- “Άμα είχα κόμα τρία βόδια, ηνα φκιάσου δυό ζιβγάρια”.
Άμα είχε ακόμη τρία βόδια, θα έφτιαχνα δυο ζευγάρια.
{η υπέρμετρη αισιοδοξία αντιστρέφει την πραγματικότητα}
- “Αυτός που ουρκίζιτι στου Θιο, λέει ντίπ τα πουά τα ψέματα”.
{Αυτός που ορκίζεται στον Θεό λέει τα πιο πολλά ψέματα}
- “Δε δα ρουτάς ιατρό, δα ρουτάς παθό”.
Δεν θα ρωτάς γιατρό, θα ρωτάς παθό, δηλ. αυτόν που έχει πάθει.
{Η ανεκτίμητη αξία της εμπειρικής γνώσης}
- “Η τρανή η φανταξιά είνι ντίπ του τρανό του κ΄σούρ”.
{Η πολλή φαντασιοπληξία {να “παίρνουν τα μυαλά αέρα”, η “ύβρις”} είναι τα μεγαλύτερο κουσούρι / ελάττωμα}
- “Θιός να σι φλάγ΄ απού όψιμου νοικουκύρ΄ κι απού γκουτζιούκου σ΄κλί”.
Ο Θεός να σε φυλάγει από όψιμο νοικοκύρη και από κολοβό σκυλί.
{Η πάροδος του χρόνου και οι σωματικές κακώσεις φέρνουν σκληρότητα και κακία}
- “Μη θαμάζισι, να τμάζισι”.
Μη θαυμάζεσαι, να ετοιμάζεσαι. Μην σπαταλάς χρόνο σε θαυμασμούς.
{Σε έκτακτες καταστάσεις ακόμα και η απορία ή θαυμασμός καθυστερούν την ενεργοποίηση}
- “Οι Τούρκ΄ντά φκιάν ραμαζάν΄ ΄ς κατσιφέλ΄δε ΄ς ρουτούν”.
Όταν οι Τούρκοι κάνουν ραμαζάνι, δεν ρωτούν τους κατσίβελους.
{Όταν ο ανώτερος επιχειρεί κάτι σοβαρό, δεν ζητά την γνώμη του κατώτερου}
- “Του γαϊδούρ΄να του πινάς {παινεύεις}, αλλά στ΄ άλγου ν΄αναβαίνς”
Να επαινείς το γαϊδούρι, αλλά ν’ ανεβαίνεις σε άλογο.
{Καλός ο καλός ο λόγος καλύτερο όμως το συμφέρον}
- “Του κιρέτσ {ασβέστης} ζβά μι πουλύ νιαρό κι του βάσανου μι πουλύν γκιρό”.
Ο ασβέστης σβήνεται με πολύ νερό, και το βάσανο με πολύ καιρό.
{Ο χρόνος γιατρεύει τα βάσανα της ψυχής}
- “Τουν ταραλιόσ΄κυου(*) {σκατζόχοιρο} τουμ μπήγιναν στα χαλιά κι αυτός τραβούσιν στα τσιαλιά”.
Τον σκατζόχοιρο τον πήγαν στα χαλιά, κι αυτός τραβούσε στα τσαλιά (τσαλί = αγκαθωτός θάμνος, ξερά χόρτα).
(*) κυου < κύων
{ματαιόπονη η προσπάθεια για αλλαγή ενστίκτων και φυσικών τάσεων}
ΠΗΓΗ: Π. Αλμπανούδης «Το γλωσσικό ιδίωμα της Ανατολικής Ρωμυλίας». Ανατολική Ρωμυλία Έβρου, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.3.2024.
