Βρέθηκαν πνευστά μουσικά όργανα 6.000 χρόνων από μεγάλα κογχύλια! – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

Η χρήση μεγάλων κογχυλιών Charonia ως αερόφωνα χειλικής δόνησης / labial vibration aerophones έχει τεκμηριωθεί σε διάφορους πολιτισμούς σε όλον τον κόσμο.

Όστρακα κογχυλιών, που ανακαλύφθηκαν σε νεολιθικές τοποθεσίες στην Καταλονία της βορειοανατολικής Ισπανίας, ίσως χρησιμοποιούνταν για επικοινωνία μεγάλων αποστάσεων, και να παίζονταν ως πνευστά μουσικά όργανα, πριν από περίπου 6.000 χρόνια (β΄ μισό της 5^ης και α΄ μισό της 4^ης χιλιετίας π.Χ.)!

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκακης “Μουσικης Μυησις”.

Στην Ευρώπη, πνευστά μουσικά όργανα σε σχήμα οστράκου είναι γνωστά από την Μαγδαληναία εποχή (17.000 – 12.000 χρόνια πριν από σήμερα, Fritz, 2021), αλλά ο αριθμός των ευρημάτων αυξάνεται σημαντικά στην Νεολιθική (6.000 – 2.800 π.Χ.) σε περιοχές όπως:

• η Γερμανία και η Ουγγαρία (Skeates, 1991: 20 και Montagu, 2018: 40).
• Ωστόσο, τα ευρήματα είναι πιο συχνά κοντά στην Μεσόγειο, στις ανατολικές ακτές της (Aström and Reese, 1990 και Reese, 1990) και
• στην Ιταλία (Skeates, 1991: 25, Lund, 2018: 44),
• την Γαλλία (Clodoré και Leclerc, 2002: 52) και
• την Ισπανία (Sáez, Gutiéne, 103 και J. Pasalodos, 2019).

Στην Ελλάδα ΔΕΝ έχουν γίνει σχετικές έρευνες!!!

• ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης για ένα πνευστό μουσικό όργανο 18.000 χρόνων επίσης φτιαγμένο από ένα κέλυφος θαλάσσιου σαλιγκαριού, ΕΔΩ.

Photographs of Neolithic shell trumpets from Catalonia that still produce sound today: Mas d’en Boixos 332-1-3 (a) and 355-1-51 (b); Mines de Can Tintorer 384-62 (c), 4003-1 (d), 5-212 (e) and 408-24 (f); Cova de l’Or CO221.9 (g); Cal Pere Pastor E17-UE3038 (h) (figure by authors).

Οι αρχαιολόγοι εδήλωσαν ότι τα 12 μεγάλα όστρακα (του είδους «Charonia lampas»), που εξέτασαν είχαν συλλεχθεί μετά τον θάνατο των θαλάσσιων σαλιγκαριών και επομένως δεν χρησιμοποιήθηκαν για τροφή.

Η σκόπιμη αφαίρεση από τον άνθρωπο της μυτερής άκρης των όστρακων και η σκόπιμη δημιουργία οπών κατά μήκος του κογχυλιου, υποδηλώνει ότι είχαν χρησιμοποιηθεί ως πνευστά μουσικά όργανα.

Ορισμένα από αυτά διατηρούν ακόμη την ικανότητα να παράγουν ήχους! Η αρχαιοακουστική τους μελέτη προσφέρει μια εικόνα για πιθανές χρήσεις και έννοιες για τις νεολιθικές κοινότητες.

Ο κ. López-Garcia, ο οποίος είναι επίσης επαγγελματίας τρομπετίστας, κατάφερε να παράγει από 8 εξ αυτών έναν «πραγματικά ισχυρό, σταθερό τόνο». «Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι παίρνεις αυτόν τον πολύ αναγνωρίσιμο τόνο από ένα απλό όργανο που είναι απλώς ένα πολύ ελαφρώς τροποποιημένο σώμα ζώου», είπε. «Νομίζω ότι το πιο κοντινό όργανο σήμερα όσον αφορά τον τόνο είναι το γαλλικό κόρνο». Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μπορούσε να διαμορφώσει τις νότες και τον τόνο που παρήγαγαν τα όργανα βάζοντας το χέρι του στα ανοίγματα των όστρακων και φυσώντας με έναν ήχο «τ» ή «ρ». Τέτοιοι ήχοι μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν από μέλη νεολιθικών κοινοτήτων για να επικοινωνήσουν με άλλους οικισμούς, ανθρώπους που καλλιεργούσαν σε γύρω χωράφια ή εργάτες σε διαφορετικές στοές στα ορυχεία πράσινου λίθου, όπου ανακαλύφθηκαν έξι από τα όστρακα, ανέφεραν οι ερευνητές.

ΠΗΓΗ: M. López-Garcia, κ.ά. «Signalling and music-making: interpreting the Neolithic shell trumpets of Catalonia (Spain)», Antiquity, εκδ. Cambridge University Press, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.12.2025. Και εφημερίδα «Guardian».

αρχαια πνευστα μουσικα οργανα 6.000 χρόνων μεγαλα κογχυλια Λεκακης πνευστο μουσικο οργανο 6.000 χρονια πριν μεγαλο κογχυλι κοχυλια χαρονια χαρωνια Charonia αεροφωνο χειλικη δονηση χειλια χειλη labial vibration aerophones πολιτισμος οστρακο κοχυλι νεολιθικη Καταλονια Καταλανια Καταλωνια βορειοανατολικη Ισπανια επικοινωνια μεγαλων αποστασεων, μουσικη 5^η 4^η χιλιετια πΧ Ευρωπη, πνευμα σχημα οστρακου Μαγδαληναια εποχη 17.000 – 12.000 ευρημα 6.000 – 2.800 Γερμανια Ουγγαρια ευρηματα Μεσογειος ανατολικη Ιταλια Γαλλια 18.000 κελυφος θαλασσιο σαλιγκαρι αρχαιολογια συλλογη θαλασσια σαλιγκαρια τροφη αφαιρεση μυτερη ακρη ηχος αρχαιοακουστικη ακουστικη χρηση νεολιθικα κοινοτητα τρομπετα τονος τροποποιημενο σωμα ζωου ζωο γαλλικο κορνο νοτα φθογγος χερι ανοιγμα φυσημα τ ταυ ρ ρο ηχοι επικοινωνια οικισμος, ανθρωπος καλλιεργεια χωραφι εργατης στοα ορυχειο πρασινος λιθος πρασινολιθος Catalonia sound Mas d’en Boixos μπιξος μποιξος μινα καν τιντορερ Mines de Can Tintorer κοβα ντελ ορ Cova de l’Or σκοπιμη σκοπιμο οπη