Του Γιώργου Λεκάκη
Στις θερμές πηγές του Πολυχνίτου / Πολιχνίτου(*) Λέσβου η θερμοκρασία του νερού φτάνει 87,6 – 92oC και πρόκειται για τις θερμότερες πηγές της Ευρώπης – εξ ου και το όνομα της κώμης [πολύ + χνωτώ = εκνοτίζω, αναδίδω υγρασία (< νοτίζω «υγραίνω» > χνώτο, αχνό τοπίο]. Το ζεστό νερό που κυκλοφορεί κάτω από την επιφάνεια της γης πλησιάζει τους 400οC. Οι θερμές πηγές Πολυχνίτου αναβλύζουν μέσα από ιγνιμβρίτες, τα νεότερα ηφαιστειακά πετρώματα της Λέσβου.
Όλες οι θερμοπηγές Πολυχνίτου είναι χλωρονατριούχες. Σε σχέση με το νερό της θάλασσας το χλωριούχο νάτριο των θερμοπηγών είναι τρεις φορές λιγότερο. Πιστεύεται όμως ότι υπάρχει κάποια ανάμιξη του νερού των θερμοπηγών με το θαλάσσιο νερό έως 30% περίπου.
Τα γειτονικά πετρώματα μέσα στα οποία αναβλύζουν οι πηγές εμφανίζονται με χρώμα κιτρινωπό και κόκκινο, που οφείλεται στην καθίζηση οξειδίων του σιδήρου, όπως λειμονίτης και αιματίτης.
Η δημιουργία των θερμών πηγών του Πολυχνίτου συνδέεται με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα που εκδηλώθηκε στην περιοχή του βορειοανατολικού Αιγαίου πριν από 21.500.000 – 16.500.000 χρόνια. Μεγάλες συγκεντρώσεις θερμού μάγματος παραμένουν σε μικρά βάθη κάτω από την Λέσβο. Αυτές ενεργούν σαν τεράστιοι θερμαντήρες, ζεσταίνοντας το νερό που εισχωρεί μέσα στο φλοιό. Όταν πλησιάσει το μαγματικό θάλαμο, το μετεωρικό νερό θερμαίνεται. Στην συνέχεια βρίσκει διόδους δια μέσου υπαρχόντων ρηγμάτων και ρωγμών και εξέρχεται στην
επιφάνεια της γης μέσω των θερμών πηγών. Τα νερά κατά την διαδρομή τους στο εσωτερικό της γης αποκτούν τα μεταλλικά συστατικά τους στα οποία οφείλεται και η θεραπευτική τους δράση.
ΘΕΡΜΕΣ ΠΗΓΕΣ – ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ
Τα ενεργά ρήγματα της Λέσβου, που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν της Γης από την ηφαιστειακή και τεκτονική δραστηριότητα, διευκολύνουν τα νερά να φτάνουν σε μεγάλο βάθος, όπου θερμαίνονται επαγωγικά. Σε αυτήν εδώ την περιοχή τα υποθερμασμένα ύδατα αναβλύζουν από ρωγμές του ηφαιστειακού πετρώματος (ιγνιμβρίτη).
Οι θερμοπηγές Πολυχνίτου, με νερό στους 87,6oC, είναι οι θερμότερες ιαματικές πηγές του ελλαδικού χώρου και από τις πιο θερμές πηγές του ευρωπαϊκού.
Η σύσταση του χλωρονατριούχου νερού ενδείκνυται κυρίως για:
- αρθριτικά,
- ρευματισμούς,
- χρόνιες γυναικολογικές παθήσεις,
- ρευματοειδείς
- δερματολογικές παθήσεις,
- κυκλοφοριακή ανεπάρκεια,
- κακώσεις σκελετικού συστήματος, κ.α.
Οι ενώσεις υδροξειδίου του σιδήρου, που το συνοδεύουν, “ευθύνονται” για το χρωματισμό των γύρω μικρών πηγών και των πέριξ πετρωμάτων. Τον χώρο διασχίζει το ρέμα του Αλμυροποτάμου (λίγα μέτρα στα ανατολικά), ενώ άλλη μία λουτρική εγκατάσταση (Υδροθεραπευτήριο Χριστιανού[*]), ξεχωρίζει από το μακρόστενο λευκό κτήριο στα νοτιανατολικά, μη ενεργή σήμερα.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης “Οι 755 ως τώρα γνωστές ιαματικες πηγες της Ελλαδος”, 2016. Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.1.2017.
 |
| Οι προσφάτως όμορφα ανακαινισμένες λουτρικές εγκαταστάσεις του Πολιχνίτου… |
(*) Οικισμός της Λέσβου, 43 χλμ. από την πρωτεύουσα του νησιού Μυτιλήνη, στον 39ο παράλληλο [39°4′44.4″N 26°10′51.6″E], με προϊστορική κατοίκηση (οικισμός στην θέση Χαλακιές, αρχαιότερος του 3000 π.Χ.), στην θέση Κουρτήρι, στον οικισμό Σκαμιούδι του Λισβορίου και στην θέση Κατάπυργος (σε λόφο στα δυτικά του Λισβορίου) – ο μόνος στην ενδοχώρα προϊστορικός οικισμός του νησιού! Στον χώρο των πηγών, υπάρχουν αρχαία κατάλοιπα, ίσως μεγαλιθικά και παλαιολιθικά, αλώνια, κλπ.
Εδώ εξορίσθηκε το 802 μ.Χ. η αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία (η οποία απεβίωσε το 803). Διέμενε στην περιοχή «των Βασιλικών χωρίων», όπως λέγονταν τα χωριά του Πολιχνίτου, άρα η περιοχή ανήκε στην περιουσία του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Ο κάμπος του Πολιχνίτου εκτείνεται προς τα Βασιλικά, επιβεβαιώνοντας το παραπάνω τοπωνύμιο.
[*] Έμειναν γνωστές με αυτό το όνομα, ως δωρεά-προσφορά ιδιώτη χριστιανού ιατρού, επί οθωμανοκρατίας του νησιού. Ο ιατρός Χριστιανός, έκτισε τα πρώτα κτίσματα των Ιαματικών Λουτρών Πολιχνίτου..
