Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Πίνδακας είναι ένας μικρός και χαμηλός λόφος, που βρίσκεται περίπου 1,5 χλμ. από το λιμάνι του Εμπορειού – έτσι ελέγετο κάθε λιμάνι από το οποίο γινόταν το κύριο εμπόριο μιας περιοχής – ΔΙΑΒΑΣΤΕ το και ΕΔΩ – στην νότια Χίο. Ευρίσκεται στους πρόποδες των λόφων, που χωρίζουν το Πυργί, από την κοιλάδα του Εμπορειού, αλλά παρέχει επίσης πρόσβαση στην παρακείμενη κοιλάδα στα βόρεια, που οδηγεί στο χωριό Καλαμωτή. Η θέση λοιπόν, ήταν βολική για να ιδρυθεί ένας οικισμός.
Το όνομα πρέπει να προέρχεται από την λέξη πίδαξ (> πίδακας, πηγή, βρύση). Αλλά δεν υπάρχει νερό στον λόφο! Μάλλον λένε οι Βρετανοί, από ένα εξαιρετικό πηγάδι που ευρίσκεται κοντά στις πλαγιές του, στα δυτικά. Εκτός εάν η ορθογραφία του είναι λάθος και έχει ξεπέσει, από την αρχική, που μπορεί να ήταν Πύνδαξ, οπότε έχουμε να κάνουμε ένα μέρος με κατοίκους που ειδικεύονταν:
Ο Άνω και ο Κάτω Πίνδακας ήταν διακριτοί, αλλά αυτή η διάκριση έχει χαθεί σήμερα. Ο Άνω Πίνδακας, αρκετά πιο κοντά στο Εμπορειό, και ο Κάτω Πίνδακας, είναι ακατοίκοιτοι πλέον οικισμοί. Δεν υπάρχει άλλο τοπωνύμιο με αυτό το όνομα στην Ελλάδα.
Σήμερα η επίπεδη κορυφή του λόφου είναι γυμνή και βραχώδης με διάσπαρτες ελιές. Τα χωράφια γύρω είναι πλούσια σε καλαμπόκι και σχίνους (μαστιχόδενδρα).
Ο Ζολώτας είχε εντοπίσει αρχαιότητες εκεί, αλλά τα μεγάλα [κυκλώπεια] πολυγωνικά τείχη στα δυτικά, που σχηματίζουν δύο αναβαθμίδες στην κορυφή του λόφου, είναι τα πιο εμφανή ερείπια. Σε αυτές τις δύο αναβαθμίδες διεξήχθησαν ανασκαφές τον Ιούλιο του 1954, κατά την διάρκεια των ανασκαφών της Βρετανικής Σχολής Αθηνών στο Εμπορειό. Κόπηκαν τομές ανατολικά-δυτικά μέσω των άνω και κάτω αναβαθμίδων και βορρά-νότου μέσω της άνω αναβαθμίδας. Αυτές, με μικρές τομές και κάποια παρατήρηση εδάφους, αφηγούνται μια σαφή ιστορία της αρχαίας ιστορίας και των κτηρίων του χώρου…
ΠΗΓΗ: J. Boardman «Excavations at Pindakas in Chios», εκδ. Cambridge University Press, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.12.2013. Annual of the British School at Athens , Vol. 53, Νοεμρβ. 1959, DOI: https://doi.org/10.1017/S0068245400013228, The Council, British School at Athens 1959.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Πύνδαξ = πυθμένας αγγείου, ποτηριού ή άλλου δοχείου, πάτος αλλά και το επικάλυμμα αμφορέως, ὁ πυθμὴν ἀγγείου > τὸν πύνδακα εἰσκρούω, κρούω πρὸς τὰ ἐντὸς τὸν πυθμένα μεταλλίνου ἀγγείου, οὕτως ὥστε νὰ καταστήσω τὴν χωρητικότητα αὐτοῦ μικροτέραν, τέχνασμα / απάτη τῶν οἰνοπωλῶν, ἐκκρουσάμενος. – βλ. Αριστοφ. αποσπ. 263, Φερεκρ. ἐν «Λήροις» 7, Θεοφρ. Χαρ. 30.
[2] Πύνδαξ = το κατώτατο κοίλο μέρος πλοίου.
[3] Πύνδαξ = λαβή ξίφους. – βλ. Σοφ. αποσπ. 291. Ησύχ. Φώτ.
Αρχαια κυκλωπεια πολυγωνικα τειχη ακατοικητος οικισμος Πινδακας Χιου Λεκακης αρχαιο πολυγωνικο τειχος ακατοικητα χωρια Πινδαξ νησος νησι Χιος λοφος, λιμανι Εμπορειο νοτια Χιο προποδες Πυργι κοιλαδα Εμπορειου Καλαμωτη εμποριο λιμην εμπορειος ονομα ετυμολογια πιδαξ πιδακας, πηγη βρυση νερο Βρετανοι εξαιρετικο πηγαδι πλαγια ορθογραφια Πυνδαξ, κατοικοι ειδικευση αγγειοπλαστικη ναυπηγικη οπλοποια ανω Κατω Πινδακας ακατοικοιτοι οικισμοι ελια χωραφι καλαμποκι σχινος μαστιχοδενδρο μαστιχα Ζολωτας αρχαιοτητες μεγαλα μεγαλο κυκλωπειο αναβαθμιδα κορυφη ερειπια αναβαθμιδες ανασκαφη 1954, ανασκαφες Βρετανικη Σχολη Αθηνων τομες τομη ιστορια κτηριο πυνδακας = πυθμενας αγγειου, αγγειο ποτηρι δοχειο πατος επικαλυμμα αμφορεως, αμφορεα αμφορευς αμφορεας πυθμην εισκρουω, κρουω πυθμενας μεταλλινο μεταλλικο χωρητικοτητα τεχνασμα / απατη οινοπωλης οινος κρασι εκκρουσαμενος Αριστοφανης Φερεκρατης Ληροις Θεοφραστος κατωτατο κοιλο μερος πλοιου πλοιο λαβη ξιφους ξιφος Σοφοκλης Ησυχις Φωτιος
