Στην αρχαία Ελλάδα, οι άνεμοι θεωρούνταν θεοί ή δαιμονικά όντα που απαιτούσαν θυσίες και προσφορές για εξευμενιστούν. Την θεϊκή οντότητα στους ανέμους συναντάμε:
- στην «Ιλιάδα» του Ομήρου,
Ο Αίολος δίνει στον Οδυσσέα, κλεισμένους σε ασκό, τους ανέμους, για να έχει ένα ήσυχο ταξείδι… Αλλά έτσι αρχίζει το πιο περιπετειώδες ταξείδι στον κόσμου – Έργο του Is. Moillon.
- σ.σ.: στην «Οδύσσεια» – θυμηθείτε το ασκί που παρέδωσε ο Αίολος στον Οδυσσέα, στο οποίο είχε κλεισμένους όλους τους ανέμους,
- στην μυθολογία με τον τρομακτικό Τυφώνα και τον Αίολο, αλλά και
- στην λαϊκή μας παράδοση που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα.
Ο Εμπεδοκλής, τον 5ο αιώνα π.Χ μαθαίνει στους οπαδούς τους πώς να λύνουν και να δένουν ανέμους με θυσίες, προτείνοντας τους να σφάξουν γαϊδούρια και να απλώσουν τα δέρματα τους στις κορυφές των λόφων, για να «πιάσουν» τους ανέμους.
Εξορκιστές που κοιμίζουν τους ανέμους συναντάμε από την αρχαιότητα στην Αθήνα και στην Κόρινθο και φτάνουν μέχρι το Βυζάντιο.
Επίσης σε πολλά νησιά (σ.σ.: του Αιγαίου) όπως την Κάλυμνο, την Σίφνο, την Σαλαμίνα και την Κρήτη συναντάμε το «δέσιμο του αέρα».
Στην ανατολική Ικαρία καταλάγιαζαν τον άνεμο «θάβοντάς» τον σε τύμβους από χώμα, με ριγμένες πέτρες χαλαζία από πάνω, τους οποίους ονόμαζαν «ανεμοτάφια».
Η παράδοση αναφέρει ότι στα παλαιά χρόνια, πάνω στο βουνό και στην θέση Ανεμοτάφια, μαζεύονταν οι χωριανοί και «ηθάβγασιν τον αέραν». Κάποτε, πριν από περίπου 200 χρόνια, πέρασε από κει ένας δεσπότης, τους είδε και τους ρώτησε τι κάνουν. Του είπαν ότι «θάβγουσι τον αέρα». Κάθησε και εκείνος και παρακολούθησε και άκουσε τα λόγια τα μαγικά που λέγαν. Τους πήρε μετά όλους και τους πήγε στην εκκλησία, του Αη Ζαχαρία. Τους είπε «ότι αυτό το πράμα η εκκλησία δεν το ευλογά και άμα το ξανακάνασι να έχουν αφορεσμό». Από τότε δεν ξανάγινε. Τι έκαναν; «Έπαιρναν μία στάμνα ανοιμένη μπροστά, ήπιανέν την ο πιο γέρος και ήβαζεν το στόμαν της σ’ ένα λάκκο, που ήταν ανοιμένος, και άμα ήπιανεν να σφυρίζη, την τάπωνε με το χέριν του και ήλεέν της λόγια που εν τα ανιστορώ. Ύστερις ηβαλλέν την στον λάκκο και έχωνέ την. Ύστερις όλοι οι χωριανοί ηπιάνασι κάτι ατσάχους (= χαλαζίες) και ηρρίχναν τους από πάνω, ήλεεν ο καθ’ ένας από ένα ανάθεμα και κάτι άλλα λόγια μαγικά και “ηφεύγασι”».
Η παράδοση είναι γνωστή στα χωριά Νέγια, Μονοκάμπι και Καταφύγι. Ανάλογη συνήθεια μνημονεύεται από τον Παυσανία στην Τιτάνη Κορινθίας, όπου κατ΄ έτος ο ιερεύς σε ιερόν της θεάς Αθηνάς, στο οποίο υπήρχε και βωμός των ανέμων πραγματοποιούσε τελετουργία σε τέσσερις βόθρους «ημερούμενος των πνευμάτων το άγριον». (ΠΗΓΗ: Γ. Α. Μέγας «Τα ανεμοτάφια της Ικαρίας»).
Στο χωριό Καταφύγι υπάρχει περιοχή με το τοπωνύμιο Ανεμοτάφια, που προφανώς έχει πάρει το όνομά του από αυτή την αρχαία τελετή που γινόταν εκεί. Ο καθηγητής Γ. Κάτσης το 1956 στην προσπάθεια του να ερευνήσει την ύπαρξη αυτής της παράδοσης αναφέρει ότι σε επίσκεψη που έκανε στην περιοχή, βρήκε αρχαίους τάφους και συνδέει το γεγονός με το ότι οι κάτοικοι πίστευαν πως αυτοί οι νεκροί ευθύνονταν για τους πολύ δυνατούς αέρηδες, που φυσούσαν εκεί και τους έκαναν ζημιές. Πήγαιναν, λοιπόν, εκεί και έκαναν τα ξόρκια τους. Ο τότε έφορος αρχαιοτήτων Ν. Κοντολέων έκανε ανασκαφές στην περιοχή και βρήκε αρχαίους τάφους από καμένα όστρακα και οστά, όπου σχεδόν πάντα μέσα έβρισκε αμφορείς. – σ.σ.: Ευρήματά τους θα δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ικαρίας.
Αυτή η παράδοση ήταν βαθειά ριζωμένη στην αρχαιότητα, που με το πέρασμα των αιώνων και την έλευση του χριστιανισμού χάθηκε, όμως τα τοπωνύμια είναι εκεί για να μας την θυμίζουν και να μας θυμίζουν επίσης την μεγάλη εξάρτηση του ανθρώπου από τα φυσικά φαινόμενα.
ΠΗΓΗ: Β. Καττέ «Τα ανεμοτάφια της Ικαρίας», Ikaria mag. Γ. Λεκακης “Λεξικο παραδοσεων”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 14.5.2016.
Αιολος Οδυσσεας, ασκος αιολου ανεμος, ησυχο καλο ταξειδι πιο περιπετειωδες ταξιδι κοσμου εργο πινακας Moillon μοιγιον Οδυσσεια ασκι Οδυσσευς ανεμοι ανεμοταφια Ικαριας θαψιμο αερας σταμνες αρχαια Ελλαδα, θεοι δαιμονικα οντα θεος δαιμονικο ον δαιμων δαιμονας απαιτηση θυσια προσφορα εξευμενισμος θεικη οντοτητα Ιλιαδα ιλιας Ομηρου, ασκι ελληνικη μυθολογια Τυφωνας τυφων λαικη παραδοση ριζες ριζα αρχαιοτητα Εμπεδοκλης, 5ος αιωνας πΧ οπαδος λυσιμο δεσιμο θυσιες, σφαγη γαιδουριων γαιδουριου γαιδαρος ονος δερμα κορυφη λοφος πιασιμο εξορκιστης κοιμιση υπνος ανεμου αρχαια Αθηνα Κορινθος Βυζαντιο νησια Αιγαιου αιγαιο νησι Καλυμνος, νησος Σιφνος κυκλαδων κυκλαδες Σαλαμινα σαλαμις Κρητη αερα ανατολικη καταλαγιασμα χωματινος τυμβος χωμα, πετρα χαλαζιας ανεμοταφι ανεμοταφο ανεμοταφιον ανεμοταφη παραδοση χωριανοι δεσποτης, λογια μαγικα μαγεια εκκλησια Αη Ζαχαρια ιν Αγιος Ζαχαριας ευλογια αφορεσμος αφορισμος σταμνα ανοιμενη ηπιανεν γερος ηβαζεν στομα λακκος, ανοιμενος, σφυριγμα ταπωμα ταπα χερι ηλεεν ανιστορω υστερις ηβαλλεν εχωνυ χωριο ηπιανασι ατσαχος ηρριχναν αναθεμα μαγικο ηφευγασι χωρια Νεγια, Μονοκαμπι Καταφυγι συνηθεια Παυσανιας Τιτανη Κορινθιας, ιερευς ιερον ιερο θεα Αθηνα βωμος των ανεμων τελετουργια 4 τεσσερις τεσσερεις βοθροι βοθρος ημερουμενος των πνευματων ημερεμα ημερωση το αγριον πνευματα αγριο πνευμα Μεγας τοπωνυμιο ονομα ετυμολογια τελετη Κατσης 1956 αρχαιος ταφος κατοικοι νεκροι ευθυνη πολυ δυνατος αερηδες, ζημια ξορκι εφορος αρχαιοτητων Κοντολεων ανασκαφη αρχαιοι ταφοι καμενο οστρακο αμφορεας χριστιανισμος εξαρτηση ανθρωπος φυσικα φαινομενα Αρχαιολογικ Μουσειο Ικαριας αγιος κηρυκος
