνιον (τῆς καθ’ ἠμᾶς Ἀνατο­λῆς, ἐξ οὐ καί τό ὄνομά της πόλεως^[24]). Παρόντες ἡ Ψυχή, Ἐρωτιδεῖς, ὁ Ἑρμῆς, ἡ Γῆ, ὁ Ὠκεανός, ὁ Ἥ­λιος, ἡ Νύχτα, καί οἱ Μοῖρες: Κλωθώ^[25], Λάχεσις^[26], Ἄτροπος^[27]… Ὁ «βίος πυρός» δίδεται στόν ἄνθρω­πο καί ὁ Προμηθέας γίνεται ὁ πρῶτος πού καταφέρ­νει νά ἐνσαρκώσει ψυχή, εἶναι ὁ δημιουργός της ἐμψύχου φύσεως… Καί ἔκτοτε ἡ πεταλούδα ταυτίστηκε μέ τήν ψυχή… Ἄρα εἶχε δίκιο ὁ Διογένης Λαέρτιος πού στό προοίμιον τοῦ σπουδαίου ἔργου τοῦ «Βίοι Φιλοσόφων» (3) γράφει ὅτι ἀπό τούς Ἕλληνες ἄρχισε τό ἀνθρώπινο γένος («τὰ τῶν Ἑλλήνων κατορθώματα, ἀφ’ ὧν μὴ ὅτι γε φιλοσοφία, ἀλλὰ καὶ γένος ἀνθρώπων ἦρξε»)!!!… Ὁ Προημηθέας, λοιπόν, ἦταν ὁ μέγας προμηθευτής καί εὐεργέτης τοῦ ἀνθρώπου! Ἀπ’ αὐτόν προέκυψαν τά πάντα. Γι’ αὐτό καί στά «Θεολογούμενα τῆς Ἀριθμητικῆς» ὁ Ἰάμβλιχος τόν «δημιουργό ζω­ό­­τητος»^[28], Προμηθέα, σημαίνει μέ τήν μονάδα^[29] καί τόν (τέλειο) ἀριθμό 9^[30], διότι «μηκέτι ἐάν τίνα πρόσω αὐτῆς [τῆς ἐννεάδος] χωρείν ἀριθμόν γέ, τρίς τέλειος» («δέν ἄφησε ἄλλον ἀριθμό νά εἶναι μεγαλύτερος αὐτοῦ, εἶναι δέ τρεῖς φορές τέλειος»).

Κλήθηκε τότε ὁ Προμηθέας κι ὁ ἀφελής ἀδελ­φός του, Ἐπιμηθέας^[31], νά τούς δώσουν ἰδιότητες. Προμηθέας καί Ἐπιμηθέας ἐκφράζουν τήν Ἀρχή τῆς Συμπληρωματικότητας. Ὁ σπάταλος Ἐπιμη­θέας τά ἔδωσε ὅλα στά ζῶα καί ὅταν ἦρθε ἡ σειρά τῶν ἀνθρώπων δέν εἶχε ἀπομείνει τίποτα. Τότε ὁ Προμηθέας προμήθευσε στούς ἀνθρώπους τό πῦρ (ἐξαπλουστευμένα τήν φωτιά^[32]), γιά νά τούς «φιλήσει» καί νά τούς «περιβάλλει», κλέβοντας ἕναν σπινθήρα^[33] ἀπό τόν οὐρανό, ἀπό τό οὐράνιο ἐργα­στή­ρι τοῦ Ἡφαίστου, μέσα σέ ξερό βλαστό νάρθηκα^[34] ἀπό τούς θεούς… καί «ἔδωκεν αὐτοίς καί πῦρ, λάθρα Διός ἐν νάρθηκι κρύψας»^[35]…

#Ο Προμηθέας με την θεά Αθηνά επιβλέπουσα, δίνει την φωτιά στον άνθρωπο. Λεπτομέρεια έργου των J-S Berthélemy και J-Bapt. Mauzaisse στο Μουσείο Λούβρου.

Τί ἦταν, λοιπόν, ὁ ἔκτοτε καλούμενος καί «πυρ­φόρος»:

• «Ὁ κλέφτης^[36] τῆς φωτιᾶς» ἤ
• ὁ ἐφευ­ρέ­της της;…^{[37] –} δημιουργία φωτιάς κατά βούλησιν;

Πάντως ἡ πράξη τοῦ δείχνει τήν ἀτέλεια τοῦ ἀνθρώπου, πού μόνο ὑποβοηθούμενος ἀπό τό πῦρ μπορεῖ νά ἐπιβιώσει. Ὅλη αὐτή ἡ μυθι­στορία ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἀπωκοδικοποίηση τῆς λέ­ξεως «πῦρ», «τό ὑπό τοῦ Προμηθέως μερισθέν»… Οἱ Σάτυροι Κῶμος, Σίκκινις καί Σίμος ἐπῆραν τήν φωτιά, ἄναψαν δάδες καί ἄρχισαν νά χορεύουν, κρατώντας τές ἀναμμένες!^[38] Γι’ αὐτό μέ λαμπαδηδρομίες τιμοῦσαν στήν Ἀττική τόν Προμηθέα! Ἀπό τόν μύθο αὐτόν ἐμπνεύσθηκε ὁ Αἰσχύλος καί τό σατυρικό δράμα «Προμηθεύς πυρκαεύς».

Ἀπό ἐκεῖ καί ἔπειτα γεννιέται ἕνας κύκλος θεοτήτων τοῦ πυρός – μέ κορυφαῖο αὐτόν τῶν Καβείρων (Σαμοθράκης καί Λήμνου)…

Μήπως, λοιπόν, κάθε χώρα, κάθε τόπος, κάθε λαός σέ κάθε ἐποχή εἶχε ἀνάγκη ἀπό τόν Προμηθέα του, τόν Ἔα του, ἤ τόν Χριστό του, γιά νά πιστέ­ψει ὅτι δέν εἶναι μόνος, ἀβοήθητος κι ἀνυπερά­σπιστος στόν πλανήτη;

Γιά νά φανεῖ πιό γενναιόδωρος ὁ Δίας, ἀπο­φάσισε νά τούς χαρίσει τό φάρμακο κατά τῆς γηρατειᾶς, φορτωμένο σέ ἕναν γαίδαρο. Ὁ γαίδαρος βαδίζοντας μέσα στό λιοπύρι δίψασε καί στάθηκε νά πιεῖ νερό σέ μία βρύση. Ἐκεῖ ὅμως ἕνα μεγάλο φίδι διαφέντευε τό νερό. Γιά νά ἀφήσει τόν γαίδαρο νά πιεῖ, τοῦ ζήτησε τό φορτίο. Ὁ ἀφελής γαίδαρος τό ἔδωσε. Ἀπό τότε τό ἔχασαν οἱ ἄνθρωποι καί τό ἐπωφελοῦνται τά φίδια, πού δέν γερνοῦν, ἀφοῦ ἀλλάζουν δέρμα!

Ὅταν ὁ Ζεύς ἐνίκησε τούς ἀντιπάλους του, τιμώρησε μέ βαρειά καρδιά^[39] τόν πρωτοξάδελφό του, Προμηθέα: Ἔδωσε ἐντολή στόν Ἥφαιστο^[40] καί τόν κάρφωσε σταυρωμένο ἤ τόν ἁλυσσόδεσε μέ ἀδαμανάντινα δεσμά, ἔργο τοῦ Ἡφαίστου, ἐπά­νω σέ ἕναν πάσαλο ἤ βράχο ἤ ἄντρο στούς πρόποδες τοῦ σκυθικοῦ^[41] δικόρυφου ὄρους Καύκασος^[42], ὅπου ὁδηγήθηκε ἀπό τό ζεῦγος Κράτος καί Βία! Ἐκεῖ, λοιπόν, οἱ Ἕλληνες «ἐμύθευσαν τά περί Προμηθέα καί τόν δεσμόν αὐτοῦ». Τό βουνό ἔχει σχέση μνήμης μέ τόν Προμηθέα: Ὁ Καύκασος ἦταν ποιμένας, τόν ὁποῖο ἐσκότωσε ὁ Προμηθέας καί, μελετώντας τά σπλάγχνα του, ἔμαθε πού βρίσκονταν οἱ ἐχθροί τοῦ Κρόνου! Ὁ Καύκασος κρυβόταν σέ ἕνα ὄρος μετά τήν Τιτανομαχία. Καί γι’ αὐτό, ὅταν ἐσκότωσε ὁ Ζεύς τόν Κρόνο, ἐτιμώρησε τόν Προμηθέα, ἐπειδή βεβήλωσε σπλάγχνα ἀνθρώπου… καί ὀνόμασε τό βουνό μέ τό ὄνομα τοῦ ἄτυχου ποι­μένα, Καύκασο^[43].

Ἕνα ζῶο (συμβολικά λέμε ὁ Ἀετός^[44], ἕνα ὄρνεο-πουλί πού πραγματικά πετᾶ ψηλά καί προστατεύεται ἔτσι ἀπό τόν κεραυνό-σύμβολο τοῦ Διός^[45]) «ἔβοσκε τά σπλάγχνα» τοῦ Προμηθέα, χυ­μοῦ­σε κάθε μέρα καί τοῦ ἔτρωγε τόν αδένα (> ήπαρ(*), συκώτι, ἐπί­σης συμβατικῶς)^[46], τό ὁποῖο τήν ἄλλη μέρα ξαναγινόταν.^[47]

Τόν Προμηθέα λευτέρωσε ὕστερα ἀπό 30^[48] ἤ 1.000 ἤ 30.000 χρόνια ὁ Ἡρακλῆς, σκοτώνοντας τόν σπλαγχνοφάγο ἀετό, ἐκτοξεύοντας ὀϊστό ἤ βέλος ἀπό τό τόξο του. (Ἀπελευθερώνεται κανείς, μόνον ἀφοῦ ἀποκτήσει τήν δύναμη τοῦ Ἠρακλέ­ους!). Μαζί μέ τόν Ἡρακλῆ, τήν ἐκστρατεία αὐτήν εἶχαν ἀκολουθήσει καί ὁ λαός τῶν Σιβῶν τῆς Ἰν­δίας^[49]: Ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ προμηθέως ἦταν μία παγκόσμια πανστρατιά καί ἐκστρατεία… Παροῦ­σες στή σκηνή τῆς ἁπαλευθέρωσης, ἡ Δήμητρα, ἡ Περσεφόνη μέ δάδα, καί ἡ πτερωτή Ἐρινύς, μέ φίδια στά μαλλιά της!^[50] Ἀπό τό αἵμα^[51] του, ἕνα λουλούδι φυτρώνει στήν γῆ: Τό φάρμακο «προμήθειον» ἤ ἀκόνιτον^[52] – βοτάνι πού τό χρησιμοποίησε καί ἡ Μήδεια γιά τά μάγια της, κατά τῆς ὀργῆς τοῦ πατρός της…^[53]

Ἐπί Αἰσχύλου καί γιά τό συγκεκριμένο ἔργο καί τήν συγκεκριμένη σκηνή, εἰσήχθη στό θέατρο ἡ κεραυνοσκοπεία (ἤ βροντεία ἤ ἠχεῖα): Μηχάνημα ἀναπαραγωγῆς κρότου, ὅμοιου μέ αὐτόν τῶν κεραυνῶν, πού ἦταν ἀναγκαῖο γιά τήν παράσταση.^[54]

Ὁ Ζεύς, εἰς ἀνάμνησιν τῶν χιλιάδων ἐτῶν, πού τόν εἶχε σιδεροδεμένο στήν πέτρα, τόν ὑπο­χρέωσε νά φορᾶ πάντα ἕνα στεφάνι ἀπό κλαριά λυγαριᾶς (Vitex agnus castus)^[55] γιά νά θυμᾶται πάντα τά δεσμά του^[56] καί νά περάσει στό δάκτυλό του ἕνα δακτυλίδι ἀπό πέτρα καί σίδερο… Ἔκτοτε καθιερώθη ὁ στέφανος μαρτυρίου καί τό δακτυλίδι ὡς δεσμός – μνήμη δεσμῶν (> βέρα γάμου).

Γιά νά τόν εὐχαριστήσει τότε ὁ Προμηθέας, τοῦ ἔκαμε μία μαντεψιά^[57]: Νά προσέχει γιατί θά προ­σπαθήσει νά τόν ξεγελάσει ὁ γίγαντας Ἄτλαν­τας. Ὁ Ζεύς δέν πειράχτηκε ἀπό τήν πράξη αὐτή τοῦ Ἡρακλῆ. Καί ὑπάρχουν τρεῖς ἐκδοχές γι’ αὐτό:

• Πρῶτον, εἶχε περάσει πολύς καιρός, ὁ Προμηθέας εἶχε τιμωρηθεῖ ἀρκετά, ἐνῶ ὁ Ζεύς εἶχε ἤδη δώσει χάρι στούς Τιτάνες καί τόν πατέρα του, Κρόνο, δίνοντάς του καί πάλι βασίλειο, ἀλλά αὐτό τῶν Νήσων Μακάρων.
• Δεύτερον, ὁ Προμηθέας τοῦ ἔκαμε κι αὐτου­νοῦ μία μαντεψιᾶ: Νά μήν ἐπιτρέψει τήν ἐπαφή Θέ­τιδας μέ θεό, γιατί θά γεννιόταν θεός ἰσχυρό­τε­ρός του Δία.
• Τρίτον, ὁ Ζεύς δέν μποροῦσε νά τά βάλει μέ τόν υἱό του, Ἡρακλῆ, ὁ ὁποῖος, σύν τοίς ἄλλοις, εἶχε χτυπήσει ἄθελά του μέ τό βέλος τοῦ τόν ἀθάνατο Κένταυρο Χείρωνα, ὁ ὁποῖος βασανιζόταν. Κι ὁ Ζεύς ἀντάλλαξε τήν ζωή τοῦ ἀθάνατου Χείρωνα μέ αὐτήν τοῦ Προμηθέα, ὁ ὁποῖος ἀπό τότε ἔγινε μέ τήν σειρά τοῦ ἀθάνατος. Μοναδική ἀνταλλαγή Ἀθα­νασίας!^[58]

Γενικῶς ὁ Προμηθέας καί τ’ ἀδέλφια τοῦ «λοι­δωροῦσαν» τόν Δία. Δέν ἤθελαν νά τόν παραδε­χτοῦν γιά ἀρχηγό τῶν θεῶν. Εἰδικά ὁ Προμηθέας συμβόλιζε πάντα τό πνεῦμα ἀνεξαρτησίας ἀπέ­ναν­τι στήν ἐξουσία.^[59]

Ἄλλες παραλλαγές:

• Ὁ Προμηθέας ἦταν βασιλιάς τῆς περιοχῆς Οὔ­θαρ καί Ἧπαρ(*) τῆς Σκυθίας (περίπου ὅπου ἡ σημερινή Οὐκρανία). Στήν χώρα τοῦ ὁ ποταμός Ἀετός^[60] πλημμύριζε κάθε τόσο καί κατέστρεφε τίς καλλι­έργειες. Γι’ αὐτό οἱ ὑπηκόοι τοῦ τόν θεώηρσαν υπεύθυνο, που δεν έκανε έργα και τον ἔδεσαν στόν Καύκασο. Ἐρχόμενος ὁ Ἡρακλῆς, ἄνοιξε διώρυγες καί ἐφτίαξε φράγματα καί ὁ Ἀετός δέν πλημμύριζε πιά. Ἔτσι οἱ Σκύθες λευτέρωσαν τόν βασιλιά τους!^[61]
• Ὁ Προμηθέας ἦταν βασιλιάς τῆς  Αἰγύπτου, διοικητής πολλῶν περιοχῶν γύρω ἀπό τόν Νεῖλο, ὅπου συχνά πλημμύριζε ὁ ποταμός Ἀετός^[62] (πού πρίν τόν ἔλεγαν Ὠκεάνη, ἀργότερα Αἴγυπτο καί μετά Νεῖλο). Ζοῦσε λένε, στά χρόνια Κέκροπος τῶν Ἀθηναίων καί τοῦ φαραώ Ταραχῶ τῆς Αἰγύπτου. Ὁ βασιλιάς κόντευε νά πεθάνει ἀπό τήν λύπη του. Τότε ἐμφανίστηκε ὁ Ἡρακλῆς, ἔκτισε φράγματα καί σώθηκε ἡ χώρα καί ἡ ζωή τοῦ βασιλιᾶ. Τότε, στά ἀρδευτικά ἔργα τῶν Αἰγύπτιων ἐργατῶν τῶν νερόμυλων (σακίγιας) τοῦ Νείλου, γεννήθηκε ἕνα ἀπό τά ἀρχαιότερα γνωστά τραγούδια τοῦ κόσμου, τό σαντούφ.^[63] Ἐάν πιστέψουμε αὐτόν τόν μύθο, πού φαίνεται πιό ἀληθοφανής ἀπ’ ὅλους, κυρίως λόγω Νείλου, τοῦ ὀνόματος τοῦ Προμηθέα, πού, ὅπως εἴδαμε ἔχει σχέση μέ τήν μαντική, τέχνη ἀναπτυγ­μένη στήν Αἴγυπτο, ἀλλά καί τήν σχέση τῆς Αἰγύπτου μέ τούς ἀριθμῶν καί τήν ἀστρονομία, πού ἔφεραν στην αφρικανική χώρα οι Έλληνες, συμπεραίνουμε πώς ὁ Ἕλλην – ὁ γενάρχης τῶν Ἑλλήνων – ἦταν ἐγγο­νός Ἕλληνα βασιλιά τῆς Αἰγύπτου, Προμηθέα. Πρός τοῦτο ὑπάρχει καί ὁ στίχος τοῦ Λυκόφρονα (3ος π.Χ. αἰώνας):

«Ἀλλ’ ἐστί γάρ τίς, ἐστί καί παρ’ ἐλπίδα, ἠμίν ἀρωγός πρωμενής ὁ Δρύμνιος δαίμων Προμηθεύς Αἰθίοψ^[64] Γυράψιος», πού σημαίνει: «Ὑπάρχει κάποιος πού μας προσφέρει τήν βοήθειά του μέ ἀγαθό τρόπο, ὁ θεός τῶν δασῶν (δρυῶν)^[65] Προμηθέας ὁ Αἰθίοπας, ὁ ὁποῖος γυρίζει κυκλικά (= σάν τόν ἥλιο)».

Καί κάτι ἀκόμα μας λέει τοῦτος ὁ στίχος: Ὁ Προμηθέας ἦταν τό πρό Δία θρησκευτικό status. Τότε πού ἀκόμα οἱ ἄνθρωποι θέλαν τόν θεό πάνω στήν φύση. Τότε πού ἀκόμα οἱ θρησκεῖες ἦταν νατουραλιστικές. Ὅσο ὅμως ὁ ἄνθρωπος ἔλυνε τά μυ­στήρια της φύσεως, ὅσο ἡ φυσική ἐπιστήμη προόδευε, ὅσο ἐξοικειωνόταν μ’ αὐτά, ἐγεννήθη ἡ ἀνάγκη τῆς ὕπαρξης ἑνός θεοῦ κάπου ἀλλοῦ, ὅπου θά ἦταν ἀσύλληπτος καί πάλι. Διάδοχη αὐτῆς τῆς κατάστασης, εἶναι ἡ ἀναζήτηση τοῦ θεοῦ στά ἄ­στρα, στόν οὐρανό, ἡ ὁποία ἐπικρατεῖ μέχρι τίς μέρες μας. Ἔτσι ἔρχεται ὁ Δίας (ἤ Ζεύς ἤ Ζᾶν, ἐξ οὐ καί Sun = Ἥλιος), ὁ Μίθρας καί ἄλλοι σέ διάφορους τόπους, μέχρι καί τόν δικό μας τόν θεό τῶν χριστιανῶν, ὁ ὁποῖος ἐπίσης κατοικεῖ «ψηλά στόν οὐρανό»)…

Ο Προμηθέας λατρεύεται στην Αίγυπτο ως Χνούβις / Κνουμ / Χνουμ / Κνεμού / Khnum, πλάστης – έπλαθε παιδιά στον κεραμικό τροχό και κατόπιν τα εφύτευε στο σώμα της μητέρας τους! Όπως έκανε στην ελληνική μυθολογία με την θεά Αθηνά. Στην Αίγυπτο απεικονιζόταν να πλάθει ανθρώπους σε κεραμικό τροχό, ο οποίος ήταν σύμβολό του. Στην πόλη Ασσουάν εθερωρείτο «φύλακας του Νείλου». Λατρευόταν ως «αυτός που έφερε την πλημμύρα».

Αὐτά, λοιπόν, γιά τόν προορατικό Προμηθέα, τόν πρῶτο ἐπαναστάτη κατά τῆς τυραννίας, τῆς αὐθαιρεσίας, τῆς ὕβρεως, τῆς καταπίεσης… Τόν πρῶτο μεταδότη τοῦ φωτός… Τόν Προμηθέα μύστη καί μυσταγωγό… Τόν πρῶτο διδάξαντα τόν τρόπον τῆς ἀνελίξεως τοῦ ἀνθρώπου… Τοῦ πρώτου ἐλεύθερου πνεύματος… Τοῦ πρώτου πού δέχθηκε / καταδέχθηκε νά ἐνσαρκωθεῖ στό ἀνθρώ­πινο ἐπίπεδο… Τόν πρῶτο πού διαχώρισε τόν ἄν­θρωπο ἀπό τά ἄλλα ζῶα…

Ἐπιχώριες παραδόσεις γιά τόν Προμηθέα ὑπῆρ­χαν σέ Ἀρκαδία, Κνωσό, Κιλικία…^[66] Οἱ ἄνθρω­ποι τόν δόξαζαν ἐπί φιλανθρωπία…

Οἱ Κορίνθιοι κι οἱ Ὀπούντιοι ἰσχυρίζονταν πώς ὁ τάφος τοῦ Προμηθέα βρισκόταν στά δικά τους μέρη… Οἱ Ἀρκάδες τόν τιμοῦσαν στό Ἀκα­κή­σιον ὅρος τῆς Ἀρκαδίας. Καί στήν Ἀκαδήμεια Ἀθηνῶν, ὅπου στήν εἴσοδό της ὑπῆρχε βάσις βω­μοῦ, μέ «τύπο» (ἔκτυπο / ἀνάγλυφο) τοῦ Προμηθέα καί τοῦ Ἠφαίστου^[67] (μέ τόν πρῶτο ὡς πρεσβύτερο δεξιά νά κρατᾶ σκῆπτρο, τόν δέ δεύτερο νέο). Ἀπό ἐκεῖ ἐκκινοῦσε κάθε χρόνο μία λαμπαδηδρομία, ἑορτή γνωστή ὡς (τά) Προμήθεια…^[68] Τρεῖς Ἀθηναῖοι ἡγοῦνταν τῆς πομπῆς, κρατώντας λαμπάδα^[69] – ὅπως καί στά Παναθήναια, καί στά Ἠ­φαίστεια^[70]. Τέλος, ὁ Προμηθέας ἀπεικονιζόταν δέσμιος στόν διάκοσμο τοῦ χρυσελεφάντινου ἀγάλ­ματος τοῦ Διός στήν Ὀλυμπία…

Ὁ υἱός του, ὁ ἀγαθός Δευκαλίων, σώθηκε ἀπό τόν κατακλυσμό στίς «καταρρακτώδεις βροχές, πού ἔμελλαν νά πνίξουν ὅλην τήν γῆ» κατασκευάζοντας μία λάρνακα, κατά συμβουλή τοῦ Προμηθέα… Κι ἔτσι ἀφοῦ σώθηκε ὁ Δευκαλίων, ἐγεννήθη ὁ Ἕλλην… ἐγγόνι τοῦ ἐπαναστάστη τοῦ φωτός… Ὁ δέ πατέρας τοῦ γενάρχη τῶν Ἑλλήνων, Δευκαλίων, ἦταν:

• ὁ πρῶτος πού ἵδρυσε πόλεις,
• ὁ πρῶτος πού ἔκτισε ναούς γιά τούς ἀθάνατους (θεούς, «ἐδείματο νηούς ἀθα­νά­τοις»), ἵδρυσε βωμό γιά τούς 12 θεούς, καί
• ὁ πρῶτος πού βασίλευσε σέ θνητούς (κι αὐτό ἔγινε στήν Θεσσαλία)^[71]…

Ὁ υἱός τοῦ «πυρφόρου», ἴσως νά μήν εἶναι τυχαῖο πού ἐπῆρα γιά σύζυγο τήν Πύρρα^[72], ἀπό τήν ὁποία ἐπῆραν τό ὄνομά τους τά πυρά^[73], ἀλλά καί ἕνα ἀπό τά ὀνόματα τῆς Θεσσαλίας, τῆς κατ’ ἐξοχήν χώρας παραγωγῆς σιτηρῶν.

Θυγατέρα του καί ἡ πολύπαθη, μά τόσο λατρεμένη ἀπό τούς Ἕλληνες, Ἰώ^[74]… που έγινε… Ἴσις^[75], πού λατρεύθηκε ἀργότερα ὡς θεά στήν Αἴγυπτο… Ἴσως, ὅμως, Ἴσις νά εἶναι αἰγυπτιακή παράφρασις τῆς Ἰούς…

Στόν υἱό του, Αἰτναῖο, ἐχάρισε ἡ θεά  Δήμητρα τόν θεσμό τῶν Μυστηρίων πού τελοῦνταν πρός τιμήν της, κατά τά ἱστορικά χρόνια σ’ ἕνα κοντινό στήν Θήβα^[76] Βοιωτίας ἄλσος, στούς Καβείρους^[77]…  Διότι ἡ ἱερατική οἰκογένεια τῶν Καβείρων, ἦταν ἀπόγονοί του Αἰτναίου τοῦ Προμηθέως, οἱ ὁποῖοι λογίζονταν ἐξάρχοντες τῶν Καβείρων. Αὐτοί διηύθυναν τίς μυστηριώδεις καβείριες τελετές μέ τά ἱερά ὄργια (μέχρι τῆς καθόδου τῶν Ἐπιγόνων καί τήν κατάληψη τῶν Θηβῶν ἀπό τούς Ἀργείους, ὅποτε παραμελήθηκε ἡ καβειρική λατρεία)^[78].

Στό Κωρύκιον τῆς Λυκίας ἔβγαινε ἕνα βοτάνι (κωρύκιο > κρόκος), πού εἶχε προέλθει ἀπό τό ὑγρό του συκωτιοῦ τοῦ Προμηθέα^[79], τό ὁποῖο εἶχε ἀφήσει νά πέσει ὁ Ἀετός πού τό κατέτρωγε…

Τέλος, νά ξέρουμε πώς γιά ὅποια… «προμήθεια»^[80] φροντίζουμε νά ἔχουμε, αὐτή εἶναι κόρη τοῦ Προμηθέα…

ΠΗΓΗ: Πρόλογος Γ. Λεκάκη στο βιβλίο του “ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΔΕΣΜΩΤΗΣ – έμμετρη απόδοση”, εκδ. “Πελασγός”, 2024.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Στήν ἀντιγραφή, ἔγινε… Ἰάφεθ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

[2] Ἀντιπαραβάλετε στό μύθο ὅτι καί ὁ Χριστός ἦταν υἱός τοῦ Θεοῦ, τοῦ δημιουργοῦ ὅλων τῶν ἀνθρώπων, πού κατοι­κεῖ στόν οὐρανό, κατά τήν χριστιανική παράδοση.

[3] Ὄνομα τῆς Γῆς, κατά τόν Αἰσχύλο.

[4] Ἄτλας καί Προμηθεύς τιμωρήθηκαν ὁ ἕνας στήν Δύση (Ἑσπερία) κι ὁ ἄλλος στήν Ἀνατολή (Καύκασο).

[5] Μήπως ὅμως καί ὁ Χριστός δέν προμάντευε καί προνο­οῦσε; Αὐτή δέν ἦταν ἡ μέγιστη τῶν δυνάμεων τῶν προ­φη­τῶν;

[6] Ἀπό τό ὄνομά του, ὀνοματιζόταν καί ὅποιος ἄλλος προμάθαινε / μάθαινε στούς ἀνθρώπους πράγματα: Ἔτσι ὁ Ἰάσων, ἐλέγετο «ὁ Θεσσαλός Προμηθέας». Ἄλλωστε ἡ Προ­νοῆ ἦταν, κατά μίαν ἐκδοχή, σύζυγός του.

[7] Ἀντιπαραβάλλουμε ἐδῶ τόν θεό τῆς σοφίας Ἔα, θεό τῶν Χεταίων, σύμβουλο τοῦ θεοῦ Οὐλικούμι, πού στήν ἀντί­στοιχη μέ τήν ἑλληνική τιτανομαχία, τά ἔβαλε μέ τόν θεό τῶν Καιρῶν. Ὁ θεός Τασμισού συμβουλεύει τόν θεό τῶν Καιρῶν νά πάει νά βρεῖ τόν Ἔα. Ἀκολουθεῖ ὁ θεϊκός πόλεμος πού ἀπειλεῖ τήν παγκόσμια τάξη. Νικητής ὁ Οὐλικούμι, ὁ ὁποῖος δέν ἀρκεῖται στήν ἰδέα νά σκοτώσει τόν ἀντίπαλό του, ἀλλά θέλει νά ξεπαστρέψει καί ὁλό­κλη­ρη τήν ἀνθρωπότητα. Ἀντιστέκεται ὁ Ἔα. «Ἄν καταστρέψετε τούς ἀνθρώπους, κανείς πιά δέν θά φροντίζει τούς θεούς», εἶπε.

[8] Βλ. Πλούταρχος “De capienta ex inimicis”, 89,C,8.

[9] Κατ’ ἄλλους, ἦταν ὁ Ἥφαιστος ἤ ὁ Ἑρμῆς ἤ ὁ Παλαμάων.

[10] Ἔργο τοῦ Ἡφαίστου.

[11] Ὁ μύθος ἴσως ἀλληγορεῖ τήν μοιρασιά τῶν ἐδαφῶν: Ὁ Ζεύς παίρνει τά ὀρεινά καί οἱ Τιτάνες τά εὔφορα πεδινά. Καί αὐτό προκάλεσε νέο πόλεμο, μεταξύ Διός καί Τιτάνων.

[12] Ὅπως καί ὁ Χριστός ὅρισε τόν τρόπο πού πρέπει νά ἀγαποῦν οἱ χριστιανοί τόν θεό τους καί νά προσεύχονται σ’ αὐτόν.

[13] Οἱ ἄνθρωποι οἱ πλασμένοι ἀπό τόν πλάστη Προμηθέα, μέ πηλό, γυμνάζονταν σέ παλαίστρα μέ πηλό. Γι’ αὐτό ἔμει­νε ἡ φράση πώς ἡ γυμναστική κάνει τά κορμιά «πλαστικά». Ἀργότερα ἐγύμνασε τούς ἀνθρώπους ὁ Ἑρμῆς, ὁ ὁποῖος ἔκανε καί τήν πρώτη παλαίστρα, σύγχρονου τύπου.

[14] Ἕνα μάλιστα ἀπό τά φάρμακά του, ἴσως καί νά «ἔπαυε» τή νόσο τοῦ θανάτου! Γι’ αὐτό τό θέμα, γινόταν λόγος στά ἀρχαῖα κείμενα ἕως καί τήν ἐποχή τοῦ Πλουτάρχου. Μετά οἱ ἀναφορές σέ αὐτό ἔπαυσαν.

[15] Κατ’ ἄλλους τήν ἐφηῦρε ὁ Μελάμπους ἤ ὁ Κάρας ἤ ὁ Ὀρ­φεύς ἤ ὁ Παρνασσός.

[16] Κατ’ ἄλλους τήν ἐφηῦρε ὁ Τάγης.

[17] Ἄρα ὁ πλάττης / πλάστης τῶν ἀνθρώπων εἶναι ὁ Προμηθέας καί ἡ Ἀθηνᾶ.

[18] ΠΗΛΟΣ, ΠΥΛΟΣ, ΠΥΛΗ, ΥΛΗ, ΗΛΙΟΣ, κλπ.

[19] Κατ’ ἄλλην ἐκδοχή, ὁ Προμηθεύς ἔπλασε τόν πρῶτο ἄνδρα καί ὁ Ἥφαιστος ἐδημιούργησε τήν πρώτη γυναίκα (τήν Ἀνεσιδώρα Πανδώρα – παλαιές προσωνυμίες τῆς μητέρας Γῆς!), ἀπό χῶμα καί νερό (ἄργιλλο), ἀλλά ὡραῖα σάν τήν θεά Ἀφροδίτη, μέ θεσπέσιο κάλλος, γιά νά πλανέψει τόν Ἐπιμηθέα… Ἡ θεά Ἀθηνᾶ τήν προίκισε μέ σπάνιες τέχνες, τήν ἕντυσε καί τήν στόλισε! Ἄλλες θεότητες (οἱ Ὧρες καί οἱ Χάριτες) τῆς χάρισαν ἄλλα χαρίσματα! Καί ὁ Ζεύς τῆς ἔδωσεν «μυστήριον πίθον» (πίθον κα­κῶν)… Ὁ ἄνδρας εἶναι πλάσμα, ἡ γυναίκα «καλόν κακόν» δημιούργημα. Ὁ Προμηθέας πλάστης, ὁ Ἥφαιστος δημιουργός – βλ. καί κύλικα λευκοῦ βάθους (470-460 π.Χ.) στό Βρετανικό Μουσεῖο Λονδίνου.

[20] Ἄρα γέ νά ἀναφέρεται στήν δημιουργία τοῦ Homo Ere­ctus; Ἐάν ναί, κάτι τέτοιο πράγματι συνέβη στήν Ἑλλάδα, καί μέ ἀρχαιολογικά ἐπιστημονικά εὐρήματα, στόν Τράχηλο τῆς Κρήτης, πρίν 5.700.000 χρόνια, βάσει τῶν εὐρη­μάτων τοῦ κ. Χ. Φασουλά…

ΠΗΓΕΣ: Ὁμιλία τοῦ Γ. Λεκάκη στά πλαίσια τοῦ 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολιτιστικῶν Κρητικῶν Σωματείων, μέ θέμα «Κρήτη Χθές – Σήμερα – Αὔριο», πού ἔγινε στόν Δῆ­μο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης στήν Ἀττική, στίς 5-7 Ἀπριλίου 2019.

Γ. Λεκάκης «Οἱ ἄνθρωποι προέρχονται ἀπό τήν Ἑλλάδα, καί ὄχι ἀπό τήν Ἀφρική! Εὐρήματα 10.000.000 χρόνων ἀπό τήν Μακεδονία!», στό ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

Γ. Λεκάκης «Ἀνθρώπινα ἴχνη 5,7 ἑκατομμυρίων χρόνων βρέθηκαν στήν Κρήτη! Νέο χαστούκι στήν «ἀφροκεντρι­κή θεωρία», ἡ ὁποία πλέον ξεθεμελιώθηκε…», στό ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, κλπ

[21] Βλ. κοσμογονία τοῦ Ὀβιδίου.

[22] Ἀντιπαραβάλετε ἐδῶ ὅτι καί ὁ Χριστός ἔφτιαχνε περιστέρια ἀπό λάσπη.

[23] Βλ. σαρκοφάγο (270 μ.Χ.) στό Caritolino Ρώμης.

[24] Ἔτσι, λοιπόν, ἡ γραφή τοῦ ὡς Ἰκόνιον, δέν ἁπλή ἀνορθο­γραφία, εἶναι ἱστορική ἀνορθογραφία… Θυμηθεῖτε ἐδῶ ὅτι, κατά τίς χριστιανικές γραφές, ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε κατ’ εἰκόναν καί καθ’ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ.

[25] Αὐτή πού κλώθει τό νῆμα τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου (βαστώντας ἠλακάτη) καί ἄδει τό παρελθόν.

[26] Αὐτή πού κρατᾶ ἄτρακτο, τυλίγει τό νῆμα τῆς ζωῆς καί διατάσσει τό μέλλον. Ἄδει τό παρών. Ἐξ αὐτῆς τό… λα­χεῖο, τό τί θά σοῦ λάχει, ἡ τύχη.

[27] Ἡ νεωτάτη, πού κρατᾶ ψαλίδα καί κόπτει τό νῆμα τῆς ζωῆς. ‘Αδει τό μέλλον. Δέν ἐπιδέχεται τροπή, εἶναι ἄτρε­πτος, ἀμετάτρεπτος. Δέν ματατρέπεται. Δέν ἀλλάζει Εἶναι ἡ μονάς. Τό ἕνα (1). Κανείς δέν θά γλυτώσει ἀπό αὐτήν. Ἡ ὁδός πρός τό τέλος εἶναι ἄτροπος.

[28] Ἔμψυχος φύσις.

[29] Ἐπειδή ἡ μονάς «πλάσσει, εἶναι δημιουργός καί πλάστρια» (σάν τόν πλάστη Προμηθέα), «δέν θέει (τρέχει) μέ κανέναν τρόπο πρόσω (πρός τά ἐμπρός, ἀφοῦ μέ ὅσους [ἀριθμούς] αὐξηθεῖ / πολλαπλασιαστεῖ δέν μεγαλώνουν, δέν πᾶνε πρός τά ἐμπρός), οὔτε ἐκφοιτά (βγαίνει, ἐξέρ­χεται) ἀπό τόν δικό της λόγο μονώτατα (ἐντελῶς μόνη), οὔτε τά ἄλλα μεταδίδουν τά ἰδιώματα (ἰδιότητες) τῆς, οὔτε μεταπίπτει / (διά)φθείρεται ὁ ἐξ ἀρχῆς τῆς λόγος, ἀλλά καί ἐκείνων, καί τέλος, ἐπειδή εἶναι σπέρμα, συλλήβδην ἁπάντων, ἀρσενικῶν καί θηλυκῶν.

Ἡ πανδοχέας μονάς ἀποδιδόταν ἐπίσης στόν θεό, τό Χάος, τήν γυναίκα, τό ἀρσενοθήλυ, τήν ὕλη, τόν Νοῦ, τόν Πρωτέα.

[30] ἐννεάδα = τό ἀνυπέρβλητον πέρας. Ἐννεάδα < ἐνάδα > ἕνα = μονάδα. Ἡ ἐκάεργος ἐννεάς, τό 9, τό τέλειο (> τελεία, τέλος) ἀποδιδόταν ἐπίσης στόν Ὠκεανό, τόν Ὁρί­ζοντα, τήν Ὁμόνοια, τόν Ἥφαιστο, τήν Ἥρα, τήν Νυσ­σηίτα, τήν Κουρήτιδα, τήν Κόρη, τόν Ὑπερίωνα, τήν Τερ­ψιχόρη καί τόν Τελεσφόρο.

Οἱ Κουρῆτες συνδέονται μέ τήν γέννα τοῦ Διός στήν Κουρήτη / Κρήτη καί τόν ρυθμό πού κρατοῦσαν κτυπώντας τίς ἀσπίδες του, νά μήν ἀκουστοῦν τά κλάματα τοῦ νεογέννητου Θεοῦ. Ἀπό τό παραπάνω, λοιπόν, ἐξάγεται τό συμπέρασμα πώς ὁ ρυθμός τῶν Κουρητῶν θά πρέπει νά ἦταν τρίσημος ἤ ἐννεάσημος (ὁ νῦν καλούμενος ζεϊμπέκικος).

[31] Ἀντιπαραβάλλουμε ἕναν μύθο τῆς μακρινῆς Μελανησίας(!): Δυό ἀδέλφια ψάρεψαν ἀπό τά βάθη τοῦ ὠκεανοῦ τήν Γῆ. Ἔπλασαν γυναῖκες πού ἔγιναν γενάρχες τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἕνας ἀδελφός ἦταν ἔξυπνος (= Προμηθέας) κι ὁ ἄλλος κουτός (= Ἐπιμηθέας). Ὁ ἔξυπνος ἔστειλε στούς ἀνθρώπους κρυφό μήνυμα, πού θά τούς ἔκανε ἀθάνατους (= φωτιά). Ὁ κουτός (= γαίδαρος), ἀντί νά τό δώσει στούς ἀνθρώπους, τό ἔδωσε στά φίδια…

[32] Κατά τούς Ἀργείους, τήν φωτιά ἔδωσε στούς ἀνθρώπους ὁ βασιλιάς τους, Φορωνεύς, ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ἐπί Γῆς, ὁ ὁποῖος τήν ἐφηῦρε κιόλας… Γι’ αὐτό καί ὁ Φορωνεύς θεωρεῖται «πρώιμος Προμηθεύς» – βλ. Παύσ. 2/1.5.5, 2/19.5, Κλήμ. Στρώμ. 1/21.102. Φορωνέας, Λίνος, Παλαμήδης, ἔξω ἀπό τόν ἀργολικό μυθόκυκλο ἀντιστοιχοῦν στούς Προμηθέα, Ὀρφέα, Ὀδυσσέα.

[33] Ὁ Σπινθήρ καί ὁ Αἰθήρ ἦταν οἱ δυό πρωτομάστορες τοῦ ἐργαστηρίου τοῦ Ἡφαίστου.

[34] Ferula communis, κούφιο καλάμι. Ἄς σημειωθεῖ πώς ἄλλος ὁ νάρθηξ τοῦ Προμηθέως καί ἄλλος τοῦ Διονύσου.

[35] Βλ. Ἀπολλόδ. 1.45.3.

[36] Στήν ἑλληνική μυθολογία – ἀλλά καί σέ ἄλλες μυθολογίες – ἀναφέρονται ἀρκετοί τολμητίες «κλέφτες θεῶν», πού ἔκλεψαν θεϊκά πράγματα καί τά κατέβασαν / ἔφεραν / γνωστοποίησαν στούς ἀνθρώπους. Ἀλλά ὅλοι μετά τιμωροῦνται, κι αὐτοί καί οἱ ἀπόγονοί τους…

[37] Βλ. Τζέτζ. Σχόλ. Λυκόφρ. Ἀλεξ. 374, Διόδ. Σικ. 5/67.2.

[38] Βλ. ἐρυθρόμορφο κρατήρα (420-410 π.Χ.) ποῦ εὑρίσκεται στήν Ὀξφόρδη, στό Μουσεῖο Ashmolean.

[39] Ἀντιπαραβάλλετε ἐδῶ, ὅτι καί ὁ Χριστός, πού ἔδωσε τόσα στούς ἀνθρώπους, τιμωρήθηκε μέ βαριά καρδιά ἀπό τούς δικαστές του: Καρφώθηκε σέ σχῆμα σταυροῦ σέ πάσσαλο, σέ κορφή βουνοῦ.

[40] Στήν πόλη τῶν Ἀθηνῶν, Προμηθεύς καί Ἥφαιστος, εἶχαν κοινό βωμό (στούς κήπους τοῦ Ἀκάδημου). Σέ ὁρισμένα μέρη συλλατρεύονταν.

[41] ὅρος πού ἀπέχει ἀπό τήν Ἰνδική «πλείους ἤ τρισμυρίους σταδίους».

[42] Κατά κάποιους μελετητές, δέν πρόκειται γιά τόν Καύκασο τῆς Ἀνατολίας, ἀλλά γιά ὁμώνυμο ὅρος τῆς Ἀρκαδίας.

[43] Βλ. Πλούτ. π. πότ. 5.37, Κλεάνθης «Θεομαχία», γ’.

[44] Γέννα τοῦ Ταρτάρου καί τῆς Γαίας / Γῆς / Χθονός ἤ τῆς Ἔχιδνας- Ὑγίν. αστρ. 2/15.3.

[45] Γι’ αὐτό οἱ οἰκοδόμοι τόν μεταχειρίζονται συμβολικῶς ὡς ἀλεξικέραυνο, καί τόν τοποθετοῦν ἐπί τῶν οἰκοδομῶν, καί γι’ αὐτό ὠνομάσθησαν «ἀετώματα» τά κορυφαῖα τμήματα τῶν τριγωνικῶν ὄψεων τῶν ἑλληνικῶν ναῶν. Κατά μία ἄλλη παράδοση αὐτός πού σταυρώθηκε εἶναι ὁ ἀετός, διότι αὐτός ἔκλεψε τό πῦρ τοῦ οὐρανοῦ. Ὁ ἀετός εἶναι μάντης καλῶν, σύμβολο τοῦ Διός, πού ἀπό θύμα, γίνεται δήμιος.

[46] Ὅταν οἱ Ἀργοναῦτες ἔπλεαν κοντά στόν Καύκασο, εἶδαν τόν «ἀετό», πού κατέτρωγε τό συκώτι τοῦ Προμηθέα! Ἄκουσαν μάλιστα τά βογκητά τοῦ δύστυχου Τιτάνα!

[47] Ἀντιπαραβάλλετε ἐδῶ, πῶς κατά τήν χριστιανική παράδοση γιά κάθε ἀφανισμένο χριστιανό, τήν ἄλλη μέρα ἔβρισαν κάποιον ποῦ νά πῆρε τήν θέση του;..

[48] Ὁ Χριστός λευτερώθηκε ὕστερα ἀπό 3 ἡμέρες

[49] Βλ. Νόνν. 26.218, Στράβ. 15/1.8,15/1.33.

[50] Βλ. ἀπουλικό κρατήρα (350-325 π.Χ.) στό Μουσεῖο τῆς πόλεως τοῦ Βερολίνου.

[51] Πολλά φυτά εἶναι προϊόντα του αἵματος θεῶν τέ καί ἡρώων: Ρόδο ἤ ἀνεμώνη (ἀπό τόν Ἄδωνι), ὑάκινθος (ἀπό τόν Ὑάκινθο), ἡ βοτάνη κιθάρα (ἀπό τόν Ὀρφέα), μώλυ (ἀπό τόν γίγαντα), μελία (ἀπό τόν Οὐρανό), ροιά (ἀπό τόν Διόνυσο), ἴα (ἀπό τόν Ἄττι), κάποια δένδρα (ἀπό τόν Γηρυόνη), κλπ

[52] Auson. 1 idyll XII de hist. 10.

[53] Βλ. Πλούτ. «Περί Ποταμῶν καί Ὅρων Ἐπωνυμίας».

[54] Χρησιμοποιήθηκε καί στόν «Οἰδίποδα ἐπί Κολωνῶ» τοῦ Σοφοκλέους, καί στίς «Νεφέλες» τοῦ Ἀριστοφάνους, κ.ἅ. Τά μηχανήματα αὐτά περιγράφει λεπτομερῶς ὁ μηχανικός Ἤρων ὁ Ἀλεξανδρεύς.

[55] Βλ. Ἀθήναιος, 15.647.673.

[56] Θυμηθεῖτε τό ἀκάνθινο στεφάνι τοῦ Χριστοῦ, τά στέφανα τοῦ γάμου καί τίς βέρες, πού ἕλκουν ἐξ αὐτοῦ τοῦ μύθου τήν καταγωγή τους.

[57] Καί ὁ Χριστός γιά νά εὐχαριστήσει τούς πιστούς μαθητές του, ἔδωσε καί σ’ αὐτούς μαντεψιές καί συμβουλές.

[58] Θυμηθεῖτε ἐδῶ τόν Λάζαρο, ὁ ὁποῖος προτίμησε νά πεθάνει παρά νά συνεχίσει νά ζεῖ βασανιζόμενος, ὅπως τοῦ πρόσφερε ὁ Χριστός…

[59] Θυμηθεῖτε ὅτι αὐτή ἦταν ἡ νομική κατηγορία πού βάρυνε τόν Χριστό…

[60] Πάλι, λοιπόν, ὑπάρχει κάποιος «ἀετός» πού κάθε τόσο τόν «τρώει», ἀλλά ξανασυνέρχεται. Καί πάλι τόν σώζει ὁ Ἡρακλῆς…

[61] Βλ. Λέξ. ΣΟΥΔΑΣ, Γ. Κεδρηνός «Σύν. Ἱστοριῶν», 81- 82, Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς «Στρωματεῖς Λ.».

[62] Τό ἴδιο κι ἐδῶ: Ἕνας ἀετός εἶναι τό σαράκι του κι ὁ Ἡρακλῆς ὁ σωτήρας…

[63] Βλ. σχόλ. Ἀπολλώνιου Ρόδιου, Β 1249.

[64] Αἰθίοψ, Αἰθίπος, ὁ ἔχων μελαψή ὄψη, ὄχι κατ’ ἀνάγκην ἀπό τήν νῦν χώρα καλούμενη Αἰθιοπία τῆς Ἀφρικῆς.

[65] Ἐδῶ θά πρέπει νά ἀντιπαραβάλλουμε τήν κελτική θεωρία περί θεῶν. Οἱ Κέλτες εἶχαν ἱεροποιήσει τά δένδρα, γιατί πίστευαν πώς μέσα σ’ αὐτά κατοικοῦν οἱ θεοί. Δέν εἶναι παράδοξο τοῦτο, ἄν ἀναλογιστεῖ κανείς ὅτι ἐκπολιτιστῆς τῶν Κελτῶν ἦταν ὁ Ἡρακλῆς, ὁ σωτήρας τοῦ Προμηθέα…

[66] Ὁ μοναχός Ζωσιμᾶς Ἐσφιγμενίτης, ἀπό τόν Ἅγιο Λαυρέντιο Πηλίου (1835-1902/1903;), ποῦ ἐμόνασε στήν ΙΜ Ἐσφιγμένου στό Ἄγ. Ὅρος, ἐμαθήτευσε στήν Ἀθωνιάδα Σχολή, καί ἔγινε βιβλιοπώλης καί ἐκδότης στόν Βόλο, ἐξέδιδε ἐπί 13 χρόνια τό περιοδικό «Προμηθεύς». … Ἀλλά καί ἐκτός Ἑλλάδος, τό ὄνομά του ἔγινε συνώνυμο αὐτοῦ πού ἐκπροσωποῦσε: Τοῦ ἐλεύθερου πνεύματος. Ὁ Ἀντράντε Ὀλεγκάριο, λ.χ. ὁ Ἀργεντινός ἐθνικός ποιητής (1841-1882), ἕνας τῶν σημαντικότερων ποιητῶν τῆς Ν. Ἀμερικῆς, μέλος τοῦ Ἀργεντινοῦ Κοινοβουλίουεγραψε, ἀνάμεσα σέ ἄλλα, ἔργο μέ τίτλο «Προμηθεύς», τό 1877, ὅπου ἐκφράζει τούς πόθους τῶν λαῶν τῆς Ν. Ἀμερικῆς…

[67] Στήν Ἀκαδήμεια συλλατρευόταν μέ τήν Ἀθηνᾶ καί τόν Ἥφαιστο, ὁ ὁποῖος εἶχε παλαιό ἵδρυμα, καί ναό στό τέμενός του. Στήν Ἀκαδήμεια / Ἀκαδήμια ἄλλωστε ἐφυ­τεύ­θηκαν οἱ πρῶτες ἐλιές στήν Ἀθήνα, μέ μπόλι πού πῆραν ἀπό τήν ἱερή ἐλιά τῆς Ἀθηνᾶς, πού φύτευσε ἡ ἴδια θεά στόν Παρθενώνα τῶν Ἀθηνῶν. Αὐτές οἱ ἐλιές ἐλέγοντο «μόριες» (ἀπό τό μόριο = κομμάτι, τμῆμα, τό μπόλι). Ἦταν ἱερέας καί προστάτης τούς ἦταν ὁ Μόριος Ζεύς καί ἡ Μορία Ἀθηνᾶ. Βλ. Ἀπολλόδ. «Περί θεῶν», Λυσιμαχίδης.

[68] Βλ. Σχόλ. Ἤσ. Θεογ. 614, Παύσ. 1/30.2, Σχόλ. Σόφ. Οἴδ. Κόλ. ὑπόθ.4 & 56, Σχόλ. Ἀριστοφ. Βάτρ. 131, 1087.

[69] δάδα < δᾶς < δάω = φωτίζω < δαίμων = ὁ φωτεινός. Ὁ Προμηθεύς ἀναφέρεται καί ὡς δαδοῦχος.

[70] Βλ. Λέξ. Ἀρποκρατίωνος λ. λαμπάς.

[71] Βλ. Ἑλλάνικος, σχ. Ἀπολλ. Ρ. ΙΙΙ, 1085, 1086.

[72] Ἕνα ἀπό τά παιδιά τους, ἦταν ἡ Δωρίς, ἀπό τήν ὁποία ὀνοματίσθηκε ἡ Δωρίδα.

[73] (τά) πυρά = τά σιτηρά, πρίν τήν ἔλευση τῆς Δήμητρος καί διδάξει τήν καλλιέργειά τους στούς ἀνθρώπους καί ἔκτοτε ὀνομαστοῦν γιά χάρι τῆς «δημητριακά».

[74] Βλ. Κλήμ. Στρώμ. 1/21.106.

[75] Βλ. Πλούτ. «Περί Ἴσιδος καί Ὀσίριδος».

[76] Ἄλλωστε, κατά μίαν παράδοση, ἀπό τήν θυγατέρα τοῦ Προμηθέα, Θήβη, ὀνοματίσθηκε ἡ Θήβα (βλ. Στέφ. Βύζ.).

[77] Βλ. Παύσ. 9/25.6.

[78] Τά βοιωτικά καβειρικά μυστήρια ἐπανίδρυσε, μετά τοῦ συζύγου τῆς Ἰσθιάδη, ἡ Πελαργή, στό Ἀλεξιάρω. Βραδύτερα, ὁ Τηλώνδης, περισυλλέξας τά ὑπολείμματα τῆς οἰκογενείας τῶν Καβείρων, τά ὠδήγησε στίς «παλαιές κατοικίες τοῦ καβειρικοῦ διαμερίσματος», ὅπου ἔλεγαν πώς εἶχαν κατοικήσει ὁ Προμηθεύς καί ὁ Αἰτναῖος. Ἐκεῖ ἐπανέλαβε τήν διακοπεῖσα καβειρική λατρεία… Ἡ Πελαργή ἦτο θυγάτηρ τοῦ Ποτνέως, ἐτιμάτο μέ θυσία, κατ’ ἐπιταγήν τοῦ μαντείου τῆς Δωδώνης (Παύσ. IX, 25, 5-8).

[79] Ἄλλο ἀπό τό προμήθειον, πού εἶχε προέλθει ἀπό τό αἷμα του.

[80] Βλ. Σχόλ. Πίνδ. 5.35a.

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ Λεκακης μυθικος μυθος μυθολογια Προμηθευς Τιτανες, ιαπετος τιτανας Ουρανος δημιουργος αν­θρω­πων, αρχαια Θεσσαλια Ευρυμεδοντας, Ευρυμεδον θεα ηρα υπεροχη Ω­κεα­νιδα ­ωκεα­νις Κλυμενη Τιτανιδα Τιτανις Θε­μιδα θεμις μανα Γης, γη ασιη ασια ασωπη Τιταν ατλαντας ατλας Μενοιτιος επιμηθεας επιμηθευς ονομα προμαθευς, προμαθαινω, προβλεπω, προμαντευω προνοω προορων μηδεα βουλευμα ετυμολογια τιτανομαχια αρχαιος αρχαια αρχαιο Θεσσαλος Ιαπετιονιδης αλαζονεια θεος Διας, συμβουλος πρωτοπαλληκαρο συμβουλη αγωνας δυναμη, τεχνη πονηρια οδυσσεας, οδυσσευς γεννηση γεννα καταποση εγκυος Μητιδα, μητις πελεκυς / τσεκουρι κεφαλι αθηνα ανδρικα γεννητικα μορια, ανδρικο γεννητικο μοριο, αιδοιο αυταρ ζωσατο, ρακεσιν περι Ομηρου Οδυσσεια σκεψεις, βουλευμα πονηρο τεχνασμα ανδρα φερουσα θεοις εναλιγκια μηδεα εχοντα Ομηρος μηδος μηζος μεζος, μεζες αιχμαλωτος μαχη, Μηκωνη Σικυωνα Κορινθιας Σικυων Κορινθια δικαιωματα βοδι βους τεμαχισμος δερμα λιπη κοκκαλα ψαχνα κοκκαλο λιπος συνηθεια θυσια ζωων ζωο ζωα ανθρωποι ψαχνο θεοι οστα οστουν οστο τελετουργια λατρεια ολο­καυτωσις / ὁλοκαυτωμα ολο­καυτωση θρονος ανθρωπος αφα­νι­σμος νεο γενος διδασκαλος τεχνες επιστημες σημαδια χειμωνας, καλοκαιρι καρπισμα σο­δεια ανατολη δυση αστρο αστρα αστρονομια αστρολογια εφευρεση αριθμος, γραμματα, γραμμα γραμματικη γυμναστικη ξυλουρ­γι­κη γεωργια Ζευγαρι βοδια καματερο αλετρι αλογο αρμα επινοητης πλοια πλεουμενα, φαρμακο μαντικη ορνι­θο­μαντεια ιερομαντεια εξαγωγη ορυκτα χρυσος ασημι αργυρος σιδερο σιδηρος ειναι ο εφευρετης των αριθμων, γραμματων, της γραμματικης γυμναστικης ξυλουρ­γι­κης τεχνης γεωργιας αρματων πλοιων πλεουμενων, φαρμακων μαντειων εξορυξεων ορυκτων αρματος πλοιου πλεουμενου, φαρμακου μαντειας εξορυξης ορυκτου ποιος εφηυρε τους αριθμους, πλοιο πλεουμενο, ορυκτο πρωτος Ζευγος καματερου πλοιο πλεουμενο, φαρμακα μαντεια ορνι­θα εξορυξη ορυκτο ερωτας στρατηγος σοφια εξ υδατος υδωρ πηλος φωτια μορφη παραπλησια θεων προσφατη παρθενα παρθενος υλη θειος σπορος ορθιος homo erectus χομο ερεκτους ποιητης φυσημα πνευμα πνοη πεταλουδα λαικη παραδοση, Πανοπεας φωκιδα Εικονιον Εικονιο ικονιο καθ’ ημας Ανατο­λης, Ψυχη ερωτιδεις, ερμης, ωκεανος, η­λιος, νυχτα, Μοιρες Κλωθω Λαχεσις λαχεση ατροπος βιος πυρος ενσαρκωση ψυχης δημιουργος εμψυχος φυση Διογενης Λαερτιος προοιμιον προοιμιο εργο Βιοι Φιλοσοφων αρχαιοι ελληνες ανθρωπινο γενος ελληνων κατορθωματα, ηρξε μεγας προμηθευτης ευεργετης Θεολογουμενα αριθμητικης ιαμβλιχος ζωο­­τητος ζωο­­τητας ζωο­­τητα μοναδα τελειος αριθμος εννεα 9 μηκετι προσω εννεαδα χωρειν αριθμον τρεις φορες τρις τριστελειος Παρασταση ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΒΡΟΥ ΒΡΕΤΑΝΙΚΟ γαλλια βρετανια καρνελιος λίθος 300 πΧ 4ος αιωνας αφελης αδελ­φος ιδιοτητες αρχη Συμπληρωματικοτητας Συμπληρωματικοτητα σπαταλος πυρ φιλη μα φιλι κλοπη σπινθηρα σπινθηρ ουρανιο εργα­στη­ρι ηφαιστος ξερος βλαστος ναρθηκας ξηροςο λαθρα κρυψας κρυφα κρυφιως πυρ­φορος κλεφτης φωτιας ατελεια επιβιωση μυθι­στορια απωκοδικοποιηση λε­ξης Προμηθεως μερισθεν σατυροι Κωμος, Σικκινις σατυρος Σικκινος Σιμος δαδα χορος λαμπαδηδρομια αττικη αισχυλος σατυρικο δραμα Προμηθευς πυρκαευς κυκλος θεοτητων πυρος Σαμοθρακη Λημνος λαος εποχη εα εας Χριστος πιστη μονος, αβοηθητος ανυπερα­σπιστος γενναιοδωρος γη­ρατεια γηρας ονος γαιδαρος λιοπυρι διψα νερο βρυση φιδι οφις φορτιο φιδια, δερμα ανταλλαγη αλλαγη Ζευς νικη τιμωρια βαρεια βαρια καρδια πρωτοξαδελφός εντολη καρφωμα σταυρωμενος αλυσσοδεμενος αδαμαναντινα δεσμα εργο ηφαιστοτευκτο πασαλος βραχος αντρο σκυθικο δικορυφο ορος καρφι σταυρωση αλυσσιδα αδαμαναντινος δεσμος αδαμας διαμαντι εργα ηφαιστοτευκτα πασσαλος σκυθια βουνο Καυκασος Κρατος Βια μνημη ποιμενας, δολοφονια μελετη σπλαγχνα εχθροι Κρονος Τιτανομαχια σπλαχνα ποι­μην βοσκος αετος ορνεο πουλι κεραυνος συμβολο συκωτι αδην αδενας ελευθερια χρονια ηρακλης, σπλαγχνοφαγος οιστος βελος τοξο απελευθερωση δυναμη εκστρατεια Σιβες σιβαι σιβα ιν­δια παγκοσμια πανστρατια Δημητρα, Περσεφονη πτερωτη ερινυς, φιδια μαλλια αιμα λουλουδι προμηθειο προμηθειο ακονιτον ακονιτο βοτανι βοτανο Μηδεια μαγια μαγεια οργη σκηνη θεατρο κεραυνοσκοπεια βροντεια ηχεια Μηχανημα αναπαραγωγη ηχος κροτος κεραυνου θεατρικη παρασταση αναμνηση σιδεροδεμενος σιδεροδεσμιος πετρα, στεφανι κλαρι κλαδι λυγαρια δακτυλο δακτυλιδι στεφανος μαρτυριου μαρτυριο δαχτυλιδι βερα γαμου γαμος μαντεψια απατη γιγαντας χαρι χαρη βασιλειο, Νησοι νησια Μακαρων μακαρες επαφη Θε­τιδα ισχυρο­τε­ρος αθελα αθανατος Κενταυρος Χειρωνας, Χειρων αθα­νασια αδελφια λοι­δωρια αρχηγος συμβολο ανεξαρτησια εξουσια αναρχικος αντιεξουσιαστης αναρχια παραλλαγη βασιλευς Ου­θαρ ηπαρ Ουκρανια ποταμος πλημμυρα καταστροφη καλλιεργεια υπηκοοι διωρυγας φραγμα Σκυθες παραλλαγες Αιγυπτου, διοικητης Νειλος, Ωκεανης, Αιγυπτος Κεκροπας αθηναιοι αθηνα φαραω Ταραχω λυπη φραγματα αρδευτικα αιγυπτιοι εργατες νερομυλος σακιγιας αρχαιοτερο γνωστο τραγουδι σαντοτφ ελληνας γεναρχης ελληνων εγγο­νος στιχος Λυκοφρονας Λυκοφρων 3ος ελπιδα, ημιν αρωγος πρωμενης Δρυμνιος δρυμος δαιμων Αιθιοψ Γυραψιος βοηθεια αρωγη αγαθος τροπος, δασος δρυς Αιθιοπας, αιθιοπια κυκλικα ηλιος θρησκεια θρησκειες νατουραλιστικη μυ­στηρια φυσικη επιστημη προοδος αναγκη ασυλληπτος αναζητηση α­στρα, Ζαν, Sun μιθρας χριστιανοι χριστιανισμος Χνουβις / Κνουμ / Χνουμ / Κνεμου / Khnum, πλαστης παιδι κεραμικος τροχος σωμα μητερα ελληνικη απεικονιση κεραμικη πολη Ασσουαν φυλακας του Νειλου προορατικος επαναστατης κατω η τυραννια αυθαιρεσια υβρις, υβρη καταπιεση μεταδοτης φωτος φως μυστης μυσταγωγος ανελιξη πρωτο ελευθερο ενσαρκωση ανθρω­πινο επιπεδο παραδοσεις αρκαδια, Κνωσος, Κιλικια δοξα φιλανθρωπια Κορινθιοι οπουντιοι οπους οπουντας ταφος αρκαδες τιμη ακα­κη­σιον ακα­κη­σιο αρκαδιας ακαδημια ακαδημεια Αθηνων, εισοδος βασις βαση βω­μς τυπος εκτυπο / αναγλυφο πρεσβυτερος δεξια σκηπτρο, νεος εορτη Προμηθεια αθηναιοι πομπη λαμπαδα Παναθηναια, η­φαιστεια δεσμιος διακοσμος χρυσελεφαντινο αγαλ­μα ολυμπια ηλεια καρδια, οφις, σταμνος σταμνα κυλικα Λακωνια 6ος 550 Βατικανο αγαθος Δευκαλιων, κατακλυσμος καταρρακτωδεις βροχες, κατασκευη λαρνακα, Προμηθεας σωτηρια Δευκαλιωνας, εγγονι επανασταση ιδρυση πολεις, ναοι αθανατοι εδειματο νηους αθα­να­τοις ιδρυτης δωδεκα 12 βασιλια θνητοι συζυγος Πυρρα πυρα παραγωγη σιτηρων σιτηρα πολυπαθη, λατρεμενη ιω ισις ισιδα αιγυπτιακη παραφραση αιτναιος, θεσμος Μυστηριων τελετη ιστορικα Θηβα Βοιωτιας βοιωτια αλσος, Καβειριον καβειριο ιερατικη οικογενεια Καβειρων, απογονοι εξαρχοντες εξαρχος Καβειρειο μυστηριωδης καβειρια τελετη ιερα οργια καθοδος επιγονων επιγονοι καταληψη Θηβων αργειοι αργειτες αργος αργολιδα καβειρικη Κωρυκιον Κωρυκιο Λυκια βοτανι κροκος, υγρο συκωτιου αντιγραφη ιαφεθ Παλαια Διαθηκη ιησους Χριστος υιος γιος Θεου δυση εσπερια ανατολη προμαντεια προ­φη­ης παροιμια παροιμιωδης φραση πως βγηκε η ιασων, ιασονας Προ­νοη σοφιας Χεταιοι Ουλικουμι, Καιρων καιροι καιρος Τασμισου θεικος πολεμος απειλη παγκοσμια ταξη Νικητης ανθρωποτητα Πλουταρχος ερμης Παλαμαων Παλαμαωνας μοιρασια εδαφη ορεινα ευφορα πεδινα αγαπη προσευχη πλασμενοι παλαιστρα κορμι πλαστικο παλαιστης νοσος θανατος κειμενα Μελαμπους Καρας ορ­φευς Παρνασσος Μελαμποδα ορ­φεας Ταγης πλαττης ΠΗΛΟΣ, ΠΥΛΟΣ, ΠΥΛΗ, ΥΛΗ, ΗΛΙΟΣ, ανδρας γυναικα ανεσιδωρα Πανδωρα παλαια προσωνυμια χωμα αργιλλος αφροδιτη, θεσπεσιο καλλος, πλανη προικα σπανιες τεχνες, ντυσιμο ενδυση στολιδι θεοτητα ωρες Χαριτες χαρισμα μυστηριον πιθον πιθος κα­κων πλασμα, καλον κακον δημιουργημα κυλιξ λευκο βαθος 5ος 470 460 Λονδινο ελλαδα, αρχαιολογια Τραχηλος κισσαμου χανιων Κρητης, Τραχηλας κισσαμος χανια Κρητη πριν 5.700.000 6.000.000 6 εκατομμυρια ευρη­ματα Φασουλας ομιλια Πανελληνιο Συνεδριο Πολιτιστικων Κρητικων Σωματειων, 2019 αφρικη 10.000.000 Μακεδονια αφροκεντρι­κη θεωρια κοσμογονια οβιδιος περιστερι λασπη σαρκοφαγο 270 μΧ καπιτωλινο Caritolino Ρωμη ανορθο­γραφια, ιστορικη εικονα ομοιωση νημα ηλακατη αδω ασμα παρελθον ατρακτος, μελλον παρων λα­χειο, τυχη νεωτατη, ψαλιδα ψαλιδι τροπη ατρε­πτος, αμετατρεπτος ματατροπη αλλαγη μονας ενα οδος τελος μοναδα εμψυχος φυσις πλασσει, πλαστρια θεω τρεχω προσω εμπρος, εκφοιτηση λογος μονωτατα μονη ιδιωμα ιδιοτητα διαφθορα αρχης σπερμα, συλληβδην απαντων, αρσενικα θηλυκα απαντες πανδοχεας Χαος, αρσενοθηλυ, Νους Πρωτεας πρωτευς εννεας ανυπερβλητον περας εναδα εκαεργος τελειο τελεια, τελος ορίιζοντας, ομονοια, Νυσ­σηιτα, Νυσ­σηιτη Κουρητιδα, Κουρητις Κορη, υπεριωνας, υπεριων Τερ­ψιχορη Τελεσφορος Κουρητες Κουρητη Κουρητις Κρητη ρυθμος ασπιδα κλαμα νεογεννητος τρισημος εννεασημος ζειμπεκικος ζευμπεκικος ζεμπεκικος ζεμπεκικο Μελανησια ψαρας βαθη ψαρεμα αλιεια γυναικες γεναρχες εξυπνος κουτος εξυπναδα κρυφο μηνυμα, αθανασια αργειοι Φορωνευς, Φορωνεας πρωιμος Παυσανιας Κλημης Λινος, Παλαμηδης, αργολικος μυθοκυκλος αιθηρ πρωτομαστορας εργαστηρι κουφιο καλαμι ναρθηξ Διονυσος απολλοδωρος τολμητιας κλεφτες θεικα πραγματα Τζετζης Σχολια Διοδωρος Σικελιωτης ερυθρομορφος κρατηρας κρατηρ 420 410 οξφορδη, ασμολεαν δικαστης σχημα σταυρου σταυρος κηποι ακαδημου ακαδημος συλλατρεια ινδικη ινδια ανατολια Πλουταρχος Κλεανθης Θεομαχια Ταρταρος Γαια Χθονα χθων εχιδνα υγινος οικοδομος αλεξικεραυνο, οικοδομη αετωμα τριγωνικη οψη τριγωνο ελληνικος ναος μαντης καλων, συμβολο θυμα, δημιος καλο κακο αργοναυτες βογκητο δυστυχος Στραβων απουλια 350 325 Βερολινο φυτα προιοντα αιματος θεων ηρωων Ροδο ανεμωνη αδωνις αδωνης υακινθος βοτανη κιθαρα μωλυ γιγαντας μελια ροια ια ιο ιον αττις δενδρο Γηρυονης αυσωνιος οιδιπους επι Κολωνω Σοφοκλης, Νεφελες αριστοφανης, μηχανηματα μηχανικος ηρων ὁ αλεξανδρευς αθηναιος, ακανθινο γαμου καταγωγη πιστοι Λαζαρος, νομικη κατηγορια Λεξικο ΣΟΥΔΑΣ, Κεδρηνος Κλημης σαρακι σωτηρας απολλωνιος Ροδιος αιθιοψ, Αιθιπος, μελαψη οψη, κελτικη θεωρια κελτες ιεροποιηση δενδρολατρεια κατοικια εκπολιτιστης μοναχος Ζωσιμας εσφιγμενιτης, αγιος Λαυρεντιος Πηλιου 1835 1902 1903 ιερα μονη ΙΜ εσφιγμενου αγιον ορος, αγιο αθωνιαδα Σχολη βιβλιοπωλης εκδοτης Βολος, μαγνησια περιοδικο ολεγκαριο, αργεντινος εθνικος ποιητης ποιητες Νοτια αμερικη αργεντινη Κοινοβουλιο 19ος 1877, ποθος λαοι ιδρυμα, τεμενος ελια μπολι ιερη ελαια Παρθενωνας Παρθενων ελιες μοριες μοριο = κομματι, τμημα, ιερεας προστατης Μοριος Μορια Λυσιμαχιδης σχολια ησιοδος Θεογονια Παυσανιας αριστοφανης δας < δαω = φωτιζω < δαιμων φωτεινος δαδουχος αρποκρατιων λαμπας λαμπαδα ελλανικος, παιδια Δωρις, Δωριδα πυρρα ελευση ελευσις Δημητρος καλλιεργεια δημητριακα οσιρις Θηβη, βοιωτικα επανιδρυση ισθιαδης, Πελαργη αλεξιαρως Τηλωνδης, υπολειμματα παλαια καβειρικο διαμερισμα Ποτνευς, Ποτνεας θυσια, επιταγη μαντειο Δωδωνης δωδωνη Πινδαρος Δεσμωτης Εσταυρωμενος γιρλαντα λουλουδια χριστιανικος επιταφιος Μεγαλη Παρασκευη ερυθρομορφος Απουλια κατω ιταλια μεγαλη ελλαδα ελλας Prometeo Prometheus Prométhée θεια γεννηση θεα Αφροδιτη, Ζεφυρος Χλωρις, χλωριδα αγκαλια μποτιτσελι 

Γιώργος Λεκάκης

See Full Bio