Η νήσος ΑΝΔΡΟΣ πήρε το όνομά της από τον Ανδρέα – του Γ. Λεκάκη

Του Γιώργου Λεκάκη

 Η νήσος Άνδρος ονοματίσθηκε από τον ήρωα Άνδρο[1] (ή Ανδρέα ή Ανδριέα), τον γιο του Ευρυμάχου.

• ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΑΝΔΡΟΥ, ΕΔΩ.

Ο Ανδρεύς θεωρείται ο γενάρχης των κατοίκων της. Ήταν ο πρώτος θνητός που κατοίκησε την νήσο, την οποία του είχε χαρίσει ο βασιλιάς της Κρήτης, Ραδάμανθυς, την προ-μινωική εποχή, επειδή ήταν καλος στρατηγός του. Και η νήσος επήρε το όνομά του.

Στα ιστορικά χρόνια, μάλιστα, οι κάτοικοι της νήσου Άνδρου πρόσφεραν τον ανδριάντα του στους Δελφούς.

Κατόπιν, αυτός και μέρος των Ανδρίων μετέβησαν στο όρος Ίδη της Τρωάδος, σχετιζόμενο με την Ίδη της Κρήτης, όπου έκτισε την Άντανδρο.

Αναφέρεται ως γαύρος (= υπερήφανος, μεγαλοπρεπής, σοβαρός – εξ ου και Γαύριον άκρον, το σημερινό ακρωτήρι Γαύριο / Καστρί, σημαντική πόλη-λιμάνι της Ανδρου).

• Υπάρχει και άλλος (μεταγενέστερος) Άνδρος, επίσης σχετιζόμενος με την Άνδρο: ο γιος του σπουδαίου Λάκωνος[2] μάντη της Δήλου, Ανίου, γενάρχη ιερατικού γένους, υιού του Απόλλωνος και της Ροιούς (κόρης του Στάφυλου του Διονύσου). Άρα αυτός ήταν εγγονός και του Απόλλωνα και του Διονύσου! Αυτός ήταν υιός της Δωρίππης και αδελφός του Θασίου[3] και των Οινοτρόπων (της Ελαΐδος, της Σπερμώς και της Οινούς), οι οποίες είχαν εκ του πάπου τους, Διονύσου, το χάρισμα να παράγουν λάδι, σιτάρι και οίνο, αντιστοίχως. Όταν οι αδελφές του δραπέτευσαν από την Τροία κι έφθασαν στην Άνδρο, ίνα ζητήσουν την προστασία του, φοβήθηκε και τις παρέδωσε, αλλά ο θεός Διόνυσος, ως παπούς, τις λυπήθηκε και τις μεταμόρφωσε σε περιστέρια…

Η νήσος Ανδρος αναφέρεται με αυτό το όνομα και από τον Ηρόδοτο και από τον Αισχύλο («Πέρσαι», στ. 886).

ΑΛΛΑ ΟΝΟΜΑΤΑ-ΕΠΙΘΕΤΑ της ΑΝΔΡΟΥ

• Επαγρίς, επειδή είχε πολύ κυνήγι < ἔπαγρος = ἱκανὸς εἰς τὸ ἀγρεύειν, ἀγρευτικός, ἄγριος, ἐν τῷ ἀγρεύειν εὐτυχῆς (< ἄγρα = κυνήγι) – ΠΗΓΗ: Ἀριστ. π. τὰ Ζ. Ἱστ. 9.18,1. Ἡσύχ. Καλλ. Hec. 1.4.10.
• Λασία[4] = δασία < λάσιος = δασύς [τα γράμματα, λ και δ ἐνίοτε ἐναλλάσσονται. – ΠΗΓΗ: Λουκ. Προμ. 12. Δδ ΙΙ. 6.
• Νοαγρία (ναυς + ἄγρα) επειδή ήταν πλουσία σε νήες (πλοία), και
• Υδρούσα / ὑδρόεσσα[5], για τα πολλά νερά της.

Το όνομα Ανδρέας είναι πολύ προ Χριστού συνδεδεμένο με περίφημους ιατρούς της αρχαιότητος. Με το όνομα Ανδρέας (του Ανδρέου ή του Ανδρέω) αναφέρονται και άλλοι πολλοί και διάφοροι[6].

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ετυμολογίες Νήσων». Γ. Λεκάκης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.1.2009

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Στ. Βυζάντιος. Διόδωρος Σικελιώτης (5.79.2), Κόνων, Ξενοφών. Οβίδιος (Μετ. 13.649 κ.ε.), Παυσ. 10/13.4.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Άλλος Ανδρεύς ήταν:

• υιός Σταφύλου και της Χρυσοθέμιδας. Εγεννήθη από τον Απόλλωνα τον Σούνιο – ΠΗΓΗ: αττική παραδοση.
• Θεσσαλός, γιος της Γαίας και του Πηνειού, θεμελιωτής του βασιλείου των Μινύων στην Βοιωτία, εγκατεστημένος στον Ορχομενό Βοιωτίας, από τον οποίο ονομάσθηκε η περιοχή Ανδρηίδα / Μινυακή Ανδρος, στην Βοιωτία Νυμφεύτηκε την Ευίππη, η οποία απέκτησε τον Ετεοκλή, από τον Ανδρέα, με θεϊκό σπέρμα από τον Κηφισό ποταμό – ΠΗΓΗ: θεσσαλική παράδοση, Παυσ. 9/34.6, 9/34.9.

[2] Από τον Ζάρακα / Ζάρηκα, πόλη του επωνύμου ήρωα στην Λακωνία.

[3] Που τον κατασπάραξαν σκυλιά.

[4] Επίθετο επίσης της νήσου Λέσβου.

[5] Επίθετο και της νήσου Τήνου («διὰ τὸ κατάρρυτον εἶναι») – ΠΗΓΗ: Αριστ. Fr. 595, Στρ. 9.1.21.

[6] Λ.χ.:

• Ενας αρτοποιός από την Σικυώνα, προπάπους του Κλεισθένους,
• ένας Κορίνθιος μουσικός και ποιητής,
• ένας στρατηγός του Πτολεμαίου του Φιλαδέλφου,
• ένας μαθητής του Ηρόφιλου, ιατρός και συγγραφέας βιβλίων ιατρικής και φαρμακολογίας («Νάρθηξ», «Περί δακετών», κ.ά.) εκ Καρύστου Ευβοιας, προσωπικός ιατρός του Πτολεμαίου του Φιλοπάτορος (3^ος αι. π.Χ.),
• ένας ιστορικός απ΄ τον Πάνορμο (συγγραφέας του «Σικελικά κατά πόλιν», 3^ος – 2^ος αι. π.Χ.),
• ένας Αργείος ανδριαντοποιός, υιός του Λυσίππου (2^ος αι. π.Χ.), αδελφός του επίσης ανδριαντοποιού Αριστομάχου, κ.ά.

νησος ΑΝΔΡΟΣ ονομα Ανδρεας νησι ηρωας Ανδρεα Ανδριεας Ευρυμαχος Ανδρευς Ανδριευς, γεναρχης κατοικοι πρωτος θνητος κατοικηση βασιλιας Κρητης, κρητη Ραδαμανθυς, προμινωικη εποχη, καλος στρατηγος ιστορια χρονια, ανδριαντας Δελφοι Ανδριοι ορος βουνο ιδη ψηλορειτης τρωας Τρωαδα αντανδρος γαυρος υπερηφανος, μεγαλοπρεπης, σοβαρος Γαυριον ακρον, Γαυριο ακρο ακρωτηρι ακρωτηριο Γαυριο / Καστρι πολη λιμανι Ανδρου Λακων λακωνας μαντης Δηλος Ανιος γεναρχης ιερατικο γενος, θεος Απολλωνας Απολλων Ροιω Σταφυλος Διονυσος εγγονος Δωριππη Θασιος Οινοτροπες Οινοτροπαι Ελαιδα ελαις, Σπερμω Οινω παπος χαρισμα παραγωγη λαδι, ελαιολαδο σιταρι οινος, αδελφες κορες θυγατερες δραπετευση δραπετες Τροια προστασια παπους, μεταμορφωση περιστερι Ηροδοτος Αισχυλος ΟΝΟΜΑΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ της ΑΝΔΡΟΥ επαγρις, επαγριδα κυνηγι < επαγρος = ικανος αγρευειν, αγρευτικος, αγριος, αγρευω ευτυχης αγρα αριστοτελης ησυχιος Καλλιμαχος λασια δασια < λασιος = δασυς γραμματα, γραμμα λαμδα λ δελτα δ εναλλαγη Λουκιανος νοαγρια ναυς νηες πλοιο υδρουσα υδρουσσα υδροεσσα νερα νερο υδωρ ιατρος αρχαιοτητα Ανδρεως ετυμολογια κονων, Οβιδιος Βυζαντιος. Ξενοφων. Διοδωρος Σικελιωτης Παυσανιας Χρυσοθεμις Σουνιο σουνιος αττικη παραδοση Θεσσαλος, Γαια γη ποταμος Πηνειος, θεμελιωτης βασιλειο Μινυων Βοιωτια, Ορχομενος Βοιωτιας, Ανδρηιδα / Μινυακη ανδρος, Ευιππη, Ετεοκλης θεικο σπερμα Κηφισος ποταμιος θεσσαλικη παραδοσεις μινυες Ζαρακα ζαραξ Ζαρηκαςς, επωνυμος ηρωας ηρως Λακωνια σκυλια σκυλι σκυλος επιθετο Λεσβος Τηνος καταρρυτος Στραβων αρτος αρτοποιος Σικυωνα, προπαπους Κλεισθενης, Κορινθιος αρχαιος μουσικος ποιητης, κορινθια αρχαια μουσικη στρατηγοι Πτολεμαιος Φιλαδελφος μαθητης Ηροφιλος ιατρος συγγραφεας βιβλιο βιβλια ιατρικης φαρμακολογιας ιατρικη φαρμακολογια ναρθηξ ναρθηκας Περι δακετων δακος Καρυστος ευβοια προσωπικος γιατρος Πτολεμαιος Φιλοπατωρ φιλοπατορας 3^ος αιωνας πΧ ιστορικος Πανορμος συγγραφευς Σικελικα κατα πολιν, 2^ος Πανορμο σικελιας σικελια αργειος ανδριαντοποιος, αργος αργολιδα Λυσιππος ανδριαντας αριστομαχος