Του Πέτρου Ιωαννίδη, καθηγητή φιλολόγου, petrion18@gmail.com
Ζούμε την εποχή των μεγάλων προκλήσεων, των μεγάλων αποκλίσεων, της μεγάλης σύγχυσης, της αβεβαιότητας και διαστρέβλωσης των πάντων. Τα πάντα, ακόμη και τα αυτονόητα, αμφισβητούνται! Το «αξιακό σύστημα», ήτοι το σύνολο των αξιών πεποιθήσεων και αρχών που διέπουν την ζωή, τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά ενός ατόμου, μιας κοινωνίας ή ενός οργανισμού έχει υποβαθμιστεί κανείς δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτό. Παντού η ποσότητα εκτοπίζει την ποιότητα.
- Στον τομέα της Τέχνης κυριαρχεί η ακαλαισθησία / κακογουστιά,
- Στην Αρχιτεκτονική η πολυωροφία,
- Στην Δίαιτα η πολυφαγία,
- Στις Ανθρώπινες Σχέσεις η βαναυσότητα,
- Στο Συναίσθημα η ρηχότητα,
- Στην Πολιτική, το σύνθημα,
- Στον Αθλητισμό το ρεκόρ επιδόσεων και αμοιβών,
- Στην Οικονομία ο ρυθμός παραγωγής και κατανάλωσης.
- Στην Τηλοψία η σαπουνόπερα, ή τα σήριαλ
- Στον Κινηματογράφο η βία και το πορνό,
- Στο Θέατρο η βωμολοχία,
- Στην επαφή μας με τη Φύση, ο εμπρησμός και η οικοπεδοφαγία.
Είναι μια εποχή που ο άνθρωπος τρώει τις σάρκες του, όπως ο Ερυσίχθων (= ο καταστρέφων τη γη· από το ἐρύσω μέλλ. του ἐρύω = σύρω, τραβώ με βία + η χθών, της χθονός = η γη).
Ζητάμε ποιότητα ζωής και ξεχνάμε ότι απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ποιότητα των ανθρώπων. Έτσι προσπαθούμε να φτιάξουμε την ζωή, χωρίς να φτιάξουμε τον άνθρωπο. Κάνουμε αγώνα να ανεβάσουμε το βιοτικό και πολιτιστικό μας επίπεδο και αδρανούμε μπροστά στην ουσιαστική λύση του προβλήματος. Ο ρόλος του ανθρώπου στην ιστορική εξέλιξη δεν είναι παθητικός. Δεν είναι μόνο οι καταστάσεις που διαμορφώνουν τους ανθρώπους, αλλά και οι άνθρωποι που διαμορφώνουν τις καταστάσεις. Αν, λοιπόν, χάθηκε η ποιότητα της ζωής, είναι γιατί χάθηκε η ποιότητα των ανθρώπων.
Στον κοινωνικό βίο ο παραμερισμός του συλλογικού συμφέροντος και η συνεχής προβολή του ατομικού σε συνάρτηση με τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τους αλλοτριωτικούς καταναγκασμούς που πηγάζουν από το απαίδευτο άτομο, από ανίσχυρες και δουλικές προσωπικότητες, είναι φυσικό να υποβαθμίζουν το ποιοτικό επίπεδο της σύγχρονης ζωής. Ξεφεύγοντας, λοιπόν, από τα απαραίτητα πλαίσια ηθικής δεοντολογίας, ο κοινωνικός βίος μετατρέπεται σε αγώνα επιβίωσης, σε αμείλικτη πάλη, όπου ισχύει η αρχή του: Bellum omnium contra omne (= πόλεμος πάντων κατά παντός).
ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΑΓΟΡΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ!
Από τις παραπάνω νοσηρές καταστάσεις συνεπάγεται ότι η δυσλειτουργία πρωτευουσών κοινωνικών δομών και θεσμών προέρχεται από την κακή ποιοτική στάθμη των ίδιων των ανθρώπων. Πίσω από κάθε άσχημη κατάσταση κρύβεται ο «άσχημος» άνθρωπος. Όταν ο νέος βλέπει πως τσ πάντα στη ζωή είναι «ωνητά», δεν προβληματίζεται για το πώς θα αμυνθεί, αλλά σε τι τιμή θα πουληθεί. Από την ζωή μας ελλείπουν οι Κάτωνες οι Τιμητές που θα έδιναν τη μάχη της ποιότητας. Έτσι ο νέος δεν έχει Οδηγούς· έχει Προαγωγούς.
Ακόμα κι όταν εισέρχεται στην Πολιτική, «τάς ὑπατικάς ἀρχαιρεσίας ὁρῶν ὠνίους οὔσας ἐπετίμησε τῷ δήμῳ». – (Πλούταρχος, 59-120, ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΙΟΙ, «Κάτων ο Νεώτερος», κεφ. 21, 3, 2). (= ο Κάτων – βλέποντας πως στις εκλογές για την ανάδειξη υπάτων εξαγοράζονται οι ψήφοι, κατηγόρησε τον Ρωμαϊκό λαό), ότι δηλαδή και τα υπατικά αξιώματα αγοράζονται, προκρίνει την μέθοδο του Ιουγούρθα, (160-104) Αφρικανού βασιλιά της Νουμιδίας (σημ. Αν. Αλγερία και Δυτ. Τυνησία), αντί να πολεμήσει την Ρώμη προτίμησε να την αγοράσει, λέγοντας το περίφημο: «Ω πόλις ωνία, θα ήσουν πρόθυμη να πουληθείς αν βρισκόταν αγοραστής». Στους καιρούς μας οι αγοραστές είναι πολλοί.
«Urbem venalem et mature perituram, si emptorem invenerit». = Μια πόλη προς πώληση και καταδικασμένη σε γρήγορη καταστροφή, αν βρει αγοραστή. – Σαλλούστιος, 86-34, Ιουγουρθικός πόλεμος, 35-10.
Αντί, λοιπόν, μάταια να ψάχνουμε για χαμένες αξίες και να κατηγορούμε ανεύθυνα ή ακόμα να παραδινόμαστε άκριτα σε οποιαδήποτε καινοτομία, ας έχουμε υπόψη μας ότι όλοι οι δρόμοι – λύσεις έχουν υπονομευθεί, εκτός από εκείνον της Αυτοβελτίωσης. Όταν όμως αναλογιστούμε τις δυσκολίες και τον κόπο που χρειάζεται ο αγώνας αυτός, γίνεται ζήτημα πίστης και θέλησης. Αυτά είναι δική μας ευθύνη, για να μη γίνουμε θύτες του εαυτού μας.
«ΣΟΦΟΙ ΔΕ ΠΡΟΣΙΟΝΤΩΝ»
(Κων. Καβάφης, 1863-1933)
Θεοί μεν γαρ μελλόντων, άνθρωποι δε γιγνομένων, σοφοί δε προσιόντων αισθάνονται. Φιλόστρατος, Τα ες τον Τυανέα Aπολλώνιον, VΙΙΙ, 7 Οι άνθρωποι γνωρίζουν τα γινόμενα. Τα μέλλοντα γνωρίζουν οι θεοί, πλήρεις και μόνοι κάτοχοι πάντων των φώτων. Εκ των μελλόντων οι σοφοί τα προσερχόμενα αντιλαμβάνονται. Η ακοή αυτών κάποτε εν ώραις σοβαρών σπουδών ταράττεται. Η μυστική βοή τούς έρχεται των πλησιαζόντων γεγονότων. Και την προσέχουν ευλαβείς. Ενώ εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί.
(Επιμέλεια Γ. Π. Σαββίδη. Τα Ποιήματα, Τ. Α’ 1897 – 1918, Ίκαρος 1963).
Την φήμη του ο Λούκιος Φλάβιος Φιλόστρατος (160/170 – 244/249), οφείλει κυρίως στα 8 βιβλία που αποτελούσαν. Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον. Με το έργο του Φιλοστράτου ο θεωρούμενος ως τσαρλατάνος θαυματοποιός θα προβληθεί, στα μάτια πολλών ως ο χαρισματικός αντίποδας του Ιησού για τους εθνικούς.
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι Απολλωνιου Τυανεως, ΕΔΩ.
Ο νεοπυθαγόρειος φιλόσοφος και μάγος Απολλώνιος γεννήθηκε στα Τύανα της Καππαδοκίας στις αρχές του 1ου αιώνα και πέθανε το 96/98 μ.Χ. Σπούδασε φιλοσοφία και υιοθέτησε τον ασκητικό βίο των Πυθαγορείων. Ταξίδεψε στην Ανατολή μέχρι και την Ινδία και φημίστηκε για τις θαυματουργικές του ικανότητες. Έτσι, μετά θάνατον, έφθασε να προβληθεί ως ανταγωνιστής του Ιησού Χριστού. Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην Έφεσο, αλλά διάφορες παραδόσεις υποστήριζαν πως «ανελήφθη» στην Ρόδο ή στην Κρήτη. Σημειωτέον ότι από το 1896 ως το 1925 ο Καβάφης εμπνεύστηκε 4 ποιήματα από «Τα ες τον Τυανέα Απολλώνιον».
Οι σοφοί άνθρωποι που έχουν διδαχθεί καλύτερα τα μαθήματα της ιστορίας, γνωρίζουν πως η στασιμότητα είναι μια ψευδαίσθηση σταθερότητας, που δεν μπορεί σαφώς να διατηρηθεί για πολύ, ιδίως αν η διαμορφωθείσα κατάσταση, δεν ικανοποιεί την πλειονότητα των πολιτών ή τους άρχοντες του τόπου. Οι αλλαγές και κάποτε οι βίαιες ανατροπές προκύπτουν είτε γιατί οι άρχοντες έχουν σχεδιάσει κάποια κατάσταση που εξυπηρετεί καλύτερα τα δικά τους συμφέροντα, είτε γιατί η δυσαρέσκεια της πλειονότητας των πολιτών είναι τέτοιας έντασης ώστε – ακόμη κι ενάντια στη θέληση των αρχόντων – προκύπτει μια γοργή αλλαγή των δεδομένων. Οι σοφοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται πως η μορφή που λαμβάνει κάθε φορά η ιστορική πραγματικότητα δεν είναι παρά μια στιγμιαία κατάσταση που θα ανατραπεί πολύ σύντομα είτε για χάρη των αρχόντων είτε λόγων των πολιτών.
Οι απλοί άνθρωποι γνωρίζουν τα γιγνόμενα (= τα γεγονότα). Οι σοφοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα προσερχόμενα (= τα μέλλοντα). Να είμαστε όλοι σοφοί είναι κάπως δύσκολο, γιατί κανείς δεν γεννιέται σοφός, μπορεί όμως να γίνουμε, αν διαβάσουμε και μελετήσουμε τί λένε.
Όποιος αναζητεί τα αίτια της σημερινής κρίσης, της σημερινής κοινωνικοπολιτικής παθολογίας δεν έχει παρά να ανατρέξει στους Αρχαίους Έλληνες Συγγραφείς, είναι οι καλύτεροι παθολόγοι!
Η 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ μας διδάσκει ότι:
- Την ιστορία τη γράφουν τα αδούλωτα, αξιοπρεπή και ηρωικά ΟΧΙ και όχι τα δουλοπρεπή, μικροπρεπή και ψοφοδεή ΝΑΙ σε όλα!
- Η Ιστορία γράφεται, όταν λες ΟΧΙ, εκεί που όλοι περιμένουν να πεις ΝΑΙ!
ΠΗΓΗ: από την στήλη του γράφοντος «ΕΤΥΜΟΛΟΓΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ – “ἄπιτε”» άρθρο με τίτλο “Ἐξ Ἱστοριομελήσεως ἄρχεσθαι & Ἱστοριοαμελησίας παύεσθαι», εφημ. «Εβδόμη», 25.10.2025. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 26.10.2025.
Ω, Ρωμη, πολις ωνια, θα ησουν προθυμη να πουληθεις, εαν βρισκοταν αγοραστης απολλωνιος τυανευς τυανα καππαδοκιας τυανεας καππαδοκια κατων κατωνας ερυσιχθων ερυσιχθονας καβαφης φιλοστρατος
