Του Γιώργου Λεκάκη
Στο δυτικό τμήμα της Κύπρου, κατά την διάρκεια του ταξειδιού μου τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους – γράφει ο P. F. Reinsch – εντόπισα ένα ιδιόμορφο ορυκτό, πολύ αξιοσημείωτο, όχι μόνον λόγω της χημικής του σύνθεσης, αλλά και λόγω του μεγάλου ποσοστού εξαιρετικά καλά διατηρημένων πυριτικών κελυφών κογχυλιών μικροσκοπικών ραδιολαρίων[1]. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τα ΟΡΥΚΤΑ, ΕΔΩ.
Η τοποθεσία σε αυτό το όχι και τόσο γνωστό μέρος της Κύπρου ευρίσκεται ανάμεσα στο χωριό Χυνούσα και τα βουνά που εκτείνονται σε βορειοδυτική κατεύθυνση, 38 μίλια βορειοδυτικά σε ευθεία γραμμή από την πόλη Λεμεσό, 4 μίλια από το πλησιέστερο σημείο των ακτών του Κόλπου της Χρυσοχούς[2]. – ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΧΡΥΣΟΧΟΥ, ΕΔΩ.
Χάρτης της Κύπρο με τις σημαντικότερες αρχαίες πόλεις της. Ανάμεσα σε αυτές και το αρχαίο Μάριον (νυν Χρυσοχού) στα Δ. της μεγαλονήσου.
Το ορυκτό ευρίσκεται εκεί σε τεράστιες ποσότητες, καλύπτει τις πλαγιές της κορυφής ενός λόφου περίπου 150 μ. πάνω από το χαμηλότερο τμήμα της κοιλάδας. Η μία πλευρά του λόφου είναι καλυμμένη με το καθαρό ορυκτό, εν μέρει σε θρυμματισμένη κατάσταση, εν μέρει ως συμπαγής βράχος. Σε ορισμένα σημεία βρίσκονται συμπαγή προεξέχοντα πετρώματα του καθαρού ορυκτού, ύψους 1 – 2 μ.
Η τοποθεσία στερείται οποιασδήποτε βλάστησης. Το ορυκτό είναι μαλακό και σαν κιμωλία. Σε συμπαγή κατάσταση έχει κιτρινωπό χρώμα, ενώ σε κονιορτοποιημένη κατάσταση έντονο χρώμα, σαν θείο. Το κύριο μέρος του ορυκτού αποτελείται από καθαρό βασικό θειικό άλας οξειδίου του σιδήρου, που αποτελεί το 73%.
Ο εντυπωσιακός κίτρινος χρωματισμός της πλαγιάς τράβηξε την προσοχή μου. Με την πρώτη ματιά νόμιζα ότι είχα μπροστά μου ένα μεγάλο στρώμα ενός καθαρού είδους κοινής κίτρινης ώχρας. Σε φαράγγια που τέμνουν την πλαγιά και κατεβαίνουν προς την κοιλάδα, ειδικά στα χαμηλότερα μέρη, παρατήρησα τις πλαγιές καλυμμένες παντού με υπόλευκες και κιτρινωπές κρούστες αλατιού, πάχους 2,5 – 5 εκατ. Αυτές οι κρούστες μερικές φορές καλύπτουν το έδαφος της κοιλάδας και τις ανασκαφές στην πλαγιά με υπόλευκες εξανθίσεις, 30 – 50 μ. κάτω από την κίτρινη απόθεση. Η ουσία πρέπει να είναι μερικώς διαλυτή, έχει μια ιδιαίτερη γεύση, που δίνει την γεύση θειικού άλατος προτοξειδίου.
Σε όλα τα σημεία που καλύπτονται με τις κρούστες αυτού του αλατιού δεν αναπτύσσεται βλάστηση από βότανα, μόνον θάμνοι καλύπτουν το έδαφος. Κατά την διάρκεια της ξηρής περιόδου, που διαρκεί σε αυτό το μέρος του νησιού από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, η ποσότητα αλατιού, που κρυσταλλώνεται και αναπτύσσεται από την επιφάνεια των πλαγιών, πρέπει να αυξάνεται συνεχώς. Τα ανώτερα τμήματα του εδάφους, που όλο και περισσότερο στεγνώνουν, γεμίζουν κατά την περίοδο της ξηρασίας με την εξάνθιση αλατιού, το οποίο προηγουμένως βρίσκεται σε διαλυμένη κατάσταση κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Αυτό το εξανθούμενο αλάτι στα χαμηλότερα τμήματα των ρεματιών αποδεικνύεται ότι προέρχεται από τα υψηλότερα τμήματα του ίδιου του κίτρινου αποθέματος.
ΠΗΓΗ: P. F. Reinsch «On a new mineral found in the Island of Cyprus», https://doi.org/10.1098/rspl.1881.0077, Πρακτικά της Βασιλικής Εταιρείας, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.1.1882.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Τα ακτινόζωα (radiolaria) είναι υφομοταξία ακτινόποδων πρωτοζώων. Απολιθώματά τους χρονολογούνται από την Προκάμβριο Περίοδο (570.000.000 χρόνια πριν)! Βρίσκονται στα ανώτερα στρώματα όλων των ωκεανών – λέγεται «η ιλύς των ακτινοζώων». Ο σκελετός τους συντίθεται από πυρίτιο. Τα πυριτικά κοιτάσματα (πυρόλιθος, χαλαζίας, κ.ά.) προέρχονται από σκελετούς ακτινοζώων. Όταν ο βυθός των ωκεανών ανυψώνεται και μετασχηματίζεται σε ξηρά, η «ιλύς των ακτινοζώων» γίνεται ιζηματογενές πέτρωμα. Τέτοιο παράδειγμα είναι η νήσος Σικελία, η οποία σχεδόν ολόκληρη αποτελείται από τέτοια ξηρά!
[2] Ο κόλπος της Χρυσοχούς επήρα το όνομά του από την Χρυσοχού και την Πόλη Χρυσοχού. Η Χρυσοχού απέχει 25 χλμ. βόρεια της Πάφου και συνορεύει με την Πόλη Χρυσοχούς, στον 35ο παράλληλο [35°2′2.51700″N 32°25′31.81141″E].
Άλλοι λένε, ότι το όνομα του χωριού προέρχεται από τον πρώτο κάτοικό του, ο οποίος ήταν χρυσοχόος (βλ. Τζ. Γκούντγουιν). Άλλοι, με περισσότερη πειστικότητα, ότι το όνομα σημαίνει χρυση γη < χρυσή + χους. Και οι Τούρκοι την μετάφρασαν Αλτιντζίκ (= μικρό χρυσάφι).
Αλλά η περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς κατοικήθηκε από τα νεολιθικά χρόνια, και για πρώτη φορά αναφέρεται, μετά τον Τρωικό εμφύλιο των Ελλήνων πόλεμο, όταν αρχαίοι Έλληνες μεταλλωρύχοι εγκαταστάθηκαν σε αυτήν, λόγω των πλούσιων κοιτασμάτων χαλκού που υπήρχαν στην περιοχή. Τα κοιτάσματα χαλκού, αλλά και τα ορυχεία χρυσού, εξασφάλισαν εκτεταμένους εμπορικούς δεσμούς, της πόλεως ειδικώς με την αρχαία Αθήνα, η οποία, με την σειρά της, εξήγαγε κεραμικά στο Μάριον (γνωστόν και ως «Μάριον Ελληνικόν»). Αποδείξεις υπάρχουν στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Στα αρχαία χρόνια εδώ υπήρχαν οι πόλεις Μάριο και Αρσινόη (η οποία εγκατελείφθη τον 7ο αιώνα μ.Χ. λόγω των αραβικών επιδρομών).
Μήπως, τελικώς, δεν ήταν χρυσός αυτό που έβλεπαν, αλλά το παραπάνω αναφερόμενο κίτρινο ορυκτό;;;
Τέλος, τα εκθέματα στην Αίθουσα Ι, του Αρχαιολογικού Μουσείου, που επήρε το όνομά της από τον Ν. Σιακόλα, είναι ταξινομημένα χρονολογικά για να παρουσιάσουν καλύτερα την ιστορία της πόλης από την νεολιθική εποχή έως σήμερα. Κοντά στην πόλη και τα Λουτρά της Αφροδίτης, όπου η θεά του έρωτα και της ομορφιάς, συνάντησε τον αγαπημένο της Άδωνι. Αλλά και τα ερείπια του μεσαιωνικού γεωργιανού ορθόδοξου μοναστηριού της Γιαλιάς / Γαλίας < Ἁλίας, η οποία στην αρχαία ελληνική μυθολογία ήταν κόρη της θεάς Θάλασσας από την Ρόδο, αδελφή των Τελχινών, σύζυγος του Ποσειδώνος. Έχει 6 γιους και μια κόρη, την Ρόδα / Ρόδο. Οι γιοι του Ποσειδώνος ήταν γνωστοί για την αυθάδειά τους και αντιμετωπίσθηκαν από την Αφροδίτη. Γι΄ αυτό η θεά τους τρέλλανε (έσπειρε μανία) και βίασαν την μητέρα τους. Μόλις το έμαθε αυτό, ο θεός Ποσειδών έκρυψε τους γιους του κάτω από το έδαφος. Αυτοί ονομάσθηκαν «ανατολικοί δαίμονες». Η Αλία έπεσε στην θάλασσα και στην συνέχεια ονομάσθηκε Λευκοθέα. – ΠΗΓΗ: Διόδωρος Σικελιώτης «Ιστορική Βιβλιοθήκη», V 55, 4, 6-7. Γ. Λεκακης “Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις”.
μοναδικο ιδιομορφο ορυκτο αξιοσημειωτο, χημικη συνθεση αρχαια Κυπρος Μοναδικα ιδιομορφα ορυκτα κυπρου χημεια δυτικη εξαιρετικα καλα διατηρημενο πυριτικο κελυφος κογχυλι κοχυλι μικροσκοπικο ραδιολαριο ραδιολαρια χωριο Χυνουσα βουνο πολη Λεμεσος ακτη κολπος Χρυσοχους λοφος κοιλαδα καθαρο συμπαγης βραχος συμπαγη πετρωματα βλαστηση μαλακο κιτρινο κιτρινωπο χρωμα, εντονο θειο βασικο θειικο αλας οξειδιου σιδηρου, οξειδιο σιδηρος κιτρινος χρωματισμος φαραγγι υπολευκη κιτρινωπη κρουστα αλατιου, αλατι εδαφος εξανθιση κιτρινη αποθεση διαλυτη, γευση, προτοξειδιου προτοξειδιο βοτανα, θαμνος ξηρη περιοδος νησι Ιουνιος Αυγουστος, κρυσταλλος ξηρασια υπεδαφος εξανθουμενο ρεματια ακτινοζωα radiolaria υφομοταξια ακτινοποδα πρωτοζωα πρωτοζωο απολιθωμα Προκαμβριος εποχη πριν 570.000.000 χρονια 570 εκατομμυρια χρονων ωκεανος ιλυς των ακτινοζωων σκελετος πυριτιο πυριτικο κοιτασμα πυρολιθος, χαλαζιας, ακτινοζωο βυθος ωκεανων ανυψωση μετασχηματισμος ξηρα ιζηματογενες πετρωμα νησος Σικελια, ξηρα στερια ετυμολογια Χρυσοχου ονομα πολις Παφος 35ος παραλληλος πρωτος κατοικος χρυσοχοος χρυσοχοια χρυση γη χρυσογη χρυση χους Τουρκοι αλτιντζικ χρυσαφι κατοικηση νεολιθικη Τρωικος εμφυλιος Ελληνων πολεμος, αρχαιοι ελληνες μεταλλωρυχοι μεταλλωρυχος μεταλλωρυχια εγκατασταση πλοισιο κοιτασματα χαλκου χαλκος ορυχειο χρυσου, χρυσος εμποριο Αθηνα, εξαγωγες κεραμικα Μαριο Μαριον Ελληνικο Αρχαιολογικο Μουσειο μαριου αρχαια αρχαιο Αρσινοη εγκατελειψη 7ος αιωνας μΧ αραβικη επιδρομη αραβες Σιακολας, ιστορια Λουτρα Αφροδιτης, θεα αδωνις αδωνης ερειπια μεσαιωνικο γεωργιανο ορθοδοξο μοναστηρι ιμ ιερα μονη Γιαλιας Γιαλια Γαλιας Γαλια αλια ελληνικη μυθολογια θαλασσα Ροδος, Τελχινες Ποσειδωνας 6 γιοι Ροδα Ποσειδων αυθαδεια τρελλα τρελα μανια βιασμος μητερας μητρρα θεος υπογεια υπογειο ανατολικοι δαιμονες Λευκοθεα Διοδωρος Σικελιωτης λουτρο
