Πριν από 30.000.000 – 12.000.000
χρόνια η Κρήτη ήταν το νοτιότερο κομμάτι μιας ενιαίας ξηράς, της Αιγαιίδος, που
ένωνε την ελληνική χερσόνησο με την Μικρά Ασία.
Η σύγκρουση μεταξύ
Ευρασιατικής καὶ Αφρικανικής πλάκας και οι επακόλουθες σεισμικές δονήσεις
διαμόρφωσαν το σημερινό ανάγλυφο, πριν από 2.000.000 – 1.000.000 χρόνια.
Έκτοτε, η Κρήτη αποτελεί το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδος, στο νοτιότερο άκρο της
Ευρώπης και ένα από τα πιο κομβικά σημεία της Μεσογείου.
Ένας τόπος που εύλογα
φιλοξένησε τις πιο αρχαίες μορφές ζωής, καθώς είναι προικισμένος µε ήπιο κλίμα,
εντυπωσιακό οικοσύστημα από βουνά, λόφους, φαράγγια, οροπέδια, πολυάριθμα
σπήλαια, κόλπους, όρμους, λίμνες, ποτάμια, χειμάρρους, πηγές και πλούσια
βλάστηση.
Τα πρώτα ανθρώπινα βήματα
ηλικίας 6.050.000 χρόνων, φαίνεται ότι έλαβαν χώρα στον Τράχηλο(*) Κισσάμου, κοντά
στο Καστέλι – ΔΕΙΤΕ σχετική ανακοίνωση του Γ. Λεκάκη στο 4ο
Πανελλήνιο Συνέδριο Πολιτιστικών Κρητικών Σωματείων, με θέμα «Κρήτη Χθες –
Σήμερα – Αύριο», που έγινε στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης στην Αττική,
στις 5-7.4.2019, ΕΔΩ – ενώ στην περιοχή των Χανίων
βρέθηκε ανθρώπινο κρανίο που χρονολογείται πριν από 51.000 ± 12.000 χρόνια.
Chaniensis), που έζησε 60.000 – 50.000 χρόνια πριν, στον Στύλο Αποκορώνου,
καθώς και από ελάφια νάνους, ιπποπόταμους, πτηνά, τρωκτικά και πλήθος ενδημικών
ειδών επιβεβαιώνουν την πλούσια πανίδα της δυτικής Κρήτης.
Η εμφάνιση του Homo Sapiens τεκμηριώνεται στην
Γαύδο καὶ και στο Λουτρό Σφακίων, τουλάχιστον πριν από 130.000 χρόνια.
Οι άνθρωποι διαμένουν στο ύπαιθρο και σε
σπηλιές και ασχολούνται με το κυνήγι, την συλλογή καρπών και το ψάρεμα. Με
σχεδίες ταξειδεύουν από την Πελοπόννησο στα Κύθηρα, και από εκεί στην Κρήτη και
την Γαύδο.
Τα ταξείδια στο Αιγαίο για
την προμήθεια οψιδιανού από την Μήλο, πετρώματος κατάλληλου για την κατασκευή
εργαλείων, εκτιμάται ότι ξεκίνησαν περίπου πριν 14.000 – 11.000 χρόνια από
σήμερα.
Μόνιμοι οικισμοί συγκροτούνται
στα νεολιθικά χρόνια (6500 – 3000 π.Χ.) και συνδέονται µε την καλλιέργεια
σιτηρών και την εξημέρωση ζώων.
Κατά την Εποχή του Χαλκού
(3000 – 1100 π.Χ.), εξελίσσονται η ναυσιπλοΐα και το εμπόριο µε το Αιγαίο και
την Ανατολική Μεσόγειο.
Η 2η χιλιετία π.Χ. είναι η
περίοδος ακμής του πρώτου μεγάλου πολιτισμού της Ευρώπης, του Μινωικού, που
σηματοδοτείται από την ανάπτυξη των ανακτόρων.
(*) Στην περιοχή Τράχηλος, στο Καστέλι Κισσάμου Χανίων, εντός του αρχαιολογικού χώρου, βρέθηκαν περίπου 50 ίχνη αποτυπωμάτων πελμάτων ποδιών που δημιουργήθηκαν πάνω σε μαλακή ασβεστιτική άργιλο. Η ηλικία των πετρωμάτων, όπως προέκυψε από τη μελέτη μικροσκοπικών θαλάσσιων απολιθωμάτων (τρηματοφόρων) που βρέθηκαν σε παρακείμενα πετρώματα, ανάγεται στα 6.050.000 χρόνια από σήμερα, στην αρχή της περιόδου που ονομάζεται Μεσσήνιο.
Τα ιζήματα αποτέθηκαν σε παράκτια ζώνη, κοντά σε εκβολές ποταμών.
Τα ίχνη είναι διάσπαρτα, κυρίως πάνω σε μια επιφάνεια περίπου 4 τ.μ. Ωστόσο μπορούν να διακριθούν και δύο πορείες βηματισμού οι οποίες αντιστοιχούν σε δίποδο οργανισμό.
Η μελέτη της μορφολογίας των πελμάτων, του τρόπου δημιουργίας των ιχνών και η σύγκριση με οργανισμούς που έζησαν εκείνη την περίοδο (αρκούδες, πίθηκοι) έδειξε ὁτι πρόκειται για ένα είδος που θα πρέπει να ανήκει στους στενούς συγγενείς του ανθρώπου (Hominini – ανθρωπίδες), ίσως τον Graecopithecus, ο οποίος ζούσε τότε στα Βαλκάνια.
Τα αποτυπώματα του Τράχηλου φαίνεται να είναι τα παλαιότερα που έχουν αφήσει πρόγονοι του ανθρώπου, αφού τα μέχρι πρότινος παλαιότερα, αυτά της περιοχής Laetoli στην Τανζανία (από τον Australopithecus afarensis) έχουν ηλικία μόλις 3.600.000 χρόνια. Αποτελούν συνεπώς ένδειξη ότι οι πρόγονοί µας ίσως εγκατέλειψαν την Αφρική νωρίτερα απ’ ότι πιστεύαμε – ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Κάποιοι δεν μπορούν να ξεκολλήσουν από τον αφροκεντρισμό…
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
ΧΑΝΙΩΝ – Φωτ: Ελ. Ανδρειωμένου, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.10.2024.