Του Γιώργου Λεκάκη
Το πρωτο φιλί[1] δοθηκε πριν από 21.500.000 χρόνια και μπορεί να εξελίχθηκε τόσο στους προγόνους των ανθρώπων, όσο και στων μεγάλων πιθήκων.
Αυτό το γλυπτό βρέθηκε μέσα σε μια σπηλιά κοντά στην Βηθλεέμ Παλαιστίνης. Είναι η αρχαιότερη έως τώρα γνωστή απεικόνιση ενός ζευγαριού, που φιλιέται πρόσωπο με πρόσωπο και κάνει έρωτα. Αγκαλιάζονται με χέρια και πόδια. Μοιάζουν χαμένοι στο βαθύ φιλί τους. Δημιουργήθηκε πριν από περίπου 11.000 χρόνια! Έχει ύψος 10 εκατ. Ίσως προσωπικό ενθύμιο, ή ερωτικός υπαινιγμός ή για να ενσαρκώσει βαθύτερους συμβολισμούς.
Για να διερευνήσουν την ιστορία του φιλιού, η εξελικτική βιολόγος M. Brindle και οι συνάδελφοί της όρισαν αρχικώς την πράξη ως μη επιθετική, επαφή στόμα με στόμα χωρίς μεταφορά τροφής.
Στην συνέχεια, εξέτασαν την επιστημονική βιβλιογραφία για πληροφορίες σχετικά με τα σύγχρονα πρωτεύοντα στην Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία, για να εντοπίσουν είδη που είχαν παρατηρηθεί να φιλιούνται. Ειτα, χαρτογράφησαν το γενεαλογικό δένδρο των πρωτευόντων, αντιμετωπίζοντας το φιλί ως χαρακτηριστικό, και μοντελοποίησαν πιθανά σενάρια εξέλιξης, των κλάδων του δένδρου.
Ένα γυμνό ζευγάρι φιλιέται σε κρεβάτι (ανάγλυφο 4,80 x 11,70 x 7,10 εκατ.) από την Βαβυλώνα – περίπου του 1800 π.Χ. Ευρίσκεται στο… Βρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο, το οποίο λέει το “αγορασε” το 1823…
Αφού έτρεξαν το μοντέλο περίπου 10 εκατομμύρια φορές, οι ερευνητές υπέθεσαν ότι το φιλί είναι ένα αρχαίο χαρακτηριστικό, που χρονολογείται από έναν πρόγονο που έζησε μεταξύ 21,5 και 16,9 εκατομμυρίων ετών πριν!
Αυτό σημαίνει ότι και εξαφανισμένοι συγγενείς του ανθρώπου πιθανώς φιλιόντουσαν! Οι ερευνητές σημείωσαν προηγούμενες μελέτες που έδειξαν ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι και οι Νεάντερταλ (Homo neanderthalensis) μοιράζονταν στοματικά μικρόβια, πιθανώς μέσω της μεταφοράς σάλιου.
ΠΗΓΗ: M. Brindle, κ.ά. «A comparative approach to the evolution of kissing», https://doi.org/10.1016/j.evolhumbehav.2025.106788, Evolution and Human Behavior. Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.11.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ Γ. Λεκάκη:
[1] ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΦΙΛΙΟΥ: Από την μυκηναϊκή λέξη piro > pirokate = Φιλοκάρτης / Φιλοκράτης, piropatara = Φιλοπάτρα > ρήμα φιλέω / φιλῶ (αἰολ. φίλημι) = αγαπώ > φίλος, κλπ. > παραθετικά: φιλίων, φίλιστος.
- ΠΑΡΑΓΩΓΑ: φίλημα, φιλητέον, φιλητής, φιλητικός, φιλητός, ἀφίλητος, ἀξιοφίλητος, πολυφίλητος, φιλήτωρ (= ἐραστής), φιλημοσύνη, φίλησις, φιλία, φίλτρον, προσφιλής. Και ονόματα: Φιλήμων, κ.ά.
– ΠΗΓΗ: Ομ. Ἰλ. Β.668, Γ.388, Ε,61, Υ,304, Χ.265, κ.α. Και Ομ. Ὀδ. α,123, ο,281, δ,171, κ.α. Και Ὕμν. Ὁμ. εἰς Δήμ. 117. Ἡσ. Θ. 97. Ἀπολλ. Ρόδ. Γ.,66. Σαπφὼ 89, Ahr., D. Aeol. § 26.1 και 5. Ἀντιφῶν 113.28. Εὐρ. Ἑκ. 1000. Καλλ. εἰς Δῆλ. 270. Ξεν. Πινδ. Ν.4, Π.1.25. Σοφ. Ἀνθ. Παλατ. παράρτ. 317, κ.ά.
πρωτο παλαιοτερο αρχαιοτερο φιλι πριν 21.500.000 χρονια Λεκακης γυμνο ζευγαρι κρεβατι φιλια σεξουαλικη πραξη σεξ sex kiss Ιρακ Βαβυλωνα Βαβυλων 2η χιλιετια 1800 πΧ Βρετανικο Μουσειο, Λονδινο, αγορα 19ος αιωνας μχ 1823 σπηλια σπηλαιο Βηθλεεμ Παλαιστινης Παλαιστινη, σκαλιστο αναγλυφο αρχαιοτερη παλαιοτερη γνωστη απεικονιση φιλιου ερωτας ερως προσωπο προσωπο αγκαλια χερια ποδια, 11.000 χρονων αγαλματακι προσωπικο ενθυμιο, ερωτικος υπαινιγμος συμβολισμος 21.000.000 20.000.000 εξελιξη προγονος ανθρωπος πιθηκος ιστορια φιλιου εξελικτικη βιολογος ερωτικη πραξη ως μη επιθετικη επαφη στομα με στομα χωρις μεταφορα τροφης τροφη πρωτευοντα πρωτευον Αφρικη Ευρωπη Ασια, ειδη φιλημα γενεαλογικο δενδρο πρωτευοντων, χαρακτηριστικο αρχαιο χαρακτηριστικα προγονοι 16.900.000 16.000.000 17.000.000 17 21,5 21 16,9 εκατομμυρια ετη εξαφανισμενοι συγγενεις ανθρωπων συγχρονος ανθρωπος χομο σαπιενς Νεαντερταλ στοματικα μικροβια, μεταφορα σαλιου σαλιο στοματικο μικροβιο γλωσσα μυκηναικη λεξη πιρο piro pirokate Φιλοκαρτης / Φιλοκρατης, piropatara Φιλοπατρα ρημα φιλεω / φιλω αιολικα φιλημι) = αγαπω φιλος, παραθετικα φιλιων, φιλιστος φιλητεον, φιλητης, φιλητικος, φιλητος, αφιλητος, αξιοφιλητος, πολυφιλητος, φιλητωρ εραστης φιλημοσυνη, φιλησις, φιληση φιλια, φιλτρον, φιλτρο προσφιλη ονομα Φιλημων, Ομηρος ιλιας Ομηρου οδυσσεια υμνος ομηρικος εις Δημητρα απολλωνιος Ροδιος Σαπφω αντιφων Ευριπιδης Δηλο Ξενοφων Πινδαρος Σοφοκλης ανθολογια Παλατιανη αττικη ερυθρομορφη κυλιξ κυλικα ζωγραφος του ξυλουργου ξυλουργος 6ος αιωνας πχ 525 500 πχ MIET μητροπολιτικο μουσειο τεχνης νεα υορκη ηπα
