Του Αντωνίου Α. Αντωνάκου
Ὁ μεγάλος μας φιλόσοφος Σωκράτης ἔλεγε, 2.500 χρόνια πρίν, μία φράση, ἡ ὁποία ἐκφράζει δια χρονικὰ τὴν ἀπόδοση τοῦ Δικαίου ἀπὸ τὸν Ἄνθρωπο καὶ ἐχαρακτηρίσθη, λόγῳ αὐτῆς, ὡς «πρὸ Χριστοῦ χριστιανός»! Ἡ φράση αὐτὴ ἔλεγε: «εἰ δ’ ἀναγκαῖον εἴη ἀδικεῖν ἢ ἀδικεῖσθαι, ἑλοίμην ἂν μᾶλλον ἀδικεῖσθαι ἢ ἀδικεῖν» (Γοργίας, 469 c, 1-2), ποὺ σημαίνει «ἐὰν εἶναι ἀναγκαῖο νὰ ἀδικήσω ἢ νὰ ἀδικηθῶ, θὰ προτιμοῦσα περισσότερο νὰ ἀδικηθῶ, παρὰ νὰ ἀδικήσω»!
Ἡ ἔννοια τοῦ Δικαίου στὸν ἄνθρωπο εἶναι τόσο βαθιὰ ριζωμένη, ὥστε καὶ ἐκ τοῦ θρησκευτικοῦ ἀποφθέγματος γνωρίζουμε ὅτι «τὸ ἄδικον οὐκ εὐλογεῖται»! Ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του ἐκ Θεοῦ τὸ αἴσθημα τοῦ δικαίου! Τόσο, ὥστε ἐὰν ἀναγκασθῆ ἕνα ἄτομο νὰ ἀποδώση δικαιοσύνη μεταξὺ δύο ἢ περισσοτέρων ἀνθρώπων, ἐνδο μύχως μπορεῖ νὰ κρίνη ποιός ἔχει τὸ δίκιο! Αὐτὸ τὸ ἄγραφο στὴν ἀρχὴ Δίκαιο κατεγράφη στὴν συνέχεια καὶ ἀπετέλεσε νομοθεσία, ποὺ ὅλοι ἔπρεπε νὰ σέβωνται καὶ νὰ ὑπακούουν! Ἰσχύει ὅμως σήμερα αὐτό; Εἶναι σεβαστὸ τὸ Δίκαιο; Καὶ κυρίως εἶναι σεβαστὸ ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς ταγούς;
Στὴν «Πολιτεία» του (339 α) ὁ Πλάτων ἔγραφε ὅτι «ἡ κάθε ἀρχὴ νομοθετεῖ σύμφωνα μὲ τὸ συμφέρον της. Ἡ δημοκρατία θεσπίζει νόμους δημοκρατικούς, ἡ τυραννίδα τυραννικοὺς κ.ο.κ. Καὶ ὅταν θεσπίζουν νόμους, ἰσχυρίζονται ὅτι αὐτὸ εἶναι τὸ δίκαιο, καὶ ὅποιος παραβαίνει τὸν νόμο, τὸν τιμωροῦν ὡς παρανομήσαντα καὶ ἄδικο».[1]
Ὑποθέτουμε, λοιπόν, ὅτι πρέπει νὰ ἰσχύη καὶ τὸ ἀντίστροφο: Ὅταν δηλαδὴ ἔχουμε τυραννικοὺς νόμους, τότε στὴν πράξη ἔχουμε τυραννίδα, κι ἂς ὀνομάζεται αὐτὴ «δημοκρατία»!
Μέχρι σήμερα τὸ νὰ μὴν ἀδικῆ κανεὶς δὲν ἦταν ἀρκετό. Αὐτὴ ταύτη ἡ ἔννοια τῆς ἀδικίας ἦταν μία παρανόμως γενομένη πράξη! Καὶ λέω μέχρι σήμερα, διότι στὶς ἡμέρες μας ἡ ἀδικίαἔχει «παρανόμως νομιμοποιηθῆ»!
Τὸ νὰ μὴ τιμωρῆται ὅποιος ἀδικεῖ, εἶναι τὸ μέγιστο κακὸ
Ἐνῷ, λοιπόν, γίνωνται αὐτά «περὶ τῶν σφετέρων» (= γιὰ τοὺς δικούς τους), οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ποὺ ἔκλεψαν καὶ κατεχράσθησαν τὰ χρήματα τοῦ πενομένου, ἐδῶ καὶ πολὺ καιρό, ἑλληνικοῦ λαοῦ ἔχει πληρώσει καὶ δὲν φαίνεται νὰ ὑπάρχη διάθεση στὰ δύο μεγάλα κόμματα νὰ ὁδηγήσουν τοὺς ὑπευθύνους στὴν φυλακή! Εἶναι δηλαδὴ ὑπεύθυνος ὁ δικομματισμός, γιὰ τὴν ἀπαξίωση τῶν πολιτικῶν κομμάτων, τῶν ὑπευθύνων γιὰ τὴν κατάντια τῆς πατρίδος μας. Ὁ μεγάλος μας φιλόσοφος Πλάτων στον «Γοργία» (479 d) ἔχει γράψει: «Δεύτερον ἄρα ἐστὶν τῶν κακῶν μεγέθει τὸ ἀδικεῖν τὸ δὲ ἀδικοῦντα μὴ διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε καὶ πρῶτον κακῶν πέφυκεν», ποὺ σημαίνει «κατὰ συνέπεια ἡ ἀδικία (τὸ ἀδικεῖν) εἶναι τὸ δεύτερο σὲ μέγεθος ἐκ τῶν κακῶν. Ἀλλὰ ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖο εἶναι ἀληθινὰ τὸ μέγιστο καὶ τὸ πρῶτο μεταξὺ ὅλων, εἶναι τὸ νὰ μὴ τιμωρῆται κανείς, ἐνῷ ἀδικῆ»!!!
Δὲν τὸ ἔχουν φαίνεται συνειδητοποιήσει αὐτὸ οἱ κενοὶ ἀρχαιοελληνικῆς παιδείας κυβερνῶντες! Παρεδόθησαν ἄνευ ὅρων στοὺς δανειστές! Μᾶς δουλεύουν ἀκόμη καὶ οἱ Τοῦρκοι, ὅταν δηλώνουν δι’ ἀξιωματούχου τους ὅτι ἡ Ἑλλὰς σὲ λίγο θὰ ζητιανεύη, ἐνῷ ἡ Τουρκία θὰ εὐημερῆ! Κι ἐμεῖς τάχα ξαφνιαζόμαστε ἀπὸ αὐτὴ τὴν δήλωση! Κι ἂς ἔλεγε ὁ βάρδος ποιητὴς τοῦ ἑλληνισμοῦ, πώς «ἔφθασαν ντυμένοι φίλοι, πολλὲς φορὲς οἱ ἐχθροί» … Καὶ τώρα τὶ κάνουμε ἐμεῖς; Σίγουρα δὲν κάνουμε «τὰ ἀδύνατα δυνατά»[2], ὅπως οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι. Περιοριζόμαστε σὲ αὐτό, ποὺ οἱ ἡγέτες ὁρίζουν ὡς «ἐφικτό». Τὸ νὰ πολεμήσουν, βεβαίως, καὶ νὰ νικήσουν, τὸ θεωροῦν ἀκατόρθωτο!
Εἶχα γράψει, ὅμως, σὲ παλαιότερο κείμενό μου ὅτι «θὰ κατορθώναμε πολὺ περισσότερα πράγματα, ἂν δὲν θεωρούσαμε πολλὰ ὡς ἀκατόρθωτα»!
Ὁ λαὸς θέλει ἐλπίδα ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς ταγούς του! Ἐλπίδα χειροπιαστή! Ἡ κυβέρνηση δὲν ἔχει πλέον τὴν λαϊκὴ συναίνεση, διότι ἐξελέγη ἐνσυνειδήτως μὲ ψέματα! Κάθισε στὸν σβέρκο μας καὶ μᾶς ἐπέβαλε τὸ ΔΝΤ, ἀντίθετα πρὸς τὸ Σύνταγμα, χωρὶς τὴν ἔγκριση τῆς αὐξημένης πλειοψηφίας τῶν 2/3 τῆς Βουλῆς! Μοῦ θυμίζει τὸν λαϊκὸ αἶνο, ποὺ ἀνέ φερε ὁ Μακρυγιάννης στὰ «Ἀπομνημονεύματά» του, μὲ τὸ ἄλογο, ποὺ ὁ κακὸς ἀφέντης του τὸ ἔπεισε νὰ τὸν ἀφήση νὰ τὸ καβαλικέψη γιὰ νὰ σκοτώσουν τὸ θηρίο, καὶ στὴν συνέχεια ἔμεινε καβάλα στὴν πλάτη του, ἀφήνοντάς το νηστικὸ καὶ φορτωμένο!
Τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἀτιμωρησίας
Αὐτή, λοιπόν, ἡ σύγχρονη κατοχή, ποὺ μᾶς ἔχει ὁδηγήσει σὲ αὐτὴ τὴν κατάσταση θὰ ἔχη σίγουρα ἄσχημα ἀποτελέσματα, ἐκτὸς ἐὰν ἀρθοῦν οἱ ἀδικίες. Ὁ Κοραῆς εἶχε πλάσει μία ἰδιαίτερη λέξη, τὴν λέξη «ἀσύδοτος». Εἶναι αὐτὸς ποὺ «δὲν συνδίδει», αὐτὸς ποὺ δὲν δίδει ὅ,τι καὶ οἱ ἄλλοι, δηλαδὴ αὐτὸς ποὺ δὲν πληρώνει τὶς ὑποχρεώσεις του. Σήμερα οἱ πραγματικοί «ἀσύδοτοι κλέφτες» κατηγοροῦν γιὰ ἀσυδοσία μὲ τό «μαζὶ τὰ φάγαμε» καὶ ὅλους τοὺς φερέγγυους πολίτες, μισθωτοὺς καὶ συνταξιούχους, οἱ ὁποῖοι δὲν μποροῦν νὰ κρύψουν, πολλῷ δὲ μᾶλλον νὰ κλέψουν, οὔτε ἕνα εὐρώ!
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑΣ, ΕΔΩ.
Ὅπως ἔγραφε ὁ Ἐλύτης στό «Ἄξιον Ἐστί», «τόσο δὲν ἀγγίζουν ἡ φωτιὰ μὲ τὸ ἄχτι, ποὺ πένεται ὁ λαός μου». Τό «μαζὶ τὰ φάγαμε» κάνει τὸν Ἐλύτη, πράγματι, πιὸ σημερινό! Ἡ ἀγανάκτηση, ἡ ἐπιθυμία γιὰ ἐκδίκηση, τὸ ἄχτι, γιὰ τὴν πενία τοῦ λαοῦ εἶναι κοντά, ἂν δὲν ἀποκατασταθῆ ἡ ἠθικὴ ἰσορροπία! Ἂς εἶναι, ἑπομένως, πιὸ προσεκτικοὶ οἱ κυβερνητικοὶ ταγοί μας!
Μετὰ τὴν νομιμοποίηση τῆς ἀδικίας, ἦταν φυσικὸ νὰ ἔλθη ἡ σάτυρα! Ἄρχισε ἔτσι ἡ διακωμώδηση τῶν πάντων! Τό «δὲν πληρώνω, δὲν πληρώνω», ἐξελίχθηκε ἤδη σέ «γιαοαυρτώνω, για ουρτώνω»! Δὲν ξέρω κατὰ πόσον ἔχουν δώσει σημασία στὴν αἰτία αὐτοῦ τοῦ φαινομένου οἱ ἀναποφάσιστοι «κόρακες πολιτικοί», ποὺ δὲν θέλουν νὰ βγάλουν τὸ μάτι «ἄλλου κοράκου», ἀποδίδοντας δικαιοσύνη καὶ ἱκανο ποιῶν τας τὸ «περὶ δικαίου» αἴσθημα τῶν Ἑλλήνων!
Τὰ σημάδια ἀρχίζουν νὰ γίνωνται φανερά! Ὅταν ἀρχίζη ἡ διακωμώδηση, κάτι νὰ περιμένουν. Τὸ εἴδαμε πρὶν 70 χρόνια, στὸν πόλεμο ἐναντίον τῶν Ἰταλῶν καὶ τῶν Γερμανῶν!
Ἀλλὰ καὶ ὁ μεγάλος κωμῳδιογράφος μας Ν, Τσιφόρος στὸ βιβλίο του «Ἐμεῖς καὶ οἱ Φράγκοι» (εκδ. ΕΡΜΗΣ, Ἀθήνα, 1973, σελ. 271), ὄντας διαχρονικῶς ἐπίκαιρος, γράφει: «Ὅταν ὁ κόσμος ἀρχίζη κι ἀγανακτῆ, τοὺς δυ νατοὺς δὲν τοὺς γλυτώνει τίποτα… Αὐτὸ τὸ φούσκωμα στὸ στῆθος ἀρχίζει καὶ φουντώνει σιγὰ σιγά, γίνεται κῦμα καὶ μετὰ γίνεται θεριὸ καὶ πέφτει νὰ φάη σάρκες καὶ καταστάσεις… Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ ὁ λαὸς ἀρχίζει νὰ εἰρωνεύεται τοὺς ἄρχοντές του, τὰ πράγματα δὲν πᾶνε καλά. Ἡ σάτυρα εἶναι ὁ πρόλογος τῆς ἐπανάστασης»!
Ἔτσι εἶναι! Ἐκεῖ ὁδηγοῦν τὴν κατάσταση διάφοροι «ὑποτιθέμενοι» ἡγέτες, οἱ ὁποῖοι ἀποδεικνύονται ἀνίκανοι καὶ οὐτιδανοὶ ἐν ταῖς πράξεσι. Καὶ ὅπως εἶπε ὁ μέγας Σωκράτης (347 c) «Ἡ πιὸ μεγάλη τιμωρία εἶναι νὰ διοικῆται κάποιος ἀπὸ χειρότερούς του»[3]! Καὶ δούλους συμφερόντων, συμπληρώνω ἐγώ. Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς εἶχε πεῖ καὶ ὁ Δημόκριτος[4] πρὶν ἀπὸ αὐτόν, τονίζοντας μία κοινὴ πεποίθηση, ὅτι δηλαδὴ ἔπρεπε ἕνα ἔθνος νὰ διοικῆται ἀπὸ κάποιον καλλίτερο. Ἀλλιῶς θὰ ὑπάρχη μεγάλη δυσφορία καὶ δυσαρέσκεια, ὅταν οἱ ἄνθρωποι ἐξουσιάζονται ἀπὸ κάποιον χειρότερό τους. Καὶ ἄν μὲν ἀναγκαστικὰ ἐξουσιάζονται, λόγω βίαιης καταλήψεως τῆς ἐξουσίας ἀπὸ κάποιον κατώτερης νοητικῆς ἐμβέλειας δικτάτορα, ἴσως ὑπάρχη κάποια δικαιολογία. Ὅταν ὅμως μόνος του ἕνας λαὸς χορηγῆ τὴν ἐξουσία παραδίδοντάς την διὰ τῆς ψήφου του σὲ κάποιον κατώτερο, τότε εἶναι ἀξιολύπητος.
Ἀπονομὴ δικαιοσύνης καὶ ἄρση τῶν ἀδικιῶν
Αὐτό, λοιπόν, ποὺ χρειάζεται εἶναι νὰ κυβερνοῦν οἱ ταγοὶ μὲ ἀγάπη καὶ δικαιοσύνη! Ὅμως, οἱ ἀνάλγητοι τεχνοκράτες, οἱ ὁποῖοι γνωρίζουν μὲν ἄριστα τὴν οἰκονομικὴ ἐπιστήμη, καὶ πῶς νὰ γεμίζουν τοκογλυφικὰ τὰ ταμεῖα τους, βλέποντας τοὺς ἀνθρώπους ὡς ἀριθμούς, ἔχουν ξεχάσει πώς «πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς, πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται»[5]! Κάθε καλὴ γνώση, λοιπόν, κάθε ἐπιστή μη, τῆς οἰκονομικῆς συμπεριλαμβανομένης, ὅταν χωρίζεται ἀπὸ τὴν δικαιοσύνη καὶ τὶς ὑπόλοιπες ἀρετές, ἀποδεικνύεται πανουργία καὶ ὄχι σοφία! Καὶ ἡ πανουργία προϋποθέτει τὴν δολιότητα γιὰ κάθε πράξη! Ἀκόμη καὶ γιὰ τήν «ἀναγκα στι κή» πορεία πρὸς τὸ ΔΝΤ!
Ἡ ἀπονομὴ δικαιοσύνης λοιπὸν καὶ ἡ ἄρση τῶν ἀδικιῶν, θὰ ἐπαναφέρουν τὶς ἰσορροπίες ἀνάμεσα στοὺς κυβερνῶντες καὶ στοὺς ἐκλογεῖς! Τοὺς ἐκλογεῖς καὶ ὄχι τοὺς ψηφοφόρους! Οἱ ἐκλογεῖς εἶναι ἐνεργοὶ πολίτες καὶ ἐκλέγουν συνειδητά! Οἱ ψηφοφόροι εἶναι ἄβουλα πρόβατα στὸ μαντρί! Οἱ ἐκλογεῖς εἶναι αὐτοί, οἱ ὁποῖοι θὰ προσφέρουν τὴν ἀποδοχή τους στοὺς ἄξιους!
Οἱ ψηφοφόροι θὰ τὴν πουλήσουν, ἔναντι κάποιας διευκολύνσεως, στοὺς ἀνάξιους καὶ τοὺς ἄδικους! Ἔχει σημασία, λοιπόν, γιὰ ἕναν λαὸ νὰ ἐκτιμᾶ τοὺς πολιτικούς του! Ἀπὸ τὴν ἄλλη, οἱ πολιτικοὶ πρέπει νὰ δείξουν ὅτι εἶναι ἄξιοι τῆς ἐκτιμήσεως τοῦ λαοῦ! Πῶς; Μά, ἀπονέμοντας τὸ δίκαιο, καὶ ὄχι συγκαλύπτοντας τὴν ἀδικία! Δημιουργῶντας δίκαιους νόμους, καὶ ὄχι νομιμο ποιῶντας τὶς παρανομίες!
Ἂν δὲν προβοῦν σύντομα σὲ αὐτὲς τὶς πράξεις, τὰ πράγματα θὰ εἶναι πολὺ δύσκολα γι’ αὐτούς! Τὸ γιατί, μᾶς τὸ ἐξηγεῖ ὁ Γάλλος συγγραφεὺς A. de Rivarol (1753-1801), ὁ ὁποῖος ἔχει πεῖ τὴν παρακάτω σημαντικώτατη φράση: «Quand les peuples cessent d’ estimer ils cessent d’ obéir».
Σὲ αὐτὴν περικλείεται ἡ πεμπτουσία τῆς πολιτικῆς καὶ τὸ αἰσθητήριο τῶν ἐκλογέων πολιτῶν! Σὲ αὐτὴ τὴν φράση, ἡ ὁποία έρμηνευομένη μᾶς διδάσκει πώς «ὅταν οἱ λαοὶ παύουν νὰ ἐκτιμοῦν, παύουν καὶ νὰ ὑπακούουν»!
ΠΗΓΗ: απόσπασμα από το βιβλίο του καθηγητή Αντ. Αντ. Αντωνάκου «Το παρελθόν ως επίκαιρο μέλλον», πρόλ. Γ. Λεκακης, εκδ. «Πελασγός». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.9.2025.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Τίθεται δέ γε τοὺς νόμους ἑκάστη ἡ ἀρχὴ πρὸς τὸ αὑτῇ συμφέρον, δημοκρατία μὲν δημοκρατικούς, τυραννὶς δὲ τυραννικούς, καὶ αἱ ἄλλαι οὕτως· θέμεναι δὲ ἀπέφηναν τοῦτο δίκαιον τοῖς ἀρχομένοις εἶναι, τὸ σφίσι συμφέρον, καὶ τὸν τούτου ἐκβαίνοντα κολάζουσιν ὡς παρανομοῦντά τε καὶ ἀδικοῦντα. τοῦτ’ οὖν ἐστιν, ὦ βέλτιστε… – Πλάτωνος «Πολιτεία», 338 e 1-6.
[2] Ἡ δὲ τῆς ἀρετῆς κτῆσις … τὰ μὲν τοῖς ἄλλοις ἀδύνατα δυνατὰ καθιστᾶσα… – Ἰσοκράτους «πρὸς Δημόνικον», 7, 1-4.
[3] ῏Η δεινόν, ἦν δ’ ἐγώ, ἐλεύθερον ὄντα ὑπὸ δούλου ἄρχεσθαι. – Πλάτωνος, «Λύσις», 208 c5.
[4] Χαλεπὸν ἄρχεσθαι ὑπὸ χερείονος. – Δημοκρίτου (fr. 49 Diels2).
[5] Πλάτωνος Μενέξενος, 246 e –247 a.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑ ΑΝΕΥΘΥΝΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΑΔΙΚΙΑ Αντωνακος
