Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Λύρκος ήταν υιός του Φορωνέως, του πρώτου ανθρώπου επί Γης, ήρωας και ο γενάρχης των Πελασγών της Πελοποννήσου, και βασιλιάς του Άργους!
Ο πρώτος βασιλιάς του Άργους, ο Ίναχος, του ανέθεσε να ψάξει να βρει την κόρη του, την Ιώ. Ο Λύρκος δεν την βρήκε και, επειδή φοβήθηκε την οργή του Ινάχου, δεν επέστρεψε στον τόπο του, αλλά πήγε στην Καύνο της Καρίας, στην αυλή του βασιλιά Αιγιαλού.
Εκεί τον ερωτεύτηκε η κόρη του Αιγιαλού, η Ειλεβίη, η οποία έπεισε τον πατέρα της να της δώσει τον Λύρκο για σύζυγο. Εκείνος ετέλεσε τους γάμους, αφού έδωσε ως προίκα ένα τμήμα της χώρας του. Αλλά τα χρόνια πέρασαν και ο Λύρκος και η Ειλεβίη δεν έκαναν παιδιά… Τότε πήγε ο Λύρκος να ζητήσει χρησμό από το περίφημο μαντείο του Απόλλωνος, στα Δίδυμα της Μιλήτου… – ΔΙΑΒΑΣΤΕ περισσότερα για τα ΔΙΔΥΜΑ ΜΙΛΗΤΟΥ στο βιβλιο του Γ. Λεκάκη “Η αγνωστη Μικρα Ασία” -. Του είπαν πως δεν υπήρχε πρόβλημα και ότι θα έκανε παιδί με την πρώτη γυναίκα με την οποία θα πλάγιαζε. Αλλά στον δρόμο της επιστροφής, σταμάτησε στο σπίτι του Στάφυλου[1], γιου του Διόνυσου (ίσως στην νήσο Ικαρία)… Αυτός έχοντας μάθει για τον χρησμό κι επιθυμώντας να συγγενέψει με τον βασιλιά Λύρκο, τον μέθυσε και τον έβαλε να πλαγιάσει με την Ημιθέα. Όταν την άλλη ημέρα κατάλαβε ο Λύρκος τι είχε συμβεί, μολονότι θύμωσε, πριν φύγει έδωσε στην Ημιθέα το ζωνάρι του, ώστε, εάν αποκτούσε δικό του παιδί, που θα ήταν δισέγγονο του θεού Διονύσου, να του το δώσει, άμα αυτό θα ενηλικιωνόταν.
Όταν εγύρισε ο Λύρκος στην Καύνο, ο Αιγιαλός είχε μάθει τι είχε συμβεί. Τον έδιωξε λοιπόν, από την χώρα και, μολονότι δεν τον εγκατέλειψε η Ειλεβίη, ξέσπασε πόλεμος μεταξύ των οπαδών του Αιγιαλού και του Λύρκου. Πολύ αργότερα, όταν ο Λύρκος είχε γεράσει πια, ήλθε και τον βρήκε ο γιος του από την Ημιθέα, που ονομαζόταν Βασίλος. Ο Λύρκος τον αναγνώρισε και τον όρισε διάδοχό του.
Ο Βασίλος, του Λύρκου και της Ημιθέας, για να τιμήσει τον πατέρα του, μετονόμασε την Λυγκεία σε Λυρκεία στην Καρία Μικράς Ασίας. Αργότερα, ομως, εκδιώχθηκε κι αυτός ή παραιτήθηκε από την ηγεμονία του αυτή.
Ο Νικαίνετος ο εποποιός, ο αρχαίος Έλλην επιγραμματοποιός και επικός ποιητής του 3ου αιώνα π.Χ. που έζησε στην Σάμο, με καταγωγή από τα Άβδηρα Θράκης (ένας από τους γνωστούς Αβδηρίτες επικούς ποιητές), έγραψε ομώνυμο έργο για τον Λύρκο, από το οποίο, όμως, σώζονται μόνον 6 στίχοι.[3]
Το όνομα Λύρκος το ξανασυναντάμε στην Αργολίδα αργότερα:
- Ο Άβας ή Άβαντας (του Λυγκέως και της Υπερμνήστρας – της μοναδικής από τις 50 Δαναΐδες που δεν θανάτωσαν τον σύζυγο τους) ήταν ο 12ος βασιλιάς του Άργους. Αυτός είχε έναν νόθο γιο, τον οποίο ονόμασε Λύρκο, ιδρυτή της Λύρκειας(*) Αργολίδος. Ετεροθαλής αδελφός του Λύρκου ήταν ο Ακρίσιος[2], επίσης βασιλεως του Άργους. Ο Λύρκος έγινε ηγεμων Λυγκείας (από τον Λυγκέα των Δαναών) Αργολίδας.
(*) «τὸ δὲ χωρίον τότε μὲν Λυγκεία ἐκαλεῖτο, οἰκήσαντος δὲ ὕστερον ἐν αὐτῷ Λύρκου – παῖς δὲ ἦν Ἄβαντος νόθος – τὸ ὄνομα δι’ αὐτὸν ἔσχηκε: καὶ ἄλλα τέ ἐστιν οὐκ ἀξιόλογα ἐν τοῖς ἐρειπίοις καὶ εἰκὼν ἐπὶ στήλῃ τοῦ Λύρκου. ἐς μὲν δὴ ταύτην ἐστὶν ἐξ Ἄργους ἑξήκοντα μάλιστά που στάδια, ἐκ δὲ Λυρκείας ἕτερα τοσαῦτα ἐς Ὀρνεάς. Λυρκείας μὲν δὴ πόλεως, ἅτε ἠρημωμένης ἤδη κατὰ τὴν Ἑλλήνων στρατείαν ἐπὶ Ἴλιον, οὐκ ἐποιήσατο Ὅμηρος ἐν καταλόγῳ μνήμην: Ὀρνεὰς δέ – ἔτι γὰρ ᾠκοῦντο – ὥσπερ τῷ τόπῳ τῆς Ἀργείας ἔκειντο, οὕτω καὶ ἐν τοῖς ἔπεσι προτέρας ἢ Φλιοῦντά τε καὶ Σικυῶνα κατέλεξεν. χ̌ ἐκαλοῦντο δὲ ἀπὸ Ὀρνέως τοῦ Ἐρεχθέως: τοῦ δὲ Ὀρνέως ἦν τούτου Πετεώς, τοῦ δὲ Μενεσθεύς, ὃς Ἀγαμέμνονι μετὰ Ἀθηναίων τὴν Πριάμου συγκαθεῖλεν ἀρχήν. ἀπὸ μὲν δὴ τούτου τὸ ὄνομα ἐγένετο τῇ πόλει, Ἀργεῖοι δὲ ὕστερον τούτων Ὀρνεάτας ἀνέστησαν: ἀναστάντες δὲ σύνοικοι γεγόνασιν Ἀργείοις. ἔστι δὲ ἐν ταῖς Ὀρνεαῖς Ἀρτέμιδός τε ἱερὸν καὶ ξόανον ὀρθὸν καὶ ἕτερος ναὸς θεοῖς πᾶσιν ἐς κοινὸν ἀνειμένος. τὰ δὲ ἐπέκεινα Ὀρνεῶν ἥ τε Σικυωνία καὶ ἡ Φλιασία ἐστίν.[…] – ΠΗΓΗ: Παυσανίας, «Ελλάδος περιήγησις», Κορινθιακά – II.25.
- Περὶ Λύρκου
(Ἡ ἱστορία παρὰ Νικαινέτῳ ἐν τῷ Λύρκῳ καὶ Ἀπολλωνίῳ Ῥοδίῳ Καύνῳ)
[1.1] Ἁρπασθείσης Ἰοῦς τῆς Ἀργείας ὑπὸ λῃστῶν, ὁ πατὴρ αὐτῆς Ἴναχος μαστῆράς τε καὶ ἐρευνητὰς ἄλλους καθῆκεν, ἐν δὲ αὐτοῖς Λύρκον τὸν Φορωνέως, ὃς μάλα πολλὴν γῆν ἐπιδραμὼν καὶ πολλὴν θάλασσαν περαιωθείς, τέλος, ὡς οὐχ εὕρισκεν, ἀπεῖπε τὸν κάματον· καὶ εἰς μὲν Ἄργος δεδοικὼς τὸν Ἴναχον οὐ μάλα τι κατῄει, ἀφικόμενος δὲ εἰς Καῦνον πρὸς Αἰγιαλὸν γαμεῖ αὐτοῦ τὴν θυγατέρα Εἱλεβίην· ἔφασαν γὰρ τὴν κόρην ἰδοῦσαν τὸν Λύρκον εἰς ἔρωτα ἐλθεῖν καὶ πολλὰ τοῦ πατρὸς δεηθῆναι κατασχεῖν αὐτόν· ὁ δὲ τῆς τε βασιλείας μοῖραν οὐκ ἐλαχίστην ἀποδασάμενος καὶ τῶν λοιπῶν ὑπαργμάτων γαμβρὸν εἶχεν. [1.2] χρόνου δὲ πολλοῦ προϊόντος ὡς τῷ Λύρκῳ παῖδες οὐκ ἐγίνοντο, ἦλθεν εἰς Διδυμέως χρησόμενος περὶ γονῆς τέκνων· καὶ αὐτῷ θεσπίζει ὁ θεὸς παῖδας φύσειν, ᾗ ἂν ἐκ τοῦ ναοῦ χωρισθεὶς πρώτῃ συγγένηται· ὁ δὲ μάλα γεγηθὼς ἠπείγετο πρὸς τὴν γυναῖκα πειθόμενος κατὰ νοῦν [ἂν] αὐτῷ χωρήσειν τὸ μαντεῖον. [1.3] ἐπεὶ δὲ πλέων ἀφίκετο ἐς Βύβασσον πρὸς Στάφυλον τὸν Διονύσου, μάλα φιλοφρόνως ἐκεῖνος αὐτὸν ὑποδεχόμενος εἰς πολὺν οἶνον προυτρέψατο, κἀπειδὴ πολλῇ μέθῃ παρεῖτο, συγκατέκλινεν αὐτῷ Ἡμιθέαν τὴν θυγατέρα. ταῦτα δὲ ἐποίει προπεπυσμένος τὸ τοῦ χρηστηρίου καὶ βουλόμενος ἐκ ταύτης αὐτῷ παῖδας γενέσθαι. [1.4] δι᾿ ἔριδος μέντοι ἐγένοντο Ῥοιώ τε καὶ Ἡμιθέα αἱ τοῦ Σταφύλου τίς αὐτῶν μιχθείη τῷ ξένῳ· τοσοῦτος ἀμφοτέρας κατέσχε πόθος. Λύρκος δὲ ἐπιγνοὺς τῇ ὑστεραίᾳ οἷα ἐδεδράκει [καὶ] τὴν Ἡμιθέαν ὁρῶν συγκατακεκλιμένην ἐδυσφόρει τε καὶ πολλὰ κατεμέμφετο τὸν Στάφυλον, ὡς ἀπατεῶνα γενόμενον αὐτοῦ· ὕστερον δέ, μηδὲν ἔχων ὅ τι ποιῇ, περιελόμενος τὴν ζώνην δίδωσι τῇ κόρῃ κελεύων ἡβήσαντι τῷ παιδὶ φυλάττειν, ὅπως ἔχῃ γνώρισμα, ὁπόταν ἀφίκοιτο πρὸς τὸν πατέρα αὑτοῦ εἰς Καῦνον, καὶ ἐξέπλευσεν. [1.5] Αἰγιαλὸς δὲ ὡς ᾔσθετο τά τε κατὰ τὸ χρηστήριον καὶ τὴν Ἡμιθέαν, ἤλαυνεν τῆς γῆς αὐτόν. Ἔνθα δὴ μάχη συνεχὴς ἦν τοῖς τε τῷ Λύρκῳ προσθεμένοις καὶ τοῖς τὰ Αἰγιαλοῦ φρονοῦσι· μάλιστα δὲ συνεργὸς ἐγίνετο Εἱλεβίη· οὐ γὰρ ἀπεῖπεν τὸν Λύρκον. [1.6] μετὰ δὲ ταῦτα ἀνδρωθεὶς ὁ ἐξ Ἡμιθέας καὶ Λύρκου (Βασίλος αὐτῷ ὄνομα) ἦλθεν εἰς τὴν Καυνίαν, καὶ αὐτὸν γνωρίσας ὁ Λύρκος ἤδη γηραιὸς ὢν ἡγεμόνα καθίστησι τῶν σφετέρων λαῶν. – ΠΗΓΗ: Παρθένιος ο Νικαεύς «Περι ερωτικων παθηματων».
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνικη Μυθολογία». Γ. Λεκάκης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.4.2004.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Patsi-Garin E. «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. Χ. Πάτση, Αθήνα 1969.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ο Στάφυλος ήταν υιός του θεού Διονύσου και της Αριάδνης. Εγεννήθη στην Νάξο Κυκλάδων. Με την Χρυσοθέμιδα απέκτησαν τις κόρες Μολπαδία, Ροιώ, Παρθένο και Ημιθέα. Επήρε μέρος και στην Αργοναυτική Εκστρατεία!
[2] Ο Ακρίσιος ήταν γιος του Άβαντα του Αργείου και της Αγλαΐας, του Μαντινέως, εγγονός από πατέρα του Λυγκέως και δισέγγονος του Δαναού. Δίδυμος αδελφός του Προίτου. Παππούς του διάσημου Έλληνα ήρωα Περσέως!
[3] Διασώζονται έξι επιγράμματα του στην Παλατινή Ανθολογία. ΠΗΓΗ: Στέφ. Βυζάντιος.
βασιλιας αργους, αναγνωριση παιδιου τεκνου γιου νυχτα μεθης λυρκος Φορωνεας, Φορωνευς πρωτος ανθρωπος επι Γης, ηρωας γεναρχης Πελασγων Πελασγοι Πελοποννησος βασιλευς αργος ιναχος, αναθεση αποστολη αναζτηση κορη Ιω ιους ιως οργη Καυνος Καριας, Αιγιαλος ερωτας Ειλεβιη, γαμος συζυγος γαμοι προικα χωρα παιδια ατεκνοι ατεκνια χρησμος μαντειο Απολλωνος, Απολλωνα θεος Απολλων Απολλωνας Διδυμα Μιλητου μιλητος προβλημα πρωτη γυναικα επιστροφη Σταφυλος Διονυσου νησι νησος Ικαρια συγγενεια μεθη Ημιθεα ερως θυμος ζωνη ζωναρι δισεγγονο Διονυσος ενηλικιωση εκδιωξη πολεμος Βασιλος διαδοχος Λυγκεια Λυρκεια Καρια Μικρα Ασια παραιτηση ηγεμονια Αργολιδα αβας αβαντας Λυγκεας Λυγκευς Υπερμνηστρα μοναδικη 50 πενηντα κορες Δαναιδες δαναοι δαναος θανατος 12ος νοθος υιος, ιδρυτης Λυρκεια Αργολιδας ετεροθαλης αδελφος Ακρισιος ηγεμων Λυγκεια Λυγκεα Νικαινετος εποποιος, αρχαιος ελλην ελληνας επιγραμματοποιος επιγραμμα επικος ποιητης 3ος αιωνας πΧ Σαμος, καταγωγη αβδηρα Θρακης Θρακη Αβδηριτες Αβδηριτης επικος ποιητης εργο στιχοι στιχος χωριο οικησας ονομα ερειπια εικων στηλη ορνεας ερημωμενη ελληνες στρατεια ιλιον, ομηρος μνημη αργεια Φλιους Σικυωνα Σικυων ορνευς ερεχθεας ερεχθευς Πετεω Μενεσθευς, Μενεσθεας αγαμεμνων αγαμεμνωνας αγαμεμνονας αθηναιοι Πριαμος ονομα πολις, αργειοι ορνεατας ανασταση αργειοι ορνεαις αρτεμιδος ορνεας αρτεμιδα ορνεατης αρτεμις ιερον ξοανο ορθον ετερος ναος θεοι κοινον ανειμενος ορνεοι Σικυωνια Φλιασια Παυσανιας, ιστορια απολλωνιος ροδιος αρπαγη ιω ληστης μαστηρας ερευνητης καματος κορη βασιλεια μοιρα γαμβρος παιδες Διδυμεως γονη τεκνα γυναικα μαντειον Βυβασσος φιλοφρονηση υποδοχη οινος συγκατακλινω θυγατερα προπεπυσμενος χρηστηριο εριδα ροιω ξενος ερωτικος ποθος δυσφορια απατεωνας απατεων απατεωνια ηβησας ηβη γνωρισμα, συνεργος ανδρωθεις Καυνια γηραιος γερος Παρθενιος ο Νικαευς Περι ερωτικων παθηματων Αριαδν Ναξος Κυκλαδων κυκλαδες Χρυσοθεμιδα Χρυσοθεμις Μολπαδια, Ροιω Παρθενος Αργοναυτικη Εκστρατεια Ακρισιος Αγλαια Μαντινεας, Μαντινευς εγγονος Δαναου διδυμος αδελφος Προιτος παππους παπους ελληνας ηρως Περσευς περσεας επιγραμματα Παλατινη Ανθολογια Βυζαντιος
