Το ντοκυμανταίρ «Κορώνα-Γράμματα: Οι σαλταδόροι της Αθήνας» μέσα από προφορικές αφηγήσεις επιχειρεί να ερευνήσει τη ζωή και τις περιπέτειες των σαλταδόρων στην Αθήνα, την περίοδο της ναζιστικής Κατοχής.
- ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ περι ΚΑΤΟΧΗΣ, ΕΔΩ.
Το πρωτότυπο είδος Αντίστασης που πρόβαλλαν οι μικροί ήρωες απέναντι στην ιταλική και γερμανική κατοχή, αποτελεί ένα λησμονημένο κομμάτι της επίσημης Ιστορίας, όχι όμως και της Δημόσιας, καθώς η τελευταία προσπαθεί να δώσει φωνή στους αφανείς ήρωες και μέσω της μνήμης να μας ξαναγνωρίσει το παρελθόν. Οι σαλταδόροι, παιδιά και έφηβοι που αναγκάστηκαν μέσα σε μια νύχτα να ενηλικιωθούν και να στηρίξουν τις οικογένειές τους αλλά και όποιον είχε ανάγκη, έκλεβαν από τους κατακτητές ότι μπορούσε να φαγωθεί, να ανταλλαχθεί ή να πουληθεί. Παίζοντας καθημερινά τη ζωή τους κορώνα- γράμματα ρίχνονταν στον αγώνα επιβίωσης με μόνα τους όπλα, το θάρρος, τη φαντασία και την εξυπνάδα τους. Με τη βοήθεια της Προφορικής Ιστορίας, τρεις ομιλητές θυμούνται και αφηγούνται όσα άκουσαν από τους ίδιους τους σαλταδόρους που βίωσαν την σκληρή περίοδο της Κατοχής. Από την γερμανική εισβολή στην Αθήνα, τις κατοχικές κυβερνήσεις, την πείνα, τη γέννηση της Αντίστασης, τη στάση των κατακτητών, τον ρόλο των Ελλήνων συνεργατών τους, την μαύρη αγορά, μέχρι και το τέλος του εμφυλίου πολέμου που άφησε μια διαιρεμένη μνήμη στην διχασμένη ελληνική κοινωνία, παρακολουθούμε τη ζωή των αμούστακων αυτών παιδιών. Πολύτιμο εργαλείο αποτελεί το μοναδικό βιβλίο που έχει γραφεί από τον σαλταδόρο Ξ. Φιλέρη “Οι σαλταδόροι του Βύρωνα” το οποίο φωτίζει το κομμάτι αυτό της Ιστορίας που έχει παρουσιαστεί με ψιλά γράμματα.
Ο σαλταδόρος, ο (πληθ. σαλταδόροι) είναι λαϊκός όρος της περιόδου της γερμανικής Κατοχής (1941 – 1944), που γεννήθηκε για να χαρακτηρίσει κυρίως παιδιά και εφήβους των πόλεων, ιδίως της Αθήνας και του Πειραιά, οι οποίοι, με εξαιρετικό θάρρος και επινοητικότητα, πηδούσαν («σάλταραν») πάνω σε κινούμενα φορτηγά των κατακτητών για να αφαιρέσουν τρόφιμα, προμήθειες ή καύσιμα. Η λέξη προέρχεται από το ιταλοβενετικό saltador (από το saltare = πηδώ, το οποίο με την σειρά του προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη άλτης, άλμα) και στην λαϊκή ελληνική σημαίνει «αυτός που σαλτάρει», «ο ριψοκίνδυνος».
Οι σαλταδόροι αποτέλεσαν χαρακτηριστική μορφή αυθόρμητης, καθημερινής αντίστασης, χωρίς επίσημη οργάνωση, μέσα στις δραματικές συνθήκες πείνας και καταπίεσης των πόλεων. Οι ενέργειές τους, αν και μικρής κλίμακας, είχαν μεγάλη συμβολική αξία: εξέφραζαν την άρνηση της υποταγής, την ευρηματικότητα και τη ζωτική ανάγκη των ανθρώπων να αντισταθούν, ακόμη και με κίνδυνο της ζωής τους.
Στη λαϊκή μνήμη και στη μεταπολεμική λογοτεχνία, οι σαλταδόροι υμνήθηκαν ως «μικροί ήρωες» της Αντίστασης – μορφές που αντιπροσωπεύουν το πνεύμα της τόλμης, της αλληλεγγύης και της παιδικής γενναιότητας. Χαρακτηριστική είναι η παρουσίασή τους στο διήγημα «Οι πιτσιρίκοι» του Δ. Ψαθά (1946), όπου περιγράφονται με χιούμορ αλλά και συγκίνηση ως παιδιά που, «πεινασμένα και ατρόμητα, έπαιρναν από τον εχθρό για να δώσουν στους πεινασμένους».
Με αφορμή το ντοκυμανταίρ «ΚΟΡΩΝΑ-ΓΡΑΜΜΑΤΑ – ΟΙ ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ» της Κατ. Κατσάρη που θα προβληθεί σε α’ προβολή την Δευτέρα 27 Οκτωβρίου, στις 19:00, στο STUDIO new star art cinema – με ΕΙΣΟΔΟ ΕΛΕΥΘΕΡΗ – θα γίνει και ΕΚΔΗΛΩΣΗ – ΣΥΖΗΤΗΣΗ. Θα μιλήσουν οι:
- Κ. Κατσάρη – σκηνοθέτης
- Γ. Φιλερης – ανιψιός του Σαλταδόρου Ξ. Φίλερη
- Ν. Σερετακης – απόγονος αγωνιστή του Ε.Λ.Α.Σ.
ΠΗΓΗ: STUDIO new star art cinema, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 17.10.2025.
σαλταδοροι Αθηνας Πειραια Κατοχης σαλταδορος Αθηνων Πειραιως Κατοχη φιλερης ψαθας βυρωνας ΕΛΑΣ
