Του Γιώργου Λεκάκη
Τα
«τσόπερς», είναι τα αρχαιότερα επεξεργασμένα από άνθρωπο πέτρινα κρουστικά εργαλεία.
Φέρουν ένα υποτυπώδες και ημιτελές σκάλισμα (συχνά δύο ή τρεις λεπίδες), και
λογίζονται τα πρώτα γλυπτά έργα του ανθρώπου… Μια προσπάθεια, που με βάση τα μέχρι
στιγμής ευρήματα, ξεκίνησε από τον άνθρωπο, μαζί με την περιπέτειά του, για
τεχνολογία, πριν από 5.000.000 χρόνια…
Πρώτος κατασκεύασε chopper ο Homo habilis, πριν
από 3.300.000 χρόνια,
αλλά και ο αυστραλοπίθηκος Australopithecus garhi, πριν
2.600.000 χρόνια,
και ο Homo rudolfensis.
ανωτέρω ευρέθη στην περιφέρεια της πρωτεύουσας της Μποτσουάνας, Gabarones,
στον 24ο παράλληλο [24°39′29″S
25°54′44″E] – και είναι ένα από αυτά τα αρχαιότερα (2.600.000 – 1.000.000 χρόνων
πριν από σήμερα). Το πρωτότυπο δεν ευρίσκεται σε κανένα μουσείο της Αφρικής,
αλλά στο Μουσείο Københavns (Κοπεγχάγης), το Εθνικό Μουσείο της Δανίας!!!
Ιδίας
ηλικίας «μπαλτάδες» έχουν βρεθεί και στο:
– Koobi
Fora Κένυας (5.000.000 – 1.000.000 χρόνων)
– Lomekwi Αιθιοπίας
(3.300.000 χρόνων).
– Afar Αιθιοπίας
(2.900.000 – 2.400.000 χρόνων), σε μια κοίτη του ποταμού Kada-Gona λαξευμένοι σε ογκόλιθους, σε ηφαιστειακό
στρώμα – βλ. H. Roche.
– Masol
της Ινδίας (2.800.000 – 2.600.000 χρόνων) στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, σε ένα
σφαγείο ζώων, ευρέθησαν προσφάτως και προστέθηκαν στην βιβλιογραφία μόλις το 2016.
– Gona Hadar Αιθιοπίας (2.600.000 – 2.400.000
χρόνων).
– Omo κοιλάδα της Αιθιοπίας (2.300.000 χρόνων), κοντά στην λίμνη Τουρκάνα.
– Lokalalei Κένυας (2.300.000 χρόνων).
– Longgupo Κίνας
(2.200.000 – 1.800.000 χρόνων).
– Ain Hanech στην Βόρεια
Αφρική (2.200.000 χρόνων).
– Chilhac και Auvergne Γαλλίας στην Ευρώπη (2.000.000 – 1.200.000 χρόνων) – αν και αμφισβητούνται από
μέρος της επιστημονικής κοινότητας.
– Olduvai φαράγγι στην Τανζανία (1.800.000 – 400.000 χρόνων), όπου ευρέθησαν τα
περισσότερα, από τον Louis Leakey, το 1930 – 1950 – γι’ αυτό και ονομάσθηκαν «εργαλεία
Oldowan». («Εργαλεία τύπου Oldowan» στην Ευρώπη έχουν βρεθεί και στις εκτάσεις που καλύπτουν σήμερα οι χώρες Ελλάδα, Σουηδία, Πορτογαλία, Βουλγαρία, Ρωσία, Ισπανία, Γερμανία, Ουγγαρία, Τσεχία και Βρετανια).
– Dmanisi
στην Γεωργία (1.800.000 χρόνων),
– Κίνα, Πακιστάν, Ισραήλ, Ιράν (1.660.000 χρόνων), αλλά και στο Παμίρ και την Ταϊλάνδη,
– Πυρηναία (βόρεια) στην Ευρώπη (1.500.000 – 1.200.000 χρόνων),
– Poggiolo όρος της Ιταλίας (1.000.000),
– Vallonet σπήλαιο στην Γαλλία (1.000.000),
– Οκλαχόμα τα αρχαιότερα στην Βόρεια Αμερική παρόμοια πέτρινα εργαλεία, κ.ά.
Αυτοί οι
τύποι εργαλείων χρησιμοποιήθηκαν από 2.500.000 έως και 1.200.000 χρόνια πριν. (Αν και
οι Τασμανοί τα έφτιαχναν ακόμη και τον 19ο αιώνα!
Τα choppers / «τσόπερς», είναι σχετικά εύκολο να γίνουν.
Επέλεγαν μια κατάλληλη πέτρα / βότσαλο, από κοίτη του ποταμού, την κτυπούσαν πολλές
φορές σε έναν μεγαλύτερο βράχο για να ξεκολλήσουν οι «νιφάδες» και σε λίγα
λεπτά μπορούσαν να έχουν ένα χρήσιμο εργαλείο για να κόψουν ένα σφάγιο ζώου, να
βοηθήσει στην διαδικασία εκδοράς, να σπάσουν τα κόκκαλά του και να φτάσουν
στον μυελό. Γι’ αυτό και λέγονται και «επεξεργασμένα βότσαλα» ή «κομμένα βότσαλα».
Αλλά ήταν
βαρειά εργαλεία. Δεν ήταν εύκολο να κρατηθούν στο χέρι. Συνήθως δε, δεν είναι
πολύ αιχμηρά, καθώς οι άκρες τους ήταν κοντές και δεν είχαν συχνά έντονες
γωνίες. Για αυτό χρειάζονταν έναν χειροπέλεκυ – τσεκούρι χειρός, με λαβή, την επόμενη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.8.2018.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
– A. Foucault – J. F. Raoult «Dictionnaire de Géologie».
– «Oldowan and Acheulean Stone Tools», Μουσείο Ανθρωπολογίας, College of Arts
and Science, University of Missouri.
